Morgunblaðið - 07.05.1958, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 7. maí 1958
MORCl’lSBLAÐIÐ
9
Stjórn íslenzkra ungtemplara. — Xalið' frá v. til h. Einar Hana-
esson, ritari, Árelíus Níelsson, formaður, Sigurður Jörgensson,
varaformaður. — Aftari röð: Guðmundur Þórarinsson, fræðslu-
stjóri og Lárus Guðmundsson, féhirðir.
Samband ungtemplara
stofnað fyrsta sumardag
Aðolheiðui Sigurðordóttii
Hvummi, Vestmunnueyjum
Á SUMARDAGINN fyrsta, 24
apríl sl. var stofnað í Reykjavik
sambandið íslenzkir ungtemplar-
ar, sem er sérstök deild á vegum
Góðtemplarareglunnar á íslandi
(I. O. G. T.), og vinnur gegn
nautn áfengis og tóbaks meðal
ungmenna, Starfsemin er fyrst
og fremst miðuð við fólk á aldr-
inum 14 til 20 ára.
Að sambandsstofnun þessari
stóðu ungmennastúkur I. O. G. T.,
þar af 5 í Reykjavík, 1 í Hafnar-
firði, 1 á ísafirði og 1 í Neskaup-
stað. Félagafjöldi er 570. í sain-
bandi við sambandsstofnunina
efndu ungtemplarar til ýmiss kon
ar hátíðahalda. Dagskráin
hófst með því, að safnast var
saman við Góðtemplarahúsið kl.
2 og þar flutti séra Árelíus Niels-
son ávarp. Að því búriu var hald-
ið af stað í skrúðgöngu til Dóm-
kirkjunnar. í skrúðgöngunni
tóku þátt, auk ungtemplara, m. a.
yfirstjórn hinna ýmsu deilda og
stúkna Góðtemplara í Reykjavík
og Hafnarfirði auk f jölda annarra
templara.
Guðsþjónusta hófst í Dómkirkj
unni kl. 2.30. Séra Árelíus Niels-
son prédikaði. Margmenni var i
kirkjunni og meðal kirkjugesta
var biskupinn yfir íslandi, herra
Ásmundur Guðmundsson.
Að lokinni guðsþjónustu hófst
kaffisamsæti í Góðtemplarahús-
inu. Þar voru mættir fulltrúar
á stofnþingið og margir gestir
þar á meðal forystumenn Góð-
templarareglunnar, fulltrúi Nor-
ræna ungtemplarasambandsins,
sem kominn var frá Svíðþjóð til
að sitja þing sambandsms, og
fleiri
Stofnþing sambandsins hófst
kl. 4.30 í Góðtemplarahúsinu.
Fundi stjórnaði Benedikt S.
Bjarklind, stórtemplar. Mættir
voru fulltrúar frá öllum ung-
mennastúkunum, samtals 33 full-
trúar auk undirbúningsnefndar
sambandsstofnunar. Margir gest-
ir voru viðstaddir stofnunina.
Flutt var skýrsla undirbúnings-
nefndar og þar með lagauppkast
fyrir sambandið íslenzkir ung-
templarar. Lögin voru samþykkt
og því næst var kosið í stjórn
sambandsins. Þessir hlutu kosn-
ingu: Formaður: séra Árelíus
Níelsson, varaformaður; Sigurð-
ur Jörgensson, ritari; Einar Hann
esson, féhirðir; Lárus Guðmunds
son, fræðslustjóri; Guðmundur
Þórarinsson. Varamenn voru
kosnir Hreiðar Guðnason og
Björn Karlsson.
Að stjórnarkosningu lokinni
tók hinn nýkosni formaður við
fundarstjórn. Ávörp fluttu yftr-
maður Góðtemplarareglunnar,
Benedikt S. Bjarklind, stór-
templar, Sune Persson fulltrúi
Norræna ungtemplarasambands-
ins, sem færði sambandinu góðar
gjafir frá Norræna sambandinu
Qg hinu sænska. Þorsteinn J
Sigurðsson, umdæmistemplar,
Indriði Indriðason, þingtemplar
Reykjavíkur og Ólafur Þ. Kr?st-
jánsson, þingtemplar Hafnar-
fjarðar. Kveðjur bárust eimiig
frá ýmsum erlendum forystu-
mönnum og samböndum ung-
templara.
ALÞÝÐUSKÓLANUM á Eiðum
var slitið 27. apríl s. 1. Skólinn
er 75 ára á þessu ári. Bændaskóli
var stofnaður á Eiðum árið 1883.
Árið 1919 var honum breytt í
alþýðuskóla. Síðan starfaði hann
sem tveggja vetra alþýðuskóli
þangað til 1946 að bætt var við
framhaldsdeild, sem nú skiptist
í landsprófs-, bóknáms- og verk-
námsdeild.
í vetur voru alls 100 nemend-
ur í skólanum og skiptust þannig
milli deilda, að 19 voru í yngri
deild, 38 í eldri deild og 43 alls
í framhaldsdeild, þar af 18 í
landsprófsdeild. Framhaldsdeild-
in er enn við nám, en samkvæmt
venju er skólanum slitið form-
lega fyrsta sunnudag í sumri,
þegar yngri og eldri deild lýkur.
Burtfararpróf stóðust allir nem
endur eldri deildar. Hæstu eink-
unnir fengu: í bóklegum grein-
um Gunnar Magnússon frá Bakka
firði, 9,09, í verklegum greinum
Þorvaldur Þorsteinsson frá Þernu
nesi við Reyðarfjörð, 8,32, og úr
öllum greinum samanlögðum Jón
Snæbjörnsson frá Geitdal í
Skriðdal, 8,60.
f yngri deild hlaut Geirlaug
Sveinsdóttir frá Hvannstóði 1
Borgarfirði hæstu einkunn í bók-
legum greinum, 9,01, og Berg-
þóra Gísladóttir frá Hlíðarenda
í Breiðdal í verklegum greinum,
8,06, og öllum greinum saman-
lögðum, 8,51.
Fæðiskostnaður var að jafn-
aði kr. 22,55 á dag. Flestir nem-
endur voru í mötuneyti skólans,
sem frú Sigurlaug Jónsdóttir
veitti forstöðu. Heilsufar var
ágætt í vetur og líkamlegur við-
gangur mikill.
Verðlaun og viðurkenningar úr
sjóðum skólans, þeim er til þeirra
hluta eru ætlaðir, hlutu þessir
nemendur:
Úr styrktarsjóði Jónasar Eiríks
sonar og Guðlaugar M. Jónsdótt-
ur: Rafn Kjartansson frá Djúpa-
vogi. Sami piltur hlaut einnig
prúðmennskuverðlaun þau, sem
árlega eru veitt, en skólastúlkur
velja þann, sem hlýtur, með
leynilegri atkvæðagreiðslu.
Úr Hansenssjóði hlaut viður-
kenningu Þórhallur Eyjólfsson
frá Áreyjum í Reyðarfirði og
Díana Sjöfn Helgadóttir frá
Freyvangi í Eyjafirði úr minn-
ingarsjóði Sigurðar Hafsteins
Emilssonar.
Úr styrktarsjóði Helga Ólafs-
sonar frá Hrærekslæk, sem sér-
Stofnþingið gerði nokkrar sam
þykktir m. a. um að framhald
verði á rekstri Tómstundaheim-
ilis ungtemplara í Reykjavík og
að reynt verði að koma á fót
slíkum stofnunum á vegum ung-
templara víðar á landinu Enn-
fremur taldi stofnþingið nauð-
syn á, að reynt verði að tengja
saman vetrarstarf ungmenna-
stúknanna með fjölbreyttu sum-
arstarfi og var stjórn sambands-
ins falið að vinna í því máli. Auk
þessa var stjórn sambandsins fal-
ið að sækja um inngöngu ís-
lenzkra ungtemplara í Norræna
ungtemplarasambándið.
Lokaþáttur hátíðahalda ung-
templara í sambandi við stofnun-
ina, var almenn skemmtun ung-
templara í Góðtemplarahúsinu.
Skemmtunin hófst í fullsetnu
húsi kl. 9. Þar flutti Þorvarður
Ornólfsson stutta ræðu, sýnd var
skrautsýning, sex stúlkur sungu
með gítarundirleik, sýndur var
gamanleikur, Helena Eyjólfsdótt-
ir og fleiri kynntu ljóðið Sumar-
mál (söngur ungtemplara), lag
og ljóð eftir Tólfta september
og samið í tilefni dagsins. Var
þessu atriði mjög vel fagnað og
höfundur klappaður fram og
hylltur. — Kvöldskemmtuninni
lauk með dansi og skemmtu þar
þær Þóra Ward og Hanna Bjarna
dóttir með söng. Þá var og kynnt
annað lag og ljóð eftir Tólfta
september og var því vel fagnað. ’.
staklega er ætlaður nemendum
úr Hróarstungu, hlaut verðlaun
Hermann Eiríksson frá Bót.
Þau Soffía Jónsdóttir frá Gunn-
hildargerði í Hróarstungu og
Þröstur Þorgrímsson frá Selnesi í
Breiðdal hlutu sérstaka viður-
kenningu fyrir að hafa verið í
öllum þeim kennslustundum, sem
þeim bar að sækja, án þess að
koma nokkurn tíma of seint, i
þrjá vetur. Verðlaun þessi og
viðurkenningar eru veitt fyrir
árangursríkt nám, dugnað, trú-
mennsku og prúðmennsku.
Skólaslitin hófust með guðs-
þjónustu. Sóknarpresturinn séra
Einar Þór Þorsteinsson, prédik-
aði og nemendur sungu. Helgi
Elíasson fræðslumálastjóri var
viðstaddur skólaslitin og flutti
ræðu. Minntist hann afmælis
skólans og árnaði heilla. Þórar-
inn Þórarinsson, skólastjóri, flutti
skólaslitaræðu að vanda. Bland-
aður kór nemenda söng allmörg
lög undir stjórn skólastjóra.
Sýning var haldin á handa-
vinnu nemenda. Þótti hún fjöl-
breytt og vönduð. Átta piltar í
verknámsdeild smíðuðu 5 sófa-
sett (sófa, 2 djúpa stóla og borð),
eitt skrifborð og stól, 6 matborð,
mörg smáborð, rennda muni svo
sem lampa og skálar o. fl. Tveir
afkastamestu nemendurnir smíð-
uðu húsgögn virt á 10—12 þús.
kr. Tíu stúlkur í sömu deild
lærðu vélsaum, útsaum, prjón og
hekl. Þær sýndu hver um sig
kjól, náttkjól, blússu, slopp-
svuntu, barnafatnað, púða, dúka
o. fl.
Veður var gott, en vegna af-
leitrar færðar á vegum sökum
holklaka og forar, var fátt gesta.
Verknámshús er í smíðum á
Eiðum og var tekin í notkun í
haust 130 ferm. smíðastofa, mjög
vistleg og björt. Vonir standa til,
að mögulegt verði að Ijúka þess-
ari byggingu bráðlega. í þeim
hluta hússins, sem eftir er að
reisa, verður saumastofa, hús-
rými fyrir kennslu í vélgæzlu
og geymslur fyrir efni og unna
muni.
Eins og getið hefur verið, verð-
ur Eiðaskóli 75 ára á þessu ári.
Af því tilefni er fyrirhugað að
halda mót í sumar, fyrst og
fremst nemenda og kennará, svo
og annarra velunnara skólans.
Þá er væntanlegt í sumar minn-
ingarrit um skólann eftir Bene-
dikt Gíslason frá Hofteigi.
ÞANN 6. febrúar síðastliðinn var
jarðsungin frá Landakirkju í
Vestmannaeyjum, frú Aðalheið-
ur Sigurðardóttir, Hvammi þar
í bæ. Alla, eins og hún var alltaf
kölluð, var fædd að Fögruvöllum
í Vestmannaeyjum þann 15. febr-
úar 1896 og var þvi nokkrum
dögum miður en 62 ára, þegar
hún lézt. Foreldrar hennar voru
hjónin Sigurbjörg Sigurðardóttir
og Sigurður Sveinbjörnsson, sem
bæði voru komin af traustum
bændastéttum í Rangárþingj.
Þau hófu búskap í Vestmanna-
eyjum árið 1890, fyrst að Fögru-
völlum, en fluttu síðan að Brekku
húsi, sem er býli fyrir ofan Hraun
og þar bjuggu þau allan sinn
búskap. Sigurður er dáinn fyrir
mörgum árum, en Sigurbjörg
lézt í hárri elli fyrir fáum árum
heima í Hvammi hjá Aðalheiði
dóttur sinni. Eitt barn áttu þau
auk Aðalheiðar, Sigurjón fiski-
matsmann og fyrrverandi skip-
stjóra í Vestmannaeyjum. Hins
vegar ólu þau upp allmörg fóstur
börn, sum allt til fullorðinsára,
önnur skemur.
Allir, sem hafa dvalið í Vest-
mannaeyum róma fegurð Eyj-
anna. Ég er einn þeirra. En
hvergi finnst mér þó fegurð
þeirra eins tilkomumikil og stór-
brotin, eins og fyrir ofan Hraun.
í þessu umhverfi ólst Alla upp,
enda festi hún mikla ást á heima-
byggð sinni og gerði ekki víð-
reist þaðan um dagana um fram
það, sem nauðsyn krafði. —
Skammt frá Brekkuhúsi stendur
bærinn Norðurgarður og liggja
tún bæjanna saman. Þar bjó um
þessar mundir Finnbogi Björns-
son skipstjóri, kunnur sjósókn-
ari á áraskipaöldinni. Einn sona
hans, Árni, var á svipuðum aldri
og heimasætan í Brekkuhúsi, eða
lítið eitt eldri. Þau felldu hugi
saman og giftust 11. des. 1916
og hafa þeir, sem þá tíma muna,
sagt undirrituðum, að þar hafi
óvenjuglæsileg brúðhjón verið
vígð. Þau byrjuðu búskap í
Brekkuhúsi, en eftir tvö ár
kaupa þau hálft húsið Bræðra-
borg í Vestmannaeyjum á móti
Finnboga bi’óður Árna.
í þennan mund er Árni að
byrja langan og farsælan for-
mennskuferil sinn á vélbátum
frá Vestmannaeyjum, fyrst fyrir
aðra, síðan á eigin farkosti. í
Bræðraborg er hvorki hátt til
lofts eða vítt til veggja, mörg
börn á báðum heimilum og skorti
flest þau lífsþægindi, sem nú
þykja nauðsynleg á hverju heim-
ili. Báðir bræðurnir, heimilis-
feðurnir í Bræðraborg, voru for-
menn og sóttu sjóinn af kappi
og kom því verulega í hlut eigin-
kvenna þeirra, að sjá um börnin
og heimilin. Á þessum árum var
ekki alltaf úr miklu að moða
fyrir barnmargar sjómannafjöl-
skyldur í Vestmannaeyjum og er
ég ekki ugglaus um, að ekki hafi
alltaf verið vitað að kvöldi, hvað
hafa skyldi í matinn næsta dag.
Reyndi því snemma á þrek og
kjark ungu stúlkunnar frá
Brekkuhúsi og hún reyndist vand
anum vaxin. Þótt börnunum
fjölgaði ört, en alls áttu þau Alla
og Árni níu börn, þar af lifa átta.
þá miklaði hún Alla það ekki fyr
ir sér, eftir að hafa komið börn-
unum í ró á kvöldin, að skreppa
niður í kró til bónda s’ns og
taka virkan þátt í verkun aflans.
Snemma tamdi hún sér mikla
lífsgleði.sem hún ætti til æviloka.
Hygg ég að hún hafi stundum
reynt-að hugga þá, sem bágt attu
og þá gjarnan verið gleymin á
sína eigin erfiðleika. Eftir því
sem tímar liðu fram, batnaði efna
hagur þeirra hjóna, og árið 1941
kaupa þau húsið Hvamm við
Kirkjuveg, glæsilegt hús í göml-
um stíl. Á blettinum kringum
hið nýja heimkynni ræktaði Alla
falleg tré og blóm. sem vöktu
athygli þeirra, sem fram hjá
gengu. Á síðari árum ævinnar
átti Alla við mikil veikmdi að
etja og gekk undir erfiðar hand-
læknisaðgerðir. En sálarþrek
hennar var ólamað. Þegar heilsa
hennar leyfði, átti hún ótaldar
ánægjustundir á meðal blómanna
í garðinum sínum og naut þar
aðstoðar manns síns, sem öllum
er til þekkja, er kunnur að smekk
vísi og snyrtimennsku.
Undirritaður átti stundum
heima hjá Aðalheiði í Hvammi
um lengri og skemmri tíma. Þeg-
ar hún nú sr horfin þangað, sem
leið okkar allra liggur að lokum,
gerist áleitin við mig lítil staka
eftir þjóðskáldið Einar Bene-
diktsson:
Gengi er valt, þar fé er falt
fagna skalt í hljóði.
Hitt varð alltaf hundraðfalt
sem hjartað galt úr sjóði.
Hér er raunar allt sagt, sem
segja þarf. Hún Alla var aldrei
iík að veraldlegum auði. En einn
þáttur í skaphöfn hennar, var
tilhneigingin til þess að gefa og
gleðja aðra.
Jafnvel þegar hún var sárþjáð
og rúmliggjandi. reyndi hún að
vinna í höndunum einhverjar
gjafir til þess að senda börnum,
barnabörnum og öðrum ástvin-
um. Það kom ósjaldan fyrir á
heimili dótturbarna hennar, að
vöngum var velt yfir því fyrir
jól, hvað hún ammu í Vestmanna
eyjum mundi senda i pakka núna.
Það var aldrei efazt um það, að
pakkinn kæmi, það var nokkuð,
sem ekki gat brugðizt, og brást
heldur aldrei.
Það væri ekki að skapi hennar
Aðalheiðar í Hvammi, að borið
væri á hana eitthvert of'of. Það
mundi heldur ekki vera að benn-
ar skapi, að ástvinir hennar legð-
ust í sorg við fráfall hennar og
reyndu að gráta hana úr Relju.
Hún leit miklu raunsærri augum
á lífið og tilveruna en svo. Hún
bar aldrei tilfinningar sinar á
torg út en trauðla mun hún
gleymast þeim, sem nutu vináttu
hennar og umhyggju. — Eigin-
maður hennar hefur í bili misst
þá stoð, sem honum var styrkust
í lífinu. Hann bíður þess, að fund
um þeirra beri aftur saman Á
meðan finnur hann huggun og
traust í því, að leiða hugann að
minningum liðinnar ævi. Hann
minnist fagurra vorkvölda í Vest
mannaeyjum, minnist ungu og
glæsilegu heimasætunnar í
Brekkuhúsi, minnist þess, þegar
þau ákváðu, að leggja saman út í
lífsbaráttuna. Og hann miniist
hennar sem lífsreyndrar xigin-
konu, sem veitti honum traust
og trú í öllurn erfiðleikuir. kon-
unnar, sem nvatti hann til starfa
og dáða.
Sjálfum er mér ljúft að 'era
þá játningu, að ég er ekki meira
karlmenni en það að pegar ég
hef leitt hugann að mínuir eigin
ævilokum, hafa þær húgsanir
verið kannske örlítið kvíða-
blandnar. En sá kvíði er nú með
öllu horfinn. Þegar ég legg upp
í hina löngu ferð, veit ég að á
ströndinni ókunnu standa tvær
konur, móðir mín og Aðalheiður
í Hvammi og brýna báti mínum
í naust.
E. M.
Eiðaskóli 75 ára í ár
100 nemendur voru í skólanum s.l. vetur