Morgunblaðið - 19.06.1958, Blaðsíða 2

2
Moncvnnr ifíin
T'immtudagur 19. iúní 1958
g&t
ungversks flóttafólks hefur sent
út áskorun til allra íþróttamanna
hins frjálsa heims utn að taka
ekki þátt í mótum, sem ung-
verskir kommúnistar ættu futl-
trúa á.
í Kaupmannahöfn réðist mikill
mannfjöldi að rússneska sendi-
ráðinu og grýtti það.
Stúdentar í Osló fóru hópgöngu
til ungverska og rússneska sendi-
ráðsins, en lögregla kom í veg
fyrir allar óspektir. í ungverska
sendiráðmu var dregið fyrir alia
glugga, en þó var tveimur full-
trúum stúdenta hleypt inn. Vildu
j þeir afhenda mótmselaorðsend-
ingu stúdentasamtakanna, en
sendiráðsstarÍ6maður neitaði að
l taka við henni. Var orðsending-
sóu ( in síðan lögð i póstkassa sendi-
ráðsins. Fór á sama veg í rúss-
, ir um neinar misgjörðir, sagði
hann. Þeir börðust fyrir föður-
land sitt til þess að reyna að binda
endi á eða draga úr ógnarstjórn
Rússa í landi þeirra. Við megum
ekki gleyma þessum atburði,
sagði hann. Þá taldi hann og
líkurnar fyrir ríkisleiðtogafundi
minni eftir atburðinn en áð'ur.
Bandaríkjastjórn hefur og form
lega fordæmt aftökurnar mjög
harðlega á þá leið, að með þess-
um glæpi hafi Ráðstjórnin og
leppstjórn hennar í Ungverja-
landi þverbrotið allar siðferðis-
regiur og verði að gangast undir
dóm samvizku mannkyns. Rússar
hafi hér myrt menn, sem kusu
frekar að þjóna föðurlandi sínu
en Ráðstjórninni og þeir, sem
svikið hafa Ungverjaland
ekki hinir myrtu, heldur böðlar
þeirra.
□ O □
Um allan hinn frjálsa heim eru
viðbrögðin hin sömu:
Stjórn de Gaulle hefur gefið
yfirlýsingu þess efnis, að hún líti
atburð þennan mjög alvarlegum
áugum — og forystumenn allra
stjórnmálaflokka utan kommún-.
ista hafa „fordæmt morðin".
Alþjóðasamband jafnaðar-
manna gaf út yfirlýsingu í dag
þar sem sagði, „að morðin í Ung-
verjalandi væru verkamönnum
um allan heim, líka kommúnist-
um, mikið áfall“.
Ungverjalandsnefnd S. Þ. hef-
ur byrjað rannsókn málsins, enda
þótt lítil gögn séu enn fyrir-
liggjandi.
Á fundi alþjóða vinnumála-
stofnunarinnar í dag gengu full-
trúar lýðræðisríkjanna úr saln-
um, er ungverski fulltrúinn hóf
máls.
Kristilegir demókratar í V-
Þýzkalandi hafa ákveðið að eiga
engan þátt í þingmannasendi-
nefnd, sem Rússar hafa boðið
heim í haust.
Samband íþróttamanna meðal
neska sendiráðinu, sögðu sendi-
ráðsmenn, að hér væri um inn-
anrikismál Ungverjalands að
ræða — Rússum óviðkomandi.
í brézka þinginu verður borin
fram tillaga um að lýsa vítum á
Ráðstjórnina fyrir „hryllings-
verknaðinn“.
Utanríkisráðherra Ítalíu kvað
atburðinn minna á stalinstímann
eins og hann hefði verið verstur
— og allt bendi til, að annar
„stalinstími" væri í aðsigi.
Lange, utanríkisráðherra Nor-
egs hefur lýst því yfir, að S. Þ.
verði að gera ráðstafanir til þess
að koma í veg fyrir að slíkar
hefndaraðgerðir breiðist út.
Talsmaður v-þýzku stjórnar-
innar sagði, að hinn frjálsi heim-
ur hefði ógeð á — og hryllti við
þessum blóðuga harmleik.
Alþjóðasamband frjálsra lög-
fræðinga hefur og fordæmt at-
burðina harðlega.
í höfuðborg Urugay réðist múg
ur manna að rússneska sendi-
ráðinu og varpaði sprengjum að
því, en lögreglu tókst að koma
í veg fyrir stórfelit tjón.
Fórn ungversku þjóðarinnar var stór — og hún ætlaði að vinna stóran sigur: Fndurheimta frelsi
sitt. Tugþúsundir manna hiriwuðu ástvinamissi — missi þeirra manna, sem fórnuðu sér fyrir
frelsið. Enda þótt ungverska þjóðin hafi ekki unnið lokasigurinn enn, þá hefur hún sigrað —
hún hefur sýnt þeim. sem við frelsi búa, hversu frelsið er þjóðunum dýrmætt, hversu miklu er
fyrir það fórnandi. Nú syrgir ungverska þjóðin frelsishetjur sínar, rússneski glæpurinn í Ung-
verjalandi er fullkomnaður.
Landhelgisviðrœður
hefjast von bráðar
Qv'ist um svar Islendinga
— Ungverjaland
Frh af bls 1
hendur óvinanna leitaði Nagy
ásamt 10 stjórnmálamönnum, 15
konum og 17 börnum hælis í
júgóslavneska sendiráðinu í borg
inni. Höfðust þau þar við nokkra
daga, en kvislingastjórn Kadars
tjáði júgóslavneska sendiráðinu,
að Nagy og félögum hans væri
heimilt að fara frjálsir ferða
sinna úr sendiráðinu — hvei
heim til sín, þeim yrði ekkert
mein gert. Enda þótt Nagy
þekkti eðli kommúnismans, þá
lét hann blekkjast — og hélt úr
sendiráðinu eftir að samið hafði
verið við kvislingastjórnina um
að skerða ekki hár á höfði þeirra,
sem leitað höfðu á náðir Júgó-
slava.
En drengskaparloforð reynd
ist jafnheilagt Kadar og hin
u.n kommúnisku höfuðpaur-
um og sannleikurinn. Við hlið
júgóslavneska sendiráðsins var
Nagy handtekinn ásamt vin-
um sínum, fluttur úr landi
„samkv. eigin ósk“ — og síð
an hafa engar öruggar fregn-
ir borizt af honum, fyrr
en nú, að leppstjómin ung-
verska hefir tilkynnt, að
Nagy hafi verið tekinn af lífi
— og þar með er fullkomnað-
ur hinn rússneski glæpur í
Ungverjalandi.
□ O □
Pal Maleter, hershöfðingi, var
37 ára. Hann var ekki meðal
þeirra, sem leituðu fylgsms i
júgóslavneska sendiráðinu. Hann
var tákn dirfskufullrar baráttu
ungverska hersins og alþýðunnai
gegn rússneskri kúgun *=• og
hann fór til fundar við rússnesku
herstjórnina til þess að semja um
brottflutning Rauða hersins af
imgverskri grund. Hann var þa
landvarnaráðherra ; stjórn Nagy
—og áður en hann fór til fund-
ar við Rússa, ásamt nokkrum
ungverskum frelsisvinum. fékk
hann loforð herstjórnarinnar
fyrir því, að Ungverjarnir fengju
að hverfa óáreittir aftur af fund-
inum.
En þeir komu aldrei aftur.
Uoforð kommúnista reyndust
þar jafn einskisvirði og ann
ars staðar — og Maleter hafa
þeir nú líflátið með leynd.
□ O □
Margt þykir benda til, að rétt-
arhöldin og aftaka Nagy hafi ver-
ið afleiðing af hríðversnandi
sambúð og ósamkomulagi Ráð-
stjórnarinnar og Júgóslava. Talið
er, að ákveðið hafi verið að láta
til skarar skríða í máli Nagy eft-
ir að Titó setti hnefann í borðið
og hafnaði allri annarri sam-
vinnu við Rússa en á jafnréttis-
grundvelli. Talsmaður ungverska
utanríkisráðuneytisins staðfesti
og er tilkynningin um aftökuna
var birt, að hún hefði farið fram
mjög nýlega, en ekki gat hann
gefið neina skýringu á því hvers
vegna réttarhöldin fórú fram
með leynd. .
□ oa
í tvennu reka Rússar hnefann
í andlit Júgóslava með hinni sví- j
virðilegu málsmeðferð. Lepp- '
stjórnin og kvislingsstjórn Kad
ars hétu júgóslavneska sendi-
herranum því, að Nagy yrði ekki
gert neitt mein, er hann hvarf ■
úr sendiráðinu — og síðan, er j
hann hafði verið handtekinn —
þá var Tító heitið því, að réttar- j
höldin færu fram fyrir opnum
tjöldum og yrðu hlutlaus að öllu j
leyti.
I öðru lagi þá kveður svo á í j
dómnum yfir Nagy, sem birtur
var, að hann hefði stundað þjóð-1
hættulegar aðgerðir allt þar til |
hann var handtekinr — þ e.
einnig á meðan hann naut hælis
í júgóslavneska sendiráðinu.
Talsmaður júgóslavnesku
stjórnarinnar neitaði þessari
dómsniðurstöðu harðlega í gær —
og kvað hana lygar einar. Jafn-
framt bar hann fram harðorð mót
mæli við ungversku stjórnina
vegna griðrofanna á Nagy. Af-
taka Nagy og Maleter hefur haft
djúp áhrif á stjórnmálamenn í
Júgóslavíu — og í fréttastofu-
fregnum segir, að margir hátt-
settir kommúnistar hafi látið svo
um mælt, að framvegis geti Júgó-
slavar ekki treyst neinu komm-
únistarikjanna í einu eða neinu.
□ «□
1 Belgrad eru aftökurnar túlk-
aðar á þá lund, að stalinistarnir
hafi nú aftur náð undirtökunum
— og ekki sé þess langt að bíða,
að gömlu stalinistarnir með
Molotov í fararbroddi fái aftur
yfirhöndina í Kreml. Telja marg-
ir, að aðstaða Krúsjeffs sé nú
jafnvel ótrygg, stalinistarnir hafi
þröngvað honum til þess að sýna
hollustu sína með árásarræðunni
í Sofíu á dögunum — og síðan
með því að láta taka Nagy af
lífi. Þá er og jafnvel ætlað að
Júgóslavar muni rjúfa stjorn-
málatengsl sín við Ungverjaland
upp úr þessu.
□ oa
Um allan hinn frjálsa heim
eru þessar ómannúðiegu aðfarir
taldar svívirða við menningiuna
— griðrof, leynileg réttarhöld og
leynileg aftaka. Enn. einu sinni
hafa forystumenn alheimskomm-
únismans afhjúpað virðingarleysi
sitt fyrir mannslífinu og sann-
leikanum. Þessar aðfarir bera
ljósan vott um þá mannhelgi og
það réttaröryggi, sem einstak-
lingnum er búið í löndum komm-
únismans.
□ «□
Eisenhower forseti lét svo um
mælt í gær, að hann minntist
einskis atburðar, sem hafi orðið
hinum menntaða heimi jafnmik-
ið áfall og aftaka Nagys og Mal-
eters. Þessir menn voru ekki sek-
KAUPMANNAHÖFN, 18. júní.
— Einkaskeyti til Mbl. Einhvern
næstu daga sendir danska stjórn-
in þeirri brezku orðsendingu
viðvíkjandi 12 mílna landhelgi
við Færeyjar. Unnið er að því að
semja orðsendinguna í sambandi
við viðræður lljurhuuss dönsku
stjórnina — en þar hefur nú
náðst samkomulag um 12 mílna
landlielgina — og að danska
stjórnin hefji viðræður við breku
stjórnina í því sambandi. Vonazt
er til að viðræður geti hafizt hið
fyrsta. —Páll.
• ★ •
í einkaskeyti til Ríkisútvarps-
ins í fyrradag var skýrt frá því,
að forsætis- og utanríkisráðherra
Dana, H.C. Hansen hefði í viðræð
um við færeysku sendinefndina
minnt á það, að danska rikis-
stjórmn hefði haldið fram þvi
sjónarmiði, að þjóðir svo sem
Færeyingar, íslendingar og
Grænlendingar ættu að mega
taka sér fiskveiðilandhelgi, er
væri allt að því 12 mílur. Danska
ríkisstjórnin væri sammála þvi,
að fiskveiðilandhelgi Færeyja
ætti að vera 12 sjómílur og væn
fyllilega reiðubúin til að reyna
að koma fram óskum Færeyinga
í þessu máli. Hún myndi nú taKa
upp viðræður við brezku stjórn-
ina. Danska stjórnin 'hefði gert
sér vonir um, að haldin yrði
svæðisráðstefna til að leysa mál-
ið sameiginlega, en teldi nú ekki
lengur líklegt, að þeirri hug-
mynd yrði hrundið í fram-
kvæmd.
Mbl. hafði í gær tal af utan-
ríkisráðuneytinu og innti eftir
nánari upplýsingum um greinar
gerð þá, er sendiherra Danmerk-
ur afhenti utanríkisráðuneytinu
nýlega, en í þeirri grein er borin
fram tillaga dönsku stjórnarinn-
ar um að boða til ráðstefnu
þeirra ríkja, er land eiga að
Norður-Atlantshafi til þess að
ræða um stækkun fikveiðilög-
sögu íslands, Færeyja og Græn-
lands.
Sagði sendiráðunautur utan-
ríkisráðuneytisins, að á þessu
stigi málsins gæti það engar
nánari upplýsingar gefið og
óákveðið væri, hvernig og hve-
nær tillögu dönsku stjórnarinn-
ar yrði svarað.
Þingeyskir bæntl-
ur í för um
Breiðafjörð
STYKKISHÓLMI, 18. júní. —
Þingeyskir bændur og konur
þeirra, samtals 60 manns, eru í
bændaför um Breiðafjörð þessa
dagana. Fararstjóri þeirra er
Ragnar Ásgeirsson ráðunautui'. 1
fyrradag ferðuðust þeir um Dala-
sýslu, en í gær komu þeir frá
Hnúksnesi, með viðkomu í Brok-
ey, til Stykkishólms. Voru það 3
bátar, sem sóttu þá til Hnúks-
ness. í Snæfellsnessýslu eru þeir
í Doði Búnaðarsambandsins, en
formaður þess er Gunnar Jónat-
ansson ráðunautur í Stykkis-
hólmi. Búnaðarmálastjóri, Stein-
grimur Steinþóráson, mætti gest-
unum í Brokey. Við komuna tii
Stykkishólms lék Lúðrasveit
Stykkishólms, en mikill mann-
fjoldi safnaðist saman við höfn-
ina. Meðal peirra, sem tóku á móti
þeim þar, var Sigurður Ágústs-
son, alþm. Kvöldverðarboð var í
hótelinu í Stykkishólmi og
margar ræður fluttar. í nótt gistu
gestirnir á bæjum í Helgafells-
sveit, en i dag skoða þeir sig um
í hreppunum sunnan fjalls.
— Árni.