Morgunblaðið - 17.10.1957, Blaðsíða 10

10
MORCVTSBÍ 4 ÐIÐ
Fimmtudagur 17. okt. 1957

tJtg.: H.t. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigíús Jónsson.
Aðairitstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Ola, sími 33045
Auglýsxngar: Arni Garðar K.ristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og algreiðsia: Aðalstræti 6. Sími 22480
Askriftargjaid kr 30.00 á mánuði ínnaniands.
I lausasölu kr. 1.50 eintakið.

GENGISLÆKKUN KEMUR
EKKI TIL MÁLA"
MIKIÐ hefur verið rætt að
undanförnu um væntan-
lega gengislækkun. Voru
ummæli Gylfa Þ. Gíslasonar, sem
hann lét falla fyrir nokkru, al-
mennt skilin á þann veg, að hann
væri að búa menn undir gengis-
fellingu. Hefur fjárlagafrum-
varp Eysteins Jónssonar með
hinum stórkostlega tekjuhalla,
líka ýtt mjög undir talið
um gengisfellingu. Mönnum
hefur einnig skilizt, að hallinn á
fjárlagafrumvarpinu væri að eins
ein hliðin á vandræðunum. Til
viðbótar er svo fjárskortur út-
flutn’.ngssjóðs, sem ekki hefur
fengið það fe, sem þurft.i, til að
standa undir hinum lxækkandi
styrkjum. Allt um allt skiptir
hallinn á ríkisbúskapnum hundr-
uðum milljóna. Almenningur
spyr sjálfan sig hvar eigi að taka
þetta fé og er í vandræðum með I
svarið.
Það hefur einnig lyft undir
umræður varðandi gengislækkun
að talið er að fjármálaráðherr-
ann, Eysteinn Jónsson, sé mjög
fylgjandi þeirri leið og Alþýðu-
flokkurinn sé einnig farinn að
hallast á sömu sveif, þrátt fyrir
fyrri digurmæli. Fyrir kosningar
létu allir núverandistjórnarflokk
ar svo að þeirværumjögandvígir
gengislækkun. Því var lofað, að
leyst skyldi úr efnahagsvandan-
um, án þess að gengisfelling
kæmi til.
Hins vegar er landsfólkið ekki
orðið vanara öðru en sviknum
loforðum og yfirlýsingum úr þess
ari átt, svo menn treysta því vart,
sem sagt hefur verið og jafnvel
minnst því, sem hæst hefur verið
æpt. Menn hafa í því efni mörg
fordæmi og nægir í því sambandi
að nefna brottsendingu varnar-
liðsins, sem var aðalmál allra
flokkanna fyrir kosningar. Menn
taka þess vegna ekki mjög mikið
mark á því, sem stjórnarflokkarn
ir og blöð þeirra segja opinber-
lega. Hins vegar er rétt að menn
fylgist með því, sem kemur fram
af hálfu hinna ráðandi flokka um
þessi mál.
Blað stærsta stuðningsflokks
ríkisstjórnarinnar, Þjóðviljinn,
segir í forustugrein í gær: „Það
verður engin gengislækkun fram-
kvæmd af núverandi stjórn'1.
Blaðið rekur fyrst, frá sír.u sjónar
miði, þróun verðbólgunnar og
kennir þar Sjálfstæðisflokknum
um allt. „Almenningurgeturskrif
að á reikning Sjálfstæðisflokks-
langflestar þær verðhækkanir,
sem orðið hafa í landinu síðasta
árið“ segir blaðið. Hvernig það
eigi að vera, er svo ekki útskýrt.
Ekki er minnzt á jólagjöf þejrra
Eysteins og Lúðvíks og hvernig
vera megi, að Sjálfstæðisflokkur-
inn beri ábyrgð á þeirri ráðstöfun
og þannig mætti lengi teíja. En
Þjóðviljann flökrar ekki við að
kenna Sjálfstæðisflokknum um
allt, sem miður hefur farið og er
það að visu engin nýlunda. En
eftir að blaðið hefur lýst verð-
bólgunni og „torveldun verðfest-
ingarstefnunnar", eins og blað-
ið kallar það, kemur svo yfir-
lýsingin um, að núverandi stjórn
muni enga gengislækkun fram-
kvæma. Þetta er mikilsverð yfir-
lýsing frá stærsta stuðningsblaði
ríkisstjórnarinnar og mun verða
fylgzt með því af athygli, og þá
trúlega ekki sízt af hinum „vinn-
andi stéttum“, hvort þessi yfir-
lýsing stenzt betur en hinar iyrri.
Á öftustu síðu Þjóðviljans í
gær er svo birt stjórnmálaálykt-
un 16. þings ungkommúnista,
undir yfirskriftinni: „Gengis-
lækkun kemur ekki til mála“.
Ungkommúnistar skora þar á
ríkisstjórnina „að lýsa því yfir
tafarlaust að allar sögusagnir um
slíkar ráðstafanir, (þ. e. gengis-
lækkun), séu úr lausu lofti gripn-
ar“. Ungkommúnistar hafa auð-
vitað orðið varir við umtalið
meðal almennings um gengislækk
un og vita að stjórninni er vart
trúað. Þess vegna heimta þeir
beina yfirlýsingu hennar um að
gengislækkun „komi ekki til
mála“.
Eysteinn Jónsson hefur gefizt
upp við að jafna hallann sjáifur
á ríkisbúskapnum. Hann hefur
vikið því máli til „samstarfs-
flokkanna". Nú hefur blað
stærsta „samstarfsflokksins" sagt
sitt orð. Hvað mun svo gerast
næst í málinu?
UTAN UR HEIMI
Víkingamyndin varð Kirk Douglas dýr
— Hlátursýki þjáir nú
marga á Nýju Cuineu
Douglas lætur sér ekki allt fyrir brjósti brenna.
(Úr víkingamyndinni)
SÉRFRÆÐI OG TORTRYGGNI
ÞAÐ hefur lengi verið eitt
aðalárásarefni glundroða
liðsins í minnihluta bæj-
arstjórnarinnar á hendur Sjálf-
stæðismönnum, að seint gangi
ýmsar verklegar framkvæmdir
bæjarins. í þessu sambandi má
minnast þess að helzta „spavnað-
artillaga" minnihlutans í fyrra
var sú, að skera niður fjárveit-
ingu til tæknilegra stofnana bæj
arins, sem eru undirstaða þess, að
verklegar framkvæmdir geti hald
ið áfram. Þannig er samræmið í
orðum óg gerðum.
Þá er reynt að vekja tortryggni
i garð þeirra verkfræð.nga, sem
hafa með höndum einstakar fram
kvæmdir og þeim brugðið um
vankunnáttu og skammsýni. Á
þetta sér t.d. stað í Tímanum í
gær í sambandi við Miklubraut-
ina. Vitaskuld hlýtur forusta og
ábyrgð á þess háttar verkum að
hvíla mjög á þeim sérfræðingum,
sem að verkunum vinna. Þeir
munu vafalaust svara fyrir sig í
þeim málum og gera bæjaryfir-
völdunum grein fyrir verkum
sínum. Með flóknari verklegum
framkvæmdum fá sérfræðingarn-
ir meiri og meiri áhrif og ábyrgð
um leið. Það er ekki nýtt að
réynt sé að vekja tortryggni í
garð slíkra manna. Þess háttar
hefur lengi borið við og leikmenn
oft verið fljótir til að dæma þá.
En sérfróðu mennirnir eiga líka
rétt og skyldu til að standa fyrir
máli sínu.
Bandarískir kvikmyndaframleið-
endur hafa að undanförnu unnið
að gerð víkingakvikmyndar í
Noregi sem kunnugt er. Er það
kvikmyndafélag, sem hinn víð-
kunni bandaríski leikari Kirk
Douglas stofnaði á sínum tíma
— og hefur Douglas jafnframt
farið með aðalhlutverkið í vík-
ingamyndinni. Nú er kvikmynd-
uninni loksins lokið — og pyngja
Douglas jafnframt tóm — og í
rauninni miklu meira en það. —
Kvikmyndatakan varð um 14
milljónum (ísl.) króna dýrari en
upphaflega hafði verið ætlað —
og algjört gjaldþrot blasir við
kvikmyndafélaginu. Sagt er, að
þetta sé ein dýrasta kvikmynd
þessarar tegundar, sem framleidd
hefur verið.
Kirk Douglas er því farinn á
stúfana til þess að reyna að rétta
fjárhaginn eitthvað við. Hann á
sumarhöll eina mikla í Englandi
og vakir það nú fyrir honum að
selja hana. Hélt hann til fundar
við kvikmyndaleikkonuna Elíza-
beth Taylor ,sem gift er einum
auðugasta manni í kvikmynda-
heiminum, Mike Todd. Ætlar
Douglas að reyna að fá Eliza-
beth til þess að telja Todd á að
kaupa höllina — að því er sagt
er — fyrir sem svarar rúmum
10 milljónum ísl. króna. Douglas
telur, að Todd muni ekkert um
að hlaupa undir bagga með sér
— og svo fái hann jú höllina
að launum. Á annan hátt telur
hann sig ekki forða gjaldþroti.
Douglas hefur einnig gert til-
raun til þess að selja víkinga-
skipin fjögur, sem notuð voru við
kvikmyndatökuna. Víkingaskipin
er búin dísilhreyfli — og hefur
Douglas látið svo um mælt, að
hann skildi í rauninni ekki
hvernig stæði á því, að enginn
vildi kaupa þessi skip. „Þau eru
góð sjóskip og það væri hægt
að nota þau í raunverulegu
stríði" — sagði hann.
í mörgum héruðum Nýju Gui-
neu ríkir nú hálfgert eymdar-
ástand vegna sérstæðs sjúkleika,
sem allvíða hefir gætt að undan-
förnu. Þetta eru ekki Asíuinflú-
enzan. Nei, þetta er hlátursýki,
eða „kuru“ eins og það er kallað
á Nýju Guineu. Allmargir hafa,
sem fyrr segir, tekið veikina og
hafa þeir verið lagðir í sjúkarhús
og eru við það að hlæja sig í hel.
Hláturkrampa þennan hefur
með engu móti tekizt að stöðva
og leiðir þetta venjulega til þess,
að sjúklingurinn lamast og deyr
síðan. Engin deyfandi lyf — og
jafnvel ekki svefnlyf — hafa get-
að stöðvað hláturinn.
Hinir sjúku koma flestir frá
héruðum inni á eynni — og sagt
er, að í mörgum þorpunum þar
séu hópar af hlæjandi konum og
körlum.
Ástralskur sérfræðingur, sem
kvaddur hefur verið til Nýju
Guineu til þess að Stunda sjúk-
lingana, hefur látið svo um mælt,
að hláturkrampinn sé arfgengur
sjúkdómur og eigi rætur sínar
að rekja til úrkynjunar vissra
hluta heilans. En það er ekki þar
með sagt, að allir þeir, sem úr-
kynjaðir eru á þessu sviði, fái
hláturkrampa. Hins vegar þarf
oft ekki mikið til þess að vekja
þennan óstöðvandi hlátur — og
í mörgum tilfellum ekki annað
en lítið magn af örvandi drykk
eða fæðu. Hingað til hefur ekkert
lyf fundizt við þessum hræðilega
sjúkdómi, enda fá sérfræðingar
ekki mörg tækifæri til þess að
gera athuganir á hlátursýki-
sjúklingum. Sjúkdómurinn gerir
sjaldan vart við sig, en þegar
hann kemur upp á annað borð
er aldrei um nein einstök tilfelli
að ræða, því að fjöldi manns tek-
ur þá upp á að hlæja sig inn í
eilífðina. Sérfræðingar fullyrða
samt, eins og að framan greinir,
að hláturkrampinn sé ekki sýkill,
sem berst frá manni til manns.
Það skal tekið fram, að sjúk-
dómsins mun hingað til einungis
hafa orðið vart í hitabeltislönd-
unum — og því ástæðulaust fyrir
okkur að óttast.
Gustav Adolf Svíakonungur er sem kunnugt er mikill áhuga-
maður um fornleifafræði. Ein helzta tómstundaiðja hans er forn
leifarannsóknir og fyrir skemmstu fór hann til Italíu til þess að
taka þátt í uppgreftri gamallar borgar skammt fyrir norðan
Róm. Fór hann þessa ferð sem hver annar ferðalangur í einka-
erindum. Myndin er tekin af konungi við uppgröftinn.
Viðgerð eftir 40 ár
AMMAN, 12. okt. — Innan sex
mánaða verður hafizt handa um
að gera við 835 kílómetra lang-
an kafla Hedjaz-járnbrautarinn-
ar í Jórdaníu, sem hefur verið í
lamasessi síðan í fyrri heims-
styrjöld. Var þetta tilkynnt í
Amman í dag og þess jafnframt
getið, að járnbrautin muni flýta
mjög fyrir pílagrímum til Mecca,
en hingað til hafa þeir orðið að
fara sjóleiðis. Járnbrautin liggur
um Sýrland, Saudi-Arabíu og
Jórdaníu. Kaflinn, sem gera þarf
við, liggur milli Maan í Jórdaníu
og Medina í Saudi-Arabíu, en
hann var sprengdur í loft upp af
Aröbum undir stjórn Arabíu-
Lewrence í uppreisrýnni gegn
Tyrkjum í fyrri heimsstyrjöld.