Morgunblaðið - 17.10.1957, Blaðsíða 12

12
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 17. okt. 1957
— Ræba Magnúsar
Jónssonar
Framhald af bls. 11
viki eða óhöppum. Það, sem af
er þessu ári höfum við haft úr
að spila jafnmiklum gjaldeyri,
einnig svonefndum frjálsum
gjaldeyri og á sama tíma í fyrra,
en þá var mesta gjaldeyriseyðslu-
ár i okkar sögu“.
Samkvæmt þessu sýnist aug-
Ijóst, að tekjuáætlanirnar hafi
verið óraunhæfar og hin nýja
skipshöfn fjármálaráðherrans
hafi svo viilt um fyrir honum,
að hann þekki ekki lengur á sjó-
kortin og er þá ekki von, að vel
íari.
Stórfelldur greiðsluhalli
>ótt þjóðin sé ýmsu vön af
hæstv. núverandi ríkisstjórn,
mun þó flestum hafa þótt mæl-
irinn fullur, er þeir litu þetta
fjárlagafrumvarp. Mest áfall
hlýtur frumv. þó að vera fyrir
þá, sem trúað haía á einstæða
fjármálasnilli hæstv. núverandi
fjármálaráðherra. Framsóknar-
menn hafa oft breitt sig út yfir
fjármálaráðherra Sjálfstæðis-
flokksins fyrir að hafa stundum
orðið að sýna fjárlagafrumvörp
með greiðsluhalia. Mesti greiðslu
halli á fjárlagafrumvarpi hefii
áður verið tæpar 22 millj. kr.,
en er nú rúm 71 millj. kr. og
raunar 20 miilj. betur.
Við höfum nú í kvöld hlýtt á
útskýringar og afsakanir hæstv.
fjármálaráðherra og hinna nýju
skipverja hans og munum fá
meira af slíku tagi nú á eftir.
Ég hefi haft mætur á hæstv. fjár-
málaráðherra og talið hann gæt-
inn og íhugulan fjármálamann
og rennur því satt að segja til
rifja, hversu hann hefir látið
hæstv. forsætisráðherra teyma
sig út á botnlaust fúafen með
því að gerast fjármálalegur á-
byrgðarmaður núverandi ríkis-
stjórnar. En hann kemst ekki
hjá því að taka stærstan hluta
þeirrar ábyrgðar á eigin herðar,
því að hann átti að sjá betur.
Á því er vert að vekja at-
hygli, að um margra ára skeið
hefir verið mikill greiðsluaf-
gangur hjá ríkissjóði, 20 millj.
1953, 49 millj. 1954, 65,6 millj.
1955 og 15.5 millj. 1956. Þessa
góðu afkomu hafa Framsóknar-
menn eingöngu þakkað frábærri
íjármálastjórn Eysteins Jónsson-
ar. Það hlýtur því að vekja
nokkra undrun hvers vegna þessi
fjármálasnilli nýtur sín ekki
eins í samstarfi við aðra flokka.
Nú á fyrsta fjárlagaári vinstri
stjórnarinnar er boðaður mikill
greiðsluhalli hjá ríkissjóði og
fjárlagafrumvarpið fyrir næsta
ár með raunverulega 90 millj.
kr. halla. Ætli menn sjái ekki af
þessu, hversu stóran þátt Sjálf-
stæðismenn eiga í hinni góðu af-
komu rikissjóðs á undanförnum
árum?
Hæstv. fjármálaráðh. hefir ekki
verið eftirbátur annarra stjórnar
liða í því að reyna í vandræðum
sínum að kenna Sjálfstæðism.
um það öngþveiti, sem vinstri
stjórnin hefir leitt þjóðina út í
og sá söngur hljómar hér í kvöld
í ýmsum útgáfum. 1 því sambandi
langar mig til að biðja þjóðina
að íhuga vel eftirtaldar stað-
reyndir:
Staðrcyndirnar tala.
1. Það voru Sjálfstæðismenn,
sem árið 1950 mörkuðu þá stefnu,
sem „Tíminn“ sagði í ársbyrjun
1955, að hefði lagt grundvöll að
mesta framfaratímabili í sögu
þjóðarinnar.
2. Það var þessi stefna, sem
hæstv. fjármálaráðherra lýsti svo
í þingræðu 30. jan. 1956, að hefði
leitt til þess, að „framleiðslan
hefði farið vaxandi, verðlag hald
izt stöðugt í tvö og hálft ár,
sparnaður aukizt mikið, greiðslu-
afgangur verið á ríkisbúskapn-
um, hægt að lækka skatta- og
tollaálögur árlega nokkuð“.
3. Það voru núverandi sam-
starfsflokkar hans, sem beittu
sér fyrir hinu pólitíska verkfalli
1955, sem beinlínis var til stofn-
að til þess að eyðileggja hinn
góða árangur af stefnu þáverandi
ríkisstjórnar og valdamiklir
menn í hans eigin flokki komu
þar við sögu. Fáir fordæmdu þá
meir þau óhappaverk en Eysteinn
Jónsson, sem réttilega benti á,
að með þeim ógiftusamiegu til-
tektum, sem hæstv. núverandi
félagsmálaráðherra var forustu-
maður að, væri „brotið blað í
efnahagssögu landsins" og ætlun
verkfallsforingjanna hefði ekki
verið að bæta kjör hinna efna-
minni, heldur fyrst og fremst „að
gera mikið tjón“.
4. Að Þjóðviljinn þakkaði
„Tímanum“ sérstaklega fyrir
vinsamleg skrif um þetta póli-
tíska verkfall kommúnista. Mun
hæstv. núverandi forsætisráð-
herra hafa átt sinn skerf af því
þakklæti.
5. Að á einu ári eftir verkfallið
hækkaði kaupgjald um 22%,
sem kippti algerlega fótum und-
an allri framleiðslustarfsemi i
landinu og neyddi ríkistjórnina
til að hverfa frá skattlækkunar-
stefnunni, sem fylgt hafði verið
frá 1950 og ieggja á háa nýja
skatta um áramótin 1955—1956.
6. Að þegar fyrir hið pólitíska
verkfail kommúnista hafði for-
maður Framsóknarflokksins haf-
ið baráttu sína fyrir myndun
vinstri stjórnar og eftir að komm
únistum hafði tekizt að koma
dýrtíðarskrúfunni í fullan gang
aftur, var þetta afrek talin ótví-
ræð sönnun þess, hversu bráð-
nauðsynlegt /æri að fá þá til
samstarfs um stjórn landsins. Að
vísu var þagað um þá fyrirætl-
Un fram yfir kosningar, en hæstv.
fjármálaráðherra hefir nýverið
lýst yfir, að það hafi alltaf verið
ætlunin að fá kommúnista til
samstarfs.
7. Þegar svo núverandi ríkis-
stjórn var mynduð voru Sjálf-
stæðismenn taldir óhæfir til
að leysa allan vanda og því
lýst yfir, að ríkisstjórnin hefði
öruggan stuðning vinnustéttanna
í þjóðfélaginu og hefði því öllum
stjórnum betri aðstöðu til þess
að leysa vandamálin, enda lof-
að gerbreyttri stefnu og fram-
tíðarlausn vandamálanna.
Það er staðreynd, að innan
núverandi ríkisstjórnar eru sam-
an komin öll þau öfl, sem leyst
hafa úr læðingi þann verðbólgu-
draug, sem rikisstjórnin er nú
að reyna að kveða niður með
bágbornum árangri. Það eru þessi
öfl, sem hæstvirtur fjármálaráð-
herra taldi þjóðráð að manna bát
sinn með og eftir fimmtán mán-
aða siglingu virðist svo komið
að verðbólgudraugurinn hafi
sjálfur tekið við stjórninni á skút
unni. Og hinir stefnuföstu Fram-
sóknarmenn þurfa ekki að sætta
sig við að láta reka, því að bátn-
um er stýrt öruggum höndum
beint inn í ginnungagap fjár-
hagslegs öngþveitis.
Engir hafa rækilegar en Sjáif-
stæðismenn varað við hinum al-
varlegu afleiðingum verðbóigu-
þróunarinnar. Þeir vöruðu þjóð-
ina við afleiðingunum af verk-
um upplausnaraflanna, sem eyði-
lögðu árangur jafnvægisstefnu
þeirrar sem Sjálfstæðismenn og
Framsóknarmenn stóðu að með
góðum árangri um fimm ára
skeið. Sjálfstæðismenn hafa
ekki haft trú á því, að leiðin
út úr vandanum væri að leiða
upplausnaröflin til æðstu valda
í þjóðfélaginu. Engu að síður
hefði það verið gleðiefni, ef nú-
verandi ríkisstjórn hefði tekizt
að leysa þann vanda, sem hún
lofaði með miklu yfirlæti að
leysa.
Lögbrot og úrræðaleysi
Tilvera núverandi ríkisstjórnar
byggist á misnotkun stjórnar-
skrár og kosningalaga. Hún lof-
aði þjóðinni gulli og grænum
skógum, en efndirnar eru stór-
fellt fjárhagsöngþveiti, sem ríkis-
stjórnin viðurkennir að hafa eng
in ráð tiltæk til að ráða fram
úr. í fyrra var afsökunin sú, að
stjórnin væri svo nýtekin við
völdum, að hún hefði ekki haft
tíma til að móta hina nýju fjár-
málastefnu sína fyrir afgreiðsíu
fjárlaga ársins 1957. Nú er fjár-
lagafrumvarp lagt fram með
meira en þrisvar sinnum hærri
greiðsluhalla en mestur hefir áð-
ur verið á fjárlagafrumvarpi.
Engin úrræði er bent á til lækk-
unar útgjalda og engar tillögur
um tekjuöflun. Og nú er afsök-
unin sú, að stjórnin hafi ekki
haft neitt tækifæri til samráðs
við stuðningsflokka sína. Ein-
hvern tíma hefði áreiðanlega þótt
tiltækilegt að kveðja þingmenn
til fundar utan þingtíma, ef svo
alvarlega hefði horft og nú ger-
ir.
Hæstvirtur fjármálaráðherra
sagði fyrir skömmu á fundi Fram
sóknarmanna hér í Reykjavík, að
núverandi stjórnarflokkar hefðu
góða aðstöðu til þess að leysa
verðbólguvandamálið. Hvernig
stendur á, að þessi góða aðstaða
er ekki notuð nema á mann-
fundum? Ríkisstjórnin reynir að
vísu enn að halda því fram, að
300 millj. kr. álögurnar í fyrra
hafi ekki verkað til aukningar
á dýrtíðinni. Slíkar blekkingar
þýða ekki lengur. Enda þótt á-
lögunum hafi verið þannig hag-
að, að þær kæmu sem minnst
á vísitöluvörur, sem einhvern
tíma hefði verið kölluð vísitölu-
fölsun, þá er samt gert ráð fyrir
5 stiga vísitöluhækkun á fjár-
lagafrumvarpinu, enda þótt nið-
urgreiðslur á vísitöluvörum séu
einnig hækkaðar úr 84,1 millj. kr.
í 125 millj., eða um tæplega 41
millj. kr. Nú telur hæstv. fjár-
málaráðherra ekkert athugavert
við að fallast á niðurgreiðslur
svo milljónatugum skiptir án
þess að hafa nokkurt fé í kass-
anum, enda þótt hann neitaði I
fyrra, að fallast á tillögur Sjálf-
stæðismanna um að halda vísi-
tölunni niðri með niðurgreiðsl-
um. Hefði okkar tillögum þá ver-
i ið sinnt væri ekki við þann vanda
að glíma, sem við nú stöndum
andspænis.
Sannleikurinn er líka sá, að
verðbólgan hefir aldrei vaxið
hraðari skrefum en eftir tilkomu
vinstri stjórnarinnar, sem þó
þykist hafa allt í hendi sinni, og
fjárlagafrumvarpið fyrir 1958 er
dæmigert verðbólgutákn. Þegar
svo er komið, að allur rekstrar-
kostnaður hækkar stórum, en
jafnhliða er dregið úr fram-
kvæmdum, þá horfir illa.
Við Sjálfstæðismenn getum út
af fyrir sig vel við unað, að að-
eins 15 mánaða stjórnarferill
vinstri stjórnarinnar hefir sann-
að rækilega okkar aðvaranir og
stefnu, en gert að engu flestar
kenningar stjórnarflokkanna. Má
því segja, að þjóðin verði reynsl-
unni ríkari, þótt sú reynsla kunni
að verða nokkuð dýrkeypt. Sú
faiskenning Framsóknarmanna,
að hægt sé að leysa efnahags-
vandamálin eftir einhverjum nýj
um leiðum, ef hægt sé að losna
við Sjálfstæðismenn úr ríkis-
stjórn og fá kommúnista og Al-
þýðuflokksmenn til samstarfs í
staðinn, er að engu orðin. Sú
kenning kommúnista, og raunar
vinstri flokkanna allra, að hægt
sé að leysa allan vanda á þann
einfalda hátt að taka gróða nokk
urra auðkýfinga, hefir einnig
reynzt vera hægileg fjarstæða.
Loks er það mjög athylgisvert,
að nú hafa kommúnistar neyðzt
til að viðurkenna, að kauphækk-
un sé ekki ætíð kjarabót fyrir
launþega, þótt þeir undanfarna
áratugi hafi reynt að stimpla
Sjálfstæðismenn fjendur verka-
lýðsins fyrir að vekja athygli
á þessari mikilvægu staðreynd.
Það er þó eigi síður athyglisvert,
að kommúnistar telja því aðeins
óhæfu, að verkalýðsfélög heimti
kauphækkanir, ef kommúnistar
eru í ríkisstjórn, en sjálfsagt
þegar aðrir flokkar fara með
stjórn landsins. Eftir kokkabók-
um kommúnista á hlutverk verka
lýðshreyfingarinnar því ekki
fyrst og fremst að vera það að
stuðlá að raunhæfum kjarabót-
um verkalýðnum til handa, held-
ur að tryggja kommúnistum setu
í ríkisstjórn. Þessa misnotkun
kommúnista á verkalýðshreyfing
unni telja Framsóknarmenn góða
og gilda og fyrirskipa sínum
fylgismönnum í verkalýðsfélög-
unum að tryggja kommúnistum
völdin þar. Haldi kommúnistar
áfram völdum í verkalýðshreyf-
ingunni og geti haldið þar áfram
skemmdariðju sinni, þá er það á
ábyrgð Framsóknarflokksins, á
sáma hátt og Framsóknarflokk-
urinn og þá ekki sízt hæstv. fjár-
málaráðherra bera meginábyrgð
á því hörmungarstjórnarfari, sem
nú er í landinu.
Óviðunandi ástand
Ekkert verður ráðið af þessu
fjárlagafrumvarpi, hvort ríkis-
stjórnin gerir róð fyrir að fara
enn þá leið að leggja 2—300
millj. kr. nýja skatta á þjóðina,
en einhver úrræði verður að
finna, ef á að firra ríkisgjald-
þroti og algerri stöðvun atvinnu-
lífsins. Öll fjármála- og viðskipta
lögmál eru nú gengin svo úr
skorðum í okkar litla þjóðfélagi,
að fullkominn háski er að. f
stað þess að talað var um að
uppræta spillinguna hefir alls
konar óeðlilegur viðskiptamáti og
spákaupmennska margfaldazt.
Úrræði stjórnvaldanna eru þau
ein að setja nýjar reglur, skipa
nýja eftirlitsmenn og bjóða og
banna, þannig að menn vita í
mörgum tilfellum ekki hvað er
leyft og hvað er bannað. Skrif-
finnska hefir stóraukizt og for-
svarsmenn atvinnufyrirtækja
verða að verja æ lengri tíma í að
sitja í skrifstofum opinberra
stofnana og nefnda. Sem dæmi
má nefna, að nú er ekki nóg,
þótt menn eftir langan tíma og
fyrirhöfn hafi herjað út gjald-
eyris- og innflutningsleyfi hjá
Innflutningsskrifstofunni, heldur
tekur við ný píslarganga dag
eftir dag niður í Landsbanka, sem
hefir sett upp sína eigin gjald-
eyrisúthlutun og lætur sig litlu
varða pappíra frá Influtnings-
skrifstofunni. Hvernig halda
menn að sé aðstaða fólks úti á
landsbyggðinni, sem hvorki fær
leyfi né lán nema koma hingað
sjálft eða hafa umboðsmann.
Tollakerfið er orðið hreinn ó-
skapnaður og úrræðið á því sviði
eru 20 nýir tollverðir. Herskarar
verðgæziumanna eru á háum
launum við að sjá um verk, sem
Framsóknarmenn hafa hingað til
talið samvinnufélögin fær um að
annast. Samræmið er þó ekki
meira hjá ríkisstjórninni en svo,
að einu félagi er á nokkrum mán-
uðum með samningum við ríkið
tryggður 15 millj. kr. gróði og
er það mesti okurgróði, sem
þekkist hérlendis. Alvarlegast er
þó það, að vöruskortur er yfir-
vofandi, því að til þessa hefir
verið gengið á þær miklu vöru-
birgðir, sem til voru í landinu,
er stjórnin tók við völdum, og
þjóðin hefir á ný misst traust á
gjaldmiðlinum.
Hálmstráið, sem hæstvirt rík-
isstjórn heldur dauðahaldi í, er
vonin um stórt erlent galdeyris-
lón. Hafa stjórnarliðar helzt
reynt að hæla ríkisstjórninni
fyrir dugnað við að útvega er-
lend lán. Það getur auðvitað ver-
ið gott og blessað að taka erlend
lán, en vafasöm kenning held ég
það verði að teljast, að sá sé
hæfastur til að stjórna, sem dug-
legastur er að safna skuldum.
Mönnum mun þykja þessi
mynd af ástandinu ljót, en því
miður er hún sönn. Mér hug-
kvæmist ekki að halda því fram,
að hæstv. ríkisstjórn ekki vilji
láta gott af sér leiða. Hún ræðui
bara ekki við þann vanda, sem
við er að fást. Það getur verið
gott að vera kokhraustur og segja
„ef núverandi stjórn getur það
ekki — þá hver?“ eins og haft er
eftir hv. þingmanni V.-Húnvetn-
inga, en hæstvirt ríkisstjórn ætti
að vera farin að læra það af 15
mánaða reynslu, að vandamálin
verða ekki leyst með grobbi einu
og stærilæti.
Blekkingar torvelda
raunhæfa lausn
Sjálfstæðismenn hafa aldrei
reynt að blekkja þjóðina um
eðli efnahagsvandamálanna. Þeir
bentu á í síðustu kosningum, að
ekki væri um nein töframeðul að
ræða til þess að leysa efnahags-
vandamálin og vöruðu þjóðina
við að hlusta á glamur núver-
andi stjórnarflokka um nýja
stefnu og frambúðarlausn, sem
þeir þóttust eiga tiltæka, þótt
að vísu enginn fengi að vita í
hverju væri fólgið. í stað þess að
viðurkenna síðan hreinskilnis-
lega, að Sjálfstæðismenn hafi
haft á réttu að standa, hefir rík-
isstjórnin gripið til þess óyndis-
úrræðis að telja þjóðinni trú um,
að verið væri að gera allt annað
en gert hefir verið. Með þessu
móti er ríkisstjórnin beinlinis að
vinna gegn því að nokkur við-
unandi lausn fáist á vandanum.
Við þekkjum öll þær leiðir, sem
til greina koma, en frumskilyrði
þess, að hægt sé að beita þeim
úrræðum með tilætluðum árangri
er að skapa hjá almenningi rétt-
an skilnig á eðli vandans og nauð-
syn úrræðanna. Meðan ríkis-
stjórnin ekki leggur fram nein-
ar tillögur um lausn aðsteðjandi
efnahagsvandamála er ekki á-
stæða til að ræða hverjar leiðir
beri að velja út úr þeim vanda,
sem ríkisstjórnin hefir stórkost-
lega aukið á sínum stutta valda-
ferli. En eitt er þó Ijóst. Núver-
andi ástand í fjármálalífi þjóð-
arinnar er óviðunandi og gera
verður sem skjótast róttækar ráð
stafanir, ef efnahagslegt sjálf-
stæði landsins á ekki að glatast
í ráðaleysisfeni hæstvirtrar ríkis
stjórnar.
Ríkisstjórnin ein ábyrg
Herra forseti.
Hæstvirt ríkisstjórn ber ein
ábyrgð á því óvenjulega f járlaga-
frumvarpi, sem hér liggur fyrir
til umræðu. Eðli málsins sam-
kvæmt hlýtur ríkisstjórnin einn-
ig að hafa forgöngu um að brúa
það mikla bil, sem er milli tekna
og gjalda í frumvarpinu. Núver-
andi stjórnarflokkar hafa lýst
Sjálfstæðisflokkinn ósamstarfs-
hæfan um lausn efnahagsvanda-
mála þjóðarinnar og þannig úti-
lokað allt samstarf við flokk,
sem taldi við síðustu kosningar
innan sinna vébanda yfir 42 pró-
sent þjóðarinnar. Af þeim sökum
verður einnig rikisstjórnin ein
að bera alla ábyrgð á úrræðum í
efnahagsmálum þjóðarinnar með
an hún fer með völd. Það fer
líka að mörgu leyti vel á því,
að þeir leysi vandann, sem hafa
skapað hann. Vegna þjóðarhags-
muna er þó áreiðanlega farsæl-
ast, miðað við hina slæmu
reynslu af 15 mánaða vinstri
stjórn, að ný áhöfn taki sem skjót
ast við þjóðarfleyinu. Þjóðin
framleiðir árlega mikil verðmæti
og mikil skilyrði eru til fram-
leiðsluaukningar, þannig að á-
stæðulaust er að kvíða framtíð-
inni, ef rétt er á málum haldið,
en hafi stjórnarvöldin að leiðar-
ljósi þá stefnu að lama og hefta
framtak og dug þjóðfélagsborgar
anna, þá er voðinn vís. Þess
vegna er þjóðinni brýn nauðsyn
að losna sem fyrst við núverandi
ríkisstjórn.
Skólsrnir á Húsavík
taka til starfa
HÚSAVÍK, 15. október. — Skól-
arnir á Húsavík eru nú óðum að
taka til starfa. Bárnaskólinn var
settur 2. október. Nemendur eru
220, eða fleiri en nokkru sinni
áður. Tveir nýir kennarar koma
að skólanum, Ingimundur Jóns-
,son og Amheiður Eggertsdóttir.
Skólastjóri er Sigurður Gunnai-s-
son.
Gagnfræðaskólinn var settur
föstudaginn 5. október. Nemend-
ur eru rúmlega 70, er það einnig
fleira en verið hefur þar. Axel
Benediktsson sem verið hefur
skólastjóri hefur nú látið af störf-
um og flutzt til Reykjavíkur og
nýr skólastjóri verið ráðinn i
hans stað. Er það Sigurjón Jó-
hannesson cand. mag.
Iðnskólinn mun starfa hér I
vetur og verður hann settur L
nóvember. — Fréttaritari.