Morgunblaðið - 22.04.1959, Blaðsíða 15

Miðvik'udagur 22. apríl 1959
MORGUNBLAÐIh
15
„Túskildingsóperan" er samin
upp úr hinni frægu óperettu „The
Beggar’s Opera“ eftir enska rit-
höfundinn John Gay, en verk
það er komið til ára sinna, því
að það var frumsýnt í London ár-
ið 1728, við mikla hrifni áhorf- j
enda og enn í dag nýtur það mik- I
illa vinsælda í Englandi. — í Tú-
skildingsóperunni lýsir höfund-
urinn með nöpru háði og glitr-
andi fyndni lífinu í skuggahverf-
unum í London, þar sem öllu ægir
saman, betlurum, skækjum og
Kynnir: Svavar Gests
A.ðgöngumiðasala í Hljóðfærahúsinu Banka
ítræti og eftir kl. 2 í Austurbæjarbíói.
Leikfélag Reykjavíkur:
T úskildingsóperan
eftir Bertolt Brecht
Músik eftir Kurt Vl/eill
Leikstjóri: Gunnar Eyjólfsson
LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR
frumsýndi sl. sunnudagskvöld
„Túskilding'sópemna“ eftir þýzka
leikritahöfundinn Bertolt Brecht
(1898—1956.) Er þetta í fyrsta
sinn sem leikrit eftir þennan höf-
und er sýnt hér á landi. Þessi
sérstæði höfundur hóf snemma
rithöfundarferil sinn og vakti
þegar athygli með leikritinu
„Trommeln in der Nacht“, sem
hann samdi árið 1922. Fjallar það
á mjög raunsæan og áhrifaríkan
hátt um hinar hrópandi andstæð-
ur: ógnir og hörmungar hermann
anna á vígstöðvunum 1914—18
annars vegar og hins vegar hóglífi
þeirra, sem heima sátu og græddu
offjár á stríðinu. — Brecht var
mikilvirkur rithöfundur og samdi
fjölda leikrita, sem oll bera vitni
róttækum stjórnmálaskoðunum
hans, enda mun hann snemma
hafa gengið kommúnismanum á
hönd. Hann deilir vægðarlaust á
borgarastéttirnar, en setur að
sama skapi traust sitt á verkalýð-
inn, metur meira flækingana og
óbótamennina í skuggahverfum
stórborganna, en forustumenn
athafnalífsins og þá, „sem stofna
banka“ eins og komist er að orði
í Túskildingsóperunni, því að
þeir eru, að hans áliti, hinir eig-
inlegu glæpamenn og þjóðníðing
ar. — Brecht flúði Þýzkaland við
valdatöku Hitlers og fór þá víða
um lönd, dvaldist um hríð í Dan-
mörku, en fór síðar til Banda-
ríkjanna og dvaldist þar til stríðs
loka, en settist árið 1948 að í
Austur-Þýzkalandi og andaðist
þar. Þýðandi Túskildingsóperunn
ar, Sigurður A. Magnússon, seg-
ir svo um höfundinn, að hann
hafi, eftir að hann settist að í
Austur-Þýzkalandi, ekki samið
eitt einasta leikverk, hvað sem
valdið hefur, en ef til vill mætti
af því draga Þá ályktun að and-
rúmsloftið austur þar hafi ekki
sérlega örvandi áhrif á andlega
starfsemi manna. — Brecht var
ekki aðeins mikilvirkur leikrita-
höfundur. Hann skrifaði einnig
. mikið um leikritun og leiklist og
var boðberi og forgöngumaður
nýs leikstíls og leikritaforms,
hins svonefnda „episka drama“,
sem einkenna mörg leikrit hans.
Hér er ekki rúm til þess að gera
sérstaka grein fyrir þessu merki
lega nýmæli, enda ef til vill ó-
þarft, því að Sigurður A. Magn-
ússon flutti um það fróðlegt er-
indi í útvarpið fyrir skömmu, og
hefur einnig skrifað um það í
Morgunblaðið og í leikskrá Leik-
félagsins. Hafði Brecht, á sínum
tíma, mikil áhrif á leiklist og
leikritun í Evrópu og reyndar
víðar og gætir þeirra áhrifa enn.
— Með Túskildingsóperunni, sem
frumsýnd var í Berlín árið 1928,
hlaut hinn ungi höfundur hennar
alþjóðafrægð. Hefur verk þetta
síðan verið fastur liður á verk-
efnaskrá flestra meiriháttar leik
húsa víða um heim. Hefur áhrifa
þess gætt í verkum ýmissa leik-
ritahöfunda ,ekki sízt á Norður-
löndum svo sem í leikritum
dönsku rithöfundanna Kjell
Abelts, Svend Borgbergs o. fl.
glæpamönnum. Skiptist þar á
harmleikur og ruddalegt skop,
bitur þjóðfél.ádeila og góð og gild
rómantík, revýa og hálfgildings
ópera, ljóðaframsögn og ísmeygi
leg músík. — Já, músíkin, sem
Kurt Weill, hinn snjalli samstarfs
maður höfundarins, hefur sett
við þetta fjörmikla leikhúsverk,
er með þeim ágætum að hún á
vissulega veigamikinn þátt í þeim
vinsældum sem leikurinn hvar-
vetna hefur hlotið.
Því miður nýtur leikurinn sín
hér ekki sem skyldi af ýmsum
ástæðum, en þó fyrst og fremst
vegna hins þrönga leiksviðs, sem
gefur þessum mannmarga og um
fangsmikla leik hvergi nærri það
svigrúm, sem hann þarfnast, eins
og hvað bezt kemur fram í at-
riðunum í fangelsinu. En um
þetta verður leikstjórinn, Gunnar
Eyjólfsson ekki sakaður. Hins-
vegar verður að skrifa það á hans
reikning, að leikurinn hefur feng
ið, að nokkru leyti amerískan
svip með því, að ein af aðal-
persónunum, Jónatan Peachum,
minnir mjög í útliti og klæða-
burði. á „Sam frænda"; Þegar
leikurinn var sýndur í London
árið 1956, voru búningar og sviðs
búnaður eins og tíðkaðist í Eng-
landi á fyrsta tug þessarar aldar.
Fer óneitanlega betur á því, enda
gerist leikurinn í London svo
sem áður segir. Þá eru bófarnir,
hinir þjónandi andar höfuðpaurs
ins, Mackie hnífs, mun ræfils-
legri til fara en ástæða er til.
Mjög var það og misráðið að fela
ekki tilþrifameiri leikara en
Knúti Magnússyni hlutverk Tigr-
is-Browns, fógetans í London,
enda varð árangurinn eftir því,
leikurinn allur í brotum og per-
sónan næsta ósennileg. Þess ber
að geta, að hraði leiksins var góð-
ur og leikstjóranum hefur tekist
þrátt fyrir allt, að skapa leikn-
um hinn rétta blæ og andrúms-
loft.
Betlarakónginn, Jónatan Jeri-
mias Peachum og Celiu konu
hans leika þau Brynjólfur Jó-
hannesson og Nina Sveinsdóttir,
og gera hlutverkum sínum hin
beztu skil. — Dóttur þeirra Pollý,
sem giftist Machie hníf, leikur
Sigríður Hagalín. Frú Sigríður
er vaxandi leikkona og leikur að
Þóra Friðriksdóttir (Lúcý Brown) t. v. og Sigríður Hagalín
(Poliý Brown), eiginkonur Mackies.
þessu sinni betur en nokkru sinni j ingunni“, að íslenzkum leikkon-
Jón Sigurbjörnsson (Mackie Hnífur) t. v. og Árni Tryggva-
son (Matthías Mynt) og Baldur Hólmgeirsson (Jakob
Krókfingur).
áður. Hefur hún hlutverkið full
komlega á valdi sínu, er örugg og
eðlileg í framkomu, og framsögn
hennar, einkum á Ijóðunum er
með ágætum.
Jón Sigurbjörnsson leikur veiga
mesta hlutverk leiksins, bófafor-
ingjann, Macheath kaftein, öðru
nafni Mackie hníf. Mackie er kald
rifjað hrottamenni, sem hefur
margskonar glæpi á samvizkunni.
Jón túlkar þessa hlið bófans með
þróttmiklum og öruggum leik,
en hann skortir hina ísmeygilegu
mýkt kvennabósans. Jón syngur
allmikið í leiknum og nýtur sín
þar vel karlmannleg og þjálfuð
söngrödd hans.
Ungfrú Lucý Brown, sem er
keppinautur Pollýar um ástir
Mackie’s, leikur Þóra Friðriks-
dóttir, skemmtilega og fjörlega.
Meðal bófanna er ástæða til að
nefna þá Matthias Mynt ^ og
Jakob Krókfingur, sem þeir Árni
Tryggvason og Baldur Hólm-
geirsson leika. Fara þeir báðir
vel með þessi hlutverk, einkum
þó Árni, sem hefur skapað þarna
mjög athyglisverða týpu, og bráð
skemmtilega. — Götusöngvarann
og kynninn leikur Steindór Hjör-
leifsson og fer vel með það litla
hlutverk.
Með skækjurnar hefur ekki tek
ist eins vel. Við erum líklegast
ekki komin það langt í „menn-
um láti vel að túlka þessa teg-
und kynsystra sinna. Þó er leik-
ur Steinunnar Bjarnadóttur dá-
góður og söngur hennar prýði-
legur.
Magnús Pálsson hefur gert
leiktjöldin og séð um búning-
ana. Eru leiktjöldin hin prýði-
legustu og bera vott um góða
hugkvæmni Magnúsar.
Carl Billich hefur séð um söng
atriðin af sinni ágætu kunnáttu
og smekkvísi og hann og nokkrir
aðrir hljóðfæraleikarar leika
undir söngnum.
Sigurður A. Magnússon hefur
þýtt leikinn. Hefur það áreiðan-
lega verið vandasamt verk —
vandasamara en margur hyggur,
því að þarna nægir ekki einung-
is að þýða rétt og vel heldur
verður einnig að fella þýðinguna
og tónlistinni svo að ekki skeiki.
Heyrði ég ekki betur en að þýð-
andanum hafi tekist hvortveggja
vel.
Enda þótt leiksýning þessi
standist ekki fyllstu kröfur ber
að þakka Leikfélagi Reykjavík-
ur það framtak að ráðast í að
sýna þetta víðfræga og merka
leikhúsverk.
Leiknum var ágætlega tekið og
leikstjóri og leikendur ákaft
hylltir að leikslokum.
Sigurður Grímsson.
sem fjöldi manns varð frá að hverfa í
gærkvöldi, verða hljómleikarnir endurteknir
í Austurbæjarbíói í kvöld kl. 11,15. v
Mjöll Hólm - GarSar GuSmundsson
Ásbjörn Egilsson - Kristin Teitsdóttir
Sandra fíóberlsdóttir - Hilmar Hilmarsson
Stefdn Jónsson - SigríSur Kristófersdóttir
Donald fíader - Jónína Kristófersdóttir
GerSur Benediktsdóttir - Erlendur Svavarsson
SigurSur Elísson - Slurla Már Jónsson
Sigríöur Anna Þorgrimsdóttir
Soffía Árnadóttir
Hljómsveit Árna fsleifs aösloöar