Morgunblaðið - 06.05.1959, Qupperneq 12

12
MORGVTSBLÁÐIÐ
Miðvik'udagur 6. maí 1959

tJtg.: H.f. Arvakur ReykjavOr.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Símí 22480.
Askríftargald kr 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
Á SKAMMRI STUNDU
ASKAMMRI stundu skip-
ast veður í lofti, segir
gamalt íslenzkt máltæki.
En margt bendir til þess, að þetta
forna máltæki megi ekki síður
heimfæra upp á stjórnmálin en
vinda himinsins. Kom það m.a.
fram í ræðu þeirri, sem Hermann
Jónasson, "ormaður Framsóknar-
flokksins, flutti um kjördæma-
málið í efri deild Alþingis s.l.
laugardag. Þar réðst þessi reyndi
stjórnmálamaður af hinu mesta
offorsi á fyrrverandi samstarfs-
menn sína í vinstri stjórninni.
Hann kvað Alþýðuflokkinn hafa
tekið upp baráttu fyrir kjördæma
breytingu „eingöngu til þess að
reyna að lifa“.
„Það á ekki að ráða, hvernig
stjórnskipan einnar þjóðar er, að
flokkur er að deyja", sagði fyrr-
verandi forsætisráðherra vinstri
stjórnarinnar.
Um kommúnista sagði hann að
tilgangur þeirra að „fá kjör-
dæmaskipan sem banvænasta fyr
ir þingræði og lýðræði".
Þannig er þá afstaða hins mikla
vinstri leiðtoga til þeirra flokka
sem fyrir nokkrum mánuðum
sátu með honum í stjórn. Al-
þýðuflokkurinn „er að deyja“,
segir Hermann Jónasson. Vorið
1956 hafði hann. allt aðra skoðun
á þessum flokki. Þá gerði hann
bandalag við hann til þess að
styrkja og efla aðstöðu Framsókn
arflokksins, og myndaði síðan
með honum ríkisstjórn. En ekki
virðist sú stjórnarsamvinna hafa
haft heilsusamleg áhrif á Alþýðu
flokkinn, að áliti formanns Fram
sóknarflokksins. í 2% ár, meðan
vinstri stjórnin sat lofuðu Fram-
sóknarmenn Alþýðuflokkinn há-
stöfum fyrir „frjálslyndi" og
„framsýni". Nú, þegar fimm
mánuðir eru liðnir síðan vinstri
stjórnin rofnaði, á Hermann Jón-
asson engin hæðiyrði nógu sterk
um þennan fyrrverandi samstarfs
flokk sinn. Af því að Alþýðu-
flokkurinn hefur ekki svikið eitt
elzta baráttumál sitt, réttlátari
kjördæmaskipun í landinu, hrak-
yrðir Hermann Jónasson hann og
spáir honum aldurtila.
.Ekkert skal um það fullyrt, hver
örlög islenzkra stjórnmáláflokka
verða á næstunni. En eitt er víst:
Sú reynsla, sem þjóðin hefur
fengið af Framsóknarflokknum
og forystu hans í vinstri stjórn-
inni, mun ekki verða til þess að
auka fylgi hans og trausts meðal
almennings.
Vel má vera að það sé ein-
mitt vitneskjan um þetta, sem
fyllir formann Framsóknar-
flokksins beizkju og sárind-
um, þegar hann sér hvernig
hann hefur spilað úr spilum
sínum og hvert rás viðburð-
anna nú horfir í íslenzkum
stjórnmálum.
Vilja þeir skerða réttindi
strjálbýlisins?
Annars hljóta mótsagnirnar í
málflutningi Framsóknarmanna
í sambandi við kjördæmamálið
að liggja öllum landslýð í augum
uppi. Þeir hamra á þeirri stað-
hæfingu, að með hinni fyrirhug-
uðu kjördæmabreytingu, sem nú
verður lögfest eigi að skerða
vald og réttindi strjálbýlisins. En
jafnhliða flytja þeir sjálfir tillög
ur, þar sem lagt er til, að full-
trúum þéttbýlisins á Alþingi
verði fjölgað nákvæmlega á jafn
mikið og lagt er til í frumvarpi
andstæðinga þeirra. Þeir leggja
til að Reykjavík fái jafnmarga
þingmenn og frv. gerir ráð ráð
fyrir, og þeir vilja fjölga jafn
mikið fulltrúum Reykjanesskag-
ans og þar er lagt til. Þeir vilja
hafa svo að segja sömu tölu upp-
bótaþingsæta og láta hlutfalls-
kosninguna haldast í tvímennings
kjördæmunum. Það er aðeins
eitt atriði í frumvarpinu, sem
þeir berjast á móti eins og ljón.
Það er skipting landsins í stór
kjördæmi með hlutfallskosningu.
En ekki getur hlutur strjálbýlis-
ins orðið neitt rýrari fyrir það,
þó fólkið, sem þar býr kjósi með
sama fyrirkomulagi og fólkið í
þéttbýlinu. Það fær jafn marga
þingmenn eftir sem áður. Full-
trúum fólksins í strjálbýlinu
fækkar ekki, heldur fjölgar nokk
uð, skv. tillögum frumvarpsins.
Undanhald Ftramsóknar
Sannleikurinn er sá, að Fram-
sóknarflokkurinn er kominn á
hratt undanhald í kjördæmamál-
inu. Á flokksþingi sínu, sem kom
saman í marz s.l. markaði hann
þá stefnu, að skipta skyldi öllu
landinu í einmenningskjördæmi,
og að afnema bæri uppbótarþing
sætin og bæta þeim að einhverju
leyti við þéttbýlið.
En nokkrum vikum seinna
lýstu leiðtogar flokksins því yfir
í útvarpsumræðum á Alþingi, að
þeir hefðu tekið upp allt aðra
stefnu. Allt í einu varðaði þá ekki
neitt um þá stefnu, sem þeirra
eigið flokksþing hafði markað
fyrir örfáum vikum. Nú fluttu
þeir tillögur, sem ganga gersam-
lega í berhögg við þá stefnu. í
marga mánuði hafði Tíminn birt
hverja greinina á fætur annarri
frá þröngsýnustu og afturhalds-
sömustu flokksmönnum sínum,
þar sem ráðist var gegn fjölgun
þingmanna þéttbýlisins, og það
talið tilræði við hagsmuni sveit-
anna.
Það sætir vissulega engri furðu,
þótt hinar nýju tillögur Fram-
sóknarflokksins kæmu sem reið-
arslag yfir þessa menn. Fram-
sóknar flokkurinn hafði allt í
einu gert tillögur andstæðinga
sinna í kjördæmamálinu að sinni
eigin stefnu. Hann lagði til, að
þéttbýlið fengi nákvæmlega
sömu fulltrúatölu og þeir höfðu
flutt frumvarp um. Svona ger-
samlegur var hringsnúningur
Framsóknarmanna í kjördæma-
málinu á nokkrum vikum.
Þetta hefur haft þau áhrif
að Framsóknarmenn um allt
land eru nú ráðvilltir og hik-
andi. Þeir vita ekki hvaðan
á sig stendur veðrið. Þeirra
eigin flokkur hefur þegar í
upphafi baráttunnar um hina
nýju kjördæmaskipun iagt á
flótta. Hann reynir aðeins að
verja sig á undanhaldinu með
því að gagnrýna hlutfallskosn
ingarnar úti um land, en vill
þó hafa þær í Reykjavík og
á Akureyri, þar sem hann tel-
ur sig geta haft gagn af þeim.
Og hann leggur til að þær
haldist í tvimenning.sk jör-
dæmunum.
Framsóknarflokkurinn er
dæmdur til þess að tapa þessari
baráttu.
UTAN UR HEIMI
„Nassers-æskan“ — stúlkur á hersýningu.

Massers - æskan44
ÖLLUM eru í fersku minni ófar-
ir egypska hersins í viðureign-
inni við ísraelsmenn haustið 1956
á Sinai-skaga.
Þegar ísraelsmenn gerðu inn-
rásina í Egyptaland tefldu Egypt
ar fram miklu liði vel búnu ný-
tízku vopnum, sem þeir höfðu
fengið frá kommúnistaríkjunum.
En ísraelsmennirnir voru vart
komnir í skotfæri, þegar mikill
hluti egypzka hersins lagði á
skipulagslausan flótta og skildi
eftir mjög mikið af hergögnum.
Það er haft eftir gæzluliðum Sam
einuðu þjóðanna, sem síðar voru
sendir á vettvang, að egypzkir
hermannaskór hefðu legið eins
og hráviði um allan Sinai-skaga.
Svo mikið hefðu Egyptar flýtt
sér á flóttanum, að þeir hefðu
losað sig við skóna til þess að
verða fótfráari.
Og tjón Egypta varð sízt minna
er Bretar og Frakkar settu lið
á land við Súez-skurðinn, því að
þar átti egypzki herinn við ofur-
efli að etja. Stór hluti hins
egypzka hers var þá óvígur gerð-
ur.
Það þótti athyglisvert, að
egypzk stjórnvöld leyndu óför-
um hersins í lengstu lög fyrir
þjóðinni — og í rauninni hefur
þessi harmsaga aldrei verið sögð
að fullu í Egyptalandi. Nasser
hafði talið mönnum sínum trú
um að með hinum nýju vopnum
væri egypzki herinn orðinn öflug
ur, hann mætti heita ósigrandi.
Þetta var ein af aðferðum Nass-
ers til að stappa í sína menn stál-
inu. Það var því ekkert undar-
legt, að margir Egyptar fylltust
vantrausti í garð Nassers, þegar
kvitturinn um hrakfarirnar fór
að berast út.
Að vísu gerðu fáir ráð fyrir að
herinn mundi verjast lengi eftir
að Bretar og Frakkar höfðu ráð-
izzt á Egypta. En Egypta sveið
hins vegar sáran, að ísraelsmenn
skyldu hafa rekið herinn á flótta.
Ísraelsríki er hinn sameiginlegi
óvinur Araba — og þeir óttast
Gyðingana. Aðeins hernaðarlegir
yfirburðir geta fært Aröbunum
sjálfstraust gagnvart fsrael •— og
í Súez-stríðinu sannaðist það, að
ísraelsmenn voru sterkari, a.m.
k. mun ekki vefengt að hermenn
ísraels séu betri en Arabar.
I Aimennt er talið, að ósigur
þessi hafi veikt mjög aðstöðu
i Nassers um tíma. Hann hófst
þegar handa um að byggja her
sinn upp að nýju, ekki einungis
vopnalega, heldur og andlega.
Og þessi allsherjar hervæðing er
nú mun víðtækari en áður. Hún
nær til Egypta á öllum aldri,
ungra sem gamalla — og miðar
fyrst og fremst að því að efla
traust allrar þjóðarinnar á for-
ingjanum Nasser. Stjórnmálasér.
fræðingar segja, að Nasser hafi
nú aftur treyst aðstöðu sína inn-
an frá, meðal þjóðarinnar. En
styrkleikanum haldi hann ekki
nema með því að sameina þjóð-
ina á ný undir baráttumerkið,
einbeita athyglinni að hernaði
og baráttu, fyrst og fremst gegn
ísrael, enda þótt almennt sé tal-
ið, að öll meiriháttar vopnavið-
skipti Egypta og ísraelsmanna
fari á einn veg, að Egyptar lúti
í lægra haldi — og Nasser geri
sér þessa staðreynd ljósa.
Nasser er nú óðum að láta
kenna unglingum um allt Egypta
land vopnaburð. Hersýningar og
„táknrænir" vopnaleikir eru
orðnir daglegt brauð í landinu,
enda vekur þessi skemmtan
mikla kátínu meðal ungmenna
og eflir samstöðuna. „Nassers-
æskan“ eru Iþessar nýju liðs-
sveitir kallaðar, en hana skipa
piltar jafnt sem stúlkur, eins og
reyndar tíðkast líka í ísrael. Og
Nasser treystir því, að þarna sé
hið nýja afl, sem fklyja muni liði
undir hans stjórn — í blíðu og
stríðu.
í Egyptalandi eru vinsælir alls kyns vopnaleiklr, sem sýna
„yfirburði“ Egypla. Þessi mynd er tekin í lok eins slíks. —
Hermennirnir, sem liggja, eiga að tákna val Israelsmanna. —
ísraelski fáninn liggur líka í valnum ,en á honum traðkar
egypzkur hermaður og reisir fána Arabiska sambandslýð-
veldisins. —