Morgunblaðið - 19.06.1958, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 19. júní 1958
MOnnT'MIT 4 fítÐ
3
Þjóðhátíðin
í Reykjavík
14. lýðveldisafmælinu fagnað
i fögru veðri
REYKVÍKINGAR gátu verið for
sjóninni einsiáiaega þakklátir,
fyrir veðurblíðuna, er þeir héldu
heim af þjóðhátiðarhöldunum
„gengnir upp að hjám“, eins og
einn maður komst að orði, er
hann hélt heim á leið upp Banka-
strætið, eftir að hafa tekið þátt í
2 skrúðgöngum, horft á íþrótta-
keppni, barnaskemmtun og hlýtt
á kórsöng. Hið ákjósanlegasta
veður til slíkrar hátíðar var hér
í bænum allan daginn og veðrið
um kvöldið var að sama skapi
fagurt. Allan daginn var mikill
og ræddi einkum um landhelgis-
málið Taldi hann að eriendis
hefði nú verið tekin upp hörð bar
átta gegn ákvörðun íslendinga
um að víkka fiskfriðunarsvæð-
ið í 12 mílur, og væri falsrökum
og slagorðum beitt í þessum
áróðri. Ráðherrann kvað erlenda
og innlenda vísindamenn hafa
sannað að fiskstofninn hér við
land sé að eyðast eftir
harða ásókn hinna stóru togara.
Síðan komst ráðherrann m.a.
svo að orði.
Við getum og bent á, að mestur
Frú Helga Bachman las ávarp
Jónsson, snjallt
mannfjöldi á götum bæjarins, og
þátttakan í hinum ýmsu samkom
um og skemmtunum því mjög
mikil. Mun þó mestur mannfjöldi
hafa verið saman kominn á Arn-
arhóli þar sem barnaskemmtun
fór fram.
Lögreglan sem var fjölmenn á
götunum, til að stjórna hinni
miklu umferð, handtók um dag-
inn nokkra af fastagestum „Kjall
arns“ og stakk þeim inn, en að
auki voru nokkrir aðrir tekmr
og settir þar inn, loks voru nokkr
ir er hinn þröhgi Kjallari var orð
inn fullur geymdir í lögreglu-
stöðinni. Yfirleitt var þó lítið um
ölvun á almannafæri allt fram
yfir miðnætti, en þá tók nokk-
uð að bera á drykkjuskap. Er
það áberandi orðið nú hin síðari
ár, að dryklíjuskapurinn á götun
um á þessum mikla hátíðisdegi
verður ekki áberandi fyrr en um
og eftir miðnætti.
Formaður þjóðhátíðarnefndar,
Eiríkur Ásgeirsson, lét þau ofð
falla er hann sleit hátíðinni á
Lækjartorgi klukkan 2 um nótt-
ina, að hátíðin hefði farið mjög
vel fram í alla staði og verið bæj-
arbúum til sóma.
Skrúðgöngurnar voru fjöl-
mennar og var skemmtilegt að
sjá svo margt prúðbúið fólk. Bær
inn var allur fánum skrýddur að
vanda og í sóskininu og norðan
golunni, voru allir í sínum beztu
sumarfötum. Ungu stúdentarnir
og hópur skáta settu svip sinn
á skrúðgönguna frá Alþingishús-
inu, er farið var suður á íþrótta-
völl.
Óþarft er að rekja lið fyrir lið
einstök atriði hátíðahaldanna, en
margt var þar vel gert og
ánægjulegt á að hlýða.
Forsætisráðherra Hermann
Jói.---ii flutti aðalræðu dagsins
fjallkonunnar, eftir Einar M.
og skörulega.
•
hluti eða um 95% af því, sem
við þurfum að kaupa frá öðrum
löndum, er keypt fyrir fiskaf-
urðir. Við getum sannað með
þessu og vitnisburðum gleggstu
manna erlendra og innlendra að
naumast er lífvænlegt fyrir
þjóðina nema hún njóti allra
Forseti íslands leggur blómsveig að fótstalli styttu Jóns
Sigurðssonar.
gæða, sem landinu tilheyra, þar
á meðal verndaðra fiskimiða,
Hvernig geta sumar stórþjóðir
tekið sér 12 mílna landhelgi?
Hvers vegna fá aðrar þjóðir að
slá eign sinni á hafsbotninn allt
að 200 mílur frá ströndum út,
og hvers vegna á smáþjóð bá
ekki fiskinn, sem syndir fyr'ir
ofan hafsbotninn, þótt hann sé
veiddur með því að skafa hann
með botnvörpu? Og hvers
vegna skyldu einmitt þær stór-
þjóðir, sem léleg fiskimið eiga
eða hálfeydd vegna eigin ofveiði
halda fast við 3 mílur.
— Við íslendingar getum ekki
borið virðingu fyrir þessar teg-
und af réttlæti.
Forsætisráðherrann kvaðst ekki
mundu lengja mál sitt „með því
að elta ólar við ýmis erlend fals
rök, sem beitt er gegn málstað
íslands. Eitt slagorðið er um
„frelsi á hafinu“, sem ekkert
kemur þessu máli við, því að ís-
lendingar hafa aldrei rætt um
annað en útfærslu fiskveiðiland-
helginnar“.
Síðan sagði ráðherrann:
„Sumir tala um samninga, sem
við erum bundnir við Atlants-
hafsbandalagið. Vitanlega kemur
ekki annað til máia en að við
höldum alla samninga meðan
þeir eru haldnir við okkur. . . .
Og engin breyting hefur
orðið á hefðbundinni virðingu
þjóðarinnar fyrir gerðum samn-
ingum.
— Hitt er annað mál, að við
teljum okkur geta ætlazt til þess
af nábúum okkar að þeir skilji
að þótt verndun lífs í styrjöld
og frelsis fyrir þá, sem kunna að
lifa, sé mikils virði, þá er það
naumast minna virði, að viður-
kennt sé, að við eigum þau verð
i mæti, sem landinu tilheyra með
| réttu og við sannanlega þurfum
til þess að geta lifað í landinu
þann tíma, sem ekki er heims-
I styrjöld. Það ætti varla að undra
! neina þjóð, þótt íslendingar
! líti almennt svo á“.
I Að lokum sagði forsætis-
ráðherra m.a. þetta. „Við
skulum ekki láta deilur við aðrar
þjóðir leiða hugann frá innlend-1
um vandamálum — efnahagsmál
unum. Þótt við fáum réttláta við-
urkenningu á því, að við eigum
það, sem okkur ber, hrekkur það
ekki til, ef við erum ekki menn
til að skipa efnahagsmálum okk-
ar eins og sjálfstæðri þjóð sæm-
ir“.
Fallegur var blómsveigurinn
sem Ásgeir Ásgeirsson forseti
lagði að fótstalli styttu Jóns Sig-
urðssonar á Austurvelli í nafni
þjóðarinnar. Var þar þá saman-
kominn við styttuni mikill fjöldi
ljósmyndara og þar voru t.d.
sjónvarpsmenn frá Milanó á íta
líu, sem voru á harðaspretti
allan daginn við myndatöku.
Á barnaskemmtuninni skemmtu
börnin sér vel yfir því að sjá og
heyra vin sinn Konna. litla stund
og þar kom fram telpa sem söng
gamanvísur af miklu fjöri. Kór-
söngur var á eftir barnaskemmt-
uninni og þar tóku Norðmenn-
irnir frá Álasundi lagið.
Kvöldvakan á Arnarhóli var
mjög fjölsótt. Þá var loft orðið
skýjað svo kvöldfegurðarinnar
naut ekki fullkomlega, en logn
var og hlýtt. Söngurinn setti
mestan svip sinn á þennan þátt
Framh. á bls. 18.
Fjöldi fólks Ieitaði upp á túnin við Lækjargötu og hvíldi slg þar eftir Iýjandi göngu á malbikinu.
Röð af veitingatjöldum er þar fyrir fraiuan.
STAKSTEIiAR
Slagorð Hermanns
Hermann Jónasson nefndl
stjórn sína á árunum 1934—1938
oft „stjórn hinna vinnandi
stétta“. Að þessu sinni verður
honum tíðræddara um „vinnu-
stéttirnar". Hvort heitið, sem val-
ið er, lýsir einstakri hræsni, því
að verkalýðurinn hefur aldrei
verið verr leikinn af neinum inn-
lendum stjórnum en þeim, sem
Hermann hefur valið þessi heiti.
Blaðið Islendingur birti 23. maí
sl. eftirtektarverða grein, þar
sem vitnað er til orða Ólafs Jons-
sonar, ræktunarráðunauts, um
þessi slagorð. Grein íslendings
hljóðar svo:
Hinar „vinnandi
stéttir“
1 nýútkomnu hefti af ársrití
Ræktunarfélags Norðurlands, er
smágrein um „slagorð" eftir rit-
stjórann, Ólaf Jónsson. Gerir
hann þar eitt útbreitt slagorð
sérstakíega að umtalsefni, er sé
svo mikið noíað í áróðri, en það
er orðasambandið „vinnandi
stéttir“ eða „vinnandi fólk“. Tel-
ur hann, að enda þótt sumir noti
þetta orðasamband í ákveðnum
tilgangi, þá séu þeir þó fleiri
„sem farnir eru að nota þetta
skrípiyrði algerlega hugsunar-
laust eins og einhverja viðtekna
speki“.
Um þetta segir Ó. J. meðal
annars:
„Samkvæmt hljóðan sinni fel-
ur slagorð þetta í sér, að í landi
voru séu tvenns konar stéttir,
stéttir sem vinna og stéttir, sem
lifa í iðjuleysi. Ég efa ekki að í
sérhverju þjóðfélagi er nokkur
hópur manna, sem ekki vinna,
annaðlivort af því þeir þurfa þess
ekki til þess að lifa eða af því
þeir nenna því ekki, en eigi er
mér kunnugt um, að þessir menn,
sem til allrar hamingju eru vafa-
laust fáir, tilheyri eða hafi mynd-
að sérstaka stétt, heldur munu
þeir finnast i öllum stéttum. Þá
er að sjálfsögðu nokkur hópur
manna, sem vegna sjúkdóma,
aldurs eða líkamsmeiðsla getur
ekki unnið, en eigi er vitað, að
slíkt fari eftir stéttum, eða það
ólánssama fólk, er þannig hefur
misst verkfærni um stundarsakir
eða að fullu, sé talin sérstök stétt.
Varla getur hér heldur verið átt
við börnin á því reki, sem þau
eru ekki vinnufær, eða atvinnu-
leysingja, sem að sjálfsögðu til-
heyra sinni stétt, þótt þá skorti
atvinnu. — Orðatiltækið „vinn-
andi stétt“ er því hrein lokleysa
og hugsunarvilla“.
Þá telur höf. tilraun hafa verið
gerða til að láta slagorð þetta
merkja þá er vinna líkamlega
vinnu og framleiðslustörf og
verði þá andstaðan þeir, er
vinna andlega vinnu eða mlðl-
unar- og þjónustustörf. En út af
þessari skilgreiningu heldur
greinarhöíundur áfram:
„ÖU störf krefjast bæði líkam
legrar og andlegrar áreynslu og
um það má deila hvort krefjist
hlutfallslega meiri líkamsorku að
skrifa á ritvél eða stjórna vél-
slætti, r.ð annast afgreiðslu í búð
eða ýta upp vegi með jarðýtu,
og ekki verður aðgreiningin Ijós-
ari, ef framleiðslustörfin eru Iögð
til grundvallar, því eins og öll
bygging þjóðfélagsins hvílir á
framleiðslunni, eins er hún líka
beint eða óbeint i þjónustu fram-
leiðslunnar. Það má deila um
það, hvort of miklu eða of litlu
sé varið til þessarar eða hinnar
greinar þióðfélagsbyggingarinn-
ar, svo sem vegagerðar, hafnar-
gerðar, heilbrigðismála, síma,
skólamála, landbúnaðar- eða út-
vegsmála, en það verður ekki
deilt um þýðingu þessara greina
í þjóðfélagskerfinu eða hvort
þeir, sem í þeim starfí séu „vinn
an-" < f' ,,ekki vinnandi" stétt-