Morgunblaðið - 06.05.1959, Page 10

10
MORGVNBLAÐtÐ
Miðvik'udagur 6. maí 1959
Kaupmannahafnarbréf frá Páli Jónssyni
Aðalvandinn var hvar á að
láta Krúsjeff búa
Gát er þegar höfð á grunsamlegum
útlendingum sem koma til Danmerkur
Kaupmannahöfn í apríl.
VORIÐ ER KOMIÐ óvenjulega
snemma. Suma daga í þessum
mánuði hefur verið 18 stiga hiti
í skugganum. Að vísu hafa hlýir
sólskinsdagar og hrásiagalegir
rigningardagar skipzt á. En all-
ur gróður er miklu lengra á veg
kominn en menn eiga að venjast
á þessum tíma árs. Vorblómin 1
görðunum eru í fullum skrúða.
Kastaríurnar á Ráðhústorginu
byrjuðu að laufgast um miðjan
apríl. Allt er farið að grænka
eins og komið væri fram í maí.
í fyrra kvörtuðu Danir yfir
lengsta vetrinum í manns minni.
Veturinn, sem nú er á enda, hef-
ir verið stuttur. Það var frost-
laust og snjólaust fram í des-
emberbyrjun, og snjór hefur ekki
sést í Kaupmannahöfn síðan í
lok janúar. Útmánuðirnir voru
venju fremur hlýir. ísbrjótarn-
ir hafa legið í höfn allan vetur-
inn. Snemma í marz byrjuðu sum
ir bændur að sá. Vita menn ekki
dæmi slíks sl. 20 ár. Fyrir páska
var sáningu allvíða lokið, en í
fyrra var klaki í jörðu fram und-
ir miðjan apríl.
Ferðamannastraumur
Með vorinu byrjar útlenda
skemmtiferðafólkið að koma til
Danmerkur. í fyrra setti ferða-
mannastraumurinn nýtt met og
færði Dönum 552 milljónir d. kr.
í erlendum gjaldeyri. Það var
100 milljónum meira en árið áð-
ur og nokkrum tugum milljónum
meira en verðmæti alls danska
sm j ör útf lutningsins.
Á þessu vori og sumri eiga
Danir von á ennþá fleiri út-
lendum ferðamönnum. Á méðai
þeirra verða óvenjulega margxr
tignir gestir. Dag Hammerskjöld
kemur í byrjun maí, m.a. til þess
að tala í Stúdentafélaginu
danska. Nokkrum dögum seinna
er von á Sukarno forseta Indó-
nesíu. Verður hann 1—2 daga í
Kaupmannahöfn á leið frá
Moskvu til Washington. Laust fyr
ir páskana kemur Mohammed
Reze Pahlevi Persakeisari í op-
inbera heimsókn, og Kardelj
varaforsætisráðherra Júgóslavíu
er væntanlegur í lok maí. Verð-
ur hann gestur dönsku ríkisstjórn
arinnar. H. C. Hansen heimsótti
sem kunnugt er Titó í fyrra.
Hvar á að hýsa Krúsjeff
Og loks eiga Danir von á Krús-
jeff. Er nú ákveðið, að hann
komi til Danmerkur hinn 10.
ágúst, fari þaðan þann 15. til
Svíþjóðar og heimsæki svo Noreg
þann 20. ágúst.
Skandínavisku ríkisstjórnirnar
skipuðu nýlega embættismanna-
nefnd til að undirbúa komu for-
sætisráðherrans rússneska. Eitt
vandasamasta hlutverkið var að
útvega honum húsaskjól. Full-
yrt er, að loksins hafi tekizt að
finna húsnæði handa Krúsjeff í
Danmörku. Ennþá er þó haldið
leyndu, hvar það er. Líklega
verður það langt norður á Sjá-
landi. í Noregi á hann að búa
í konunglegri höll, nefnilega
Oscarshall, sem Óskar 1. Svía-
konungur lét reisa á Bygdö í
Ósló. Svíar tala um að fá hús-
næði handa kommúnistaforingj-
anum í Haga-höilinni, þar sem
Sibylla prinsessa og börn henn-
ar, nefnilega ríkiserfinginn og
Haga-prinsessurnar eru vanar að
búa. ,
Að minnsta kosti tveimur mán-
uðum áður en þessi rússneski
gestur kemur, byrjar danska lög-
reglan að hafa gát á öllum grun
samlegum útlendingum, sem til
landsins koma. Rússneskir lög-
reglumenn eru væntanlegir til
Danmerkur meira en mánuði á
undan Krúsjeff.
Hugmyndin er sú, að þessi
kommúnistaforingi komi ekki að
eins til höfuðborga skandinavisku
landanna, heldur ferðist eitthvað
um þau. Áherzla verður lögð á,
að hann fái sem bezta hugmynd
um daglegt líf í lýðræðisríkj jm.
Eins og kunnugt er, var Krús-
jeff upphaflega boðið til skand-
inavisku ríkjanna eftir Rúss-
landsferðir skandinavísku for-
sætisráðherranna árið 1956, en
heimboðinu var seinna frestað
vegna ofbeldisverka Rússa í
Ungverjalandi. Erlander for-
sætisráðherra Svía mun eiga
mestan þátt í því, að Krúsjeff
hefur nú verið boðið að koma í
sumar. Krúsjeff þáði boðið, auð-
sjáanlega með gleði, þótt hann
BARNASKÓLAR RLVKJAVÍKUR
I. SÖNCMÓT
Söngflokkar Austurbæjarskólans, Breiðagerðisskól-
ans, Langholtsskólans, Laugarnesskólans, Melaskól-
ans og Miðbæjarskólans syngja undir stjórn söng-
kennara sinna og að lokum allir saman með undirleik
strengjasveitar, alls 350 nemendur,
í Austurbæjarbíói fimmtudaginn 7. maí 1959
kl. 1,15 og kl. 3 síðdegis.
Sala aðgöngumiða hefst kl. 2 e.h. í dag í
Austurbæjarbíói, verð kr. 15.
Tryggið yður miða í tæka tíð.
geti ekki verið í vafa um, að
hann er ekki kærkominn gestur.
Margir spyrja, hvers vegna
rússneska forsætisráðherranum
sé svo mikið áhugamál að heim-
sækja Danmörku og hin skand-
inavísku löndin. Það er vafalaust
ekki til þess að fara í Tivoli eða
skoða fyrirmyndar landbúnað.
„Auðsætt er“, skrifar Informa-
tion, „að Krúsjeff ætlar sér að
telja Rússum trú um að hinar
góðu viðtökur, sem hann væntir
að fá, séu vottur um vinarhug
skandinavisku velferðarríkjanna
gagnvart sovétríkjunum. Þar að
auki vill hann veikja Atlants-
hafsbandalagið með því að reyna
að skapa sundurlyndi milli Dana
og Norðmanna annars vegar og
himxa Atlantshafsþjóðanna hins
vegar“. Vafalaust verður hann
þó fyrir vonbrigðum 1 þessum
efnum. „Pravda" segir svo frá,
að eitt af fyrirmælunum við
hátíðahöldin 1 Moskvu þ. 1. maí
eigi að hljóða þannig: „Efla ber
vinsamleg samskipti milli sovét-
þjóðanna og þjóðanna í Svíþjóð,
Noregi, Danmörku og íslandi“.
Nú spyrja margir: Hvernig
ætla Rússar sér að gera þetta?
Með því að þröngva Norðurlönd-
um til að fara að vilja sovétleið-
toganna?
Meðan skandinavisku ríkis-
stjórnirnar eru að búa sig und-
ir að taka á móti Krúsjeff og
sýna honum alla þá virðingu,
sem alþjóðleg kurteisi krefst,
sendir sovétstjórnin Norðmönn-
„Þetta eru ágætar öryggisráðstafanir, en þið megið ekki
gleyma að taka þær niður þegar ég fer, því svona þarf eng-
inn nema ég“. — (Úr sænsku blaði).
um harðorða orðsendingu út af Norður-Evrópu í voða, þá mætti
NATO-forðabúrum í Noregi og
reynir að gera utanríkismála-
stefnu Norðmanna grunsamlega.
Um leið eru rússnesk blöð að
skipta sér af sænskum innan-
landsmálum og vara Svía við að
afla sér kjarnorkuvopna, sem
mundu efla sænsku landvarnirn-
ar.
„Það er einkamál okkar, hvern
ig við uppbyggjum lándvarnir
okkar“, skrifar Arbejderbladet
norska út af rússnesku orðsend-
ingunni. „Haldi sovétstjórnin á-
fram að fullyrða, að oliutunn-
urnar og annað, sem lagt er fyr-
ir til geymslu, stofni friðnum í
ef til vill biðja Krúsjeff að taka
með sér til Ósló yfirlit yfir víg-
búnað Rússa austan við norður-
norsku landamærin".
„Rússar halda áfram að skipta
sér af utanríkis- og landvarnar-
málum okkar“, skrifar sænska
blaðið Expressen. „Tími er til
kominn, að Erlander geri rúss-
neaku ríkisstjórninni ljóst, að
Svíar en ekki Rússar ráða því,
hvernig landvörnum Svíþjóðar
verður fyrir komið. Þessi rúss-
nesku afskipti af sænskum mál-
um gera heimsókn Krúsjeffs enn
þá óvinsælli enn annars".
Páll Jónsson.
Afmœlistónleikar Jóns
Leifs í Þjóðleikhúsinu
SEXTUGSAFMÆLIS Jóns Leifs
var minnzt með tónleikum í Þjóð
leikhúsinu 30. apríl.. Ríkisútvarp-
ið og Sinfóníuhljómsveit íslands
stóðu að tónleikunum, en Jón
Leifs stjórnaði nokkrum af verk-
um sínum, en dr. Hallgrímur
Helgason flutti kantötuna „Þjóð-
hvöt“, sem Jón samdi við Al-
þingishátíðarljóð Davíðs Stef-
ánssonar. — Áður en tónleikarnir
hófust, las Þorsteinn Ö. Step-
hensen úr kvæði Einars Benedikts
sonar „Langspilið“, og gerði það
prýðisvel. Þá stjórnaði Jón Leifs
íslands-forleiknum, þætti úr Sögu
sinfóníunni, er hann nefndi
„Gretti og Glám“, og íslenzku
rímnadanslögunum. Forleikurinn
og dansarnir eru hlustendum þeg
ar vel kunn verk. Aftur á móti
var „Grettir og Glárnur" nýjung,
sem vakti óskipta athygli áheyr-
enda, enda var viðureign þeirra
öll hin ægilegasta svo sem vera
bar og sagan hermir. Kvíða og
hræðslu hetjunnar var mjög vel
lýst með nýstárlegri meðferð
hljóðfæranna, m. a. með „flago-
let“-tónum í kontrabössum. En
draugurinn ygldi sig og lét ófrið-
lega í „blikkinu" á áhrifamikinn
hátt, og gerðust nú feiknleg átök
og hörð, þar til hausinn var skil-
inn við búk draugsa. Þessi þáttur
kom mér í sérlega gott skap, c-n
minnti mig stundum á list Kats-
chahúríans. Vitur maður sagði
að sér fyndist þetta minna sig á
filmmúsík. En þetta er raunar
hermitónlist — og sennilega öll
Sögusinfónían — í líkingu við
Faust-sinfóníu Liszts.
í hléinu flutti dr Hallgrímur
Helgason allítarlegt erindi um
Jón Leifs og list hans. En eftir
hléið stjórnaði Jón músík úr
„Galdra-Lofti", og er sorgargöngu
lagið áhrifaríkt, og einkum radd-
setningin á ,Allt eins og blómstr-
ið eina‘. Stjórnaði Jón verkum
sínum af röggsemi og festu og
nuiu þau sín flest vel. Að lokum
söng „kór verkalýðssamtakanna”
kantötuna „Þjóðhvöt", undir
stjórn dr. Hallgr. Helgasonar.
Stjórn Hallgríms var prýðileg í
I alla staði og söngur kórsins víð-
ast ágætur. En það miklu stærri
kór til að flytja þetta verk, sem
er veigamikið á köflum.
List Jóns Leifs er mjög per-
sónunleg og verður varla dæmd
út frá hefðbundinni tónlist fyrri
tíma, — nema þá sumt eitt. Hún
er djörf tilraun til nýsköpunar,
hvernig sem henni kann að verða
tekið í ,kaldri veröld“. En það,
sem mest er um vert: Jón Leifs
talar sínu eigin tónamáli, byggðu
á þjóðlögunum okkar og að miklu
leyti með notkun þeirra. Aðrir
munu velja aðrar leiðir í meðferð
þjóðlaganna til að semja upp
úf þeim íslenzka tónlist, en marg
ar leiðir eru til, ef persónuleiki er
fyrir hendi. Þessir tónleikar
brugðu nýju ljósi yfir tónskáld-
skap Jóns Leifs, en æskilegt væri
að heyra sem mest eftir hann af
verkum þeim, sem enn hafa ekki
heyrzt. Tónskáldinu var ákaft
lega fagnað með lófataki, blómum
og húrrahrópum, eins og bera ber
við slíkt tækifæri, sem þetta. Er
óhætt að fullyrða að- undirtektir
áheyrenda voru mjög hjartan-
legar. P. t
Borghildur Magnús-
dóttir — Kveðjuorð
F. 4. ág. 1893. — D. 29. 4. 1959.
„Hljóð streymir lindin í haga“.
í dag er til moldar borin merk-
iskonan, Borghildur Magnúsdótt-
ir. Hún var ein af þessum hljóð-
látu, góðu konum, sem lifa og
deyja, án þess að gera kröfur til
annarra, en treysta á mátt sinn
og megin og forsjón Guðs.
Ég ætla ekki að rekja æviferil
Borghildar heitinnar. Slíkt væri
lítt að hennar skapi Við kynnt-
umst fyrst, þegar hún var komin
á efri ár, sem kallað er, þá tókst
með okkur náið samstarf og vin-
átta. Þess vegna færi ég henni
mína hjartans þökk fyrir allt hi8
góða, er hún var mér og mínum,
þegar mest á reyndi. Borghildur
fæddist að Arabæ í Árnessýslu,
ólst þar upp í foreldrahúsum
ásamt systkinum sínum. Arabær
stendur á bökkum Þjórsár, þar
sem hún fellur í hafið. Víðsýni
er þar mikið, hátt til lofts og vítt
til veggja. Einn fegursti fjalla-
hringur þessa lands er í baksýn,
en framundan er Ægir, ýmist úf-
inn eða mildur.
Má vera að slík náttúrufegurð
hafi gefið ungu heimasætunni
fögur fyrirheit, enda var Borg-
hildur á marga lund mikil gæfu-
kona. Hún eignaðist einn son,
Magnús, sem hún unni mjög og
fórnaði öllu. Betri móður hefi ég
aldrei þekkt, enda brást hann
aldrei vonum hennar.
Borghildur var fríð kona, og
góðum gáfum gædd, og sannur
fulltrúi eldri kynslóðarinnar.
Hljóðlætið, ástúðin, fórnfýsin og
starfslundin. Allir þessir eigin-
leikar voru henni í blóð bornir,
og björmuðu úr augum og birtust
í fasi. Systur hénnar aldraðri,
sem hjúkraði Borgbildi af ein-
skærri ástúð, syni tengdadóttur
og barnabörnum flyt ég innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Borghildur, þú hlýtur að hljóta
hæga sæng á himingeislum.
Einara Jónsdóttir.