Morgunblaðið - 22.05.1959, Page 3

Föstudagur 22. mai 1959
HORGVNBL AÐIÐ
‘ó
Frœösluferöir til íslands
i sambandi við o/jb/óðojb/ng landfræð-
inga og jarðfræðinga 1960
FYRSTA Alþjóðaþing jarðfræð-
inga var haldið 1 Frakklandi 1878
og síðan hafa slík þing verið
haldinn þriðja eða fjórðahvertár,
það síðasta í Mexico 1956. Land-
fræðingar halda einnig alþjóða-
þing 4. hvert ár og var hið síðasta
haldið í Rio de Janeiro 1956. Að-
ins einu sinni hefur alþjóðlegt
jarðfræðingaþing verið haldið á
Norðurlöndum, í Stokkhólmi
1910, en það var eitt hið árangurs
ríkasta þessara þinga. Alþjóð-
legt landfræðingaþing hefur
aldrei verið haldið á Norðurlönd
um. Hins vegar hafa margir
fræðimenn frá Norðurlöndum
sótt þessi þing og nú er komið að
endurgjaldsdögunum. Á þinginu
í Ríó var samþykkt, að halda
næsta landfræðingaþing í Stokk-
hólmi, 6.—12. ágúst 1960 og sama
haust var ákveðið á þinginu í
Mexíco að næsta jarðfræðiþing
skyldi einnig haldið á Norður-
löndum 1960, 15.—25. ágúst.
Segja má, að starf slíkra alþjóða
þinga sem þessara sé tvíþætt.
Annars vegar eru fyrirlestrar og
umræður og ýmis nefndarstörf
og skýrslur milliþinganefnda,
einkum í þeim greinum, sem
krefjast alþjóðlegrar samvinnu.
Hinn megin þátturinn og sá
sem flestir þátttakendanna hafa
mest gagn af, eru fræðsluferðir
um þau lönd, sem þingið er hald-
ið í til þess að þátttakendur læri
sem mest í fræðsluferðum þess-
um eru samdir ítarlegir leiðar-
vísar um þau svæði, sem ferðazt
er um, og þar tjaldað þeirri nýj-
ustu þekkingu, sem hægt er að
veita um viðkomandi svæði. Kort,
línurit og hverskyns skýringar-
myndir fylgja leiðarvísum þess-
um.
Tala þátttakanda í þessum al-
þjóðþingum hefur stöðugt farið I
vaxandi og gert er ráð fyrir að i
nokkuð á annað þúsund manns
sæki næsta landfræðiþing, en að
minnsta kosti 3—4 þúsund sæki
jarðfræðiþingið. í>ví er það, að
ekkert Norðurlandanna treystist
til að sjá um slík þing án að-
stoðar hinna og var því ákveðið
að Norðurlöndin öll skiptu með
sér fræðsluferðunum í sambandi
við þessi þing. Þegar ákveðið var
að þingin yrðu á Norðurlöndum,
var þeirri áskorun beint til ís-
ienzkra yfirvalda, að íslendingar
tækju einnig þátt í þessari sam-
vinnu og sæju um eina fræðslu-
ferð i sambandi við hvort þing.
Þótti margra hluta vegna eigi
stætt á því að skorast undan
þessu og hefur verið ákveðið, að
efna til 12 daga fræðsluferðar
fyrir landfræðinga dagana 23.
júlí til 3. ágúst og jafnlangrar
ferðar fyrir jarðfræðinga 1,—12.
ágúst. Var það skilyrði sett af ís-
lands hálfu, að tala landfræðing-
anna færi ekki fram úr 30 og jarð
fræðinganna færi ekki fram úr 60
og að þátttakendur kostuðu ferð
sina að fullu.
í nóvember síðastliðnum skip-
aði Menntamálaráðherra nefnd
til undirbúnings þessara fræðslu-
ferða og er Sigurður Þórarinsson
formaður hennar, en aðrir nefnd
armenn eru: Guðmundur Kjart-
ansson, jarðfr., Gunnar_ Böðvars-
son, verkfr., Jóhannes Áskelsson,
jarðfr., Klemenz Tryggvason, hag
stofustjóri, Sigurður J. Briem,
stjórnarráðsfulltrúi Steingrímur
Hermannsson, verkfr., form.
Rannsóknarráðs, Tómas Tryggva
son, jarðfr. Trausti Einarsson,
prófessor og Valdimar Kristins-
son, viðskiptafræðingur. Eru
þeir Tómas og Valdimar ritarar
nefndarinnar.
Það kom fljótt í ljós, er um-
sóknir tóku að berast um þátt-
töku í fræðsluferðunum, að ís-
land var einna eftirsóttast. í sum
ar ferðirnar um hin Norðurlönd-
in hafa ekki svo margir tilkynnt
þátttöku sína, að víst sé að af þeim
geti orðið, en til íslands vilja
miklu fleiri koma í báðar ferðirn
ar en unnt er að taka á móti. í
landfræðingaferðina hafa skráð
sig um 70 manns frá 16 löndum.
Meðal þeirra má nefna hinn
fræga jöklafræðing Hans Kinzl í
Xnnsbruck og landa hans Herbert
Paschinger, G. Chabot, prófessor
í landafræði við Sorbonne háskól
ann, Stanislaus Kalesnik frá
Leningrad, einn fremsta land-
fræðing Rússa, Jan Dylik frá Pól-
landi, sérfræðing í frostfyrirbær-
um, Ryohei Morimoto, eldfjalla-
og jarðskjálftafræðing frá Tokíó
og Lucio Gambi frá Messína á
Sikiley.
Um þátttöku í jarðfræðinga-
ferðinni hafa sótt um 120 manns
frá 25 löndum. Þar á meðal eru
margir frægir jarðfræðingar,
svo sem Albert Brouwer frá
Amsterdam, Francesco Penta frá
Róm, sérfræðingur í jarðhita,
Stanley Runcorn frá Acucastle,
sérfræðingur í segulmagni bergs,
og F. Bullard, eldfjallafræðingur
frá Texas.
í hópi þeirra, sem hug hafa á að
koma til íslands í áðurnefndum
ferðum eru menn úr eftirfarandi
löndum utan Evrópu: Canada,
U.S.A., Jamaica, Mexico, Guate-
mala, Bolivía, Ohile, Nýja Sjá-
landi Malaya, Japan, Indlandi og
ísrael. Aldrei fyrr mun svo al-
þjóðlegur hópur hafa sótt ísland
heim, og frá sumum þessara
landa hefur enginn áður til ís-
lands komið. Þar eð flestir þeir,
er taka þátt í þessum fræðsluferð
um, munu skrifa um þær í blöð
og tímarit við heimkomuna, er
hér um að ræða mikla landkynn-
ingu, sem mikið veltur á að vel
takist. íslenzkir jarðfræðingar,
landfræðingar og jarðeðlisfræð-
ingar munu reyna að gera það
sem í þeirra valdi stendur, en
þetta er fámennur hópur, sem
má sín lítils ,og er mörgum öðr-
um störfum hlaðinn, en undir-
búningur þessara fræðsluferða ér
margháttaður og tímafrekur.
Hér þarf að gefa út leiðarvísa á
ensku og fjölda korta um þau
svæði, sem farið verður um, en
ætlunin er að fara um Suðurland
austur að Skeiðarársandi og
norður í land til Mývatns og
Jökulsárgljúfurs. Hefur ferða-
áætlun verið samin í samvinnu
við Ferðaskrifstofu ríkisins.
í sambandi við landfræðinga-
þingið verður gefin út háskóla-
kennslubók á ensku um Norður-
lönd í tveim bindum og sér Sig-
urður Þórarinsson um íslands-
hluta hennar með aðstoð Valdi-
mars Kristinssonar. Er ritið nú
nær fullbúið til prentunar.
Stjórnarvöldin hafa heitið fjár-
hagslegum stuðningi við undir-
búning þessara fræðsluferða og
undirbúningsnefndin væntir
einnig velvilja og stuðnings bæj-
arfélaga og annarra aðila er stuðl
að gæti að því að þessar fyrstu al
þjóðlegu fræsluferðir vísinda-
manna til íslands megi sæmilega
takast og verða okkur ekki til
vansæmdar, en helzt til nokkurs
sóma. Það fylgir því nokkur
ábyrgð að byggja land, sem er
jafn merkilegt frá náttúrunnar
hendi og ísland.
STAK8TEIM/VR
A. W. C. Bentinck
Sendiherra Hollands hér
var áður aðstoðarfram-
kvœmdast/óri NATO
Meistaraíélag
Húsasmiða
AÐALFUNDUR Meistarafélags
húsasmiða í Reykjavík var hald-
inn 24 apríl sl.
Formaður félagsins, Ingólfur
Finnbogason, flutti ársskýrslu
félagsstjórnar og kom þar fram,
að starfsemi félagsins hefir ver-
ið allmargþætt á árinu. Meðal
annars var lífeyrissjóður fyrir
stéttina stofnaður á starfsárinu.
Félagið hefur"nú opna skrifstofu
í Þórshamri við Templarasund
ásamt öðrum félögum, sem
standa að Meistarasambandi
byggingamanna.Geta félagsmenn
fengið þar ýmsa almenna þjón-
ustu, svo sem aðstoð við samn-
ingagerðir um verkframkvæmd-
ir, enda eru félagsmenn nú skyld
ir að gera skriflega samninga um
öll þau verk, þar sem krafizt er
áskrifta og teikningar og enn-
fremur öll önnur verk, sem ætla
má, að muni kosta kr. 40.000.00
eða meira. Á skrifstofunni eru
jafnan fyrirliggjandi hentug
eyðublöð til slíkra samninga-
gerða.
Stjórn félagsins var öll endur-
kjörin, en hana skipa:
Ingólfur Finnbogason, form.,
Tómas Vigfússon, varaform.,
Daníel Einarsson, ritari,
Anton Sigurðsson, gjaldkeri og
Gissur Sigurðsson, vararitari.
BLAÐAMENN Reykjavíkurblað-
anna hittu í gær að máli að Hótel
Borg hinn nýja sendiherra Hoi-
lands hér á landi, A. W. C- Ben-
tinck van Schoomheten. Hann er
einnig sendiherra lands síns í
Bretlandi og hefur aðsetur í
Lundúnum. Er hann 54 ára gam-
all og er kunnur í heimalandi
sínu sem stjórnmálamaður og í
öðrum löndum fyrir starf sitt í
utanríkisþjónustu Hollands og
hjá yfirstjórn Atlantshafsbanda-
lagsins. Hann var fjármálaráð-
herra Hollands 1934—”37 og ut-
anríkisráðherra 1937—39. Síðar
var hann m. a. sendiherra í
Svisslandi. Hann var fulltrúi
Hollands í nefnd þeirri sem hafði
eftirlit með þjóðaratkvæða-
greiðslu í Saar 1955 og í 2t4 ár
var hann aðstoðarframkvæmda-
stjóri NATO og starfaði fyrst
með Izmay lávarði og síðan með
Spaak, núverandi framkvæmda-
stjóra NATO. Hann lét af því
starfi í byrjun september sl. ár.
Sendiherrann sagði að þetta
væri í fyrsta skipti, sem hann
kæmi hingað til lands. Væri
hann búinn að dveljast hér tvo
daga og hefði fengið áhuga fyrir
landi og þjóð. Hann kvaðst
myndi nota tækifærið um helg-
ina til að ferðast nokkuð um út
um sveitir landsins. Annars hefði
hann óvenjulega mikið að gera
núna í sendiherrastarfi sínu í
Lundúnum. Hann yrði því skjótt
að snúa þangað aftur en hyggðist
koma aftur til íslands næsta
sumar.
Þá sagði sendiherrann, að hann
hefði í gær gengið á fund Asgeirs
Ásgeirssonar forseta og afhent
honum trúnaðarbréf sitt. En
auk þess bar hann Ásgeiri sér-
stakar vináttukveðjur frá Júlí-
önu Hollandsdrottningu, sem
hafði nokkuð kynnzt íslenzka for
setanum í Osló, um það leyti sem
jarðarför Hákonar Noregskon-
ungs fór fram.
Bentinck van Schoomheten
kom hingað með ritara hollenzka
sendiráðsins í Lundúnum. Hann
sagði að Holland væri smáríki
eins og ísland. Að visu væri
íbúatala þess miklu meiri heldur
en íslands en samanborið við
stórveldin væru þau þó í sama
flokki smáríkja. Báðar þjóðirnar
sagði hann að væru lýðræðis-
þjóðir og bandamenn í Atlants-
hafsbandalaginu.
Sendiherrann kvaðst hafa
kynnzt ýmsum íslendingum í
starfi sínu hjá Atlantshafsbanda-
laginu svo sem Hans Andersen,
Haraldi Kröyer og Henrik Björns
syni. Minntist hann m. a. um-
ræðna sem farið höfðu fram á
vegum Atlantshafsbandalagsins
um lánveitingar til íslendinga og
um fiskveiðideilu Breta og Islend
inga.
Hann var spurður, hvað hann
héldi um möguleikana á að kæra
Húsbóndavald
sem glataðist
Tíminn gerir það að umtals-
efni í svartletraðri grein á fyrstu
síðú í gær, sem nefnist „Kommar
sýna húsbóndavald“, að á forsíðu
Þjóðviljans í fyrrad. hafi verið til
kynning um það að boðaður væri
fundur í Sósíalistafélagi Reykja-
víkur og fundarefni væri: „Upp-
stilling til Alþingiskosninga í
Reykjavík“.
í framhaldi af þessu segir Tím-
inn svo:
„Ýmsum kann að koma þettm
spánskt fyrir sjónir, því að menn
hafa haldið að það væri svonefnt
Alþýðubandalag, sem fram ætl-
aði að bjóða, en fundur í þeim
félagsskap er ekki boðaður til
þess, heldur í félagi Moskvu-
kommúnista. Sést þar hvar hús-
bóndavaldið er og í raun og veru
er þessi forsíðutilkynning Þjóð-
viljans eins konar dánartilkynn-
ing Alþýðubandalagsins.“
Tíminn er sýnilega sárgramur
yfir því að það húsbóndavald,
sem þeir ætluðu sjálfum sér, sé
komið í hendur annarra. Sú var
tíðin að Framsóknarmenn
dreymdi þann draum, að geta
með tilstyrk þeirra Valdimars-
sona og nokkurra annarra manna
náð einskonar „húsbóndavaldi“
yfir Alþýðubandalaginu. Með
stofnun Hræðslubandalagsins
1956, taldi Framsókn sér öruggt
húsbóndavaldið yfir Alþýðu-
flokknum og þóttist nú Framsókn
báðum fótum í jötu standa. En
svo komu vonbrigðin rétt fyrir
jólin seinustu, þegar Alþýðu-
flokkurinn brauzt undan
Hræðslubandalagsokinu og nú
hefur, að Tímans sögn, komið
nýtt húsbóndavald til greina í
Alþýðubandalaginu, en það er
ekki húsbóndavald Framsóknar,
eins og hinn fagri draumur var
um, heldur húsbóndavald ann-
arra manna.
Það mun ekki fjarri sanni, þó
notað sé orðalag Tnr.ans, að með
þessum atburðum hafi endan-
Iega verið gefin út „dánartil-
kynning“ um húsbóndavald
Framsóknarflokksins yfir öðrum
stjórnamálaflokkum í landinu,
enda siglir hann nú sinn sjó,
einskipa.
Kjósendu'rnir hafa frelsi
Eins og getið var um á þessum
stað í blaðinu á dögunum kom
sú furðulega staðhæfing fram í
Timanum fyrir stuttu síðan, að
kjósendur mættu ekkert annað
hafa í huga við kosningarnar 28.
júlí en kjördæmamálið og
var á Tímanum að skilja, að ef
menn gengju að kjörborði með
nokkuð annað í huga, þá væri
það andstætt fyrirmælum stjórn
arskrárinnar. Þeim Tímamönn-
um er nefnilega mest í mun af
öllu að ferill vinstri stjórnar-
innar, undir forystu Hermanns
Jónassonar, formanns Framsókn
arflokksins, sem gafst upp nú
fyrir jólin, gleymdist kjósend-
um að fullu og öllu og sú eymd-
armynd, sem þá blasti við, verði
sem ógreinlegust í augum kjós-
enda him. 28. júní. Það á að
reyna að koma þeim til þess að
gleyma svikaferli V-stjórnarinn-
ar og uppgjöf Eysteins Jónsson-
ar í efnahagsmálum landsmanna,
með því að birta æsingagreinar
um kjördæmamálið. En kjósend-
UMSÓKNARFRESTUR um stöðu ( ur hér munu ekki láta blekkja
forstjóra Innkaupastofnunar rík- sig. Þeir ganga frjálsir til kosn-
Breta fyrir Atlantshafsbandalag-
inu, vegna vopnaðra aðgerða
þeirra hér við land. Virtist hann
vantrúaður á að slík kæra hefði
nokkra þýðingu, vegna þess að
NATO væri bandalag en ekki
dómstóll. Atlantshafsbandalagið
gæti rætt um deilumálin, en ekki
kveðið upp neinn úrskurð. Til
þess að nokkur ákvörðun yrði
tekin yrði að ríkja fullt samkomu
lag um hana á fundum NATO
Sendiherrann var spurður um
ýmislegt sem lýtur að þjóðmál-
um Hollendinga. Hann sagði m. a.
að Hollendingar hefðu tapað
miklu, er þeir misstu Austur-
Indíur og ennfremur þegar Indó
nesíustjórn hefði tekið eignar
námi hollenzkar eignir austur
þar samtals að verðmæti 500
milljónir sterlingspunda. Þó
hefði Holland komizt klakklaust
yfir þennan skell. í stað þess að
einbeita sér að verkefnum í Aust •
ur-Indíum hefðu Hollendingar nn
snúið sér að aukinni iðnvæðingu
heima fyrir og efldu viðskipti sín
við ýmis önnur ríki. Sérstaklega
kvað hann eftirtektarvert hve
viðskipti við Afríkuríki hefðu
stóraukizt á síðustu árum.
Annars kvað hann þjóð sína
vera mikla verzlunar- og sigl-
ingaþjóð. Sjórinn væri mikil-
vægur fyrir hana, þó ekki fyrst
og fremst vegna fiskveiða, eins
og fyrir íslendinga, heldur vegna
viðskipta. Sagði hann að Hollend-
ingar treystu nú mjög á samstarf
Evrópuþjóða. Þeir vildu helzt af-
nám allra verzlunarhafta og
væntu sér góðs af Evrópumark-
aðnum. Taldi sendiherrann, að
Hollendingar væru iðjusöm þjóð,
sem hefði m. a. tekizt að skipa
verkalýðsmálum sínum svo að
óvenjulega litlum tíma væri eytt
í vinnudeilur. Nefndi hann í
þessu sambandi að sú skipan
hefði verið tekin upp í Hollandi
fyrir nokkrum árum að frum-
kvæði Stikkers, sem fyrir nokkru
var sendiherra í Bretlandi og á
íslandi, að verkalýðsfélög og
vinnuveitendur skipa fulltrúa í
efnahagsráð, sem fylgist með
aukningu þjóðarteknanna og ger-
ir þær að undirstöðu kjarasamn-
inga.
Þrír sækja um
forstjórastarf
isins var útrunninn 20 þ. m.
Umsækjendur eru þrír: Jónas
Thoroddsen, fulltrúi borgar-
fógeta. Kristján Magnússon,
skrifstofustjóri, og Pétur Pét-
ursson, forstjóri.
Innkaupastofnunin heyrir und-
ir viðskiptamálaráðuneytið.
inga og það frelsi hafa þeir sam-
kvæmt stjórnarskrá landsins.
Kjósendur munu ekki strik
draga yfir fortið Framsóknar,
þeir munu ekki gleyma þvi, að
Framsókn skildi við þjóöin» á
því augnabliki, sem bún var að
„ganga fram af brúnínni“.