Morgunblaðið - 20.03.1959, Blaðsíða 8

€
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 20. marz 1959

Aðkallandi að rúm verði fyrir
50 börn í Skálatúnshæli
Af 400—500 hælisburfandi fávitum
er aðeins rúm fyrir um 140
Merkjasala á sunnudaginn fyrir Skálatún
NÚ eru liðin fimm ár frá því, að
Skálatúnsheimilið við Lágafell í
Mosfellssveit tók til starfa. Þar
er vistheimili fyrir börn, sem
ýmist eru fæddir fávitar eða hafa
orðið það vegna sjúkdóma. —
Heimili þetta, sem aðeins get-
ur rúmað 25 börn, er svo langt
frá því að geta fullnægt þörfinni,
að sá dagur líður vart, að ekki
sé þar knúið á dyr og hælið beðið
að vista fleiri eða færri börn.
Þörfin fyrir slíkt heimili fyrir
fávitabörn, er svo mikil, að lækn-
ir Skálatúnsheimilisins telur
æskilegt, þegar byggt verður nýtt
heimili að Skálatúni, verði það
fyrir eigi færri börn en fimmtíu.
Til ágóða fyrir hið mikla mann-
úðarstarf, sem Skálatúnsheimilið
vinnur, verða seld merki á sunnu
daginn kemur.
Fyrir nokkrum dögum bauð
stjórn Skálatúnsheimilisins, sem
er sjálfseignarstofnun, blaða-
mönnum að koma í heimsókn að
Skálatúni. Gréta Bachmann yf-
irhjúkrunarkona heimilisins tók
á móti gestunum og fylgdi þeim
um hið þrönga húsnæði skólans,
þar sem starfsfólk heimilisins
hefur m ð dugnaði sínum og
mikilli nærgætni við börnin, tek-
izt að búa vel í haginn fyrir þau.
Af börnunum, sem eiu 25 talsins,
sem fyrr greinir, eru um 20 stúlk-
ur. Eru börnin á aldrinum 5—
15 ára. Það er raunverulegur há-
marksaldur til dvalar á heimil-
inu, en þaðan liggur leiðin í flest.
um tilfellum á Kópavogshælið.
Starfsemin í Skálatúni miðast
við það m. a. að reyna að kenna
börnunum að geta sjálf gætt síns
daglega hreinlætis, og gerð er
tilraun til þess að kenna þeim
handavinnu, sem búast má við
að nokk.um árangri nái. Sýndi
yfirhjúkrunarkonan blaðamönn-
um handavinnu nokkurra stúlkna
og var margt af því mjög vel gert.
Kennari heimilisins er Markúsína
G. Jónsdóttir og sýndi hún mun-
ina, en Markúsína hefur verið
kennari Skálatúnsheimilisins frá
upphafi.
Hér er vissulega mjög mikið
vandamál, sem sannast sagna hef-
ur verið sýnt fullkomið tómlæti.
Við skulum taka börnin hér á
þessu heimili, sagði læknirinn.
Þau eiga enga samleið með heil-
brigðum börnum, þau er ekki
hægt að hafa á heimilum og þau
er ekki hægt að hafa innan um
fullorðna hálfvita eða örvita. En
þörfin fyrir heimili sem Skála-
tún er brýn og verður æ brýnni
eftir því sem árin líða. Hér er
um að ræða vandamál sem tasa
verður föstum tökum. Skála-
túnsheimilið hefur unnið mikil-
vægt mannúðarstarf og starfsemi
þess í því 'ormi sem það er rekið,
á fullkominn rétt á sér við hlið
ríkishæla, eins og t. d. Elli- og
hjúkrunarheimilið Grund hér í
Reykjavík, sem einnig er rekið
sem sjálfeignarstofnun og þykir
fyrirmyndarrekstur á.
Stjórnarnefnd Skálatúnsheim.
ilisins lagði áhezlu á að gott
og náið samstarf væri við Kópa-
vogshælið og vaxandi samstarf
væri einnig við hið nýstofnaða
félag til styrktar vangefnum og
mun félagið veita aðstoð á merkja
söludaginn.
fé af hendi rakna til heimilisins
á liðnum árum, og stutt starfsemi
þess á ýmsan hátt. Hér væri um
marga aðila að ræða, einstaklinga
og stofnanir, sem sýnt hefðu
Skálatúni og blessuðum börnun-
um velvilja og nærgætni. Kvaðst
Jón vænta þess að merkjasalan á
sunnudaginn mætti verða sem ár-
angursríkust til þess að komizt
yrði enn nær settu marki að búa
sem bezt að vangefnum börnum
þessa þjóðfélags, sem hælisvistar
þyrftu við og tilkall ættu til sömu
skilyrða og aðrir sem einhverra
orsaka vegna hefðu misst heilsu.
í stjórn Skálatúnsheimilisins
eru Guðrún Sigurðardóttir, María
Albertsdóttir, Páll Kolbeins, Þor-
steinn Þorsteinsson og Jón Gunn-
laugsson.
Svona eru þrengslin mikil 1 Skálatúnsheimilinu. Hvert fótmál
á hinum takmarkaða gólffleti hússins er notað. Húsið er ein
hæð á kjallara með risi. Í kjallara er t. d. eldhús og borðstofa,
þvottahús og fleira, uppi á hæðinni svefnherbergi og leikstofa
og í rishæð herbergi starfsfólks og handavinnustofa fyrir
krakkana.
Skálatúns, sem er óhjákvæmileg,
væri að byggja nýtt heimili frá
grunni, á þessum sama stað, sem
til að byrja með væri miðað við
hælisvist 50 barna. Gaf Kristján
athyglisverðar upplýsingar um
hve mikill fjöldi fólks, fullorð-
inna og barna hér á landi er van-
gefið. Taldi hann 1200—1300
manns vangefið á öllu landinu.
Af því munu nauðsynlega þurfa
hælisvist 400—500. Ástandið í
þessum efnum hér á landi er með
öllu óviðkomandi, sagði læknir-
inn, því hælisvist er ekki hægt
að veita nema um 140 manns, og
þá með því að allt húsnæði hæl-
anna er yfirfullt.
Krakkarnir hafa mikla ánægju af músik. — Skemmtilcgast cr þó þegar ein af starfsstúlkun-
um tekur upp harmonikkuna og spilar: „Nú liggur vel á mér“. Þá er líka tekið fram alls konar
ásláttartæki, sem helzt eru notuð þegar leikin ;ru Suðurlandamúsik. Það er geipivinsælt og
hjúkrunarkonurnar frá Noregi komu með þetta handa börnunum. Tilgangurinn er að reyna að
vekja hjá börnunum tilfinninguna fyrir taktinum í músikinni.
Jón Gu inlaugsson færði starfs-
fólki heimilisins þakkir fyrir fórn
fúst og mikið starf í þágu barn-
anna og kvað það aldrei verða
fullþakkað, því svo mikilvægt
væri það fyrir slíkt hæli að hafa
á að skipa góðu starfsliði. Vissu-
lega væri aðkallandi að bæta að-
búnað þess, því svo þröngt er
orðið í Skálatúni, að margt starfs.
fólkið verður að ganga um 1 km
á dag til og frá vinnu, en starfs-
dagurinn hefst klukkan 7 á morgn
ana og lý’ ur klukkan 8 á kvöldin.
Jón Gunnlaugsson kvaðst vilja
nota tækifærið og færa öllum
þeim mörgu þakkir er látið hefðu
Þrjár hjúkrunarkonur, ein kennslukona og sex starfsstúlkur
eru önnum kafnar frá morgni til kvölds. Gréta Bachmann,
yfirhjúkrunarkona, situr fyrir miðju.
f borðstofu heimilisins var sezt
að kaffiborði ásamt stjórn Skála-
túnsheimilisins, hjúkrunarkonum
og fleira starfsfólki. Hjúkrunar-
konurnar eru tvær auk yfirhjúkr
unarkonunnar, báðar norskar og
eins og yfirhjúkrunarkonan sér-
menntaðar á sviði hjúkrunar fá-
vitabarna. Einnig var þar Krist-
ján Þorvarðsson yfirlæknir heim-
ilisins.
Jón Gunnlaugsson stjórnarráðs
fulltrúi hefur verið forstöðumað-
ur heimilisins frá öndverðu, og
það var hann öllum öðrum frem-
ur, sem kom þessu vistheimili á
fót, og hefur síðan nær óskiptur
helgað því starfskrafta sína.
Gerði hann nokkra grein fyrir
starfsemi Skálatúns á liðnum ár-
um. Kvað hann starfið hafa verið
unnið í kyrrþey, svo sem hann
taldi líka bezt fara. En með
hverju árinu sem liðið hefur,
verður þörfin fyrir stækkun
Skálatúnsheimilisins brýnni,
sagði Jón. Við viljum nú leita
stuðnings almennings í þessu máli
og því verða seld merki til ágóða
fyrir heimilið á sunnudaginn
kemur, sagði Jón. Hann kvað það
og von stjórnar heimilisins að það
myndi njóta framlags af hinu svo
nefnda tappagjaldi, sem lagt var
á öl og gosdrykki til styrktar
málefnum vangefinna.
Hér skaut Kristján Þorvarðs-
son lækn'r því inn í, að það sem
bezt myndi borga sig og hentug-
ast væri fyrir framtíðarstarfsemi
Frú Kristrún Ketils-
dóttir frá Hausthúsum
KRISTRÚN er fædd að Höfða í
Eyjarhreppi, Hnappadalssýslu,
20. marz 1869. Foreldrar hennar
voru Ketill, sonur Jóns Jóhann-
essonar bónda að Vörðufelli á
Skógarströnd og Ingibjörg, dóttir
Jóns bónda og hreppstjóra Jóns-
sonar í Hlíð í Hörðudal. Bæði
voru þau hjónin traustra og vel
metinna ætta, og báru greinileg
merki þess.
Ung fór Kristrún að heiman til
þess að vinna fyrir sér og þegar
hún hafði fengið þroska til fór
hún að ráði Einars skipstjóra bróð
ur síns, suður á Álftanes í Gull-
bringusýslu og átti þar heima á
myndar heimilum — þar á meðal
hjá Thomsens hjónunum að Bessa
stöðum í 3 ár.
Eftir 9 ára dvöl þar syðra, flyt-
ur hún heim til foreldra sinna
er þá voru orðin búsett í Haust-
húsum í Eyjahreppi og hafði þá
bróðir hennar, Sigmundur, ný-
skeð látist, en hann var fyrir-
vinna hjá foreldrunum. Hann var
atgjörvismaður og vinmargur.
Heimkoma Kristrúnar vakti því
mikinn fögnuð, ekki aðeins for-
eldrunum, heldur og allri nálægri
byggð. Við sem munum þá tíð frá
bernskuárum okkar, er Kristrún
kemur heim, minnumst þess enn
sérstaklega, hversu hin frjálsa og
jafnframt prúða og ljúfmannlega
framkoma hennar bar því fagur-
lega vitni að hún hafði fleira og
betra fyrir séð, en þær jafnöldr-
ur hennar er heima sátu
Starfsdagur Kristrúnar er orð-
inn langur og að sama skapi giftu
ríkur. Góður er sá þáttur, er hún
yfirgaf, það hérað hvar hún hafði
fest nokkrar rætur og átti margs
góðra kosta, og' hvarf heim í sorg
arhús aldurhniginna foreldra
hvar eitt skyldi yfir öll ganga,
— fjarlægði kvíða þeirra, dapur-
leika og tók þá að mestu leyti
að sér umsjá heimilisins, fyrst
um sinn með það í huga, að ekk-
ert mætti þó skyggja á að for-
eldrarnir héldu vitundinni um
full húsbændaráð og að heim-
ilið bæri að öllu leyti svipmót,
er hún ætlaði bezt þjóna skap-
gerð þeirra og venjum, og allt
þetta rækti hún með þeim hætti,
að þeim einum er fært, sem býr
yfir miklum manndómi.
Eftir að þessum þætti lauk og
Kristrún hafði tekið við fullum
búsforráðum ásam*: eiginmanni
sínum, Jóni Þórðarsyni frá Mýr-
Framhald á hls