Morgunblaðið - 18.02.1959, Qupperneq 9

Miðvikudagur 17. febr. 1959
HIORCUNfíLAÐIÐ
9
AKUREYRARBRÉF
Málefnainnlegg Herjólfs
i kjördæmamálið
HERJÓLFUR sá, er heitinn er
er eftir fyrsta bóndanum er felldi
úr hor á íslandi, og ritar svart-
leiðara Dags, sendir mér vingjarn
lega kveðju í Degi 11. febrúar:
Á þetta að vera svar við Akur-
eyrarbréfi, þar sem ég m. a. ræði
kjördæmamálið. Til þess að sýna
hve innlegg Herjólfs í kjördæma
málið er kjarnort og rökfast, birti
ég hér meginhluta síðustu grein-
ar horfellisbóndans í Degi.
Málefnainnleggið hljóðar svo:
„Kunnir eru nokkrir ættflokk-
ar steinaldarmanna í heimi okk-
ar í dag, og geymast þeir eins og
gamlar leifar annars löngu liðins
tíma í sögu mannkynsins.
I>egar ég las „Akureyrarbréf“
Morgunblaðsins fyrir einni viku,
datt mér i hug, að bréfið væri
skrifað af steinaldarmanni, sem
Bjarni aðalritstjóri hefði kennt
stafrófið í þvi skyni að gera á
honum mannfræðilegar athugan-
ir sér til gamans,vita, hve mik-
ið væri hægt að „manna“ einn
einstakling af frumstæðasta ætt-
bálki þeirrar tegundar í dýra-
ríkinu, sem kallast „homo
sapiens".
Ég skal viðurkenna, að þessi
hugdetta mín um steinaldarmann
að baki bréfaskriftum Morgun-
blaðsins er aðeins einn mögu-
leiki af mörgum um lausn þeirr-
ar gátu, hver hafi párað þetta
bráfkorn á ábyrgð ritstjóra Morg
unblaðsins. Ég vil slá þann var-
nagla, m. a. til þess að gera nú-
lifandi steinaldarmönnum ekki
rangt til. Það er sem sé hugsan-
legt, að innan um allan þorra
meðalgreindra íslendinga leynist
einn og einn einstaklingur, sem
svo er langt frá meðalviti, að
hann jaðri við að vera á stigi
steinaldarmanns. Takmarkatil-
fellin eru stundum óljós.
Orðskýringar
steinaldarmannsins.
Steinaldargáfurnar skína í gegn
þegar bréfritari er að draga álykt
anir af því litla, sem hann veit
og skilur í sambandi við nafnið
„Herjólfur". Þekking bréfritara
er þessi: Herjólfur hét bóndi og
var á skipi með Hrafna-Flóka.
Hann drap rollur úr hor, af því
að hann sinnti ekki heyöflun.
Svona einföld atriði geta stein-
aldarmenn munað og haft nokk-
urn veginn rétt eftir, ef það er
lamið nógu oft inn í hausinn á
þeim. Svo þegar Bjarni spyr stein
aldarmanninn sinn: „Veiztu góð-
ur, hvað Herjólfur merkir?“ Þá
svarar steinaldarmaðurinn á auga
bragði: „I :aður, sem drepur roll-
ur úr hor!“ Og Bjarni, sem er
maður gamansamur og léttur í
lund, sennilega við og
klappar honum á öxlina. Þá eru
líkur til, að Bjarni segi: „Veiztu,
góður, hvað Bjarni merkir?" Þá
mun steinaldarmaðurinn svara:
„Góður maður, sem á að ráða
öllu í landinu!" Ályktunarhæfi-
leiki af þessari gráðu er sann-
arlega að skapi Bjarna, og hann
dillar þessu mannfræðilega til-
raunadýri sínu og gerir á þvi
fleiri skemmtilegar tilraunir, eins
og þegar verið er að stagla einm
og einni setningu í kráku eða
páfagauk.
Það er ef til vill fyrirgefanlegt,
þótt steinaldarmaður Morgun-
blaðsins sé linur í etýmólógí-
uimi, eins og ég hef sýnt fram
á“. í þessum dúr er greinin í
heild, sem spannar yfir þrjá
dálka í Degi.
Ekkert " r . etýmólógíunni.
Hér geta menn séð að Herjólf-
ur, sem jafnaðarlega er nú nefnd
ur Horjólfur nyrðra hér, er ekk-
ert „linur í etýmólógíunni“, þeg-
ar kjördæmamálið er annars veg-
ar.
Annars er það um kjördæma-
málið að segja, að umræðurnar
um það hafa skýrt mjög fyrir
almenninji, hve málflutningur
Framsóknarmanna er fráleitur,
og er nú svo komið, að leiðara-
höfundar Framsóknarblaðanna
eru þurrausnir, enda ekki leng-
ur hægt að vitna í ræður for-
ingja þeirra, þar sem þegar hefir
verið margprentað það, sem þeir
hafa um málið sagt.
Það má því segja að málflutn-
ingur Framsóknarmanna sér hor
fallinn að fullu, að minnsta kosti
hjarir ekki lengur einn gemling-
ur hjá Herjólfi, og þykir i fyrra
lagi að vera búinn að fela allt
á miðþorra.
—vig.
Úr myndinni „No Trees in the Street“ (British-Pathe). —
Gata í fátækrahverfi Lundúna.
> KVIKMY NDIR *
Frá Lundúnum
The Inn of the Sixth Happiness,
er kannski sú mest umtalaða og
dýrasta kvikmynd, sem 20th
Century Fox hefur gert um
margra ára skeið. Ingrid Berg-
mann leikur aðalhlutverkið,
enska trúboðakonu, Gladys Ayl-
ward, sem fór til Kína til þess
að hlýða köllun sinni og hjálpa
öðrum. Myndin er byggð á sannri
sögu þessarar alþýðukonu, sem
vann svo mikið þrekvirki í starfi
sínu. Einn áhrifamesti hluti
myndarinnar byggist á flótta
hennar með 100 börn yfir fjöll og
firnindi, þegar Japanar herjuðu
á landið.
Ingrid leikur framúrskarandi
vel. Það eina, sem skyggir á, er
að hún er of lagleg og hefur út-
lenzkan hreim á enskunni. Gladys
Aylward var venjuleg ensk al-
þýðukona, lítil fyrir mann að sjá
og lenti aldrei í ástarævintýri!
Ingrid er látin falla fyrir snoppu-
fríðum herforingja, og brennandi
ástarsenur þeirra eru án efa skrif
aðar inn í leikinn fyrir róman-
tíska áhorfendur. Velþekktur
enskur leikari Robert Donat,
leikur kínverskan mandarin,
þetta var síðasta hlutverkið hans,
því að hann dó rétt eftir að hafa
lokið við hlutverkið, eftir lang-
varandi . ikdóm (brjóstveiki).
Robert var vel . '.tinn og afar
góður leikari. Þessi kvikmynd er
í fallegum litum og vel gerð. Hún
hefur kínverskan blæ yfir sér,
þótt hún hafi með öllu verið
kvikmynduð í Wales og heil
kínversk þorp byggð þar, sem
landslaginu svipar til Kína.
Houseb -t, — Paramount-
kvikmynd í litum. Aðalleikarar
Cary Grant og Sophia Loren.
Prýðilega skemmtileg mynd og
vel með farin. Gary Grant, sem
upp á síðkastið leikur aðlaðandi
eldri menn, verður ekkjumaður
og um léið faðir og móðir 3ja
barna sinna, sem hann skipti sér
Htið af áður. Hjónabandið hafði
ekki verið farsælt. Börnin, sem
eru á aldrinum 5—13 ára, fara
prýðilega með hlutverk sín.
Sophia Loren, dóttir frægs hljóm-
leikastjóra, er í leit að ævintýri
og ræðst sem ráðskona til þeirra.
Hún kann lítið til húsverka en
tekst þó að sameina fjölskylduna.
Eftir þó nokkur óhöpp endar
myndin með hamingjusömu
hjónabandi. Skemmtileg og fal-
leg mynd, vel þess verð að sjá
NO Trees in the Street,
Associated-British Pathe kvik-
mynd, sem sýnir átakanlega fá-
tækt og viljaleysi í fátækrahverf-
um úthverfa Lúndúnaborgar.
Myndin er laglega meðfarin og
sýnir daglegt líf í fátæklegri
götu, fjallar mestmegnis um
veikgeðja Ungling, sem getur
ekki varizt fátæktinni,
freistingum til þjófnaðar og ill-
verka, sem endar með morðum.
Inn í þettá líf er vafin dóttirin,
sem hefur hið góða frjókorn í sér,
vill vel, ér falleg og góð en fellur
um stundarsakir fyrir peningum
og girndum efnaðs sakamanns.
Sylvia Syms, Herbert Lom,
Roland Howard og Stanley
Holloway leika aðalhlutverkin.
Reluctant Debudante, M. G. M.
kvikmynd leikin af þeim hjón-
um, Rex Harrison og Kay Kend-
all. Létt og fjörug mynd, sem
ristir ekki djúpt. Rex Harrison á
dóttur frá fyrra hjónabandi í
Ameríku, og þegar hún kemur
heim, vill stjúpmóðirin (Kay
Kendall) gera henn: allt til geðs,
meðal annars reyna að útvega
henni ákjósanlegan eiginmann, á
enskan aðalshátt! Sá háttur er, að
dætur heldri manna, halda stóra
dansleiki (á kostnað foreldranna
auðvitað!) og bjóða ákjósanleg-
um, ríkum ungum mönnum, með
hjónaband í huga. Sumir þessara
ríku manna eru hreint ekki
skemmtilegir, eins og myndin ber
með sér, og fátækur trumbuleik-
ari vinnur hjarta ungu stúlkunn-
ar, en allt endar vel á endanum,
þar sem hann er arfleiddur af
miklum auðæfum. Rex Harrison
er alltaf ánægja aö sjá. Hann hef
ur tileinkað sér góðgjarnan, hæg-
látan stíl, sem gerir hann svo ein-
stæðan sem gamanleikara.
Krf
BERLIN, 13. febr. (NTB). — Stú-
dentar við tækniháskólann í Dres
den í Austur Þýzkalandi hafa beð
ið um að 9 skólabræðrum þeirra,
sem nýlega voru handteknir,
verði sleppt úr haldi. Öryggislög
regla Austur Þýzkalands hand-
tók stúdentana sem eru sakaðir
um gagnbyltingarstarfsemi. Það
eru samtök kommúnískra stú-
denta, sem nú biðja félögum sín-
um frelsis, en það eru einu sam-
tökin sem leyfð eru meðal aust-
ur þýzkra stúdenta. Þá óska sam-
tökin þess að stúdentum við aust-
ur þýzka háskóla verði tryggt
málfrelsi.
Ráðstefna norrœnu
Sölufœknifélaganna
Ingrid Bergmann sem Gladys Aylward í kvikmyndinni
„The Inn of the Sixth Happiness“.
DAGANA 25.—27. maí n.k. verð-
ur haldin mikil ráðstefna í Kaup-
mannahöfn að frumkvæði sam-
bands norrænu sölutæknifélag-
anna og verður hún hin níunda í
röðinni af mótum þeim, sem fé-
lögin hafa gengizt fyrir. Gert er
ráð fyrir, að þing þetta muni
sækja um eitt þúsund manns frá
öllum Norðurlöndunum.
Kjörorð ráðstefnunnar verður
að þessu sinni: NEYTANDINN
FYRST OG FREMST og gefur
það vísbending um þau viðfangs-
efni, sem einkum verður leitazt
við að fjalla um á þingi þessu.
Á síðustu ráðstefnu, sem haldin
var í Gautaborg í ágústmánuði
1956, gerðist íslenzka sölutækni-
félagið aðili norrænu samtak-
anna og sóttu nokkrir fulltrúar
þess þingið, sem var hið lærdóms
ríkasta.
Búið er nú að ákveða helztzu
dagskráratriði Kaupmannahafn-
arráðstefnunnar.
Mótið verður sett í hljómleika-
sal Tivoli 25. mai af formanni
norræna sambandsins, Leif Hol-
bæk Hansen. Einnig mun danski
viðskiptamálaráðherrann, Kjeld
Philip, flytja ávarp.
Fyrstur fyrirlesara verður
Sune Carlsson, háskólakennari
frá Uppsölum, og verður umræðu
efni hans „Neytandinn í gær, dag
og á morgun“. Umræður verða
að loknum erindaflutningi og er
gert ráð fyrir að í þeim taki þátt
fulltrúar frá öllum Norðurlörrd-
unum.
Daginn eftir verða fjögur er-
indi flutt. Olaf Henell, kennari
við Sænska verzlunarháskólann
í Heisingfors, talar um viðfangs-
efnið „Hvað vill neytandinn og
hvað fær hann“? Max Kjær-Han
sen, kennari við Verzlunarhá-
skólann í Kaupmannahöfn, talar
um það hversu verzlunin geti
komið til móts við óskir neytend-
anna. Göran Tamm, fram-
kvæmdastjóri í Stokkhólmi, tal-
ar um hvort unnt sé að ákvarða
framleiðslu og sölu á grundvelli
tölulegra rannsókna, og Ejler
Alkjær kennari við Verzlunar-
háskólann í Kaupmannahöfn,
ræðir spurninguna „Er sala tak-
mörkuð af þörfum?“
Miðvikudaginn 27. maí talar
Torgny Segerstedt, kennari við
háskólann í Uppsölum, um sið-
ferðilegt mat á nýtízku sölustarfi,
Folke ICristensen, kennari við
Verzlunarháskólann í Stokk-
hólmi, ræðir um vandamál í sam-
bandi við verzlunarsamvinnu Ev
rópulandanna, og að lokum talar
Leif Holbæk-Hansen um kynn-
ingarstarfsemi fyrirtækja.
Eins og að framan er greint,
býður ráðstefnan gestum sínum
að hlýða á mál þeirra manna, sem
einna fróðastir eru taldir á Norð-
urlöndum um mörg þau vanda-
mál, sem sölumenn vöru og þjón
ustu hafa við að glíma og er af
þeim sökum auðsætt, að þeir
muni vilja sækja mót þetta til
þess að vrkka sjóndeildarhring
sinn og skiptast á skoðunum við
norræna starfsbræður sína.
En því er heldur ekki gleymt,
að maðurinn lifir ekki* á einu
sama brauði — þótt andlegt sé,
en þess vegna hefir einnig verið
gert ráð fyrir að hafa uppi góða
skemmtan, sem menn geti hvílzt
við og endurnærzt að loknum
góðum starfsdegi. Borgarstjórn
Kaupmannahafnar mun taka á
móti gestunum í ráðhúsinu, ballet
sýning verður í konunglega leik-
húsinu og að lokum verður veizla
mikil í Wivex.
Það er sammæli allra þeirra,
er sótt hafa einhver hinna 8 móta
norrænu sölufélaganna, sem
haldin hafa varið, að þar fari jafn
an saman rnikil fræðsla og góð
skemmtan. Vitað er, að Dönum
er það nú nie Lnaðarmál að Kaup-
mannahafn-’-ráðstefnan standi
J baki, og er ekki að
muni takast það.
váð fyrir, að íslenzk-
umenn, sem erindi
lurlandanna í vor,
?ð haga svo ferðum
r geti sótt ráðstefn-
öðrum sízt
efa að þ: ’
Gera rr '
ir kaupsý
eiga til ::
muni reyr
sínum, aö (
nna.
Stjórn r
að veita
ráðsiefnu *
utækni mun fús til
r upplýsingar um