Morgunblaðið - 20.03.1959, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 20.03.1959, Blaðsíða 12
12 MORCV1SBLAÐ1Ð — Ræða Birgis Kjaran Framh. af bls. 11. endurskoðun á fjármálum ríkis- ins með það fyrir augum að gera rekstur þess sem einfaldastan og ódýrastan, til þess að hægt sé að létta skattþungann á borgurum ©g atvinnurekstri, auk þess sem brýna nauðsyn ber til, að jafn- vægi sé á rekstri ríkisbúsins og fjárlög afgreidd hallalaus a. m. k. é verðþenslutímum. Ætti þetta ©g að gerast auðveldara með þvi áð stefnt verður að því að af- nema uppbóta- og niðurgreiðslu- kerfið smám saman. Verður það ekki nógsamlega undirstrikað, að ábyrg fjármálastjórn er einn af hyrningarsteinum jafnvægisbú- skaparins. Kjör hinna lakast settu ekki skert bróunin frá hafta- og þving- unarbúskap til jákvæðrar efna- hagsmáiastefnu eða jafnvægisbú- skapar verður ekki vandkvæða- laus því að láglaunastéttirnar 'eru jafnan berskjaldaðar fyrir öllum breytingum á sviði efnahagsmál- *nna. Þá staðreynd verður að hafa ofarlega í huga við fram- kvæmdir til jafnvægissköpunar, ©g að kosta kapps um, að lág- Jaunastéttirnar verði ekki öðrum iremur fyrir óhagræði af þessum aðgerðum, heldur verði einnig tekið fullt tillit til félagsmála- vdðhorfa við val leiða að settu marki og þannig, að jafnframt því, að t.d. niðurgreiðslur leggj- ast af, verði félagsmálalöggj öfin endurskoðuð með það fyrir aug- um að hækka fjölskyldubætur og tryggt verði einnig, að kjör þeirra, sem búa við erfiðan fjár- hag vegna ómegðar og skorts á starfsorku, verði ekki skert. Með þessum aðgerðum, mynd un jafnvægis í þjóðarbúskapnum, eru sköpuð starfsskilyrði fyrir eðiilegri verðlagsmyndun og starfsemi félagslegs markaðsbú- skapar í iandinu, markaðs, þar sem neytandinn hefur endur- heimt sitt fulla frelsi til ráð- stöfunar á tekjum sinum, fjármagnið beinist til þeirra atvinnuvega, sem arð gefa, og atvinnurekendur bera sjálfir ábyrgð á rekstri fyrirtækja sinna, bæði gagnvart eigin afkomu og gagnvart þjóðfélagsheildinni. Með þeim hætti verður bezt tryggt efnahagslegt iýðræði í landinu, að lögmál markaðsins fái notið sín innan þeirra tak- marka, sem sameiginleg félags- nauðsyn kann að setja, enda verða atvinnurekendur í lýðræð- isþjóðfélagi að gera sér Ijóst, að þeir fara með atvinnutækin i um- boði þjóðarheildarinnar og að þess trausts eru þeir ekki verðug- ir, nema þeir kappkosti að reka þau sem bezt og gernýta þau til atvinnu og verðmætasköpunar fyrir þjóðina alla. Eign handa öllnm Það er og veigamikil máttar- stoð þeirrar efnahagslegrar lýð- ræðis þjóðfélagsskipanar, sem við Sjálfstæðismenn berjumst fyrir, að séreignarétturinn sé ekki ein- ungis tryggilega lögverndaður, og það miklum mun betur en nú tíðkast, heldur sé hann og sem almennastur, sökum þess að eign er árangur þjóðfélagslega nauðsynlegs sparnaðar og einnig vegna þess, að eign skapar ábyrgð og eðlilega hlutdeild í samfélag- inu. Takmarkið á því að vera eign til handa öllum þjóðfélags- þegnum. Það er því verðugt við- Skóverzlun vantar góða afgreiðslustúlku. Umsóknir sendist blaðinu merkt: „Skóverzlun — 5189“. 4ra herb íbúð Höfum til sölu 4ra herb. íbúðarhæð í steinhúsi við Silfurtún. Sér inng. Verð kr. 230 þús. Útb. kr. 70 þús. Allar nánari upplýsingar gefur EIGNASALA • HEYKJAVÍK • Ingólfsstræti 9B, sími 19540 opið alla daga frá 9—7. Hjólbarðar MICHELIN Verzlun i 700/760—15 800/820—15 600—16 600—15 825—20 900—20 riðriks Bertelsen Tryggvagötu 10 — Sími 12872. fangsefni fyrir Sjálfstæðismenn að finna hentugt form fyrir tækja með almennings þátttöku, sem leyst geti af hólmi ein- hliða opinberan rekstur. Merkilegar tilraunir eru nú t. d. gerðar á þessu sviði í Þýzka- landi og ganga undir heitinu „Volkskapitalismus" — þjóðar- fjárveldið. Við eigum samt sjálf- ir íslendingar heiðurinn af að hafa einmitt riðið á vaðið með stofnun stórfyrirtækja með al mennings hlutdeild, og á ég þar við stofnun Eimskipafélags ís- lands, sem mun hafa talið um 13 þúsund hluthafa. Síðar hafa andstæðingar þessa fyrirtækis og þessa félagsforma, reynt að eyðileggja grundvöll félags- forms þessa með því að hindra eðlilega arðsútborgun til félags- manna eða útgáfu skattfrjálsra fríhiutabréfa. Slíkt þarf að leyfa og skapa áhuga og grundvöll fyrir því, að önnur hliðstæð stór- fyrirtæki verði mynduð með al- menningsátaki. Stéttafriður . Þjóðarbúskapur okkar getur hins vegar ekki til lengdar starf- að á jafnvægis grundvelli, nema félagsfriður sé sem beztur á með- al starfsstétta þjóðfélagsins, þess vegna ber að vinna að því, að samningar um kaup og kjör séu gerðir til lengri tíma í senn og heizt til 2—3 ára. í jafnvægis- þjóðfélagi er þetta og miklu á- hættuminna fyrir launþegana, enda réttmætt, ef samningar eru gerðir til lengri tíma, að þeir séu gerðir á einhverjum vísitölu- grundvelli, þótt athugunarvert sé ,hvort eitthvað ætti þó ekki að breyta núverandi vísitölu- fyrirkomulagi og e. t. v. hafa hliðsjón af framleiðslukostnaði og viðskiptaárferði auk hins al- menna framfærslukostnaðar. Það má geta þess, að erlendis eru vísitöluákvæði kjarasamninga yfirleitt byggt á því, og skilyrði þess að samningar séu gerðir til lengri tíma, og ætti svo einnig hér að vera. Nauðsynlegt er, til að koma í veg fyrir vinnudeilur, og raunar til þess að réttar og glöggar upplýsingar liggi jafnan fyrir um þróun efnahags- og kjaramálanna, að starfandi sé föst samstarfsnefnd iaunþega og vinnuveitenda með opinberri að- ild. Eðlilegt væri sömuleiðis, að slík nefnd starfaði í nánu sam- ráði við fyrirgreinda ráðgjafar- nefnd í efnahagsmálum. Fyrir- komulag sem þetta tíðkast nú orðið víða og hefur m.a. und- anfarin tíu ár gefið góða raun í Hollandi. Þau atriði stefnuskrárinnar, sem ég hefi rakið hér miða öll beint eða óbeint að því að leysa þau mest aðkallandi verkefni, sem knýja á dyr, stöðvun verð- bólgunnar, sköpun efnahagsjafn- vægis, aukið athafnafrelsi og sem frjálsust utanríkisviðskipti inn- an þess ramma, sem viðskipta- samningar gera okkur mögulegt. Grundvöllur þessa alls er að tryggja verðmæti þeirrar krónu, sem við á síðustu þrjátiu árum höfum séð rýrna um sennilega 93% af verðmæti sínu, því að í dag mun verðgildi ísl. krón- unnar, ef höfð er hliðsjón af þró- un framfærsluvísitölunnar, vísi- tölu byggingarkostnaðar og Dags brúnarkaupinu, ekki vera nema sem svarar til 7—10% af því, sem kaupmáttur hennar vóir árið 1930. Tilgangur þessara aðgerða allra er einn og aðeins einn — að tryggja almenna velmegun is- lenzku þjóðarinnar. Stóriðja til útflulnings Kem ég þá að síðara aðal- þætti stefnuskrárinnar, sem er að treysta varanleika þessarar velmegunar með nýjum, árviss- ari og fjölbreyttan atvinnuveg- um. Hér þarf að brjóta nýja vegi sem er iðnvæðing landsins. Með þvi er ekki átt við iðnað í smá- um stíl til þess að fullnægja þörf um landsmanna, heldur fyrst og fremst stóriðju til útflutnings- framleiðslu, sem í senn veiti at- vinnu og gefi af sér gjaldeyris- tekjur, til þess að þjóðin geti búið við góð lífskjör. Mönnum kann að virðast, að í hráefna- snauðu landi sé hér um tómt mál að tala, en svo er þó ekki. í fyrsta lagi geta sjávarútvegur og jafn- vel landhúnaður lagt til nokkuð af hráefni. Það skiptir þó ekki meginmáli. Landið hefur verið talið hráefnafátækt, og kann að vera það, en rannsaka verður þó það mál til hiítar. Skipulögð leit að hráefnum og alhUða jarðfræði rannsókn á iandinu í heild þarf að fara fram hið bráðasta. Þetta er þó heldur ekki mergurinn máls ins. Jafnvel þótt landið væri gersamlega hráefnasnautt, væri stórfelld iðnvæðing möguleg, ef aðrar forsendur væru fyrir hendi, en þær eru orka, vinnuafl og fjár magn, að viðbættri hagstæðri legu eða ódýrum flutningamögu- leikum. Við skulum því kanna þessa hlið málsins. Varðandi vinnuaflið má benda á að tryggingarfræðingar hafa áætlað að fólksfjöldinn í landinu yrði árið 2000 um 375 þúsund, sem óneitaniega bendir fremur tU þess, að að óbreyttu yrði vanda- málið ekki skortur á vinnuafli, heldur skortur á verkefnum fyr- ir vinnuaflið. Varðandi orkuna er það að segja, að í landinu mun vera virkjanlegt vatnsafl, sem nægja mun til framleiðslu á um 4 milljónum kílóvatta, og jarð- hiti, sem nægja myndi til raf- magnsframleiðslu á um 400 þús- undum kílóvöttum. Nú mun heildarrafmagnsorka iands- manna nema tæpum 90 þús- undum kílóvöttum, og eru aðeins um 24% af henni notuð til iðn- aðar, hinn hlutinn fer allur beint eða óbeint til neyzlu. Geysilegir möguleikar eru því hér fyrir hendi til frámleiðslu á tiltölu- lega ódýrri orku, sem þyrfti í framtiðinni að fara í æ ríkari mæli til framleiðslu, en ekki til neyzlu. Þá kemur og til athugunar flutninga. Að því leyti er lega landsins og aðstæður til fsland all vel sett, sjórinn er og mun sjálfsagt um ófyr- irsjáanlegan tíma vera ódýrasta flutningaleiðin. Lega landsins milli tveggja heimsálfa, sem sum- part geta lagt til hráefni og sum- part markað fyrir fullunnar vör- ur, er og hagstæð. Útvegun fjármagns Og er þá komið að síðasta grundvallaratriðinu, fjármagn- inu. Óhugsandi er að byggja upp stóriðju á íslandi nema til komi erlent fjármagn. Hingað til hef- ur sá háttur verið hafður á við öflun erlends fjármagns til fram- kvæmda á ísiandi, að rikið hef- ur aflað sér lána til framkvæmd anna og þá oft beint hjá ein- hverju erlendu ríki. Við upp- byggingu stóriðju í landinu verð- ur að teljast, að þessi háttur sé óæskilegur og trúlega einnig ó- gerlegur. í fyrsta lagi er ekki æskilegt, að hin nýju fyrirtæki verði ríkiseign eða ríkisrekin, því að slík þjóðnýting hefur hvergi gefið góða raun, og úti- lokað er að slík fyrirtæki stæðust T1L S Ö LU: hús á eignarlóð í miðbænum Tvö timburhús að Kirkjutorgi 6. Semja ber við Árna Guðjónsson hdl, Garðarstræti 17 sími 12831 og Benedikt Sigurjónsson hrl, Nýja Bíó sími 22144. Föstudagur 20. marz 1959 samkeppni á heimsmarkaðnum. í öðru lagi væri eðlilegra, að upp- bygging þessara fyrirtækja ætti sér ekki eingöngu stað með lán- um, sem tekin yrðu þá á frjáls- um markaði af fýrirtækjum, ein- ’ staklingum og e. t. v. að ein- hverju af þvi opinbera, heldur kæmi mjög til athugunar hlut- deild erlends fjármagns í fyrir- tækjunum. Slík hlutdeild myndi geta haft í för með sér, að ís- lendingar fengju samtímis er- lenda verkkunnáttu og i sumum tilfellum einnig tryggingu fyrir markaði fyrir framleiðslu sína. En til þess að fá erlent fjár- magn inn í iandið, svo að auðið yrði að byggja upp nýjan, heil- brigðan atvinnurekstur, þyrfti auðvitað í fyrsta lagi að hafa verið komið á í landinu jafnvæg- isbúskap með eðlilegri gengis- skráningu. Þá þyrfti að gera nauð synlegar breytingar á félagalög- gjöf landsins og áð síðustu, en ekki þó sizt að endurskoða skatta löggjöf landsins og gera hana þannig úr garði, að fyrirtækjum væri gert kleift að eignast hæfi- lega sjóði og skila hagnaði, að öðrum kosti myndu innlendir sem erlendir menn ekki vilja hætta fjármunum sínum til þess að stofnsetja eða reka ný stór- fyrirtæki á íslandi. Efling vísinda og tækni Við þurfum og að gera okkur Ijóst að við lifum á morgni atom- aldar. Ný tækni ryður sér til rúms, nýir framleiðsluhættir eru i þann mund að gerbylta atvinnu lífi þjóðanna, sem taka i notk- og ný vinnubrögð. Ef íslendingar un ný efni, nýjar vélar, ný tæki ætla ekki að dragast aftur úr öðrum þjóðum, ef þeir ætla yfir- leitt að læra að notfæra sér og hagnýta kunnáttu og tækni hinn- ar nýju aldar, ef þeir ætla sjálfir að iðnvæðast og byggja upp stór- iðju í landinu, verða þeir að stórefla framlög sín til vísinda- menntunnar, vísindastofnana og rannsóknarstarfa auk þess, sem skapa þarf ungum vísindamönn- um lífvænlega afkomu. En þetta dugar ekki eitt sam- an, því að það verður að byggja upp frá grunni i skólunum, auka á kennslu í stærðfræði og einn- ig að auka tæknifræðslu i iðn- skólunum og stofna framhaids- tækniskóla. Það verður þegar f lægri skólunum að ýta undir nemendur til náms í þessum fög- um og síðar að styrkja þá áfram til framhaldsnáms. Það getur svo farið í framtíðinni, að sjáifstæði þjóðarinnar sé einmitt undir þess ari menntun komið. Sjálfstæði höldum við því aðeins að við sé- um að verða samstiga öðrum þjóð um í framleiðsluháttum og menn ingu og að við getum haft á að skipa innlendum tæknisérfræð- ingum, visindamönnum og verk- lærðu fólki, til þess að byggja upp okkar íslenzku stóriðju til tryggingar varanlegri velmegun allra borgara þessa þjóðfélags. Samhent átak Eg hefi hér reynt að gera grein fyrir efnahagsmálastefnskrá þeirri, er við viljum að flokk- urinn beiti sér fyrir á komandi árum. Hún er vegurinn til al- mennrar velmegunar, en hún verður því aðeins framkvæmd, að takast megi undir forustu Sjálfstæðisflokksins að sameina allar stéttir og einstaklinga okk- ar litla þjóðfélags til samhents átaks. Það þarf að virkja til hins ýtrasta sköpunargáfu og verk- kunnáttu tæknimenntaðra manna framtak og áhættuvUja atvinnu- rekendanna, sparsemi neytend- anna, nýtni húsmæðranna, hag- sýni og útsjónarsemi þeirra, sem selja framleiðslu þjóðarinnar og kaupa inn í þjóðarbúið, og af- kastagetu allra vinnandi handa í landinu, því að á hinum erfið- andi manni byggist öðru fremur afkoma þessa iands. Sjálfstæðis- flokkurinn kallar alla þessa að- ila til samstarfs um efnahagslega viðreisn þjóðarinnar og heitir leið sögu sinni eftir veginum til al- mennrar velmegunar.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.