Morgunblaðið - 19.04.1958, Blaðsíða 6

6
MOJtCVNBLAÐiÐ
Laugardagur 19. april 1958
A afmælisdaginn sat Margrét fund ríkisráðsins danska og sat á hægri hönd föður sínum. — Eftir
nokkrar vikur tekur hún við störfum sem þjóðhöfðingi, en þá fer Friðrik konungur í utanlands
ferð. Hefur engin kona farið með konungsvald í Danmörku í 600 ár.
guð hið efra, er gœtir Dana-
grundar, hann gœtir iíka þín"
heldur ruddist í gegn, framhjá
riddurunum og undir kaðlana.
Þegar inn um súlnaportið er kom
ið, blasir við stórt svæði, um-
kringt af höllum, og geta þar, að
sögn, staðið um 80 þúsund
manns. Var nú ákaft tekið að
kalla á prinsessuna og kom hún
bráðlega fram á svalirnar ásamt
foreldrum sínum. Var prinsess-
an í sömu rauðu sumarkápunni,
sem hún hafði borið í vagninum.
Drottning hélt sér sýnilega frem-
ur að baki enda var dagurinn
fyrst og fremst dagur dóttur
hennat. Eftir að mannfjöldinn
hafði fagnað, hvarf konungsfjöl-
skyldan aftur inn. Stuttu síðar
var prinsessan þó enn kölluð
fram. Hafði hún nú lagt af sér
kápuna og stóð örstutta stund
ein á svölunum í afmæliskjóln-
um sínum, og veifaði. Prinsessan
virtist vera hálfvandræðaleg,
enda heyrðist fólk segja í mann-
fjöldanum: „Það er eins og hún
viti ekki hvernig hún á að vera“.
Nú var klukkan bráðlega 12 á
hádegi og kváðu þá við miklar
skotdrunur frá borgarvirkinu
„Sixtus“.
Þetta var aðeins einn hluti há-
tíðahaldanna. Eftir var að taka á
móti dönskum bændum, sem
færðu prinsessunni að gjöf bú-
garð á Sjálandi, Norðurbæ, að
nafni. Um kvöldið skyldi svo set-
in mikil veizla á Kristjánsborg.
Margrét Alexandrina, Þórhild-
ur prinsessa fæddist 16. apríl
1940 eða viku eftir hernám Þjóð
verja. Fæðing hennar þótti hin-
um hartleiknu Dönum vera góð
ur fyrirboði um frelsi og bjarta
framtíð. Árið 1940 var enn fyrir
hendi sá möguleiki að prinsessan
kynni eimiig síðar að verða þjóð
höfðingi íslands. Þess vegna var
henni gefið íslenzka nafnið Þór-
hildur, næst á eftir nafni hinnar
gömlu Danadrottningar frá Kal-
martímabilinu, þegar Norðurlönd
lutu einni krúnu og á eftir nafni
ömmu hennar Alexandrinu
drottningar. Margrét Þórhildur
prinsessa er og verður vafalaust
síðasta afsprengi konungsættar
Dana, sem gæti orðið íslenzk-
ur þjóðhöfðingi. Það er heldur
ekki trúlegt, að nokkur síðari
þjóðhöfðingi Dana muni bera ís-
lenzkt nafn.
Þó að atburðarás sögunnar yrði
önnur en ýmsir ætluðu í apríi
mánuði 1940, taka íslendingar
þátt í gleði hinnar ungu og að-
laðandi prinsessu, sem síðar mun
bera drottningarheitið Margrét
II., og óska henni allrar gæfu og
gengis. — E. Á.
Þegar Margrét Þórhildur prinsessa
rikisarfi Dono, vorð 78 ára
Kaupmannahöfn, 16. apríl 1958
ÞEGAR Hafnarbúar komu út í
morgun, hafði aftur brugðið til
kulda, eftir tveggja daga hlýindi.
Fólkið gekk um göturnar, klætt
í vetraryfirhafnir og með þykka
trefla upp að nefi. En allt um
það var hátiðarsvipur á borginni
og íbúum hennar. í dag varð Mar
grét prinsessa 18 ára og fánar
blöktu á stöngum. Dagurinn
hafði að því leyti alveg sérstaka
þýðingu, að nú skyldi prinsess-
tronúttger. prmscss* úl Da»unark,
afgíver
herved i hcnhoU tii § 8
i Danmark* Riges (Mim&œ
j. jura »9.;J
fiá og íamvitdghed
f den forsikring, st jeg uhtodehgt
vil hoide ngecs grundlo'.'
pl Chmtimrfxxg slr* apnl Í95S
Eiðstafurinn, sem Margrét
undirritaði
an tekin í fyrsta sinn í ríkis-
ráðið, eftir að hún hafði unnið
eið að stjórnarskránni, og þar
með var hún lögformlegur ríkis-
erfingi í Danaveldi.
Ráðhústorgið er eins konar
hjarta Kaupmannahafnar. Þar
mætast straumar hinnar stóru
stóru borgar. En í dag gerðist
þar lítið. Þetta stóra torg var að
vísu fánum skrýtt og fagurbúið
á ýmsa vegu, en fólkið leitaði
lengra til að fylgjast með atburð
um dagsins. Mikill fólksstraumur
lagði leið sína niður „strikið", í
áttina að Kóngsins Nýjatorgi.
„Strikið" er þröng og gömul
verzlunargata, en búðargluggarn
ir voru mjög skreyttir með mynd
og fangamarki prinsessunnar.
Þegar komið var niður á Gamla
torg blasti við fornlegur gos-
brunnur. Þar eru á vorin látnar
gylltar kúlur í vatnið og leika
þær í vatnsbununu.m hátt I lofti.
Það er gamall siður að láta „gull
kúlur“ í gosbrunninn, þegar fer
að vora, og nú var afmælisdagur
prinsessunnar valinn fyrir þessa
„vorkomu" á torginu.
Nokkru neðar eða við Höjbro-
plads hafði inikill mannfjöldi
safnazt saman. Svo stóð á, að
bráðlega skyldi konungur aka
þarna um í opnum vagni á leið
frá Kristjánsborg til Amalíu-
borgar, en við hlið hans skyldi
prinsessan sitja. Nú tók fólks-
straumurinn að þéttast og þegar
komið var niður á Kóngsins
Nýjatorg, var allt þakið í einu
ólgandi mannhafi. Þar er stórt,
opið svæði, sem vagn hinna tignu
feðgina átti einnig að aka um.
•
Meðan mannfjöldinn var að
safnast saman við götumar, var
haldinn hátíðleg athöfn fyrir
luktum dyrum á Kristjánsborg.
Þar kom ríkisráðið, sem saman-
stendur af ráðuneyti og konungi,
til fundar, til að leiða prinsess-
una inn í þann mikla helgidóm
hinnar konuglegu stöðu. Konuijg
ur hafði fyrr um morguninn gert
dóttur sína að riddara af fílsorð-
unni, en sú athöfn var einnig
lokuð almenningi, og samkomur
ríkisráðsins eru ætíð haldnar
fyrir luktum dyrum. Klukkan
hálfellefu hófst fundur ríkisráðs
ins. Þegar prinsessan var leidd
inn í salinn, tók konungur á móti
henni með stuttri ræðu, og mælt-
ist honum á þessa leið:
„í dag er mikill dagur fyrir
alla landsmenn, þar sem þú,
kæra dóttir mín hefur nú náð
myndugsaldri og tekur sæti ríkis
erfingja í ríkisráðinu, sam-
kvæmt boði stjórnarskrárinnar.
Mér — föður þínum — er það
gleði að sjá þig hér, sem ert arfi
minn. Mikið er þér fengið að bera
og þung ábyrgð leggst þér á herð
ar, en ekki skaltu þó óttast.
Sýndu hinum ýmsu ríkisstjórn-
um traust og þá mun þér líka
veitast traust.
Mundu: „Sá guð hið efra, er
gætir Danagrundar", hann gætir
líka þín. Honum skaltu treysta
og lát hann leiða þrg og mun þér
þá vel farnast.
Sú er von mín að þú megir með
árunum vaxa að reynslu svo að
þú verðir þess albúin að ganga
upp í hásæti Danmerkur, þegar
stundin kemur. Megi ríkuleg
blessun guðs vera yfir þér og
framtíð þinni.
Með þessum orðum býð ég þig
hjartanlega velkomna í ríkisráð-
ið“.
Þannig var ræða konungs. For-
sætisráðherrann mælti einnig
nokkur orð og lagði fyrir prins-
essuna tvö eintök eiðstafsins, er
hljóðaði svo:
„Ég Margrét, Alexandrína, Þór
hildur, Ingiríður ríkiserfingi,
prinsessa af Danmörku, lýsi því
hér með yfir með vísun til 8. gr.
stjórnarskrár Danmerkurríkis
frá 5. júní 1953, að ég lofa því og
legg við æru mína og samvizku,
að halda, órjúfanlega, stjórnar-
skrá ríkisins".
Þar með var athöfninni lokið,
og stigu nú konungur og ríkis-
erfinginn upp í opinn vagn, sem
ók um fyrirfram tilteknar götur,
þar sem mannfjöldinn beið.
Þegar vagninn kom niður á
Kóngsins Nýjatorg gullu húrra-
hróp fólksins og börnin, sem þar
voru þúsundum saman, veifuðu
fánum. Vagninn var dreginn af
tveimur, svörtum fákum en kon-
ungur og dóttir hans veifuðu til
mannfjöldans. Af torginu beygði
vagninn í þá götu, sem liggur að
súlnahliði Amalíuborgar. Þegar
vagninn var kominn inn fyrir
hliðið, tók múgurinn á sprett á
eftir. En í miðju hliðinu sátu
fveir riddarar á hestum og lok-
uðu leiðinni, en til beggja handa
voru strengdir kaðlar. Manngrú
inn lét þetta þó ekki á sig fá,
Margrét prinsessa ók með föður sínum í opnum vagni um götur
Kaupmannahafnar. Tugþúsundir fólks fögnuðu henni innilega.
shrifar úr
dagiega lífinu
F
Enn um óbragð af mjólk.
YRIR nokkru var hér í dálk-
unum rætt um óbragð af
neyzlumjólk þeirri, sem til söluer
í Reykjavík. Jafnframt var sagt
frá umsögn starfsmanns borgar-
læknis um málið. Kvað hann
mólkina jafnheilsusamlega og
áður, en óbragðsins gætti á þess-
um tíma árs á stöðum, þar sem
vel er með mjólkina farið. Stafar
það af efnabreytingum í fitu
mjólkurinnar og eykst mjög, ef
að henni kemst ljós eða húti
snertir kopar.
Á fundi bæjarstjórnar Reykja-
víkur í fyrradag var upplýst, að
heilbrigðisneínd hefur haft mál-
ið til meðferðar. Hinn 25. fyrra
mánaðar skýrði borgarlæknir
nefndinni frá ráðstöfunum, sem
gerðar hafa verið í því, og óskaði
forseti bæjarstjórnar, frú Auður
Auðuns, eftir nánari skýringurn
á fundinum í fyrradag. Geir Hall
grímson bæjarfulltrúi, sem sæti á
í heilbrigðisnefnd, kvað heii
brigðiseftirlitið hafa framkvæmt
rannsókn á leiðslum, sem mjólk-
in rennur eftir í mjólkurstöð
inni í Reykjavík. Kom þá í ljós,
að nokkrar þeirra voru svo slitnar
orðnar, að komið var inn í kop
ar. Lögð hefur verið áherzla á,
að úr þessu verði bætt. Hefur
mjólkursamsalan verið íús til
samvinnu þar að lútandi. Er sagt,
að nýjar leiðslur séu þegar
komnar til landsins, en hafi ekki 1
fengizt afgreiddar vegna galu |
eyriskorts. Nú hefur verið óskað
eftir greinargerð frá samsölunm
um málið, svo að unnt sé að senda
innflutningsyfirvöldunum áskor
anir um að veita umbeðin leyfi,
ef rétt er, að á þeim standi.
llm ólireinan saltbauk
Á vinnuborði Veivakanda
stendur nú saltbaukur nokkur,
sem einn af lesendum Morgun-
blaðsins kom með til hans fyrir
nokkrum dögum. Manninum sagð
ist svo frá: Ég fór inn á veit-
ingastað einn hér í bænum núna
áðan og settist þar að snæðirigi.
Engin saltbyssa var á borðinu,
svo að ég bað um að fá hana.
Var þá borið til mín glerker
þetta. Ofbauð mér svo, hve ó-
hreint það var og illa útlítandi,
að ég vaíði það inn í munnþurrk-
una í bræði minni og bar út
hingað.
Saltbaukurinn á að vera með
skrúfuðu loki, en það er ekkiánú.
Hann er mjög grómtekinn og á
hann klesst naglalakki. Velvak-
anda finnst eins og manninum
að þetta sé ósköp óþrifalegt. En
nú veit hann ekki hvað gera skal
við baukinn: hvort á að afhenda
hann borgarlækni, henda honum
eða senda hann veitingahúsinu.
Um kvenfólkið og strætis-
vagnana.
UNGUR maður hefur komið að
máli Velvakanda og mæiti
á þessa leið:
Viltu ekki reyna að gera hinni
reykvísku kvenþjóð Ijóst, að ég
hef ekkert á móti því — frem-
ur en aðrir ungir menn—að bjóða
konum sæti mitt í strætisvögn-
um, ef þar er þröngt og hvergi
sæti að fá fyrir þreyttar kven-
persónur. Hitt er hin mesta
ókurterisi hjá nefndum persónum,
að þær skuli ekki ganga til sæta
þeirra, sem laus kunna að vera
aftarlega í vögnunum, en taka
sér stöðu við hlið mína eða ann-
arra slíkra ungsveina, er við sitj-
um framarlega, horfa þar á okk-
ur með manndrápsaugnaráði og
ætlast til, að við stöndum á fæt-
ur og tökum nýtt sæti annars
staðar. Heyrt hef ég þess getið,
að sums staðar meðal annarra
þjóða, sé framhluti strætisvagna
ætlaður fólki, sem er hvitt á hör-
und, en aftari hlutinn blöxku-
fólki. Hins vegar var mér ekki
kunnugt um, að neinar regiur
giltu þess efnis, að í Reykjavík
væru fremstu sætin í vögnunum
ætluð kvenfólki, en aftari kari-
fólki. Ég mótmæli því, að vera
hrakinn úr sæti mínu í strætis-
vögnum af kvenfólki, sem vei
getur fengið sér sæti annars stað-
ar!