Morgunblaðið - 23.02.1958, Qupperneq 6

6
MORCVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 23. febrúar 195«
Frá Bunaöarþingi:
íslenzku ullinni allt of
lítill gaumur gefinn
Erindi Stefáns Aðalsteinssonar
A BÚNAÐARÞINGI í gær flutti
Stefán Aðalsteinsson búfjárfræð
ingur erindi um ullarframleiðslu
Islendinga. Hann hefir á undan-
förnum árum unnið að ullar-
rannsóknum bæði hér á landi
og erlendis.
2 kg. af kind
Stefán taldi mjög nærri lagi,
að áætla að ullarmagn myndi
nema um tveimur kílóum af ó-
hreinni ull af vetrarfóðraðri kind
í landinu. Þessu til sönnunar
nefndi Stefán tölur yfir ullar-
magn frá sauðfjárræktarbúunum
á Svanshóli í Ólafsdal og á Hrafn
kelsstöðum, en á öllum þessum
stöðum fást yfir tvö kíló af
óhreinni ull af kindinni.
Á árinu 1956 komu í verzlanir
688 tonn af hreinni ull, sem sam-
svarar um 1200 tonnum af ó-
hreinni ull. Tala fjár í fardög-
um 1956 var rúm 700 þúsund og
hefði ullarframleiðslan því átt
að vera um 1400 tonn ef 2 kg.
hefðu fengist af kindinni. Vant-
ar því um 200 tonn á að öll ull-
arframleiðslan komi til nytja, eða
um 14% af áætlaðri uiiarfram-
leiðslu í landinu.
Ekki borgi sig að rýja
Ástæðurnar fyrir þvi að svo
illa er hirt um ullina taldi Stefán
vera þrjár.
í fyrsta lagi telja margir að
ekki borgi sig að rýja vegna þess
að ærnar geldist það mikið við
rúninginn að verðmæti ullarinn-
ar nægi ekki til að bæta upp það
tap, sem fram kemur í rýrari
dilkum. Þetta taldi Stefán þó
vera veigalitla afsökun fyrir því
að rýja ekki. Ástæða er til að
ætla að ærnar þrífist það miklu
ver í reifinu en rúnar í meðal-
sumri. Er því ekki réttlætanlegt
að sleppa fé viljandi í ull nema
vorveðrátta sé mjög köld og ærn
ar illa filldar.
Fólksfæð
í öðru lagi gengur margt fé í
ullu yfir sumarið vegna þess að
ekki eru tök á að rýja það sök-
um fólksfæðar. Úr þessum vand-
kvæðum má þó bæta að miklu
leyti með réttum vinnubrögðum
við rúning.
Misjöfn vinnubrögð
Um vinnubrögð við rúningu
fórust Stefáni orð á þessa leið:
„Það er von að mönnum sæk-
ist seint að rýja þegar vinnu-
brögðin eru þannig, að þrír full-
orðnir karlmenn eru í 15 mín.
að rýja eina kind, en þetta hefi ég
séð hér á landi. Einn hélt í kind-
ina, en hinir kroppuðu af sinni
hliðinni hvor með bitlausum
klippum. Þeir, sem klipptu, voru
þó prýðilegir verkamenn til allr-
ar annarrar vinnu. Er mér ekki
grunlaust um, að þessi afköst séu
allt of algeng. En með þessum
vinnubrögðum er það vikuverk
fyrir þrjá menn að rýja 300 fjár,
ef þeir vinna 10 stundir á dag, og
er þá eingöngu talinn sá tími,
sem fer í að rýja, en ekki smöl-
un né snúningar.
Ég hef líka séð önnur vinnu-
brögð við rúning. í júní í fyrra
var ég á Hálandasýningunni svo-
kölluðu í Skotlandi, sem er mjög
umfangsmikil landbúnaðarsýn-
ing.
Kindur klipptar á mínútu
Þar sýndi núverandi heims-
meistari í rýingum, hvernig fata
ætti að rýja með vélklippum.
Þessi maður er Ný-Sjálendingur
og setti heimsmet sitt í heima-
landi sínu, þegar hann klippti
456 kindur á 9 klukkustundum
eða kindina á einni mínútu og
11 sekúndum að meðaltali. Á
sýningunni í Skotlandi lék hann
sér að því að klippa kindina á
einni mínútu, og er þá tíminn
tekinn frá því að klippurnar
voru settar í gang og þar til kind-
in var laus við reyfið. Það skal
tekið fram, að kindurnar þurfti
að klippa frá eyrum og aftur á
rófu og allan kviðinn.
Vitanlega getur enginn haldið
þessum hraða við rýingar án
hvíldar og frátafa, en þó að færu
þrjár mínútur í að rýja hverja
kind, tæki það góðan rúnings-
mann ekki nema 15 klukkustund-
ir að fletta af 300 fjár, og ef 6
mínútur fara í að rýja hverja
kind, fara samt ekki nema 3
dagsverk í að rýja 300 fjár“.
Rúningsnámskeið
Stefán benti á nauðsyn þess að
notuð væru rétt vinnubrögð við
rúninginn. Sagði hann um það
efni:
„Það er vafalaust óvíða jafn
mikil þörf á að nota rétt vinnu-
brögð og við rúning en því miður
eru þeir allt of fáir sem þau
kunna. Er full þörf á að koma
á námskeiðum í rýingupi þar
sem færir rúningsmenn kenna
rétt handtök á kindinni og rétta
notkun verkfæranna sem klippt
er með. Því miður hefur verið
erfitt að fá góðar sauðaklippur
undanfarið en nú mun væntan-
lega fást eitthvað af góðum klipp-
um í vor“.
Vélklippur hafa ögn verið
reyndar hér á landi en góðs ár-
angurs af notkun þeirra er ekki
að vænta fyrr en menn kunna
rétt handtök við notkun þeirra.
Ullarverðið
Þriðja ástæðan fyrir því að
ullin kemur ekki öll til nytja,
sagði Stefán vera verðið á ull-
inni. Meðal útflutningsverð ull-
arinnar árið 1956 var 28,40 kr.
á kg. af hreinni ull eða um 15,75
kr. á kg. af óhreinni ull og verð
til bænda fyrir framleiðslu árs-
ins 1956 mun vera náiægt 11,80
kr.
Útflutningsuppbætur eru að
vísu greiddar á ull en koma
þó ekki fram í hækkuðu ull-
arverði til bænda, heldur eru
þær notaðar til verðuppbótar
á útfluttu dilkakjöti. Hefðu
þessar uppbætur verið greidd-
ar beint á ullina mun láta
nærri að bændur hefðu fengið
21 kr. pr. kg. af óhreinni ull
árið 1956 og má telja það mjög
hagkvæmt verð. Taldi Stefán
að bændur myndu hirða bet-
ur um ullina ef þeir gerðu sér
ljóst hvers virði hún er þeim
í raun og veru.
Þá benti Stefán á að verðmæti
þeirra 200 tonna sem farið hefðu
forgörðum af ársframleiðslunni
1956 næmi rúmum 4 milljónum
króna með útflutningsuppbótum.
Gæði íslenzku ullarinnar
Islenzka ullin er mjög misjöfn
að gæðum, en fyrir liggja óyggj-
andi sannanir um að bezti hluti
hennar sé mjög verðmætur vegna
sérkenna sinna. Dró Stefán fram
ýmis dæmi máli sínu til sönnun-
ar. •
Ef kynbæta á fé með tilliti til
ullar eru til í íslenzka fjár-
stofninum einstaklingar með
ákjósanlega ull bæði hvað magn
og gæði snertir. Áftur á móti eru
helztu gallarnir á ullinni þeir að
of mikið er í henni af illhærum
bæði rauðgulum og hvítum, þelið
er oft lítið en togið of langt,
gróft og Ijótt áferðar. Ekki er
nokkur vafi á því að sameina má
kynbætur á sauðfé bæði með til-
liti til kjöt- og ullargæða.
Bóndinn nýtur ekki
ullargæðanna
Eins og nú er háttað uppgjöri
til bænda fyrir ull hér á landi
er bóndinn ekki látinn njóta þess
nema að mjög litlu leyti þótt
hann leggi sig allan fram að
vanda meðferð ullarinnar og eigi
ullargott kyn. Þetta þyrfti að
breytast þannig að hverjum ein-
stökum bónda væri greitt það
verð fyrir ullina sem hann á
skilið. Myndi það vera öruggasta
leiðin til þess að meðferð ullar-
innar batnaði og unnið yrði að
Útvarpið og málfærið
LUSTANDI skrifar til Vel-
vákanda:
„Mikið er rætt um útvarpið
manna á meðal, sem er eðlilegt,
því að þetta snertir okkur alla,
og satt að segja er það ekki allt-
af hrós, þó að slíkt virðist tam-
ast þeim, sem eru að fást við að
rita um útvarpssendmgarnar í
blöðin, en sumt þykir það part-
ískt eða hálfpólitískt. í þessum
fáu línum verður ekki krufið
neitt til mergjar, né talað um
„sönglistina", sem myndi verða
kafli fyrir sig.
Ekki hefur þó enn komið til
þess, að syngja mætti passíu-
sálmana á föstunni, sem áður
mun hafa verið bent á af öðrum,
að væri bezt viðeigandi, enda nú
góð tök á því. Prestvígður maður
sagði nýlega: „Ég er orðinn hund
leiður á þessum passíusálma-
lestri hjá þeim“ og þótti það
ekki illa mælt. En til er, segja
fróðir menn, svo kallað „tregðu-
lögmál" (Sbr. „þeim er ekki úr
að aka“), og gildir það víst í út-
varpinu eins og fleiri stofnunum,
ef þá ekki er um hreina sér-
vizku að ræða.
Þó að ekki sé gengið inn á efni
máls (útvarpsefni eða þætti),
sem sumt er of lélegt til þess að
menningarstofnun beri það á
borð, skal hér að eins drepið á
fáein málfarsatriði. Nú er þar
fastur liður auglýsinga um' það,
sem þeir kalla. „Fundir og mann-
fagnaður" og er þá hið síðara
notað um opinberar og almennar
skemmtanir, leikhús, kvikmynda
hús o.fl., en það er rangt eftir
almennri málvenju. Það heitir
bara skemmtanir, eins og verið
hefur og er ágætt orð, en mann-
fagnaður er það, sem menn gera
eða geta gert sér til skemmtunar
eða gleðskapar sjálfir, á sam-
komum eða þvíl. Ég hef heyrt
sagt, að á þetta hafi einnig verið
bent áður, en víst látið eins og
vind um eyrun þjóta. Hvað segja
annars málfræðingar um þetta?
í einum útvarpsþætti, en hon-
um virðist ekki hafa farið fram
(og sumir jafnvel halda að stund
um geri fullmikið að því að „til-
kynna“ ýms fyrirtæki), er farið
að tala um höfundana og flutn-
ingsmenn sem „umsjónarmenn“
(þáttar), sem i almennri notkun
kynbótum með tilliti til ullar-
gæða.
Það eru ekki eingöngu verð-
mæti ullarinnar sem myndu auk-
ast við útrýmingu á hvítum og
rauðgulum illhærum, og grófu
togi, sagði Stefán. Gærurnar
myndu taka algerum stakkaskipt
um. Nú eru það hvítu, ullarmiklu
og áferðarfallegu gærurnar, sem
eftirsóttastar eru til loðsútunar.
En guli liturinn og' grófa togið
er til stórlýta. En eins og kunn-
ugt er eru fallegar loðsútaðar
gærur mjög verðmætar. t
Að síðustu fórust Stefáni Aðal-
steinssyni orð á þessa leið:
„Enginn vafi er á því, að þeir
gallar, sem eru mest áberandi
á ull og gærum íslenzka fjárins,
rýra verðgildi þessara vara til
muna. Um hitt má deila, hversu
hátt verð er hægt að fá fyrir
bezta hluta þessarar framleiðslu.
Ræður það úrslitum um fram-
kvæmdir þeirra umbóta, sem hér
hafa verið ræddar, hvort fyrir-
höfnin við þær fæst greidd í
hærra verði. Á það má t. d.
benda, að vel gæti svo farið við
nákvæmt gæðamat á ull og gær-
um, að lakasti hluti þessara vara
yrði illseljanlegur. Gæti verð-
rýrnun á lakasta hlutanum því
etið upp ágóðann af bezta hlut-
anum.
En ef svo færi, að við yrðum
að játa, að mikill hluti af fram-
leiðslunni væri mjög lítils virði,
er það einmitt bezta sönnun þess,
að átaka sé þörf til úrbóta".
þýðir eftirlitsmenn. í þess stað
ætti að segja, að þessir eða hinir
„annist um“ þáttinn eða efnið,
sem nær fyllilega hinu rétta og
er _ mjög auðvelt í meðferð.
í bernsku útvarpsins hér voru
ákveðinn og skilgreind heitin:
Fréttir (almennar fréttir, tíðindi)
og fregnir (veðurfregnir), sem
er mjög snjallt, en þó eru ekki all
ir, í útvarpi og veðurstofu, búnir
að læra það ennþá eða mismun-
inn á því. Nú finnst almennings-
mönnum, að einhver ráðamaður
ætti að kenna þeim þetta, þó að
einfalt kunni»að þykja, og munu
hlutaðeigandi þá vafalaust geta
numið það.
Loks er eitt (félags)heiti, sem
oft er á vörum manna í útvarpi
og víðar: „Krabbameins-félag“,
sem víst réttast mundi þýða fé-
lag eða félagsskap til að stuðla
að krabbameini, sem alls ekki er
tilætlunin, heldur á þetta að vera
krabbavarnafélagr, krabbavörn,
eins og berklavarnarfélag, berkla
vörn, sem er í alla staði ágætt
heiti, enda fjölluðu þar um mál-
hagir menn. Ættu hinir gáfuðu
aðstandendur félagsskaparins,
eða meðal læknanna yfirleitt að
gera hér bragarbót, sem mundi
mælast sérlega vel fyrir.
Jólasálmurinn
G svo kemur hér jólasálmur-
inn, sem við þekkjum bezt
sem Heims um ból, í þremur út-
gáfum til að menn geti borið þær
saraan. Um tilgang þess saman-
burðar vísast til þáttarins í gær.
Þýzki frumtextinn
eftir Joseph Mohr er þannig:
Stille Nacht, heilige Nacht!
Alles schláft, einsam wacht
nur das traute, hochheilige Paar.
Holder Knabe im lockigen Haar,
schlaf in himmlicher Ruh!
Stille Nacht, heilige Nacht!
Hirten erst kundgemacht;
durch der Engel Halleluja
tönt es laut von fern und nah:
Christ, der Retter ist da!
Stille Nacht, heilige Nacht!
Gottes Sohn, oh wie lacht
Lieb aus deinem göttlichen Mund,
das uns schlágt die rettonde
Stund,
Christ, in deiner Geburt.
íslendiiigar í
Stuttgart stofna
með sér fclag
STUTTGART, febr. — Hinn 31.
janúar 1958 var stofnað „Félag
íslendinga í Stuttgart". Félagar
geta orðið allir þeir íslenzkir rík-
isborgarar, sem dveljast í Stutt-
gart eða nágrenni.
Stofnfundur var haldinn í ný-
tízkulegasta stúdentaheimili
Þýzkalands, Max-Kade-Heim. Og
sóttu hann 16 íslenzkir stúdent-
ar, sem stur.da nám við tækni-
háskólann í Stuttgart.
Tilgangur félagsins er m.a. að
gæta hagsmuna íslendinga á fé-
lagssvæðinu og efla samband
þeirra á meðal. Einnig skal það
stuðla að aukinni kynningu á ís-
landi og íslenzkum málefnum.
Félagsmenn komu sér saman
um að fela eftirfarandi mörúímn
stjórn félagsins:
Ormar Guðmundsson, formað-
ur; Guðmundur Ó. Guðmundsson,
ritari; Ingi Axelsson, gjaldkeri.
Til vara:
Ólafur H. Óskarsson, Guðmund
ur Kr. Guðmundsson, Hólmgeir
Jónsson.
Félagsmen líta björtum augum
á framtíðina og hlakka til starfa-
ins, sem fram undan er. Senda
þeir kærar kveðjur heim.
— Ó.H.O.
Texti Sveinbjarnar Egilssonar:
Heims um ból helg eru jól,
signuð mær son Guðs ól,
frelsun mannanna, frelsisins
lind,
frumglæði ljóssins, en gjörvöll
mannkind
meinvill í myrkrunum lá.
Heimi í hátíð er ný,
himneskt ljós lýsir ský,
liggur í jötunni lávaröur heims,
lifandi brunnur hins andlega
seims,
konungur lífs vors og ljóss.
Heyra má himnum í frá
englasöng: „Allelúja".
Friður á jörðu, því Faðirinn er
fús þeim að líkna, sem tilreiðir
sér
samastað Syninum hjá.
Texti Matthíasar Jochumssonar:
(í Ljóðmælum Matthíasar, út-
gáfunni frá 1936, er sálmurinn
talinn meðal kaþólskra sálma, er
Matthías þýddi úr dönsku árið
1908 eftir beiðni Marteins Hóla-
biskups Meulenbergs. Þessi texti
er sunginn í kaþólsku söfnuðun-
um hér á landi um öil jól).
Hljóða nótt! Heilaga nótt!
Hvílir þjóð þreyttan hvarm,
nema hin bæði, sem blessuðu hjá
barninu vaka með fögnuð á brá.
Hvíldu við blíðmóður barm!
Hljóða nótt! Heilaga nótt!
Hjarðlið, þei, hrind þú sorg:
Ómar frá hæðunum englanna
kór:
„Yður er boðaður fögnuður stór:
Frelsari í Betlehemsborg.11
Hljóða nótt! Heilaga nótt!
Jesú kær, jólaljós
leiftrar þér, Guðsbarn, um
ljúfasta brá,
ljómar nú friður um jörð og sjá,
himinsins heilaga rós!
Nú verða menn sjálfir að dæma
um það, hvort texti Sveinbjarnar
er þýðing eða ekki. Óneitanlega
er hann allfjarri þýzka textanum,
en Sveinbjörn hefur þó auðsjáan
lega haft hann til hliðsjónar.
Séra Matthías heldur sér meira
við frumtextann, þó að hann fjar
lægist hann nokkuð í síðasta
erindinu, ef Velvakandi skilur
þýzkuna rétt.
sttrit'ar ur
daglega lífinu