Morgunblaðið - 17.10.1957, Blaðsíða 14

14
MOnr.vTsm aðið
Fimmtudagur 17. okt 1957
verða endurteknir, vegna fjölda áskor-
ana, í Austurbæjarbíói í kvöld kl. 11,15
Breytt prógram
Dægurlagasöngvararnir
SIGRÚN JÓNSDÓTTIK
RAGNAR BJARNASON og
K. K.-SEXTETTINN Ieika og syngja
Rock — Kalypsó — Dægurlöug — Jazz
Kynnir. SVAVAR GESTS
Aðgöngumiðasala í Vesturveri,
Hljóðfærahúsinu og Austurbæjarbíó
Allra síðasta sinn.
3. HLJOMLEIKAR
Hlustað á fyrirlestur dr. Hal Kochs. Fremst sitja þeir séra Björn Magnússon 4>róf., séra Bjarni
Jónsson dr. theol., vígslubiskup, séra Óskar J. Þorláksson dómkirkjuprestur, og séra Sigurbjörn
Einarsson prófessor.
Er nánara samband
kirkju æskilegt?
Frá fyrirlestrum dr. Hal Koch
HER á landi er nú staddur dr.
Hal Koch prófessor við guðfræði
deild háskólans í Kaupmanna-
höfn. Hefur hann haldið 3 opin-
bera fyrirlestra hér í háskólan-
um.
Kirkjusaga er sérgrein dr.
Kochs. Síðasti fyrirlesturinn,
sem haldinn var í gær, fjallaði
um þætti úr kirkjusögu Dana eft-
ir 1900 en 2 fyrstu fyrirlestrarn-
ir voru um Konstantínus mikla,
keisara Rómaveldis á fyrra helm-
ingi 4. aldar, og um samband ríkis
og kirkju þá og síðan. Verður
nokkuð frá þeim sagt hér á eftir.
Dr. Hal Koch er fæddur árið
1904. Hann lauk embættisprófi í
guðfræði 1926 og varð dr. theol.
1932. Hann varð prófessor 1937
og forstöðumaður kirkjusögu-
stofnunar Kaupmannahafnarhá-
sköla 1956. Prófessorinn hefur
látið að sér kveða á fleiri sviðum,
m.a. verið skólastjóri og prófast-
ur á stúdentagörðum jafnhliða
háskólakennslunni, verið í dag-
skrárráði danska útvarpsins og
starfað í æskulýðsfélögum. Þá
hefur hann fengizt við ritstörf í
sérgrein sinni. Meðal bóka hans
er stór dönsk kirkjusaga, sem 2
bindi eru komin út af, og rit um
Konstantínus mikla. Kona Hal
Kochs er Bodil Koch, kirkjumála
ráðherra Dana.
Konstantínus mikli
í fyrirlestrum þeim, sem dr.
Koch hefur haldið hér um Kon-
stantínus mikla og samband ríkis
og kirkju hefur hann komizt að
orði m.a. á þessa leið:
Er sögur fara fyrst af mann-
legu samfélagi voru stjórnmál og
trú mjög samtvinnuð. í borg-
ríkjum Grikklands hins forna
var trúin fyrst skilin frá ríkinu,
sem var ekki talið guðleg stofnun
heldur eiga uppruna sinna meðal
mannanna sjálfra. Þessi stefna
beið þó fljótlega mikinn hnekki,
því að með Alexander mikla
varð trúin aftur hluti ríkisskipu-
lagsins og austrænna áhrifa tók
að gæta. Eftir þetta bar ekki að
ráði á hugmyndum um aðsltilnað
þessara tveggja þátta menningar-
innar, fyrr en á renaissancetím-
anum í lok miðalda. Þá og síðan
hefur staðið um þær mikill styrr,
milli ríkis og
og enn í dag á trúin á hið helga
eðli ríkisins sér djúpar rætur,
Mismunandi skoðanir á þessum
málum skilja að Norður- og Suð-
af sigrum sínum í orrustum, held
ur af því, að hann tók upp aðra
stefnu gagnvart kristninni en fyr-
irrennarar hans höfðu haft. Hon-
um var ljóst, að kirkjan var í
sókn og ógnaði tilveru hins róm-
verska ríkis. Hann hætti ofsókn-
um gegn kristnum mönnum, og
gerðist verndari þeirra og banda
maður, en jafnframt veitti kirkj-
an honum og stjórnarháttum
hans blessun sína.
Lítið er vitað um trúarlíf Kon-
stantínusar. Um hann hafa mynd-
azt ýmsar sagnir, er. margar
þeirra eru uppkomnar löngu eft-
ir hans daga. Svo mikið er víst,
að hann var ekki skírður, fyrr en
á banabeði, og eðlilegast er að
líta á hann sem andlega skyldan
þeim menntamönnum 19. og 20.
aldar, er hafa samúð með kirkj-
unni, en eru þó ekki þátttakendur
í starfi hennar. Eftirtektarvert er,
að til er gömul, heiðin sögn um
Konstantínus, þar sem hormm er
líkt við sólguðinn. Sjálfur virðist
hann hafa litið á sig sem útvalinn
af æðri máttarvöldum til að vera
æðstur á jörðu í veraldlegum

2ja herbergja íbúð
Tveggja herbergja ný standsett íbúðarhæð í Norð-
urmýri til sölu eða í skiptum fyrir þriggja
herbergja íbúð.
EIGNASALAN
‘ PEYKJAVÍk •
Ingólfsstræti 9 B — Opið 1—5.
Dr. Hal Koch talar.
ur, og einnig Austur- og Vestur-
Evrópu.
Konstantínus mikli rak smiðs-
höggið innan Rómaveldis á þróun
ina frá borgara til þegns, — þró-
unina til alræðis ríkisins. Kon-
stantínus varð keisari í hluta
Rómaveldis nokkru eftir árið 300.
Honum tókst á 20 árum að sigra
aðra keisara og verða drottnandi
alls ríkisins. En viðurnefni sitt
hefur hann ekki eingöngu fengið
KK SEXTETTIKN
(Ljósm. Mbl.: Öl. K. Magn.)
málum, eins og Guð er æðstur
á himnum, — og kirkjan gerði
þessa skoðun að sinni.
fá kristnina til að leggja fram
sinn skerf til að halda við hinu
rómverska ríki, og þar með til að
vernda menningararfleifð þess.
Hún varð jafnframt veraldleg
stofnun öðrum þræði um leið og
rikið varð guðlegt.
A miðöldum var litið svo á, að
bæði keisari og páfi væru full-
trúar Guðs. Eins og fyrr segir
var þessi skoðun síðan alráð þar
til á renaissance-tímanum, og
hinar miklu þrengingar og styrj-
aldir í Evrópu á næstu öldum, er
náðu hámarki á 17. öld, áttu ræt-
ur sínar að rekja til þeirra
deilna, er nýjar skoðanir á þess-
um málum ollu.
Þáttur Luthers
Luther var andvígur kenningu
miðaldanna um hið guðlega í rík
inu, Guðs ríki á jörðu er grund-
vallað á fagnaðarerindinu og
kirkjunni, ríkið og valdið eiga
þar enga aðild að hans áliti.
En ríkið hefur sitt hlutverk.
Mennirnir lifa í illum heimi, þar
sem vald verður að vera til að
halda uppi lögum og reísa þeim,
er gerast brotlegir. Ríkinu er
fengið þetta vald, en ríkið er ekki
guðlegt, það byggist á náttúru-
rétti, venjum og heilbrigðri skyn-
semi. Hlutverk þess er ekki að
skapa guðs ríki á jörðu, heldur að
halda uppi lögum. Þetta eru rökin
bak við afstöðu Luthers til bænda
uppreisnanna, sem svo oft er gagn
rýnd.
Luther telur ennfremur að
engin stjórnmálastefna sé annarri
betri í augum kristninnar. Og
kirkjan á engin óskerðanleg rétt-
indi í þjóðfélaginu. Kirkjan á ein-
ungis að benda á leiðina til guðs
ríkis á himnum og ala með mönn-
um kærleika og hæfileikann til að
fyrirgefa.
Sumir mótmælendur nú á dög-
um telja hið veraldlega riki illt
í eoli sínu og sakna hins guðlega
þáttar. Brezki sagnfræðingurinn
Toynbee er einn þeirra. Engu
að síður voru það lönd mótmæl-
enda, sem á 17. öld tóku for-
ystuna í menningarlífi Evrópu og
hafa haidið henni síðan, en ka-
þólsku löndin, þar sem gamlar
skoðanir á þjóðfélagsiegu hlut-
verki kirkjunnar eru enn ríkj-
andi, hafa dregizt aftur úr. Þess
vegna virðist ekki mikils að
sakna.
Asfandið er verst í Arkansas
NASHVILLE, Tennessee, 12. okt.
— Misklíðin milli svartra manna
og hvítra er enn óútkljáð í Little
Rock í Arkansas, en í 71 skóla-
héraði í suðurfylkjunum hefir
skólaganga barna af báðum kyn-
þáttum verið hafin og víða án
nokkurra erfiðleika á fyrsta mán
uði þessa skólaárs.
Talið er, að um 12% svertingja
barna í héruðum, þar sem að-
skilnaður kynþátta er að hverfa,
sæki nú skóla með hvítum börn-
um. Af suðurfylkjunum 17, hafa
sex ennþá algeran aðskilnað kyn-
þátta. Þau eru Florida, Georgía,
Louisiana, Alabama, Mississippi
og South Carolina.' í fylkjunum
Delaware, Maryland, Missouri,
North Carolina, Texas, Virginia
og Oklahoma hefur skólaganga
barna af báðum kynþáttum haf-
izt án verulegra erfiðleika. Með
þremur undantekningum halda
skólahéruð í Tennessee enn fast
við aðskilnað kynþáttanna. í
Clonton, þar sem mikil ólga var
í fyrra, fóru svört og hvít börn
til sama skóla án árekstra. í
Nashville voru börnin í fyrstu
bekkjum skólanna af báðum kyn-
þáttum, en lögreglan varð að
halda uppi lögum og reglu.
Arkansas er eina fylkið, þar
sem ástandið er iskyggilegt. 4
tveimur skólahéruðum fylkisins
var skólagöngu barna af báðum
kynþáttum komið á, en önnur tvö
skólahéruð hættu við að koma
henni á. 4 fimmta héraðinu, Little
Rock, varð að beita hersveitum
sambandsstjórnarinnar í Washing
ton til að framkvæma þá ætiun
skólayfirvaldanna að hætta að-
skilnaði kynþátta.
ATH.: Hljómleikarnir eru fyrir alla
íjölskylduna.
Opinbert uppboð
Samkvæmt kröfu innheimlumanns ríkissjóðs og að
undangengnu lögtaki, verður bifreiðin Y-145, Pack-
ard smíðaár 1939, seld á opinberu uppboði, sem
haldið verður við skrifstofu embættisins, Neðstu-
tröð 4, Kópavogi, mánudaginn 28. október næstk.
klukkan 15.
Bæjarfógetlnn í Kópavogl.