Morgunblaðið - 19.04.1958, Page 8

8
MORCVTSJtJ4 ÐIÐ
Laugardagur 19. apríl 1958
roðitfttirltifrifr
Xftg.: H.í. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: tíigíus Jónsson.
Aðaintstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjamj Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Ola, simi 33045
Augiýsxngar: Arni Garðar Kristnisson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480
AsKnftargjalo kr. 30.00 á mánuði innaniands.
1 lausasölu kr. X.50 eintakið.
VALTUR VINSKAPUR
EF núverandi stjórnarflokkar
hafa hver um sig annað meira
áhugamál en að sitja í ríkisstjórn
á hverju sem veltur, þá er það
að gera hinum samstarfsflokkun-
um sem allra mesta bölvun. Löng
unin til að „einangra“ þann helm
ing þjóðarinnar, sem fylgir Sjálf-
stæðisflokknum og fjandskap-
ast við hann, verður jafnvel að
lúta í lægra haldi fyrir þessu
tvennu og er þá mikið sagt.
Þegar stjórnin var mynduð,
var það á allra vitorði, að þá var
því gagnkvæmt beitt á öngulinn
í Alþýðuflokknum og hjá komm-
únistum, að samstarfið mundi ör-
uggasta ráðið til að drepa hinn.
Samlag Hannibals Valdimars-
sonar við kommúnista er fékk
nafnið Alþýðubandalag, var á sín
um tíma gert í fullu samráði við
Hermann Jónasson og nánustu
vini hans innan Alþýðuflokksins.
Fyrir Hermanni vakti að byggja
með þessu brú yfir til kommún-
ist og teygja þá þannig til stuðn-
ings við sig að kosningum lokn-
um. Út í frá var í það látið skína,
og Hannibal lýsti þvi m.a.s. ber-
um orðum við erlendan blaða-
mann á sl. sumri, að tilætlunin
væri að frelsa sakleysingjana,
sem villzt hefðu í net Moskvu-
manna þaðan og mynda síðan
nýjan Alþýðubandalagsflokk,
eða hvert sem nafnið átti nú að
verða, er innanborðs hefði alia
sanna verkalýðssinna.
Raunin varð sú, að hin nýja
flokksstofnun fórst fyrir, en
Hannibal sjálfur var leiddur til
Moskvu og unir sér sízt ver á
snærum Kremlverja en Emar
Olgeirsson, Lúðvík Jósefsson,
Edvard Sigurðsson og hvað þeir
nú allir heita, sem stara vonar-
augum austur þangað. Vitnis-
burður Áka Jakobssonar segir
ótvírætt til um hið sanna sam-
hengi hlutanna. Á fundi Frjálsr-
ar menningar sagði Áki:
„Ég vil taka það fram hér, að
ráðamenn Sósíalistaflokksins og
eins Alþýðubandalagsins eru hin
ir sömu og voru í kommúnista-
flokknum gamla og ekkert bendir
til að þeir hafi skipt um skoðanir
frá þeim tíma. Þannig er óhjá-
kvæmilegt að skoða bæði sósíal-
istaflokkinn og Alþýðubandalag-
ið, sem kommúnisk samtök,
þó þar hafi skolazt inn menn,
sem ekki eru kommúnistar, en
þeir hafa ekki megnað að breyta
stefnunni, og um það vitnar Þjóð
viljinn daglega".
Herferðin á hendur kommún-
istum hefur því gersamlega mis-
tekizt. Þvert á móti er óhætt að
segja, að ef kommúnistar hefðu
ekki verið í ríkisstjórn haustið
1956, þegar gremjualda almenn-
ings út af Ungverjalandsmorð-
unum reis hæst, þá hefðu áhrif
kommúnista að mestu skolazt
burtu úr íslenzku þjóðlífi. Stjórn
arráð íslands veitti þá kommún-
istum það skjól, sem þeir þurftu,
til þess að standa af sér afleið-
ingar verka lærifeðranna rúss-
nesku.
Það skjól hefur þó ekki megn-
að að hindra þúsundir kjósenaa
í því að hverfa frá Alþýðubanda
laginu. Kjósendurnir hafa ekki
leitað trausts hjá Alþýðuflokkn-
um, eins og forystumenn hans
höfðu vonað, heldur að lang-
mestu leyti snúizt til fylgis við
Sj álf stæðismenn.
■¥■
Helzta huggun Þjóðviljans í
raunum þeim, er yfir flokkinn
hafa gengið, hefur einxnitt verið
sú, að Alþýðuflokkurinn hafi
hlotið enn hraklegri útreið en
jafnvel kommúnistar. Þessu verð
ur og ekki neitað um hlutskipti
Alþýðuflokksins í landsmálabar
áttunni. Þá sorgarsögu þarf ekki
að rekja, þar hefur verið upp skor
ið af því, sem sáð var með stofn-
un Hræðslubandalagsins ogmynd
un V-stjórnarinnar þvert ofan í
marggefin loforð fyrir kosningar.
í verkalýðsmálunum hefur Al-
þýðuflokknum aftur vegnað bet-
ur, því að þar hefur hann tekið
þátt í einarðri sókn lýðræðissinna
gegn kommúnistum.
Alþýðuflokkurinn hafði ætlað
að efla sig með nánu samstarfi
við Framsóknarflokkinn. Því var
treyst, að þeir hefðu báðir í fullu
tré við kommúnista innan ríkis-
stjórnarinnar, og sjálfsagt var
talið, að Framsókn efldi Alþýðu-
flokkinn til forystu í verkalýðs-
félögunum.
★
Heilindi Framsóknar hafa nú
sem fyrr reynzt harla brigðul.
Þegar báðir samstarfsflokkarnir
töpuðu í sveitarstjórnarkosning-
unum í vetur, svo að við hruni
lá, gat Framsókn ekki dulið gleði
sína af því, að henni hafði tekizt
að auka nokkuð fylgi sitt á kostn
að samstarfsflokkanna. Jafnframt
hefur Framsókn gengið til stuðn
ings við kommúnista innan verka
lýðsfélaganna á móti sínum upp
haflegu bandamönnum í Alþýðu
flokknum. Þetta gengur nú svo
langt, að Framsókn efnir til nám-
skeiðs fyrir fólk í verkalýðsfé-
lögum. Fer ekki dult, að aðaltil-
gangurinn er sá, að véla kjós-
endur undan Alþýðuflokknum og
venja fylgjendur Framsóknar-
manna innan verkalýðshreyfing-
arinnar við að kjósa kommúnista.
Hin stöðugu svikráð innan
stjórnarfylkingarinnar iýsa sér
loks berlega í starfsháttunum um
lausn hinna mikilsverðustu máia.
Ráðamenn allra flokkanna hafa
verið ákveðnir í því í allan vetur
að halda saman liðinu hvað sem
það kostaði. Þeir telja sjalfir, að
hlutur stjórnarliðsins sé nú svo
lítill meðal kjósenda, að hann
geti ekki versnað.
Óttinn við kosningar ræður
öllu. Á þennan ótta hefur svo
iátlaust verið spilað til að knýja
„samstarfsmennina“ til undan-
halds. Hugsunin er sú, að enginn
stjórnarflokkanna hafi efniákosn
ingum eins og sakir standa, svo
sem þeir sjálfir komast að orði.
Þess vegna reynir hver um sig
að nota sér ótta hins út í æsar.
Þessi er skýringin á sögunum,
er hvað eftir annað hefur skotið
upp síðustu vikurnar, að þessi
eða hinn hafi nú sett úrslitakosti
og allar líkur séu til.að stjórn-
arsamstarfið rofni. Með því að
dreifa út þessum sögum á víxl,
eru samstarfsmennirnir að reyna
á taugar hvers annars. Hver um
sig reynir með hræðslu hins við
kosningar, að pína meira sér til
handa út úr hinum, en ella hefði
fengizt.
IíSIIutan úr heimi
Ungur Bandaríkjamaður œtlar sér að
sanna, hvar íslenzkir víkingar námu
land í Ameríku
FYRIR nokkru birtist í norska
blaðinu Morgenbladet bréf frá
fréttarftara þess í New York, og
er það viðtal við ungan Banda-
ríkjamann, sem ver öllum sínum
tómstundum til þess að rannsaka,
hvar íslenzka víkinga hafi borið
að landi á strönd Norður-Ame-
ríku. í þessu viðtali kennir
margra furðulegra grasa. M.a.
kemst norska blaðakonan svo að
orði, að þjóðernistilfinning henn-
ar hafi vaknað, eftir að hún hafði
rætt við Bandaríkjamanninn um
Leif Eiríksson, svo að hún virð-
ist telja hann landa sinn, eins
og Norðmanna er siður. Einnig
hljómar það kynlega í eyrum ís-
lendings, er Bandaríkjamaður-
inn ungi, Charles Boland, segist
hafa orðið þess var, er hann kom
hingað til íslands, að „flestir ís-
lendingar líti á það sem hverja
aðra goðsögn, að íslenzkir vík-
ingar hafi fyrstir fundið Ameríku
og einnig hafi þeir yppt öxlum,
er minnzt var á Snorra".
Fróðlegt væri að vita, hverja
Charles Boland hefir hitt fyrir
hér á íslandi.
En hvað sem því líður, hefir
Boland, sem er af írsku bergi
brotinn, gert það að takmarki lífs
síns að sanna áþreifanlega, að
íslenzkir víkingar hafi fyrstir
fundið Ameríku. Hann vinnur
nú að þessu hugðarefni sínu
ásamt 11 samstarfsmönnum sín-
um.
í viðtalinu segir Boland, að
hann hafi allt frá barnæsku haft
mikinn áhuga á íslenzkum vík-
ingum og verið sannfærður um,
að Kólumbus hafi ekki fyrstur
fundið Ameríku. Blaðakonan seg-
ir, að Boland tali um Leif Eiríks-
son eins og náinn vin sinn og
þaulþekki rit Snorra Sturlusonar.
Ærið viðfangsefni
Reynslunni ríkari mun Boland
hafa komizt að þeirri niðurstöðu,
að það yrði ærið viðfangsefni að
FRAM er komið á Alþingi frv. i
til laga um aðstoð við vangefið
fólk. Ef«i þess er, að næstu 5
ár skuli greiða 10 aura gjald af
hverri öl- og gosdrykkjaflösku
hér á landi. Gjaldið á að renna
til framkvæmdasjóðs Styrktar-
félags vangefinna, sem stofnað
var nýlega. Á að nota það til
að reisa stofnanir fyrir vangefið
fólk.
í greinargerð segir m. a.:
Það liggja ekki fyrir áreiðan-
legar upplýsingar um fjölda van-
gefinna í landinu. Með öðrum
þjóðum hefur komið í ljós, að um
það bil lVz af hundraði íbúanna
eru vangefnir. Ef reikna mætti
með því hlutfalli hér á landi,
yrði tala vangefinna hér um eða
yfir 2000 menn. Þroskastig þessa
fólks er ákaflega misjafnt, en
talið er, að um það bil fjórðung-
ur vangefna fólksins sé annað-
hvort örvitar eða fávitar á svo
háu stigi, að hælisvist sé nauð-
synleg. Samkvæmt þessu mætti
gera ráð fyrir, að hér á landi sé
þörf á hælum fyrir allt að 500
menn. Þau hæli, sem til eru,
munu rúma nokkuð á annað
hundrað menn.
Svo brýn sem þörfin er á auknu
hælisrúmi, mun þó þörfin á.
kennslu eða þjálfun vangefna
fólksins, sem er á hærra þroska-
stigi, vera enn brýnni. Fyrir þetta
fólk hefur lítið verið gert. Hið
sanna með rannsóknum, hvar ís-
lenzkir víkingar hafi tekið land
í Ameríku. Varð honum brátt
ljóst, að það yrði of mikið starf
Charles Boland heldur, að Leifur
heppni hafi stofnsett nýlendu
sína á Codhöfða í grennd
við Boston.
fyrir hann og aðstoðarmenn hans,
og því hefir hann nú ákveðið að
stofna félag, sem ber heitið „The
Vikings in America Research
Foundation".
„Ég efast ekki um, að félagið
verði fjölmennt", segir Boland
bjartsýnn. „Fram að þessu hefir
verið hljótt um þessar fyrirætlan
ir mínar, en í febrúarmánuði sl.
birtust greinar í tíu blöðum í
Connecticutfylki og smáumsögn
í sunnudagslesbók New York
Times. Ef dæma á eftir þeim
fyrirspurnum, sem mér hafa síð-
an borizt í hendur, ætti starf-
semi félagsins að geta orðið um-
fangsmikil. Ég fékk t.d. bréf frá
Norðmanni, Magnus Bjþrndal að
nafni, sem búsettur er í New
| almenna fræðslukerfi hentar ekki
þessu fólki.
I Nú fyrir skemmstu var stofnað
, hér Styrktarfélag vengefinna.
Það er ástæða til að fagna því, að
einstaklingar hafa nú bundizt
samtökum, sem vinna vilja að
lausn þessa máls. Slík samtök
einstaklinga hafa gefið mjög
góða raun á ýmsum sviðum og
hafa notið beins og óbeins stuðn-
ings ríkisvaldsins. Þykir augljóst,
að þessu nýstofnaða styrktar-
félagi þurfi einnig að veita ein-
hvern slíkan stuðning.
Gert er ráð fyrir, að gjaldið
skv. frv. nemi árlega 1,5—2
millj. króna. Ætla verður, að
félagið geri ýmsar ráðstafanir til
annarrar fjáröflunar, svo að
möguleikar til verulegra fram-
kvæmda munu fljótlega verða
fyrir hendi, «f frumvarp þetta
verður að lögum.
Salvafor til
ákureyrar
OSLÓ, 17. apríl. — Björgunar-
skipið „Salvator" hefur sent
skipafélagi sínu símskeyti, þar
sem segir að það sé á leið út úr
ísbreiðunni, þar sem það bjarg-
aði selfangaranum „Drott“. Fer
skipið beint til Akureyrar til að
fá vatnsbirgðir og iáta gera við
smávægilega vélarbilun.
Jerseyfylki. Hann hefir mikinn
áhuga á málinu og hefir skrifað
ritgerð um för víkinganna til
Ameríku. Við erum ekki sam-
mála um, hvar Leifur Eiríksson
hefir valið nýlendu sinni stað.
Hann telur, að það hafi verið í
Gaspenesi í Kanada, en ég held,
að það hafi verið á Codhöfða við
Boston. Með sameiginlegu átaki
tekst okkur ef til vill að finna
réttu lausnina“.
—o—•
„Hvaða skilyrði eru sett fyrir
inngöngu í félagið?"
„Einlægur áhugi á málefninu!
Árgjaldið' verður 2 dalir, og þess
verður ekki krafizt af félögum,
að þeir fórni miklu af tíma sín-
um í þágu félagsins. En mikil
stoð yrði í því, að félagarnir
hjálpuðu til við uppgröft annað
veifið".
Undanfarin fimm ár hefir Bo-
land í sumarleyfum sínum og
um flestar helgar arkað af stað
með pál og reku og staðið við
uppgröft aðallega í Nýja-Eng-
landi. Hann telur sig hafa fund-
ið ýmislegt er bendir til þess, að
tilgátur hans séu réttar. Kona
hans og þrjú börn þeirra taka
þátt í rannsóknum hans af mikl-
um áhuga, þ. e. a. s. yngsta
barníð, sem er þriggja ára, er
ennþá eingöngu áhorfandi.
Uppgröftur í rigningu og þoku
reynir á hjónabandið
„Konan mín hefir sýnt aðdá-
unarverða sanngirni, þegar þessi
óvenjulega tómstundaiðja er ann
ars vegar. En fyrir þremur ár-
um þótti henni ég ganga nokkuð
langt. Ég hafði sem sé lofað henni
að fara í brúðkaupsferð nr. 2
til Vestur-Indía. Allan veturinn
létum við okkur dreyma um
pálmatré og sólskin, og tilhlökk-
unin var mikil. Nokkrum vikum
áður en við ætluðum að leggja
af stað, þótti mér margt benda
til þess, að Þorvaldur Eiríksson,
bróðir Leifs, hefði verið heygður
í grennd við Maine í Nýja-Eng-
landi. Mér héldu engin bönd, og
konan mín varð að fara með mér.
f stað þess að liggja í sólbaði á
Vestur-Indíum, stóðum við vik-
um saman við uppgröft í rign-
ingu og þoku — án þess að finna
nokkurn skapaðan hlut. Þetta
reyndi mjög á hjónaband okkar,
en til allra hamingju reyndist það
nógu sterkt“.
Hefir ritað bók um fsland
Boland segist aldrei hafa kom-
ið til Noregs. Hins vegar hafi
hann dvalizt á íslandi og hafi
nú lokið við að skrifa bók um
ísland, sem muni koma út á þessu
ári. Vonandi mun ekki í allri frá-
sögn hans af íslandsdvölinni gæta
eins hrapallegs misskilnings og
greint er frá í upphafi þessa máls.
Skýrir Boland svo frá, að hon-
um hafi nú verið boðið til ís-
lands og ætli hann að fara þang-
að innan skamms. Vonist hann
þá til að geta heimsótt Noreg
í sömu ferð, því að hann hafi
lengi dreymt um að sjá Gokstad-
skipið, sem sagt er, að sé falleg-
asta skip í heiminum.
—o---
Boland er framkvæmdastjóri
fyrirtækis, sem sér um auglýs-
ingar fyrir sjónvarp. Hann hyggst
nú taka sér frí frá störfum í eitt
ár til að geta helgað sig rann-
sóknum sínum og stofnun nýja
víkingafélagsins. „Ef ég geri
þetta ekki, mun enginn annar af
minni kynslóð takast þetta á
hendur. Ég ætla mér að rann-
saka hvern þumlung strandlengj-
unnar frá Wilmington í Delawara
að kanadisku landamærunum“,
segir Boland níðs ókvíðinn.
Aðstoð við vangefið fólk