Morgunblaðið - 17.10.1957, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 17. okt. 1957
MORGinVBLAÐlÐ
13
Hlustað á útvarp
SUNNUDAG 6. okt. var löng og
fjölbreytt dagskrá, kvað pó lang-
mest að músík. Með þvi að þann
dag var 50 ára afmæli mesta
söngvara ísl núlifandi Stefáns
íslandi, höfðu margir vonað að
hann syngi nokkur lög í útvarp,
en svo varð þó ekki, í stað þess
voru leiknar gamlar plötur eftir
hann. Nú er óperan Tosca sungin
í Þjóðleikhúsínu og hefur Stefán
sungið þar, en fór utan á mánud.
7. þ.m. að því er sagt var. — Kl.
13 á sunnudag var útvarpsþátt-
ur S.Í.B.S. Umsjónarmenn og aðal
flytjendur Jón M. Árnason og
Karl Guðmundsson. Var þáttur-
inn sízt betri en vænta mátti.
Um kvöldið var frásaga eftir
Ólaf Aðalstein Minnsti maðurinn
falleg og skemmtileg frásögn um
lífið í Galtarvita, um litla gáf-
aða drenginn sem „las fyrir
kýrnar", Andrés Björnsson las
þáttinn mjög vel. — Merkasti
þáttur dagskrárinnar á sunnudag
inn var Horft af brúnni, sem Matt
hías Jóhannessen kand. mag. sá
um. Leikritið með þessu nafni
eftir Arthur Miller er nú sýnt í
Þjóðleikhúsinu. Talaði Matthías
við þá leikara Lárus Pálsson sem
er leikstjóri og Róbert Arnfinns-
son, er leikur aðalhlutverkið: Þá
flutti hann erindi um leikinn og
höfund hans, loks var útvarpað
þætti úr leiknum er þeir, fluttu
Róbert og Haraldur Björnsson.
A. Miller er meðal kunnustu leik
ritahöfunda nú. Ekki jafnast þessi
leikur á við Sölumaður deyr. Staf
ar það einkum af því, að mínu
áliti, að varla er hægt að líta á
aðalpersónu leiksins, verkamann-
inn Eddí sem fullkomlega „nor-
mal“ mann — og er það mikill
ókostur. Lesandi leiksins eða
áhorfandi hefur fulla samúð ineð
Sölumanninum en meðaumkun
blandna nokkru ógeði, með Eddí.
Annars er Horft af brúnni, snilld
arlega skrifaður leikur og, sjálf-
sagt vel þýddur af Jakob Bene-
diktssyni og vel leikinn af fær-
ustu leikurum Þjóðleikshússins.
En ég ætla ekki að skrifa neinn
leikdóm, annar hefur séð um það
í blaðinu. Erindi Matthíasar Jó-
hannessen var hið áheyrileg-
asta, fróðlegt og skemmtitegt.
Um daginn og veginn talaði
Andrés Kristjánsson blaðamaður,
á mánudaginn 7. okt. Talaði hann
um margt, svo sem vera ber í
þessum þætti, um gervitungl (ó-
geðslegt að hugsa til þess, ef stór-
veldin fara nú að fylla liimingeim
inn af smáhnöttum og alls konar
rusli er þeim fylgir!), um fagrar
listir, leikrit Miilers, ljósmynda-
sýningu, merkjasölu Reykjalund
ar o. fl. Þá gat hann um hinar
mörgu fjársafnanir og happdrætti
og þótti eftirlit með því hvernig
fé þessu væri varið mjög ábóta-
vant, lagði til að sett yrðu lög
um þau mál er fyrirskipuðu ef tir-
lit. — Þá minntist hann á hina
tíðu bruna í frystihúsum og veið-
arfæraverzlunum. Er það alveg
satt að þessir stórskaðar af völd-
um elds verða óhugnanlega oft.
Virðist illa um búið og rafmagns-
verkamenn illa starfi sínu vaxnir
ef um íkviknun frá rafmagni er
að ræða, en venjulega er því
kennt um. Margir hafa þó grun
um, að óvarleg meðferð vindlinga
geti, stundum verið orsökin —
oftar en um er rætt. Oft er brenni
víni, og það með réttu, kennt um
allskonar ófarir og slys en grunur
minn er sá að sígarettan sé litlu
minni bölvaldur þegar öilu er á
botninn hvolft. Þá gat Andrés um
hina svonefndu umferðarviku,
sem nú stendur yfir, sagði hann.
í bifreiðaakstri er áfengið áreið-
anlega hættulegasti óvinurinn,
enda þótt óvarkárni og glanna-
skapur ökumanna og gangandi
fólks valdi oft slysum.
Jón R. Hjálmarsson skólastjóri,
flutti á þriðjudaginn erindi um
Norraenar nýlendur í Ameríku.
Lítið varð úr þeim tilraunum og
er það mál úr sögunni, nema Dan
ir lafa enn á Grænlandi, sem mun
talið til Ameríku.
Á miðvikudag var erindi Péturs
Sigurðssonar, erindreka er hann
nefndi: Fimmtíu manna förin til
Mackinac. Félagsskapur, sem vill
siðbæta menn (sem varla er van-
þröf á) bauð 50 íslendingum til
dvalar um nokkra daga á Mac-
kinac-eyju í Norður-Ameríku.
Voru þar menn margra þjóða
saman komnir í bækistöðvum fél.
þessa, samkomur haldnar, menn
sögðu frá reynslu sinni, skriftuðu
syndir sínar mjög opinskátt og
reyndu að hafa áhrif á aðra til
hins betra. Pétur talaði vel og
virtist alveg hlutlaus í frásögn,
fannst honum mikið til um félags
skap þennan en þó einstaka menn
hafa gengið of langt í tilraunum
sínum að vitna um fyrra synd-
samlegt líferni og slíkt, yfirleitt,
eiga illa við okkur íslendinga,
sem erum fremur dulir að eðilis-
fari. Pétur er ætíð áheyrilegur
um hvað sem hann ræðir. V'akn-
ing þessi M. R. A. er vafalaust
merkileg og til bóta þegar á allt
er litið, því bræðralag í kristi-
legum anda er ætíð til blessunar
og getur enginn mælt á móti því,
með frambærilegum rökum
í fréttaauka sagði Pálmi Ein-
arsson, landnámsstjóri frá nýbýl-
um. Var það fróðlegt. Hann kvað
kosta um 630 þús. kr. að byggja
og rækta nýbýli og koma upp búi
er gæfi af sér 150—180 þús. krón-
ur brúttó, á ári. Af þessu stofnfé
fengist nál. 330 þús. kr. í „fram-
lag“ ( sem er nýtt nafn á því er
áður var nefnt styrkur eða gjafa-
fé) og svo hagstæð lán. Fólk,
sem ætlar að stofna nýbýli, verð-
ur því að hafa 300 þús. krónur,
eigið fé, eða álíka og 3ja her-
bergja íbúð í Reykjavík kostar
eða varla það. — Mörg af þeim
nýbýlum, sem ég hef séð, virðast
of landlítil, ef til vill unnt að
hokra þar en varla nein framtíð
fyrir hendi að komast í sæmileg
efni. Önnur eru stærri — og
þurfa öll nýbýli að vera svo
stór, að fólkið geti með dugnaði
átt von á að geta aukið búin og
verða vel stætt.
Á umferðarmáladagskrá fimmtu
dagskvöld var erindi er Kristján
læknir Þorvarðsson flutti: Áfengi
og umferðarslys. Var það alvarl.
og þörf hugvekja um hið hræði-
lega glapræði margra manna, að
aka bifreið eftir að haf neytt
áfengis. Taldi hinn merki læknir,
réttilega, að umsvifalaust ætti að
taka ökuleyfi ævilangt, af mönn-
um er leyfa sér slíkt lagabrot og
er ég alveg á sama máli.
Leikþáttur eftir Jakob Jónsson
prest var vel gerður af áróðurs-
Van Heusen
skyrtan ter best
þætti að vera, áhrifamikil áminn-
ing til ökuglópa og kærulausra
manna — en því miður er allt of
mikið til af þeim mönnum. Músík
in, sem þættinum fylgdi var allt
of hávær og áberandi og spillti
nokkuð áhrifum hins talaða efn-
is — sem var þörf og góð hug-
vekja, raunsær skáldskapur.
Um víða veröld, þáttur Ævars
Kvaran á föstudag var um hrylli
lega atburði úr frelsisstríði Ung-
verja, er gerðist fyrir meira en
100 árum. —- Sama kvöld las Guð-
rún Guðjónsdóttir nokkur kvæði
eftir Tómas Guðmundsson. Las
hún vel og kvæðin eru með því
bezta, sem ort hefur verið á-
þessari öld.
Laugardagsleikritið, Ef ég
vildi, leikstjóri og þýðandi Þor-
steinn ö. Stephensen, höfundar
Paul Geraldy og Rob. Spitzer var
mikið fremur alvarlegs eðlis en
gamanleikur, eins og það er nefnt
í útvarps-dagskránni. Fremur
„þunnt“ leikrit en vel með farið,
einkum bar Helga Valtýsdóttir af
í aðalhlutverkinu.
Þorsteinn Jónsson.
H afnarfjörður
Unglinga eða eldri mann vantar til að bera blaðið
út í hálfan vestwrbæinn. — Hátt kaup.
Talið strax við afgreiðsluna Strandgötu 29.
Tilboð óskast
í húseignina Laufásveg 52. Eignarlóð.
Tilboð sendist í póstbox 942.
Hotel Kongen af Danmark — Köbenhavn
Frá 1. jan. til 1. maí: Herbergi með morgunkaffi frá d. kr. 12.04.
HOLMENS KANAL 15 — C. 174.
í miðborginni — rétt við höfnina.
BÓKMENNTIR ■:4
1. ÁRG. - ÚTGEFANDI: BÓKAÚTGÁFA MENNINGAR5JÓÐS - 1. TBL.

Fiskarnir eftir Bjarna Sæmundsson
í nýrri og aukinni útgáfu
Innan skamms kemur á bókamarkað ný útgáfa af Kinu stórmerka alþýðlega
fræðiriti Bjarna Sæmundssonar um íslenzka fiska. Er fyrri útgáfa Ijósprentuð ásamt
rækilegum viðauka eftir fiskifræðingana Jón Jónsson og dr. Árna Friðriksson.
Félagsbœkurnar
1957
Félagsbækur Menning-
arsjóðs og Þjóðvinafélags-
ins munu koma út í lok
októbermánaðar. Bækurn-
ar eru sex, samtals um
1240 bls.
Fiskarnir hafa lengi
verið uppseldir og mikið
eftir þeim spurt. Viðtökur
þær, sem fyrsta útgáfa
fékk, voru frábærlega
góðar, bæði af hálfu sér-
fræðinga og almennings.
Hin nýja útgáfa ritsins
er um 600 bls. að stærö,
með um 250 myndum og
litprentuðu korti af fiski-
miðum umhverfis landið.
I viðauka gera fiskifræð-
ingarnir Jón Jónsson og
Ámi Friðriksson grein
fyrir fiskirannsóknum síð-
ari ára. Þar er lýst öllum
þeim fiskum, sem fundizt
hafa á íslenzkum fiski-
miðum síðan Fiskarnir
komu fyrst út.
Hér fara á eftir nokkur
ummæli náttúrufræðinga
um Fiskana:
„Hér er út komið ágætt
rit, mikið að vöxtum,
vandað að efni og frá-
gangi; fróðleg bók, sem
er allt í senn, vxsindarit,
handbók og alþýðlegt
fræðirit.
Höfundur bókarinnar er
mikils lofs verður fyrir
allt sitt starf í þágu ís-
lenzkrar fiskifræði, en
mest þó fyrir þessa bók,
sem ég tel tvímælalaust
bezta rit, sem nokkru
sinni hefur komið út um
íslenzka dýrafræði."
Pálmi Hannesson.
„Bók þessa má óefað
telja meðal hinna merk-
ustu bóka, er birzt hafa
á íslenzku hin síðari árin.
. . . Bók þessi er tíma-
mótarit í íslenzkri fiski-
fræði.“
Guðm. G. Bárðarson.
„Útkoma þessarar bókar
er merkisviðburður í ís-
lenzkum bókmenntum.
Bók . . . löguð við hæfi
almennings, með myndum
og lýsingum af hverri
einustu tegund fiskjar,
sem fundizt hefur hér við
land og talinn verður
meðal íslenzkra fiska. Eru
lýsingarnar svo nákvæm-
ar, að hverjum manni er
í lófa lagið að ákveða
Bjarni Sæmundsson.
eftir þeim hverja þá teg-
und, sem lýst er í bók-
inni.
Bók þessi á skilið að
komast inn á hvert það
heimili, er land á að sjó,
á eða vatni, sem fiskur
gengur í.“
Magnús Bjömsson.
„Bjami Sæmundsson
var forvígismaður á sviði
fiskirannsókna hér við
land. Bók hans um ís-
lenzka fiska er þrekvirki
á sínu sviði og mega aðrar
þjóðir öfunda okkur af
slíku riti fyrir almenning."
Jón Jónsson.
Fyrra bindi Kalevala-
ljóða í þýðingu Karls
ísfelds, sem út kom á
vegum Bókaútgáfu Menn-
ingarsjóðs í ágústmánuði
síðastliðnum, hefur hlotið
hinar beztu viðtökur ís-
lenzkra lesenda. Bendir
allt til þess að bókin selj-
ist upp á skömmum tíma.
Dómar gagnrýnenda um
þýðinguna hafa verið afar
lofsamlegir.
Sigurður Einarsson
kemst svo að orði í Al-
þýðublaðinu 8. sept.:
„Það er eins og orð-
fimi ísfelds, hugkvæmni
og skáldlegum þrótti séu
LeikritasafniS
Leikritasafn Menningar-
sjóðs hefur nú hafið
göngu sína að nýju, eftir
eins árs hvíld. Áður voru
komin út 12 hefti. Að
þessu sinni bætast tvö
ný í hópinn. Eni það
Kjarnorka og kvenhylli
eftir Agnar Þórðarson og
Andbýlingarnir eftir J. C.
Hostrup í þýðingu Lárusar
Sigurbjörnssonar. Leikrit
þessi eru komin í bóka-
verzlanir. Áskrifendur
Leikritasafns njóta sér-
stakra hlunninda um verð.
Mœðrabókin
eftir prófessor Alfred Sun-
dal í þýðingu Stefáns
Guðnasonar læknis hef-
ur nú verið á markaði
í tvo mánuði og hlotið
hinar beztu viðtökur. Er
það einróma álit þeirra,
sem hafa kynnt sér bók-
ina, að hún sé mjög gagn-
legur og hagnýtur leiðar-
vísir, eigi aðeins fyrir
barnshafandi konur og
ungar mæður, heldur alla
þá, sem fást við umönnun
og uppeldi ungra barna.
engin takmörk sett, þá er
á hann rennur ásamóður
og honum tekst bezt upp.
. . . Hinn ramefldi töfra-
heimur kvæðanna stígur
fram ferskur og eins og
nýskapaðar. . . . Það þari
mikla skyggni og djúpa,
auðmjúka innlifun til þess
að leysa slíkt verk svo
meistaralega af hendi. Og
mikið skáld. Og mikinn
völund í smiðju íslenzkrar
tungu."
Morgunblaðið 15. ágúst:
„Kalevala-ljóðin eru
Finnum jafndýrmæt bók-
menntaperla og Edda er
íslendingum. Þar er að
Að þessu sinni er fé-
íagsmönnum í fyrsta
skipti gefinn kostur á að
velja á milli bóka. Brátt
verður sagt nánar frá ár-
bókum og tilhögun val-
frelsisins.
Hlunnindi félags-
manna
Félagsmenn Bókaútgáfu
Menningarsjóðs og Þjóð-
vinafélagsins njóta ekki
aðeins þeirra hlunninda,
að fá félagsbækurnar við
mjög vægu verði, heldur
er þeim einnig gefinn
kostur á að fá aukabækur
útgáfunnar með um 20%
afslætti. Eftir því sem út-
gáfa aukabóka færist 1
vöxt, eftir því eru þessi
hlunnindi mikilvægari.
Bók eins og Fiskana, sem
mun kosta hjá bóksölum
180 kr. í góðu bandi, fá
félagsmenn á 144 kr.
Kalevalakvæði kosta 120
kr. í bandi. Félagsmenn
fá þau á 96 kr.
Gerist áskrifendur og
njótið þessara mikilvægu
hlunninda! Afgreiðsla er
að Hverfisgötu 21, Reykja-
vík.
finna kjama og undir-
stöðu finnskra lífsviðhorfa
fyrr og síðar. Karl ísfeld
hefur unnið mikið afrek
með þýðingu sinni, sem
er bæði lipur, hljómmikil
og myndrík -ð hætti
frumtextans. . . Bókin
er frábærlega úr garðl
gerð.“
Guðmundur I laníelsson
í Suðurlandi 21. sept.:
„Útkoma þessarar bókar
á íslenzku hlýtur að telj-
ast meiriháttar bók-
menntaviðburður. . . Þýð-
ing Karls ísfelds er með
afbrigðum glæsileg.“
(Auglýsing).
Þýðing Karls Isfelds ó Kalevalaljóðum
hlýtur fróbæra dóma