Morgunblaðið - 22.07.1959, Side 3

(VTið*ikudagur 22. Júlí 1959
UORCVIVBLAÐIÐ
3
Júli-bók Almenna bókafélagsins:
íslenzk íbúðarhús
éífir Hörð Bjarnason og Atla Má
Forseti tslands og biskupinn ganga úr kirkju.
— Sefning Aljjingis
Framh. af bls. 1
í síðari hluta ræðu sinnar vék
herra Sigurbjörn Einarsson, bisk
up að því, hve rúmhelgin hpfði
aukizt í þjóðfélaginu en heigin
dvínað. Að lokum bað hann hinu
nýja Alþingi Guðs blessunar.
Allmargt kirkjugesta hlýddi
prédikun þar á meðal fulltrúar
erlendra ríkja.
Gamalla þingskörunga
saknað
Að guðsþjónustu lokinni var
gengið aftur til Alþingishússins
og tóku þingmenn sér sæti í sal
neðri deildar. Miklar breyting-
ar hafa orðið á þingheimi síðan
síðasta þing sat, en eins og skýrt
var frá í blaðinu í gær hafa 15
þingmenn horfið úr þingsölum
og nýir menn tekið sæti í þeirra
stað. Var ekki laust við að menn
söknuðu ýmissa gamalla þing-
skörunga, sem setið hafa'á þingi
óslitið síðustu áratugina. Nú voru
komnir nýir menn í sæti þeirra,
sem væntanlega eiga langa þing
setu fyrir höndum margir hverj-
Forseti sétti þingið
Klukkan 2,40 gekk forseti ís-
lands í þingsalinn. Setti hann
þingið með svofelldum orðum:
„Hinn 9. júlí 1959 var gefið út
svohljóðandi forsetabréf:
„Forseti Islands
gjörir kunnugt:
Eg hef ákveðið, samkvæmt
stjórnarskrá hins íslenzka lýð-
veldis, 17. júní 1944, að Alþingi
skuli koma saman til aukafundar
þriðjudaginn 21. júlí 1959.
Um leið og ég birti þetta, er
öllum, sem setu eiga á Alþingi,
boðið að koma nefndan dag til
Reykjavíkur og verður þá Al-
þingi sett, eftir að guðsþjónusta
hefur farið fram í Dómkirkjuhni,
er hefst kl. 13,30.
Gjört að Bessastöðum,
9. júlí 1959
Ásg. Ásgeirsson
(L.S.)
/ Emil Jónsson.
Forsetabréf er stefnir Alþingi
saman til aukafundar þriðjudag-
inn 21. júlí 1959“.
Samkv. því bréfi, sem ég nú
hefi lesið, lýsi ég yfir því, að
Alþingi Islendinga er sett.
Að svo mæltu bið ég alþingis-
menn að minnast ættjarðarinnar
með því að rísa úr sætum“.
Þingmenn risu úr sætum, og
forsætisráðherra mælti:
„Heill forseta vorum og fóstur-
jörð“, og tók þingheimur undir
þau orð með ferföldu húrra-
hrópi.
„Samkv. 1. gr. þingskapa ber
aldursforseta að stýra fundum
ÚT ER kominn hjá Almenna
bókafélaginu bók mánaðarins fyr
ir júlí. Nefnist hún „íslenzk íbúð-
arhús“ og hafa þeir Hörður
Bjarnason, húsameistari ríkisins
og Atli Már annazt útgáfuna að
öllu leyti.
Islenzk íbúðarhús er 168 bls.
að stærð, en af því eru 110
myndasíður. Eru þar sýnd 31
íbúðarhús, frá smáíbúðarhúsum
upp í fjölbýlishús, utan- og inn-
anhússmyndir ásamt teikningu af
grunnfleti húsanna og skýringum
við þær. Við hvert hús er tekin
fram stærð hússins, hver sé arki-
tekt þess og eigandi íbúðarinnar.
Ennfremur eru í bókinni tækni
legar greinar og fylgja flestum
þeirra nákvæmar skýringarmynd
ir. Þessir eru höfundar grein
anna: Hörður Bjarnason, sem
skrifar alllangan formála, er
hann nefnir Bókin og bygging-
arnar. Fjallar sú grein m.a. all-
ítarlega um hlutverk arkitektsins
við byggingu hússins. Helgi Hall-
grímsson, húsgagnaarkitekt, skrif
SIAKSTEIM/VR
ar um eldhúsinnréttingar, Sveinn
Torfi Sveinsson, verkfræðingur,
um einangrun og upphitun húsa,
Jón Á. Bjarnason, verkfræðingur
um lýsingu ábúða og dr. Jón
Sigurðsson, borgarlæknir um
hollustuhætti íbúðanna. Loks er
þýdd grein, er nefnist Litir og lita
val.
Ljósmyndirnar hafa þeir Pétur
Thomsen og Andrés Kolbeinsson
tekið, setning leturs hefur ísa-
foldarprentsmiðja annazt, en að
öðru leyti hefur Lithoprent unn-
ið bókina, og er frágangur allur
hinn smekklegasti.
Bókin hefiy verið send til um-
boðsmanna Almenna bókafélags-
ins um land allt, en félagsmenn
í Reykjavík vitji hennar í af-
greiðslu félagsins að Tjarnargötu
16.
Aþenu, 20. júlí. — Grivas
leggst gegn því að Kýpur verði
meðlemur brezka samveldisins
eftir að hún hefur öðlazt sjálf-
stjórn.
Þeir átta þingmeiui Sjálfstæðisflokksins, sem ekki áttu sæti á síðasta Alþingi. — Fremri röð frá
vinstrl: Þorvaldur Garðar Kristjánsson, þm. Vestur-lsfirðinga, Gísli Jónsson, þm. Barðstrendinga,
Guðlaugur Gislason, þm. Vestmannaeyinga, Einar Ingimundarson, þm. Siglfirðinga. — Aftari röð
frá vinstri: Séra Gunnar Gíslason, 2. þm. Skagfirðinga, Matthías Á. Mathiescn, þm. Hafnfirðinga,
Jónas G. Rafnar, þm. Akureyringa og Jón Árnason, þm. Borgfirðinga.
þar til forseti sameinaðs þings
hefur verið kosinn. Aldursfor-
seti er nú Páll Zóphóníasson, 1.
þm. N.-Múl., og ég bið hann að
ganga til forsetastóls“.
Rannsókn kjörbréfa
Tók Páll Zóphóníasson, 1. þm.
Norðmýlinga við fundarstjórn.
Minntist hann fyrst látir.s þing-
manns, Magnúsar Péturssonar
eins og skýrt er frá annarsstaðar
í blaðinu. Þá tilnefndi hann sem
fundarritara þá Skúla Guðmunds
son, þm. Vestur-Húnvetninga og
Magnús Jónsson 2. þm. Eyfirð-
inga. Síðan var þingmönnum
skipt niður í þrjár kjördeildir
samkvæmt 1. gr. þingskapa til
að athuga kjörbréf og var gert
hálftíma fundarhlé á meðan sú
athugun fór fram.
Klukkan 3,45 var fundi fram
haldið og skýrðu þá framsögu-
menn kjördeilda frá athugun
kjörbréfa.
Bernharð Stefánsson, 1. þm. Ey
firðinga hafði framsögu fyrirl.
kjördeild, sem hafði rannsakað
kjörbréf 3. kjördeildar. Kvað
hann það samróma álit deildar-
innar að ekkert væri við kjör-
bréfin að athuga, en eftir fund
kjördeildarinnar hefði sér verið
afhent bréf um þrjú vafaatkvæði
í Barðastrandasýslu. Þar sem
ellefu atkvæða munur hefði ver-
ið á þingmanninum og þeim sem
næst honum hefði komizí gætu
þessi þrjú atkvæði engum úr-
siitum ráðið og virtist því ekki á-
stæða til annars en taka kjörbréf
þingmannsins gilt.
Framsögumaður annarrar kjör
deildar var Ólafur Jóhannesson,
1. þm. Skagfirðinga. Hafði sú
kjördeild rannsakað kjörbréf 1.
kjördeildar. Kvað hann kjörbréf
allra þingmanna þeirrar deildar
hafa borizt nema kjörbréf Bern-
harðs S'efánssonar, en hins veg-
ar hefði borizt staðfest sím-
skeyti frá yfirkjörstjórn um að
kjörbréf hans hefði verið gefið
út. Legði 2. kjördeild því til að
öll kjörbréf 1. kjördeildar yrðu
samþykkt.
Gísli Jónsson, þm. Barðstrend-
inga var framsögumaður 3. kjör-
deildar, sem rannsakaði kjörbréf
2. kjördeildar. Minntist hann
fyrst á kjörbréf Björns Pálssonar
þm. Austur-Húnvetninga og
kvað kjördeildinni hafa borizt
bréf frá dómsmálaráðuneytinu
vegna kæru, sem fram hefði kom-
ið vegna kosninganna. Hefði kjör
deildin fallizt á úrskurð ráðu-
neytisins og legði því til að þetta
kjörbréf yrði tekið gilt. Þá kvað
framsögumaður sé: hafa borizt
bréf frá yfirkjörstjórn Skaga-
fjarðarsýslu um þrjú vafaat-
kvæði, en þar sem þau breyttu
engu um úrslit kosninganna legði
kjördeildin til að kjörbréf við-
komandi þingmanns yrði tekið
gilt.
Voru nú tillögur kjördeilda
bornar til atkvæða og kjörbréf
allra þingmanna samþykkt með
52 samhljóða atkvæðum, en þing
menn voru allir mættir til þings
Þessu næst undirrituðu nýir
þingmenn eiðstaf, og voru það
þessir: Björn Pálsson, þm. Aust
ur-Húnvetninga, Guðlaugur Gísla
son, þm. Vestmannaeyinga, Jón
Árnason, þm. Borgfirðinga, Matt
hías Á. Mathiesen, þm. Hafnfirð-
inga, Óskar Jónsson, þm. Vestur-
Skaftfellinga, Þorvaldur Garðar
Kristjánsson, þm. Vestur-ísfirð-
inga og Þórarinn Þórarinsson, 7.
þm. Reykvíkinga.
Þessu næst skýrði forseti frá
því, að þar sem þingmenn væru
nýkomnir til bæjarins og hefðu
ekki haft mikinn tíma til að ræð-
ast við, yrði forsetakjöri frest-
að til næsta dags og var fundi
frestað til kl. 1,30 í dag.
Hefja Framsóknarmenn
málþóf?
Það Alþing, sem kom saman
í gær ætti að geta orðið stutt.
Verkefni þess eru fyrst og fremst
að samþykkja öðru sinni kjör-
dæmabreytinguna og setja ný
kosningalög. Þetta er einfalt
verk og fljótunnið.
Þrátt fyrir þetta kynni svo að
fara að þinghaldið drægist á
langinn. Ef Framsóknarmenn
hefja málþóf um kjördæmamálið
að nýju hlýtur það að lengja
þingið verulega. Yfirgnæfandi
meirihluti íslenzkra kjósenda
hefur að vísu lýst yfir fylgi við
stjórnarskrárbrcytinguna. Aðeins
rúmlega 27% þeirra greiddu
Framsóknarflokknum atkvæði.
Nær 73% kusu þá flokka, sem
beittu sér fyrir nýrri og lýðræðis
legri kjördæmaskipan.
En hin gamla maddama er
sjálfri sér lík. Nú segir hún að
forvígismönnum kjördæmabreyt-
ingarinnar beri að hverfa frá
henni, hætta við hana. ! !
Þannig er þá virðing Fram-
sóknarmanna fyrir vilja þjóðar-
innar og dómi hennar í frjálsum
kosningum.
Afturhaldið uppmálað
Framsóknarflokkurinn hefur
lengstum hamrað á því að hann
sé „frjálslyndur milliflokkur".
En í hverju birtist frjálslyndi
hans?
Ber það vott um frjálslyndi að
hafa ævinlega barizt gegn leiðrétt
ingum á kjördæmaskipan lands-
ins?
Vissulega ekki. Stjórnarfar
þjóðarinnar er mjög háð því að
Alþingi sé rétt mynd af vilja
hennar. Löggjafarsamkoma, sem
er skrípamynd af þjóðarviljanum
getur ekki notið trausts og virð-
ingar. Hún er heldur ekki fær
um að leysa vandamál þjóðar
Framsókn hefur afhjúpað aftur
haldseðli sitt rækilega með því að
ríghalda í rangláta kjördæmaskip
an fyrr og síðar. Frjálslynt fólk,
sem ann þróun og uppbyggingu
í þjóðfélagi sínu á þess vegna
enga samleið með þessum aftur-
haldsama hentistefnuflokki.
Síld og þjóðarhagur
Þegar síldveiði glæðist fyrir
Norðurlandi vakna jafnan vonir
um það að hinir „góðu og gömlu
síldartímar“ séu að renna upp.
Sú var tiðin að öll skip komu
hlaðin að landi af síldarmiðun-
um og verksmiðjurnar höfðu ekki
undan að bræða. Þá voru nýjar
verksmiðjur byggðar og glæsileg
og stærri skip keypt til veiðanna.
En einmitt þá brá svo við að síld-
in lét standa á sér. í 15 ár má
segja að síldveiðin fyrir Norður-
Iandi hafi aðeins verið svipur hjá
sjón miðað við það, sem áður var.
Hinar nýju verksmiðjur hafa
staðið þöglar árum saman. Fróð-
ustu menn hafa reiknað út að
síldarleysið hafi valdið þjóðinni
tjóni er nemur mörgum milljörð-
um króna í erlendum gjaldeyri.
Of snemmt er að fullyrða
nokkuð um niðurstöður sildar-
vertiðarinnar í ár. En horfur eru
betri um góðan árangur en oft
áður.
Góð sildarvertíð í sumar gæti
haft mikil áhrif á afkomu þjóð-
arinnar. Gjaldeyrisaðstaðan hef-
ur verið erfið og bátaútvegurinn
berzt í bökkum. Mikill síldarafli
mundi rétta við margra hag.
Sjómönnum vélbátaflotans
veitti heldur ekki af góðri síldar
vertíð í sumar. Sívaxandi dýrtáð
og verðbólga á stjórnartimabili
vinstri stjórnarinnar hefur bitn-
að á þeim ekki siður en öðrum
J landsmönnum.