Morgunblaðið - 20.03.1959, Blaðsíða 6

e
MORCUyRT 4 fílfí
Föstudagur 20. marz 1959
Kommúnistar halda áfram
að tapa fylgi í Frakklandi
SÍÐASTLIÐNAR tvser helgar
hafa staðið yfir bæjar- og
sveitarstjórnarkosningar í Frakk-
landi. Fyrra sunudaginn, þann 8.
marz var kosið í París og 12 öðr-
um stærstu borgum Frakklands,
sem hafa yfir 120 þúsund íbúa.
Síðastliðinn sunnudag þann 15.
marz var svo kosið í öðrum
borgum og sveitahéruðum Frakk-
lands. Næsta sunnudag verður
enn þriðja lota í þessum kosn-
ingum. Á þá að endurkjósa í flest
um síðarnefndu bæjum og sveita-
héruðum eftir sérstökum regl-
um.
Síðustu bæjar- og sveitarstjórn
arkosningar í Frakklandi fóru
fram í apríl 1953. Þá giltu þær
reglur, að listakosningar með
hlutfallsútreikningi skyldu fara
fram í öllum borgum og bæjum
með yfir 9000 íbúa. En nýlega
var lögum þessum breytt, þannig
að hlutfallskosningar eru aðeins
í borgum með yfir 120 þúsund
íbúa. Það eru auk Parísar eftir-
taldar borgir: Marseille, Tou-
louse, Lyon, Bordeaux, Nissa,
Nantes, Strassborg, Lille, St.
Eitenne, Toulon, Le Havre og
Nancy. I þeim þarf ekki að end-
urkjósa.
1 öllum öðrum bæjum og hér-
uðum giltu nú þær reglur að
kosningar skyldu vera persónu-
legar. Hver sá frambjóðandi, sem
fengi yfir 50% atkvæða í fyrri
lotu skyldi þar með talinn rétt-
kj.örinn. En um öll þau bæjar-
stjórnarsæti sem enn væru ófyllt
eftir fyrstu lotuna skyldi kjósa
að nýju og myndu þá fleiri flokk-
ar sameinast um frambjóðendur.
Þessar nýju reglur eru í samræmi
við þær aðferðir sem teknar voru
upp í síðustu þingkosningum í
nóvember sl. og stefna að því að
fækka hinum mikla flokkagrúa
í landinu.
★'
ÞÓTT síðasta lotan í kosningum
þessum sé þannig eftir, hafa
kosningar farið fram í öllu Frakk
landi síðustu tvo sunnudaga og
hefur úrslitum þeirra verið veitt
athygli. Menn kíkja á þau eins
og loftvog, sem geti gefið upplýs-
ingar um stjórnmálaástandið,
skömmu eftir miklar og umdeild-
ar aðgerðir í stjórnmálum og
efnahagsmálum Frakklands.
Venjulega er þó aðeins hægt að
draga takmarkaðar ályktanir af
úrslitum sveitarstjórnarkosninga
í Frakklandi, vegna þess að oft
ráða allt önnur sjónarmið þar en
við venjulegar þingkosningar, —
hreppapólitíkin, vandamál vissra
héraða og persónuvinsældir borg
arstjóra ráða þar oft fremur úr-
slitum en þjóðmálin.
Menn væntu þess þá, að kosn-
ingarnar gætu sýnt þróunina í
stórum dráttum, sérstaklega ef
einhver einstakur flokkur yrði
fyrir fylgishruni. Og þá biðu
menn einkum eftir því hvaða
áhrif hinar róttæku aðgerðir de
Gaulles í efnahagsmálunum
hefðu. En talið hefur verið að
stefna de Gaulles um „sannleik
og strangleika“ og læknisaðgerð-
ir hans í efnahagsmálunum hefðu
valdið sumum fylgismönnum
hans sárum vonbrigðum, svo að
Lýðveldisfylkingin, sá flokkur,
sem einkum er talin málsvari
hershöfðingjans, kynni að gjalda
afhroð í kosningunum.
★
ÞAÐ var einn liðurinn í efna-
hagsaðgerðunum, að lífskjör
almennings voru skert og fólk hef
ur orðið að herða að mittisólinni.
Er álitið að yfirstandandi tími sé
einmitt hættulegastur de Gaulle,
vegna þess að fólk hefur þegar
fundið byrðarnar af efnahags-
málalöggjöfinni, en nokkur tími
mun enn líða þar til jákvæður
árangur fer að nást af aðgerð-
unum í bættum framleiðsluhátt-
um og aukinni framleiðslu.
Þá óttuðust menn sérstaklega,
að óvinsældir efnahagsmálaað-
gerðanna myndu færa kommún-
istum mikla fylgisaukningu, því
að þeir einir hafa haldið uppi
ákveðinni baráttu gegn de
Gaulle og hafa óspart reynt að
færa sér í nyt óánægju almenn-
ings með verðhækkanirnar.
Það er nú ljóst, að slíkur ótti
var tilefnislaus. Lýðveldisfylk-
ingin tapaði að vísu nokkru at-
kvæðamagni frá siðustu þingkosn
ingum, en fjarri því svo miklu,
að hún riði til falls. Og kommún-
istar hafa ekki unnið á, þvert á
móti hafa þeir tapað um 10% af
fylgi sínu frá síðustu þingkosn-
ingum. Þó skiptir þar nokkuð í
tvö horn um fylgi kommúnista
í borgum og sveitum. Þeir unnu
verulega á í sumum borgum,
einkum þó í úthverfum Parísar.
En ávinningur þeirra í borgun-
um nægði ekki til að vega upp
á móti tapi þeirra úti á lands-
byggðinni.
Úrslitin í stóru borgunum
Eins og áður segir var kosið
í París og 12 stórborgum öðr-
um sunnudaginn 8. marz, og var
það listakosning. Samanlögð úr-
slit í þessum borgum sýndu, að
kommúnistar höfðu þar unnið
stórlega á síðan í þingkosningun-
um í nóvember sl. Þeir fengu nú
648 þúsund atkvæði á móti 541
þúsund í nóvember, eða 19,5%
aukningu.
Jafnaðarmenn sem studdu de
Gaulle til valda, en hafa nú rek-
ið ábyrga stjórnarandstöðu fengu
291 þúsund atkv., sambanborið
við 355 þúsund í nóvember og
höfðu því tapað 18,2%. Hægri
flokkurinn hlaut 403 þúsund at-
kvæði, en hafði 646 þúsund í
nóvember og hafði því tapað
37,6%. Lýðveldisfylkingin fékk
492 þúsund atkv. en hafði 628
þúsund í nóvember og tapaði því
21,5%. Kristilegi lýðræðisflokk-
urinn hlaut nú 106 þúsund atkv.
móti 98 þús. í nóvember og hafði
aukið fylgi sitt um 8%.
Á þessi fyrstu úrslit var litið
sem ósigur fyrir Gaullista og tal-
ið að aðgerðir hans í efnahags-
málum ættu sök á þessu. Kom
einmitt fram að ávinningur
kommúnista hafði orðið mestur í
úthverfum Parísarborgar meðal
iðnverkamanna, en einmitt meðal
þeirra hefur mest gætt óánægj-
unnar með kaupbindingu og verð
hækkanir. Þá er og talið að nokk-
urt fylgi hafi farið frá jafnaðar-
mönnum til kommúnista, vegna
alvarlegs klofnings, sem kom
fram í febrúar, þegar Vincent
Auriol fyrrverandi Frakklands-
forseti sagði sig úr jafnaðar-
mannaflokknum.
Heildarúrslit sýna fylgistap
Kommúnista.
Næsta sunnudag á eftir, þann
15. marz var svo kosið í öðrum
héruðum Frakklands. Þar sem
■ ekki var um listakosningar að
ræða í þeim, heldur persónuleg-
ar, er örðugra að fá heildarmynd
af úrslitum þeirra, því að í þeim
blómstruðu smáflokkar, flokks-
brot og óflokksbundnir menn.
Þó gefa þær glögga mynd af fylgi
kommúnistaflokksins um allt
Frakkland, því að framboð komm
únista voru öll samræmd og
skipulögð frá æðri stöðum og
ekki um það að ræða að fylgi
þeirra lendi í neinum hrærigraut
við aðra stjórnmálaflokka.
Þegar úrslit þennan seinni
kosningadag urðu kunn, kom
það í ljós, að kommúnistaflokk-
urinn hafði orðið fyrir fylgis-
hruni úti á landsbyggðinni, sem
meira en jafnaði upp fylgisaukn-
ingu þeirra í borgunum.
Heildarúrslitin í öllu Frakk-
landi urðu þau að 20 milljónir
manna neyttu atkvæðisréttar
síns. Þar af fengu kommúnistar
3,2 milljónir atkvæða eða 16,3%.
í þingkosningum í nóvember
fengu þeir hins vegar 18,2% og
hafa því tapað um 10% af fylgi
sínu í Frakklandi á fjórum mán-
uðum, síðan í nóvember.
Það er örðugra að reikna fylg-
isbreytingar hinna flokkanna, en
lauslega hefur verið áætlað að
Lýðveldisfylkingin hafi tapað
milli 5% og 10% atkvæða, meðan
að Kristilegi lýðræðisflokkurinn,
sem einnig styður de Gaulle,
mun hafa unnið langmest á,
sennilega um 15%. Jafnaðar-
menn munu einnig hafa unnið
lítillega á, þegar litið er á heild-
arúrslitin.
N~ÍÐURSTAÐAN er því sú, að
engar stórvægilegar breyting
ar hafi orðið í fylgi stjórnmála-
flokkanna í Frakklandi. Úrslit-
in eru sem fyrr segir engin ugg-
laus mælikvarði á viðhorf al-
mennings til þjóðmálanna, en
gætu þó haft nokkur áhrif á
æðstu stjórn landsins, þar sem
bæjar- og sveitarstjórnir kjósa
fulltrúa til efri deildar franska
þingsins. En þar verður þó eng-
in veruleg breyting á, því að
fylgismenn de Gaulles eru enn
í öflugum meirihluta í bæjar- og
sveitarstjórnum Frakklands og
þar af leiðandi í hinni nýju efri
deild franska þingsins.
Og Pinay fjármálaráðherra hef
ur lýst því yfir, að það sé ekki
nema eðlilegt að gaullistar tapi
nokkru fylgi. Enn sé aðeins kom-
in fram hin beizka hlið læknis-
aðgerðanna í efnahagsmálunum.
Hagur stjórnarinnar muni vænk-
ast þegar árangur aðgerðanna
fari að koma í ljós í jafnvægi og
traustara efnahagskerfi.

Radiostjörnukíkirinn
á Jodrell Bank
ÞEGAR gervitunglunum hefur
verið skotið út í geiminn hefur
verið hlustað til þeirra með mik-
illi nákvæmni — og fylgzt með
ferð þeirra bæði umhverfis jörðu
og lengra út í geim. Bandaríkja-
menn hafa komið upp ótal hlust-
unarstöðvum allt umhverfis jörðu
til þess að fylgjast með sínum
tunglum — og Rússar hafa að
sjálfsogðu gert sínar ráðstafanir.
Eitt mikilvægasta tækið á
þessu sviði er radiostjörnukíkir-
inn á Jodrell Bank í Englandi.
Bandaríkjamenn hafa tekið upp
nána samvinnu við Breta á þessu
sviði og fá að njóta stjörnukíkis-
ins sem þeirra eigin eign væri.
Þessi mikli stjörnukíkir getur
fundið hluti úti í geimnum sem
ekki sjást með berum augum,
sem sjást jafnvel ekki í risa-
stjörnukíkinum á Mount Palom-
ar í Bandaríkjunum.
Af meðfylgjandi mynd sjáið
þið hvílíkt bákn stjörnukíkirinn
á Jordrell Bank er. Honum er
skrifar
daglega iífinu
úr
*.
hægt að snúa til á alla vegu —•
þ. e. a. s. þegar vindhæð ér ekki
meiri en svo, að snúningurinn er
hættulaus. Þvermál „sjónskálar“
radio stjörnukíkisins er 250 fet
— og hún hangir í 180 feta háum
stálturnum.
Lestrarefni fyrir fróðleiks.
fúsa krakka.
VIÐ íslendingar hælum okkur
af því, að við séum mesta
bókaþjóð í veröldinni, og það ku
vera hægt að sanna með því að
reikna út hve margar bækur séu
gefnar út á hvert mannsbarn í
landinu.
Það er því sennilega goðgá að
draga í efa að við höfum úrval
bóka við allra hæfi. Samt sem
áður langar mig til að vekja at-
hygli á þeirri staðreynd, að hér
er bagalegur skortur á lestrar-
efni fyrir fróðleiksfúsa krakka.
Hvað eiga vel gefnir krakkar
og unglingar að lesa, ef þá lang-
ar til að fá nasasjón af skipan
hluta í veröldinni? Þau geta varla
fundið nokkra bók, sem veitir
fræðslu um alheiminn, einföld-
ustu atriði á sviði eðlis- og efna-
fræði, náttúruvísinda o. s. frv.,
fyrr en þau eru farin að lesa
erlend tungumál. Um aldaraðir
hafa hver verið segnar sögur og
kvæði og eru enn. Þar eigum við
ómetanlegan fjársjóð. Að því eiga
krakkarnir aðgang, þegar þau
koma til vits og ára. Einnig er
þeim séð fyrir nægu úrvali af
þýddum sögum, lélegum sögum
eð ágætum, og ævintýrum. Að
slíku hafa þau nægan aðgang,
ef áhuginn er fyrir hendi.
E
Hæfileikar fara forgörðum.
N fróðlegt rit um lífið á jörð-
inni og þau lögmál sem þar
gilda, vantar alveg. Alls staðar í
náttúrunni gerast regluleg ævin-
týi, sem vel gefnir krakkar hafa
gaman af að kynnast. Ofurlítill
vísir að slíkri bók er Fjölfræði-
bókin, sem kom út ekki alls fyr-
ir löngu, og mér er sagt að krakk-
arnir hafi tekið fegins hendi. Það
er í rauninni hörmulegt til þess
að vita að á þessum tímum, þeg-
ar þekking og vísindaleg kunn-
átta skipta svo miklu máli, skuli
kvakkar ekki geta lesið sér v.il
um undirstöðuatriði slíkra fræði
greina. Hver getur sagt um það,
hve mikið af hæfasta fólkinu til
vísindalegs náms tapast, af því
að áhugi þess vaknar ekki í tæka
tíð. Unglingarnir fá ekki tæki-
færi til að kynnast þessum fræði-
greinum fyrr en þeir eru langt
komnir í skóla.
Vonandi skilur enginn orð mín
svo, að mér finnist vanta kennslu
bækur í þröngum fræðigreinum.
Ég á hér við bækur, sem veita
almenna og létta fræðslu um
ýmiss konar vísindi, en eru um
leið skemmtilegar. Mér er sagt
að víða erlendis sé heilmikið úr-
val af slíkum bókum.
Geta nú ekki þeir, sem hafa
þekkingu á slíkum málum, gefið
sér tíma til að þýða eða skrifa
slíkar bækur fyrir fróðleiksfúsa
íslenzka krakka og unglinga. —
Þetta er ekki eins ómerkilegt mál
og það kann í fljótu bragði að
virðast. Höfuðatriðið er að sjálf-
sögðu að efnið sé ekki of þungt
fyrir krakkana og að ekki slæð-
ist inn í i.einar villur, sem gætu
stafað af ókunnleika þýðandans
fióðleiksfúsir og vel gefnir á fræðigreininni.
Blíðskaparv eður
á Húsavík
HÚSAVÍK, 18. marz. — Undan-
farna daga hefir verið hér blíð-
skaparveður, og eru menn farnir
að óttast, að góður fari að koma
til í görðum, og er honum þá
mjög hætt vegna vorhreta. í dag
er hér glampandi sólskin, logn
og blíða.
Rauðmagaveiði er hér nokkuð
góð og er byrjað að flytja rauð-
magann til Reykjavíkur á bílum,
t.d. fór bíll héðan með glænýjan
rauðmaga um hádegi á sunnu-
dag, svo að Reykvíkingar gætu >
fengið rauðmagann í hádegismat
inn á mánudag. Annars er megnið
af rauðmaganum reykt.
Greiðfært er nú héðan til
Reykjavíkur á bílum, og fært er
hingað frá Raufarhöfn um Tjör-
nesveginn, sem lokið var við að
gera á s.l. ári. Hefir Tjörnesveg-
urinn verið fær í allan vetur að
heita má, en nokkum sinnum hef-
ir leiðin teppzt um stundarsakir
vegna snjóa í þremur giljum.
— Fréttaritari.
Arshátíð Gagnfr.-
skólans á ísafirði
ísafirði. — Gagnfræðaskólinn
hélt árshátíð sína dagana 12.—15.
þ.m. Voru sýningar fyrir almenn
ing í Alþýðuhúsinu, 5 sýningar
alls. Voru undirtektir góðar,
enda atriði fjölbreytt að vanda.
Nemendurnir sáu eingöngu
um skemmtiatriðin undir stjórn
kennara sinna. Voru þessi helzt:
Lúðrasveit lék, sýndur var gam-
anþáttur, kórsöngur, einleikur á
píanó, þjóðdansar, dægurlaga-
söngur og leikfimisýning. Ágóða
af þessari árshátíð svo og dans-
æfingum innan skólans verja
nemendur til þess að kosta skóla
ferðalag það, sem brauðskráðir
nemendur fara í á vori hverju.
— G.