Morgunblaðið - 22.05.1959, Qupperneq 17

'östudagur 22. maí 1959
MORCUNfíLAÐlÐ
17
— Siða S.U.S.
HINN 30. apríl var Félagsheimili
Hrafnagilshrepps vígt og tekiS í
notkun. Stenöur það í Hrafnagils
landi á sléttum eyrum, rétt sunn-
an við hið gamla þinghús hrepps-
ins. IHaut það nafnið Laugar-
borg, en það er hitað upp með
vatni úr Hrafnagilslaug. Eigend-
ur þess eru sveitarfélag Hrafna-
gilshrepps, CMF Framtíð og
Kvenfélagið Iðunn.
Byggingameistari var Þórður
Friðbjarnarson, er áður hefur
hyggt tvö félagsheimili í Eyja-
firði.
Heimili þetta mun vera eitt hið
stærsta og nýíízkulegasta sinnar
tegundar. Við vígsluna var mik-
ill mannfjöldi viðstaddur. Auk
hreppsbúa voru gamlir Hrafna-
gilshreppsbúar búsettir á Akur-
eyri og í nágrannasveitum þar
mjög fjölmennir. — Ljósm.: vig.
Skólaslit í Hveragerði
Barnastúka
HÖFN, Hornafirði, 20. maí. —
Barnastúkan Rósin minntist 30
ára afmælis síns með samkomu
í samkomuhúsinu á Höfn í gær-
kvöldi. Leikið var leikritið Bárð-
ur í Djúpadal eftir Hannes J.
Magnússon, skólastjóra. Síðaa
var upplestur og ávörp og að lok-
um flutti umsjónarmaður stúk-
unnar, Óskar Helgason, stöðvar-
stjóri, ræðu. Leiktjöld málaði
Páll Imsland. — Gunnar.
HVERAGERÐI, 13. maí. —
Barna- og miðskólanum í Hvera-
gerði var slitið föstudaginn 1.
maí kl. 2 e. h. að viðstöddum
fjölda .nanns.
Skólastjóri er Valgarð Run-
ólfsson. Nemendur voru í vetur
alls 210 og 16 kennarar, fastir og
lausráðnir, voru við skólann. Er
þá meðtalinn einn kennari í Þor-
lákshöfn. Þar er ekkert skólahús,
og er algjörlega undir hælinn
lagt hvort skólinn fær inni næstu
vetur.
í barnaskólanum voru 140 nem
endur, en í miðskólanum 70, þar
af 11 í 3. bekk. Af þeim búa 5
nemendur sig undir að þreyta
landspróf. Hæsta einkunn yfir
skólann hlaut Erla Björk Stein-
þórsdóttir,'í 1. bekk miðskólans,
9,11. Við unglingapráfið hlaut
Elísabet Björk Snorradóttir
hæsta einkunn 9,06, en við fulln-
aðarpróf hlaut Sigurbjörg Aðal-
steinsdóttir hæsta einkunn 8,76.
Ýmis fyrirtæki og félög í Hvera-
gerði gáfu verðlaun fyrir hæstu
einkunnir í nokkrum namsgrein-'
um.
Félagslíf var gott meðal nem-
enda í vetur, haldnar nokkrar
kvöldskemmtanir, auk árshátíð-
ar og auk þess fóru nemendur
Aðalfundur Kaupmamta
samtaka íslands
540 verzlanir víðs vegar um landið
Í samiökunum I fella niður stóreignaskafctinn,
setja sem fyrst heildarlöggjöf um
AÐALFUNDUR Kaupmannasam! skattkerfi ríkis og bæjar- og
taka íslands (áður Sambands smá 1 sveitarfélaga og endurskoða nú
söluverzlana) var haldinn 29. Iþegar gildandi útsvarskerfi
apríl sl. Flutti form. ávarpsorð og | Þá var á fundinuum ræ‘t um
ræddi um nauðsyn á menntunj tryggingamál kaupmanna, lífeyr-
afgreiðslufólks, en framkvæmdal issjóð þeirra og lagt til að Verzl-
stjóri flutti skýrslu félagsstjórn- unarsparisjóðnum yrði breytt í
ar. Á fundinum voru rædd mörg | Verzlunarbanka íslands. Þá var
mál og urðu umræður fjörugar samþykkt tillaga um Osta- og
nokkrum sinnum til Reykjavík-
ur, m. a. í Þjóðleikhúsið.
Það sem einkum háir starfi
skólans eru húsnæðisþrengslín.
Taka varð á leigu húsnæði úti
í þorpinu fyrir ljósböð og inn-
rétta eina kennslustofuna fyii
leikfimisal. Fólki fer ört fjölg-
Framh. af bls. 11
tök í Austurríki, þar á meðal
Stúdentasamband Austurríkis,
hin geysifjölmennu æskulýðs-
samtök kaþólskra og æskulýðs-
samtök Þjóðflokksins, tekið upp
aktíva baráttu gegn því, að
heimsmótið verði haldið í Vín.
f byrjun marz gerðu stúdentar
verkfall við háskólana til þess að
mótmæla því, að ríkisstjórnin
veitti kommúnistum leyfi til að
halda mótið í Vín. Verkfallið var
algert enda studdu prófessorar
það. Þá voru haldnir geysifjöl-
mennir útifundir á vegum æsku-
lýðssamtakanna og íarið í mót-
mælagöngu um götur Vínar til
þess að vekja athýgli á andstöðu
æskunnar. Talið er, að um 20—30
þúsundir hafi tekið þátt í göng-
unni, eða mun fleiri en fyrir-
hugaðir þátttakendur
verða.
Kommúnistar kveinka sér
mjög undan baráttu austurrískr-
ar æsku gegn heimsmótinu, en
þeir skyldu ekki gleyma því, að
austurrísk æska var sniðgengin
og ekki spurð ráða, þegar móts-
staöurinn var ákveðinn, og vegna
nálægðarinnar við Ungverja-
land er æskulýður Austurríkis
vel á verði gegn áróðursbrellum
og voru samþykktar margar til
lögur.
Sigurður Magnússon hafði
framsögu um verðiagsmál og var
samþykkt tillaga þar sem fund-
urinn taldi núverandi verðlags-
ákvæði óraunhæf og ósanngjörn
og ítrekaði fyrri kröfur samtak-
anna um að heilbrigð samkeppni
verði látin ráða verðmynduninni.
Björn Ófeigsson hafði fram-
sögu um gjaldeyris- og innflutn-
ingsmál. Var um þau mál sam-
þykkt tillaga þar sem harmað
er, að viðskipti íslendinga hafi
færzt of mikið til vöruskipta-
landa, sem fullnægi ekki kröfum
um vörugæði. Var lögð áherzla
á, að viðskiptum yrði beint til
landa, sem hefðu betri vörur á
boðstólum og greiddu í frjáls-
um gjaldeyri. Einnig var lögð
áherzla á, að flutningsmálum
yrði skipað þannig, að sem
minnst röskun yrði á viðskipta-
lífinu.
Sigurliði Kristjánsson hafði
framsögu um skattamál og var
samþykkt að skora á Alþingi að
smjörsöluna s.f., þar sem mót-
mælt var eindregið, að selja allt
smjör undir sama merki og lýst
yfir óánægju vegna minnkandi
þjónustu fyrirtækisins gagnvart
kaupmönnum. Var skorað á fyr-
irtækið að endurskoða afstöðu
sína.
Samband smásöluverzlana var
stofnað árið 1950, en í Kaup-
mannasamtökum íslands eru nú
40 verzalanir víðsvegar ura
landið.
Stjórn Kaupmannasamtakanna
skipa þessir fulltrúar: Páll Sæ-
mundsson, formaður, Björn Ó-
feigsson, varaformaður, Björn
Jónsson, ritari, Þorvaldur Guð-
mundsson, gjaldkeri og með-
stjórnendur: Björn Guðmunds-
son, Björn Pétursson, Eggert
Kristinsson, Hafliði Jónsson,
Hendrik Berndsen, Jóhann Pét-
urssón, Jón Guðmundsson, Ólaf-
ur Þorgrímsson, Óskar NorS-
mann, Sigurður Ó. Ólafsson, Sig-
urliði Kristjánsson, Stefán Sig-
urðsson og Sverrir Sigurjónsson.
(Frétt fra K.í.)
andi í Hveragerði og Ölfusi og kommúnista. Við skulum t. d.
búast má við, að innan skamms hugsa okkur, að Hitler hefði hug
kvæmzt að halda „heimsmót
æsku fyrir friði og vináttu" i
Svíþjóð skömmu eftir hernám
Noregs og Danmerkur. Ætli
sænskur æskulýður hefði tekið
því þegjandi og hljóðalaust, jafn
vel þótt ríkisstjórn hinnar hlut-
lausu Svíþjóðar hefði veitt leyfi
til slíkrar hátíðahalda? Dæmið
er hliðstætt. Hér er ekki rúm til
að rekja mótmælabaráttu aust-
urrískrar æsku gegn festivalinu,
en það verður gert nákvæmar
síðar, ef tilefni gefst til. Mikil-
vægast er, að menn geri sér Ijóst,
að þátttaka í mótinu er bein
verði að byggja viðbótarálmu
við skólann, til að bæta úr mestu
húsnæðisvandræðunum.
Að loknum skólaslitum var
opnuð sýning á teikmngum og
handavinnu nemenda. Guðlaug
Björnsdóttir, handavinnukennari
stúlkna i ík upp þá nýbreytni að
skreyta sýningarsalinn með blóm
um frá Garðyrkjustöð Páls Mic-
helsens.
móðgun við æsku og stúdenta í
Austurríki.
Þáttur WFDY og IUS
íslenzkir kommúnistar virðast
skammast sín fyrir hlut-
deild fyrrnefndra alþjóðasam-
taka kommúnista að festivalinu.
Þótt þau séu álitin óhreinu börn-
in hennar Evu meðal ísl. komm-
únista, þá kæra samtökin sjálf
sig ekki alltaf um að fara í felur,
heldur beinlínis stæra sig af á-
hrifum sínum á mótxnu.
í Þjóðviljanum 12. marz sl. er
því mótmælt, að samtökin séu
kommúnistisk af því að stjórnar-
skrár þeirra séu „síður en svo
kommúnískar". Rétt er nú það,
en minna mætti á orð Sverris
Kristjánssonar í sama blaði 19.
apríl: „í hinni rúmhelgu tilveru
þjóðanna ræður bókstafur stjórn
arskrárinnar ekki úrslitum, svo
sem dæmin sanna“. Þetta á al-
veg sérstaklega við IUS og
WFDY. Þessi samtök skipulögðu
ein að öllu leyti 4 fyrstu heims-
mótin, eins og viðurkennt er 1
Þjóðv. 19. febr. (Þar er meira
að segja viðurkennt, að 2. og 3.
mótið hafi verið „mjög undir
áhrifum kalda stríðsins“. Þessi
samtök eru enn aðalskipuleggj-
endur mótanna. Á þingi WFDY
hafi nú „um langan tíma verið
frumkvöðull heimsmótanna“. Á
þingi sömu samtaka í Kiev í ág.
1957, var einnig samþykkt að
leggja fyrir framkvæmdastjórn-
ina að hefja undirbúning næsta
mótsins ] heimsmóts. Þess má og geta, að
boðsbréfin til stofnfundar alþjóð
legu undirbúningsnefndarinnar
komu öll frá WFDY. Áhugi
WFDY á mótunum kemur og
fram í því, sem framkvæmda-
stjóri samtakanna segir í „World
Youth“ nr 8, 1958: „WFDY og
meðlimasamtök þess ásamt mörg
um öðru.n samtökum taka þátt
í undirbúningsstarfsemi 7. festi-
valsins til þess að tryggja góðan
árangur þess“. (sjá á baksíðu)
Einnig skal minnt á ummæli i
„Komsomolskaja Pravda“ 14. ág.
1958: „Heimsmótið er orðið að
merkilegri erfðavenju innan hinn
ar alþjóðlegu æskulýðshreyfing-
ar .. Þessi mót stuðla að sam-
einingu lýðræðislegra afla í kapí
talískum ríkjum og nýlendum
og sannfæra þau, að einungis
með sameiginlegri baráttu þeirra
er hægt að varðveita frið á jörðu
og tryggja æskunni betri fram-
tíð. Með hverju nýju heimsmóti
streyma nýjar milljónir ungra
manna og kvenna frá öllum álf-
um hnattarins inn í raðir IUS og
WFDY. IUS lætur sinn hlut
heldur ekki eftir liggja. I bækl-
Jóhann Pálmason
V erzlunarmaður
Minning
f DAG verður jarðsettur frá Foss-
vogskapellu Jóhann Pálmason,
verzlunarmaður frá Hvamms-
tanga.
Hann andaðist á Landsspítalan-
um 17. þ.m. eftir mikla skurðað-
gerð og nokkurra vikna erfiða
sjúkdómslegu.
Jóhann var i^eddur 29. okt. ár-
ið 1887 að Felli í Sléttuhlíð, Skaga
fjarðarsýslu, sonur hjónanna
Pálma Þóroddssonar prests og
konu hans Önnu Jónsdóttur.
Framan af aldri dvaldist Jó-
hann hjá foreldrum sínum, en
stundaði síðan nám í Gagnfræða-
skóla Akureyrar.
Á yngri árum vann Jóhann
ýmsa algenga vinnu, stundaði m.
a. sjósókn. Árið 1912 réðst hann
verzlunarmaður til mágs sins,
Péturs Péturssonar kaupm. á Ak-
ureyri og starfaði þar unz sú
verzlun hætti störfum.
Nokkru síðar eða 1927 réðist
Jóhann til Sigurðar Pálmasonar
kaupm. á Hvammstanga og vann
þar alla tíð siðan við verzlunar-
störf, eða 32 ár, þar til á sl. vetri
að hann varð að láta af störfum
sökum veikinda.
Allan starfstíma sinn á Hvamms
tanga var Jóhann heimilismaður
ingnum „This is the IUS“ stend-
ur á bls. 61: „Það eru einungis
samtök eins og IUS og WFDY,
sem geta skipulagt slík mót
(festivöl) með góðum árangri".
Sjálfur hlutleysispáfinn Nehru
treystist ekki til þess að leyfa
WFDY til þess að halda þing sitt
í Indlandi, þar eð ríkisstjórn
hans sagðist álíta, að WFDY
stuðlaði að kalda stríðinu í heim-
inum. Nákvæmlega sama gildir
um IUS, og er þarflaust að hafa
fleiri orð um hið pólitiska eðli
þessara samtaka að sinni. Þó
mætti að lokum geta þess, að
fyrsti varaforseti WFDY er sjálf
ur Alexander Nikolajevitsj Shel-
epin, foringi sovézku ríkisleyni-
þjónustunnar (KGB, áður NKVD
og MVD), og er hann eftirmaður
þeirra Serovs og Beria. Hvernig
litist kommúnistum á, ef Allan
Dulles, forstöðumaður FBI, yrði
T., jafnáhrifamikill í WAY (Alþjóð-
Johann Palmason reyndist í lega Æskulýðssambandinu), og
húsbænda sinna frú Steinvarar og
Sigurður Pálmasonar.
starfi sínu hinn traustasti mað-
ur, samvizkusamur og heiðarleg-
ur svo af bar og mátti ekki vamm
sitt vita. Gilti þar einu hver í
hlut átti.
Að eðlisfari var Jóhann hjarta
hlýr og viðkvæmur, en á yfir-
borðinu fremur hrjúfur og bland-
aði ekki geði við hvern sem var.
Barngæzku Jóhanns var við-
brugðið og munu börnin á hinu
mannmarga heimili á Hvamms-
tanga lengi minnast gjafmildi
hans og viðleitni til að verða við
óskum þeirra.
Jóhann kvæntist ekki, en eign
aðist eina dóttur barna, Freyju,
sem búsett er á Akureyri.
Kæri Jóhann. — Við hinztu
kveðju fylgja þér einlægar þakk-
ir heimilisfólksins á Hvamms-
tanga, þess sem heima er og hins
sem flutt er í burtu fyrir langa og
trygga vináttu, og heiðarleika í
starfi.
Ástvinum Jóhanns færi ég
fyllstu samúðarkveðjur, sér í lagi
systur hans Bryndísi, og manni
hennar Steindóri Gunnlaugssyni,
er veittu honum ástúð og um-
hyggju í svo ríkum mæli til
hinztu stundar.
Sig. Magnússon.
er þó ólíku sama.. að jafna?
Aðalfundur Félags
búsálialda- og
járnvörukaup-
marma
AÐALFUNDUR Félags bús-
áhalda- og járnvörukaupmanna
var haldinn 16. aprrl. Formaður
var endurkjörinn Björn Guð-
mundsson. Meðstjórnendur voru
kosnir Páll Jóhannesson og Sig-
urður Sigurðsson, og í varastjórn
Hannes Þorsteinsson og Jón
Þórðarson.
Aðalfulltrúi í stjórn Sambands
smásöluverzlana var kosinn
Björn Guðmundsson og Guð-
mundur Jónsson til vara.
Fundurinn samþykkti að félag-
ið gengi í International Federa-
tion Of Ironmongers And Iron
Merchants Association (I.F.L.A.),
sem eru alþjóða samtök slíkra
félaga, en I.F.I.A. hefur nú starf-
að í 50 ár.