Morgunblaðið - 21.11.1957, Blaðsíða 11

Morgunblaðið - 21.11.1957, Blaðsíða 11
Fimmtudagur 21. nóv. 1957 MOFCVVnr ifíiÐ 11 Elzía viikjunin í Gvendarbrunnum. — Nýrri virkjunin er bak við giandann, efst til vinstri á myndinni. Þegar nýja dælusíöðin er komin upp, verður vatnið í Gvendar- brunnum fullnotað Viðtal við Jón Sigurðsson vatnsveitustjóra Vatnsveita Reykjavíkur er ein af lífæðum borgarinnar. Það eru tæp 50 ár síðan vatnsveita var fyrst lögð 1 Reykjavík og getur víst enginn, sem nú er uppi og ekki þekkti, hvernig ástandið var áður en vatnsveitan kom, gert sér í hugarlund, hvernig bæjarbúar fóru að komast af án vatnsveitu. Vatns- veitan er nú jafnsjálfsögð og rafmagnið til ljósa og hitunar og önnur þau þægindi, sem nútíminn hefur veitt almenningi. Morgunblaðið hefur átt viðtal við Jón Sig- urðsson, verkfræðing, sem stjórnar vatnsveitu bæjarins og rætt við hann um ýmislegt varðandi vatnsveituna fyrr og nú og þær áætlanir, sem eru fyrir hendi um aukningu hennar og endurbætur í framtíðinni. Birtist hér fyrsti kaflinn úr þessu við- tali við vatnsveitustjóra. Vatnsmagnið Vatnsveitustjórinn rakti í nokkrum dráttum þá þróun, sem hefði orðið í vatnsveitumálunum. Eins og getið hefur verið um hér að ofan, tók Vatnsveita Reykja- víkur til starfa fyrir tæpum 50 árum eða árið 1909 og hafði þá til umráða vatn, sem nam 38,5 sekúndulítrum, en íbúar í bænum voru þá 11203. Árið 1923 var svo Vatnsveitan aukin, þannig að hún flutti 96 sekúndulítra en þá voru íbúarnir orðnir 20148. Síðan var það árið 1934, að Vatnsveitan var enn aukin og þá að miklum mun eða upp í 240 sekúndulítra en íbúatalan var þá tæpar 33 þúsund ir.Síðasta aukningin var svo gerð árið 1947 og var flutningsgeta Vatnsveitunnar þá aukin upp í 530 sekúndulítra, en skömmu síð- ar var svo nauðsynlegt að hækka þrýstinginn í hluta af bænum, en við það minnkaði flutningsgetan niður í 490 lekúndulítra. Þá voru íbúar bæjarins um 53 þúsundir. Þess má geta hér, sagði vatns- veitustjórinn, að íbúatölurnar eru ekki nákvæmar, vegna þess að íbúar Seltjarnarness og Kópa- vos eru ekki taldir með, en þess- arar ónákvæmni gætir mest síð- ustu árin. Auk þessa eru svo auð- vitað miklu fleiri íbúar í Reyltja- vík en þar hafa búsetu og sér í lagi á vetrum, eins og kunnugt er, en það hefur auðvitað áhrif á vatnsnotkunina í bænum. Hve mikil er notkunin? Þegar Vatnsveitan tók fyrst til starfa árið 1909, voru til umráða 297 lítrar á íbúa á sólarhring. 9 árum seinna eða árið 1918 var svó komið, að þá hafði fjölgað svo mjög fólki í bænum á styrjaldar- árunum, að vatnið var ekki orðið meira en rúmir 200 lítrar á íbúa á sólarhring enda fór þá að bera á vatnsskorti. Vegna þess að engir geymar voru við vatnsveituna notaðist ekki flutningsgeta henn- ar að næturlagi til söfnunar og dreifingar á daginn. Jón Þor- láksson, verkfræðingur, gerði ár- ið 1923 áætlun um hámarksnotk- Unina og telur hana vera um 200 lítra á sólarhring, með miðlun úr vatnsgeymum, en þessi tala Jón Sigurðsson, verkfræðing- ur, Vatnsveitustjóri. um notkun var siðan höfð til hliðsjónar um allar vatnsveitu- framkvæmdir hér á landi í þann mund. Hefur svipuð tala einnig verið notuð í öðrum löndum, í Danmörku hefur lítið eitt hærri tala verið notuð til skamms tíma, að minnsta kosti þar sem vatn er selt eftir mæli. Þegar svo Vatns- veitan var aukin, þá voru um 400 lítrar á íbúa til umráða. Árið 1927 fór svo aftur að bera á vatns- skorti en þá er vatnsnotkunin um 250 lítrar á mann á sólarhring. Þegar svo Sigurður Thoroddsen verkfræðingur gerði sína íætlun 1947, þá áætlaði hann um 500 lítra á sólarhring á íbúa. Þegar svo aukningin var gerð, þá voru það um 800 lítrar á sólarhring á íbúa, sem runnu til bæjarins. Nú hefur sífellt vaxið íbúafjöldi í bænum, eins og kunnugt er, og síðan hef- ur þetta magn farið minnkandi á hvern íbúa og þegar fyrst fer að bera á vatnsskorti eftir aukning- una 1947, sem var 5 árum síðar eða árið 1952, þá er komið niður fyrir 680 lítra á mann. Þessi þró- un virðist benda örugglega í þá átt, að fólk noti meira vatn til heimilistækja og iðnaðurinn meira vatn, eftir því sem stundir líða fram. Breyttir lifnaðarhættir og vatnsnotkun AUir, sem hafa eitthvað fylgzt með þróuninni hér i atvinnuhátt um bæjarins og bæjarlífinu að öðru leyti, sjá auðvitað hve geysi- legum breytingum þetta hefur tekið, enda hefur allt þetta mjög ■mikil áhrif á vatnsnotkunina i bænum. Það er auðvitað alveg ljóst, að þegar vatnsveitan var lögð í fyrsta sinn, var vantsnotk- un mjög takmöikuð vegna þess að þá voru venjulega ekki nema 1—2 kranar í hverju húsi. Þá var heldur engin upphitun með mið- stöðvarhitun og heitavatnskranar voru ekki til og engin vatnssal- erni. Síðan hefur þetta stöðugt breytzt, þannig að nú er ekkert hús til, þar sem ekki er bæði heitt og kalt vatn, Vatnssalerni eru í hverju húsi og notkun hefur að öðru leyti hjá almenningi aukizt geysilega. Vatsnotkun iðnaðarins Okkur hefur orðið það Ijóst, sem störfum að vatnsveitumálum, að þrátt fyrir þessa þróun, sem ég lýsti áðan, þá hefur eyðslan að okkar dómi samt orðið óhæfilega mikil. Kemur þar margt til greina. I því sambandi er rétt að minnast á vatnsnotkun iðnaðar- ins. Þegar farið var að athuga vatnsnotkunina ýtarlega, lék óð- ara grunur á að miklu meiri vatns notkun færi fram í sambandi við iðnaðinn, en áður hafði verið reiknað með og voru nú settir mælar hjá mjög miklum hluta af iðnaðinum í bænum, til þess að rannsaka hver vatnsþörf hans væri, til að fá grundvöll fyrir greiðslu aukavatnsskatts, en hann hefur verið áætlaður undanfarið. Vatnsþörfin hjá iðnaðinum og atvinnugreinunum verður augljós þegar tekin eru dæmi. Ef til dæmis er athuguð vatns- notkun Mjólkurstöðvarinnar, þá þarf hún 612 þúsund lítra á sólar- lendis er það þannig að mjög hring til jafnaðar. Fiskiðjuverin eyða um 300—400 þúsund lítrum á sólarhring hvert fyrir sig, og alls mun iðnaðurinn fara með um 6 millj. lítra af vatni á sólarhring en það samsvarar um 200 sek- úndulítrum eða 40% af heildar- rennsli til bæjarins, þegar allt er í gangi. Er því alveg augljóst að vatnsnotkun iðnaðarins er það mikil að til greina getur komið að gera sérstakar ráðstafanir í sambandi við hana og er í undir búningi að setja reglur um þau eíni. Kemur þá til greina, til dæmis, að gera vatnsfrekum iðn- aði að skyldu að hafa vatnsspar- andi tæki eða geyma, sem safna vatni að næturlagi. í þessu sam- bandi væri það alls ekki nægilegt þó Vatnsveitan sjálf byggði geyma, vegna þess, að örðugt væri að koma vatninu úr þeim Einar Sigurðsson verkfræðing- ur hjá Vatnsveitu Reykjavíkur. geymum til iðjuveranna, vegna þess að leiðslurnar á milli geym- anna og iðnaðarins flyttu ekki nægilega mikið vatn að deginum, þegar þess væri þörf. Mælarnir og það gjald, sem lagt er á í sam- bandi við vatnseyðslu iðjuver- anna ætti líka að vera þeim nokk- ur hvatning til vatnssparnaðar. Mælarnir og erlend reynsla f þessu sambandi er rétt að benda á reynsluna annars staðar frá, sagði vatnsveitustjóri. Er- víða er allt vatn mælt, þannig að allir notendur borga fyrir vatn ið samkvæmt mæli, en sums stað ar er það þannig að einungis er mælt vatn til iðnaðarþarfa og annars rekstrar. Erlend reynsla sýnir að þar sem vatn er ekki mælt og selt eftir máli, þar er eyðslan miklu meiri heldur en þar sem mælarnir eru og gjald tekið fyrir eyðslu samkvæmt þeim. Af hálfu Vatnsveitunnar eru engar áætlanir á döfinni um það að mæla vatn til einstaklinga eða að takmarka á nokkurn hátt eðlilega vatnsnotkun þeirra. Hvaða áætlanir eru á döfinni um að fullnægja vatnsþcrfinni í framt’ðinni? Það eru ýmsar áætlanir í þessu sambandi, segir vatnsveitustjóri. Framh. á bls. 18 Vatnsbólið, sem virkjað var 1947. — Pípan frá þessu vatnsbóli nefnist Heiluvatn. liggut á botni vatnsiiis, sem

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.