Morgunblaðið - 18.02.1959, Blaðsíða 13

Miðvikudagur 17. febr. 1959
MORCUNBLAÐIÐ
13
Hiustaö á útvarp
SUNNUDAGINN 8. þ. m. hófst í
útvarpinu erindaflokkur um nátt
úrufræði, sem vafalaust verður
mjög fróðlegur og vinsæll. Til-
kynnt var, að alls yrðu flutt 8
erindi í flokki þessum. Voru þeir
nefndir er tala munu. Má segja
að það séu allt góðir vísinda-
menn og hafa flestir áður látið
til sín heyra í útvarpi, enda þjóð-
kunnir menn. Fyrstur talaði Ing-
ólfur Davíðsson, magister um
gróðurfarsbreytingar og slæð-
inga. Kvað hann gróður hafa náð
yfir stærra svæði á landnámsöld
en nú, skógarhögg, hrísrif, eld-
gos og uppblástur hafa eytt stór-
um gróðursvæðum. I>ó telur Ing-
ólfur að líklega hafi engar teg-
undir gróðurs, er hér voru, er
landnámsmenn komu, dáið út.
Þessar tegundir hafa þraukað af
kuldatimabil það (ísöld) er slot-
aði fyrir um ellefu þúsund árum.
Með landsmönnunum kom þegar
mikill fjöldi slæðinga er fyrst
nam land í hlaðvörpum og
haugum kringum mannabú-
staði, svo sem arfi, njóli, bald-
ursbrá. Líklega hafa verið hér
á landi um 450 tegundir grasa og
jurta. Síðan hefur mikill fjöldi
slæðzt hingað eða verið fluttur inn
á síðari árum, einkum tiltölulega
margar teg. af trjám og blómum.
Engin leið er til þess að gera
þessu fróðlega erindi nein skil
hér í þessum þætti. En benda vil
ég fólki á að hlusta á þessi er-
indi, sem flutt munu verða á
sunnudögum kl. 13,15, sem er
ágætur tími.
★
Síðar á sd. talaði Einar Bjarna-
son ríkisendurskoðandi um ís-
lenzka ættfræði, vafalaust mjög
fróðlegt erindi fyrir þámörgusem
ættfróðir eru. Jafnvel mér, sem
lítið veit í ættfræði, þótti gaman
að hlusta á þennan stórfróða ætt-
fræðing.
★
Á mánudaginn talaði Gísli
Kristjánsson ritstjóri um nýtt
skipulag .. eggjasölu. Hafa eggja
bændur nú sett hér upp eggja-
heildsölu og skal nú bannað að
selja egg til kaupmanna og ann-
arra nema þessióþarfa (aðmargra
dómi) milliliður hafi tekið sín
ómakslaun. Gísli virtist mjög
hrifinn af þessari nýju einka-
sölu, sem vafalaust er mjög óvin-
sæl. Margir kaupmenn og ein-
staklingar hafa lengi, sér til
ánægju og hagsmuna, haft góð við
skipti við bændur, beint, með egg.
Mér telst svo til, að eitt heimili,
sem hefur keypt um 60 kg. af eggj
um á ári, beint frá bónda, tapi
500—600 krónum árlega á þessu.
Annars er það slæmt, að hin
gömlu beinu og góðu viðskipti
milli bænda og kaupstaðabúa
verði nú lögð niður á öllum svið-
um. Hafa bæði seljendur og kaup-
endur stórtapað á þessu, en milli
liðirnir grætt, bæði beint og
óbeint. Auk þess sem menning-
artengsl milli sveita og kaup-
staða hafa rofnað. Ég á hér ekki
við mjólkursöluna til hinna stærri
bæja, sem auðvitað verður að
fara fram gegn um stórvirkar
hreinsunarstöðvar, enda þótt þar
skorti það á, að mjólkin sé flutt
heim til neytenda, í lokuðum
ílátum.
★
Óskar ” insson forstjóri talaði
um skreiðarverkun og skreiðar-
sölu, fróðlegt mál. Skreið er
orðin stór liður í útfl. verðmæti,
held ég, um 50 millj. kr. á ári.
Eins og Óskar Jónsson sagði, er
það mjög áríðandi að þessivarasé
vel vönduð og í alla staðj með
hana farið á þann hátt, er kaup-
endur óska. Negrar í Afríku
kaupa mest af skreiðinni og borga
með „hörðum“ gjaldeyri. Eru þau
viðskipti okkur hentug og gætu
ef til vill aukizt ef varan þætti
betri en aðrir hafa að bjóða.
Svavar Pálsson, endurskoð-
andi, flutti erindið um daginn
og veginn. Meðal annars talaði
hann um að félagssamtök og ríkis |
vald beitti oft einstaklinga of-
beldi. Félög og ríki geta verið I
ókurteis, brotizt áfram með
ruddaskap — beitt öllum ráðum
til að bolast áfram. Til dæmis
Bretar nú í landhelgismálinu. Ein
staklingar vilja vera kurteisir,
sagði hann, — en ríkið kemur oft
illa fram við þá. Nefndi dæmið
um Pasternak hinn rússneska. —
Ræðumaður taldi hégómlegt og
úrelt að þérast. Ég geri ráð fyrir
að það sé rétt. Þá sagði hann að
bæjarmenn töluðu lítið um veðr-
ið, enda snerti það þá lítið. Ég
er á öðru máli. S. P. sagði að
menn í bæjum færu í bílum á
vinnustaði og frá. — Þetta er
mjög lítill hluti manna. Margir
ganga eða fara í strætisvögnum
og er oft löng leið á strætisvagna-
stöð og frá henni á vinnustað.
Börn berjast áfram í stormi og
kulda í skóla o. s .frv. Menn tala
ákaflega mikið um veðrið hér
á landi, bæði í Reykjavík og alls
staðar. Þjóðin öll á mikið undir
veðri komið hvort hún lifir eða
deyr. Átakanlegt dæmi kom nú
fyrir, einmitt í þessari viku. Ann-
ars var erindi Svavars Pálssonar
athyglisvert og vel flutt.
★
Baldur Andrésson flutti 4. er-
indi sitt um ísl. tónskáld og talaði
um séra Bjarna Þorsteinsson.
Séra Bjarni var stórmerkur mað-
ur, ágætt tónskáld, sagnfræðingur
og ættfræðingur mikill. Höfuð-
vérk hans var að safna ísl. þjóð-
lögum. Hóf hann þetta verk um
1880 og hélt því áfram jafnt og
þétt í 25 ár. „Loks var safnið til-
búið 1905, en ekki tókst að fá Bók
menntafélagið eða nokkurn ann-
an ísl. útgefanda, til þess að
koma safninu út“, segir í Sögu
íslendinga 9. b. bls. 328. — Carls-
bergsjóðurinn danski gaf ritið út.
Séra Bjarni var glæsimenni til
sálar og líkama. Verk hans lýstu
honum bezt. Erindi Baldurs And-
réssonar var í alla staði hið prýði
legasta. •-
¥
Skapandi draumar nefnist fróð
legt og skemmtilegt erindi sem
Grétar Fells, rithöfundur flutti
12. þ.m. Var það um huglækning-
ar, einkum frásögn um hinn
fræga franska dávald og síðar,
huglækni Emile Coué, sem uppi
var 1857—1926. Er vafalaust, að
með réttri hugbeitingu gæti marg
ur maðurinn þokað lífi sínu og
framferði á réttari og happasælli
brautir en oft verður. Var þetta
erindi Grétars vel til þess fallið
að vekja menn til umhugsunar
um þau alvarlegu efni, og um
þá möguleika, er allir hafa til
sjálfsbjargar. Allir óska sér
heilsu og hamingju og með því
að einbeita huganum að þessu í
stað þess að sökkva sér niður í
kvíða og bölsýni geta menn vafa
laust gert sér lífið ánægjulegra
og léttara.
•k
Á kvöldvökunni á föstudaginn
fluttí Snorri Sigfússon, náms-
stjóri vísnaþátt um Íslandssögu.
Það er alvarlegt mál, hversu börn
og unglingar læra nú lítið utan-
bókar og miklu minna en áður.
Það er ein heimskan í kennslu-
aðferðum nútímans. Þáttur
Snorra var ágætur. Kvæði voru
lesin upp af Baldri Pálmasyni úr
síðustu bók Heiðreks Guðmunds-
sonar. Er Heiðrekur gott skáld, í
fremstu röð yngri Ijóðskálda. —
Sungin voru lög eftir Þórarin
Jónsson og vita allir að hann er
gott tónskáld. Loks sagði Sig-
urður Jónsson frá Brún tvær
sögur af reimleikum.
Þorsteinn Jónsson.
Þessi framtíðarflugvél, sem bandaríska flugvélaverksmiðjan Convair er að undirbúa smíði á ætti
að geta lagt af stað frá París kl. 5 síðdegis, en lent í New York kl. 1,30 síðdegis samdægurs.
Hún myndi þannig fara 3V% klst. fram úr sólinni, enda myndi hún fljúga mcð fimmföldum
hraða hljóðsins. Convairverksmiðjan vonast til að geta liafið framleiðslu á slíkum flugvélum 1970.
Kristinn Eyjólfsson
símamaður — minning
HANN lézt í Landsspítalanum
hinn 4. febr. sl., og hafði þá átt í
þungbæru sjúkdómsstríði í hálft
fjórða ár. Þrátt fyrir stöðuga van-
líðan og oft sárþjáður gekk Krist-
inn heitinn þó að vinnu sinni
mestan hluta þessa tímabils.
Kristinn fæddist að Sölvholti í
Hraungerðishreppi þan 18. júní
1895. Voru foreldrar hans Eyjólf-
ur Kristjánsson og Margrét
Magnúsdóttir. Ólst hann upp í
Sölvholti með móður sinni og átti
þar heima, þar til hann kvæntist,
Árið 1920 gekk hann að eiga
eftirlifandi konu sína, Katrínu
Guðnadóttur frá Ásakoti í sömu
sveit, og fluttust þau til Reykja-
víkur það sama ár.
Fyrstu árin hér fyrir sunnan
stundaði Kristinn alla algenga
óhætt að segja, að Kristinn hafi
verið hugljúfi allra, sem hann
þekktu, vegna hinnar góðu skap-
gerðar sirinar. Skýldurækinn var
Kristinn í bezta lagi og lagtækur
við öll sín störf.
Meðal vinnufélaga Kristins
heitins sumarið 1922 var Hannes
J. Magnússon, síðar skólastjóri á
Akureyri. í bók sinni „Á hörðu
vori“, segir Hannes frá kynnum
þeirra Kristins á þessa leið:
„Lagsmaður minn var ungur,
bjarthærður risi úr Reykjavík,
Kristinn Eyjólfsson að nafni.
Hann var bæði stór og sterkur, og
kom það sér vel fyrir mig, sem
alla tíð hef verið liðléttingur til
erfiðisvinnu. Þessi ágæti félagi
minn bar alltaf sverari og
þyngri endann á staurunum, ea
það var erfitt verk. Stundum lá
linan langt frá þjóðveginum, og
varð þá að bera staurana langar
leiðir á öxlunum, sem oft urðu
sárar af þessum burði. Hann bar
einnig þyngstu steinana, en þess-
ari vinnu fylgir oft mikill grjót-
burður. Kristinn var auk þess
síglaður og hressilegur og kom
okkur mætavel saman.“
Þeim hjónum, Kristni og
Katrínu, varð þriggja barna auð-
ið, er öll komust á legg. Einka-
sonur þeirra Hörður lézt snögg-
lega haustið 1955 á bezta aldri og
nýlega kvæntur. Dætur tvær,
Margrét og ’ojöfn, eru báðar gift-
ar hér í bæ.
Ég flyt hér með ekkju hans,
dætrum og tengdabörnum inni-
legar samúðarkveðjur.
K.
Úr Mývafnssveit
vinnu, sem kallað er. Sumarið og
haustið 1922 vann hann við síma-
lagningu úti á landi, en 1925 hóf
hann starf við bæjarsímann í
Reykjavík, og var skipaður þar
fastur starfsmaður frá 1. janúar
1941. Hjá bæjarsimanum starfaði
Kristinn síðan til dauðadags og
mest allan þann tíma undir stjórn
Jónasar Eyvindssonar.
Kristinn heitinn tók mikinn og
virkan þátt í félagsmálum. Þegar
Félag símlagningamanna var
stofnað, varð Kristinn varafor-
maður þess og síðar formaður.
Nokkrum árum eftir að hann
fluttisir suður, gekk hann í
Slökkvilið Reykjavíkur, og starf-
aði þar árum saman við góðan
orðstír. Hann var meðalstofnenda
• Félags slökkviliðsmanna og í
fyrstu stjórn þess. Þegar Kristinn
varð fastur starfsmaður hjá bæj-
arsímanum gerðist hann meðlim-
ur í Félagi ísl, símamanna og átti
síðar sæti í stjórn þess um skeið
og var auk þess oft kjörinn full-
trúi á landsfundi þess. í Árnes-
ingafélaginu tók Kristinn einnig
virkan þátt.
Eitt hið bezta einkenni Krist-
ins heitins var glaðværðin og
léttlyndið, er ávallt fylgdi hon-
I um. Var oft gaman að hlusta á
I hann segja sögur úr héraði sínu
1 af ýmsum skrýtnum körlum, er
Mjög kaldur janúar-
mánuður — lítið um
rjúpur og refi
GRÍMSSTÖÐUM, 3. febrúar. —
Síðastliðinn janúarmánuður er
að öllum líkindum sá kaldasti
sem hér hefur komið síðan 1918.
Snjór var þó ekki tiltakanlega
mikill, en vegir urðu samt ófær-
ir bílum um nokkurn tíma. Það
dró nokkuð úr áhrifum kuldans
að stillur voru miklar og stafa-
logn, stundum marga daga í röð,
eitt sinn t. d. 9 daga samfleytt.
Athyglisvert var það, hvað frost-
ið reyndist minna, þegar logn
var, á stöðum sem lágu hátt,
heldur en niðri í lægðum. Það
kom í ljós, að þegar hitamælir-
inn sýndi -h 27 gráður þar sem
hann er venjulega, sýndi hann
— 30 gráðu frost, þegar hann var
fluttur niður í dæld skammt frá
sem lá um 7 metrum neðar. Það
kom líka í ljós, að frost mældist
venjulega mest á þeim bæjum,
sem lægst standa í sveitinni.
Veiði hefur verið ágæt í Mý-
vatni, eftir að friðunartíminn var
útrunninn. Hefur verið mokafli í
net, og einnig veiðzt ágætlega á
dorg. Það er mjög sjaldgæft að
dorgveiði sé mikil á þessum tíma.
Venjulega er það ekki fyrr en
kemur fram í marzlok og apríl að
þannig veiðist svo nokkru nemi.
Þrátt fyrir mikil frost, er ísinn á
Mývatni mjög þunnur. Veldur
þar mestu um að ís kom óvenju-
seint á vatnið (það var um 5.
des.) og að fljótlega kom snjór á
ísinn og hefur legið á honum
fram að þessu og hlíft honum
fyrir frostinu. fsinn er þó svo
traustur að farið er um hana
á jeppum og dráttarvélum.
Um mánaðamótin jan. og febr.
skipti um tíðarfarið. Nú eru góð-
ar hlákur og snjórinn minnkar
ört.
Lítið varð vart við rjúpur, helzt
lítilsháttar meðan snjórinn var
mestur. Einnig hefur minna orð-
ið vart við refi, en venjulegt er,
aðeins þrír refir hafa verið skotn-
ir hér í vetur.
Öðru hverju verður vart við
minkaslóðir, en enginn minkur
hefur náðst nú lengi. Álitið er
að slóð eftir mink hafi sézt i
Hólmatungum, sem eru vestan
við Jökulsá á Fjöllum, alllangt
norðan við Dettifoss. Lítur út
fyrir að þessi vágestur haldi
áfram að ’°ggja landið undir sig.
—Jóhannes.

Kona óskast
til eldhússtarfa, vaktavinna.
IU(atbar«nr»
Auækjargötu 6.