Morgunblaðið - 28.02.1960, Side 20

20
Sunnudagur 28. februar 1960
M O K C V w r» r i n 1 Ð
stjórinn okkur hraðar áfram með
degi hverjum. Enginn gat nokkru
sinni sagt um það, hvenær við
losnuðum á daginn, því að í
hinum óheilbrigða ákafa sínum
lét hann oft endurtaka tilgangs-
lausar æfingar tuttugu eða þrjá-
tíu sinnum á dag. Það var að-
eins með erfiðismunum, sagði
ég, að mér tókst að losna í tæka
tíð í dag og guð einn mátti vita,
hvort mér auðnaðist að koma
stundvíslega á morgun — guð og
Þetta voru hin örlagariku mis-
tök, sem ég gerði og hélt áfram
að gera nokkra næstu daga —
óbætanleg, ófyrirgefanleg — mis
tök. Þrátt fyrir allar mínar ör-
væntingarfullu tilraunir, þá
greip ég aldrei til varaforða
míns af þolinmæði og þreki, til
þess að reyna að fela tilfinning-
ar mínar. Það var árangurslaust,
þótt ég einsetti mér að sýna
hvorki í orði, tilliti né hreyfing-
um, að ást hennar væri mér til
ama og angurs. Aftur og aftur
minntist ég aðvarana Condors,
um það hættulega ástand, sem ég
kynni að skapa, hvílíka ábyrgð
ég tæki á mig, ef ég særði þessa
viðkvæmu barnssál. — Leyfðu
henni að elska þig, sagði ég við
sjálfan mig — leyndu tilfinning-
um þínum, hræsnaðu í þessa einu
viku, til þess að hlífa stolti henn
ar við" ólífsund. Láttu hana ekki
gruna að þú sért að blekkja
hana með því að tala svona sann
færandi um skjótar batahorfur
og lækningu, meðan þú skelfur
af andlegu uppnámi og blygðun.
Hagaðu þér eðlilega, rólega, hélt
ég áfram að brýna fyrir sjálfum
mér. Reyndu að gera rödd þína
hlýlega, reyndu að leggja ást og
viðkvæmni í snertingu þína------
En milli konu og þess manns,
sem hún hefur einu sinni opin-
berað tilfinningar sínar, er
andrúmsloftið þrungið leyndar-
dómfullum, hættulegum spenn-
ingi. Það er einkenntndi fyrir
þá sem elska, að þeir hafa næst-
um yfirnáttúrlega innsýn í hinar
einlægustu tilfinningar þess er
þeir elska. Og þar sem ástin,
samkvæmt leyndustu lögmálum
veru sinnar, þráir ávallt hið tak-
markalausa, þá er öll takmörk-
un, öll temprun, þeim andstæð,
óþolandi. Við hvert minnsta
merki um þvingun, takmörkun,
gruna þeir þann hinn sama um
andstöðu. Hvert hik við að veita
algert samþykki, túlka þeir rétti
lega sem leynilega mótstöðu. Og
það hlýtur að hafa borið á fáti
og vandræðum í hegðun minni,
óeinlægni og uppgerð í því 'sem
ég sagði, því að allar tilraunir
mínar urðu til einskis. — Mér
mistókst í hlutverki mínu: að
sannfæra hana og nú skildist
henni, að ég myndi aldrei gera
það eina, það aleina, sem hún
þráði: að endurgjalda ást henn-
ar. Stundum, í miðjum samræð-
um og á þeim augnablikum,
þegar ég hélt að ég væri nú loks
ins að endurvinna traust hennar
og vináttu, þá gaf hún mér
snöggt, hvasst hornauga, svo að
ég neyddist til að líta undan. —
Mér fannst eins og hún væri að
kanna innstu hugarfylgsni mín.
Og þannig hélt þetta áfram í
þrjá daga. Það var kvöl fyrir
mig, kvöl fyrir hana. Allan tím-
ann skynjaði ég hina hljóðu,
áköfu eftirvæntingu í augnaráði
hennar, í þögn hennar. Þá — ég
held að það hafi verið fjórða dag
inn — varð ég var við einkenni-
lega andúð, sem ég gat með engu
móti skilið í fyrstu. Ég hafði far-
ið að heimsækja hana, eins og
venjulega, að liðnu hádegi og
keypt nokkur blóm handa henni.
Hún tók við þeim, án þess næst-
um að líta á þau og lagði þau
kæruleysislega til hliðar, eins og
til þess að sýna mér með ásettu
skeytingarleysi, að ég þyrfti
ekki að ímynda mér, að ég gæti
keypt sjálfan mig lausan, með
því að gefa henni gjafir. „Ham-
ingjan sönn, hvers vegna þessi
fallegu blóm?“ sagði hún næstum
með fyrirlitningu og hélt áfram
að skýla sér bak við varnargarð
úr opinskárri og óvinveittri
þögn. Ég reyndi að halda uppi
léttum samræðum en hún svar-
aði með stuttu: „Oh?“ eða „Er
það svo?“ eða „En undarlegt".
Hún gaf það greinilega og á móðg
andi hátt í skynandi hátt í skyn,
að henni leiddist samtalið við
— Ég veiddi 24 fiskibollur!
mig. Með hegðun sinni lagði hún
líka af ásettu ráði áherzslu á
áhugaleysi sitt: hún handlék bók,
fletti blöðunum, lagði hana frá
sér, fitlaði við hina og þessa
hluti, geispaði einu sinni eða
tvisvar og kallaði loks á Jósef til
þess að spyrja hann að því hvort
hann hefði látið loðkápuna sína
niður í ferðatösku. Þegar hann
hafði svarað því játandi, sneri
hún sér aftur að mér og sagði
kuldalega. „Hvað voruð þér ann
ars að segja?“, sem sýndi aðeins
of greinilega að hún hefði helzt
viljað bæta við: „Mér stendur al-
veg á sama um hvað þér eruð að
■masa“.
Að lokum fann ég að mótstöðu
afl mitt var farið að veikjast. —
Ég leit oftar og oftar til dyra, í
þeirri von að einhver kæmi —
annað hvort Ilona eða Kekes-
falva — til þess að leysa mig frá
þessu vonlausa „eintali". — En
jafnvel það fór ekki framhjá
henni. „Eruð þér að líta eftir ein
hverju?" spurði hún samúðar-
fullri röddu, en með illa dulinni
fyrirlitningu. „Vantar yður eitt-
hvað?“ Og mér til blygðunar gat
ég aðeins stamað: „Oh, nei, nei,
alls ekki neitt“. Skynsamlegast
hefði auðvitað verið fyrir mig að
taka áskorun hennar og hrópa:
„Hvað ætlist þér til að ég geri?
Hvers vegna kvelurðu mig
svona? Ef þú vilt ekki hafa mig
hér, þá skal ég fara“. En ég hafði
lofað Condor því að forðast að
segja nokkuð það, sem gæti orð-
ið henni til áfalls, eða orsakað
deilu og þess vegna var ég nógu
heimskur til að halda þessum
samræðum áfram í tvær klukku-
stundir, þangað til Kekesfalva
birtist loks, órólegur og tauga-
óstyrkur eins og venjulega og
kannske jafnvel enn áhyggju-
fyllri. „Eigum við ekki að fara
að borða?“ spurði hann.
Og svo settumst við umhverf-
is borðið. Edith andspænis mér.
Hún leit aldrei upp, meðan mat-
azt var og mælti ekki orð við
neitt okkar. Við fundum öll þrjú
hversu óþægileg og jafnvel móðg
andi þessi ósveigjanlega þögn
hennar var. Ég lagði mig því all-
an fram við að létta örlítið and-
rúmsloftið í kringum okkur og
sagði hverja söguna eftir aðra,
enda þótt mér fynndist allan tím
ann því líkast sem flibbinn minn
væri að kyrkja mig. En það
voru aðeins þau Ilona og Kekes
falva sem hlógu þvinguðum
hlátri, bersýnilega til þess að
draga athyglina frá hinni kvelj-
andi þögn Ediths. Haltu áfram að
tala, hvað sem það kostar, sagði
ég við sjálfan mig og svo sagði
ég þeim frá því, hvemig við vær
um reknir áfram allt sumarið
og vissum naumast hvort við
stæðum á höfði eða fótum. Enda
þótt tveir úlanar hefðu dottið af
hestbaki í gær, vegna sólstúngu,
þá rak gamli ofstækisfulli harð-
svo auðvitað ofurstinn, sem þessa
dagana liti á sjálfan sig sem er-
indreka guðs á jörðunni.
Þetta var sannarlega fullkom-
lega saklaus athugasemd, sem
ekki hefði átt að móðga neinn
eða æsa. Ég hafði talað við Kek-
esfalva í léttum, glaðlegum tón,
án þess að líta á Edith, þar eð
ég þoldi með engu móti lengur
að sjá hvernig hún starði tóm-
lega út í bláinn. Þá glampaði
skyndilega í einhverju. Hún
hafði fleygt hnífnum sínum, sem
hún hafði verið að handleika
allan tímann, niður á diskinn og
þegar við litum óttaislegin á hana
hreytti hún út úr sér:
„Gott og vel, ef það er svona
mikil fyrirhöfn fyrir yður að
koma hingað, þá skuluð þér bara
vera kyrr í hermannaskálunum
eða kaffihúsinu. Við getum svo
hæglega komizt af án yðar“.
Við störðum öll á hana með
öndina í hálsinum. Það var lík-
ast því sem skoti hefði verið skot
ið inn um gluggann til okkar.
„Edith“, stamaði Kekesfalva
og vætti þurrar varirnar.
En hún kastaði sér geðvonsku-
lega aftur á bak í stólnum. „Nú,
við getum ekki annað en vor-
kennt marmi ,sem er svona þjáð-
ur og þjakaður. Við ættum sann
arlega að gefa honum frí. Ég fyr-
ir mitt leyti myndi áreiðanlega
ekki mæla gegn því“.
Kekesfalva og Ilona litu vand-
ræðaleg hvort til annars. Þeim
skildist það báðum ,að ég hafði
alveg að ástæðulausu orðið fórn-
ardýr duttlunga hennar og geð-
veiklunar og á hinu áhyggju-
fulla auga sem þau gáfu mér, sá
ég að þau voru hrædd um að ég
myndi svara ruddaskap með
ruddaskap. Og af þeim sökum
reyndi ég alveg sérstaklega að
stjórna skapi mínu.
„Ég skal segja yður Edith, að
ég held að þér hafið raunveru-
lega alveg rétt fyrir yður“, sagði
ég eins hjartanlega og mér frek-
ast var unnt. — „Þegar ég kem
svona dauðþreyttur, þá er ég
sannarlega ekki mjög skemmti-
legur. Ég hefi t.d. fundið það
mjög greinilega í dag, að ég hefi
verið yður til sárustu leiðinda.
En þér ættuð nú samt að geta
þolað mig í nokkra daga. Ég get
nú ekki hvort sem er komið oft
í heimsókn til yðar héreftir. Hús-
ið verður autt og tómt innan
skamms og þið öll farin í burtu.
Ég get bókstaflega ekki trúað
því, að það séu aðeins fjórir dag
ar eftir — fjórir, eða öllu heid-
ur þrír og hálfur dagur. Þangað
til þið ....
En nú rak hún upp hvellan,
skerandi hlátur sem hljómaði
mjög óþægilega í eyrum mér.
„Hlustið þið bara á hann! Þrír
og hálfur dagur! Ha-ha! Hann
hefur sannarlega reiknað það ná
kvæmlega út, hvað langt sé
Herra Trail? Ég verzla með
íerðalagaútbúnað hér. Frú Blitz
tímaði mér og bað mig að hafa
farangur yðar reiðubúinn fyrir
ferðina til elgdýraslóðanna.
Takk fyrir. Ég er tilbúinn að
leggja af stað. Ef ríkisstjórnin
hefði ekki verndað þetta svæði,
væru öll þessi risatré horfin, og
sennilega elgdýrin líka. Ég ætti
bráðum að fara að rekast á elg-
dýr. Hvað, þetta blíómaðj eins og
‘ rif filskot
þangað til hann losnar loksins
við okkur. Ég býst við að hann
hafi keypt sér dagatal og sett
rautt merki við burtfaradag okk
ar. En farið þér nú varlega.
Menn geta stundum reiknað
dæmin óþægilega skakkt. Ha-
ha! Þrír o ghálfur dagur, þrir
ajtltvarpiö
Sunnudagur 28. febrúar
8.30 Fjörleg tónlist fyrsta hálftíma
vikunnar.
9.00 Fréttir. — 9.10 Veðurfregnir.
9.20 Vikan framundan.
9.35 Morguntónleikar:
a) Þrjú andleg kórlög eftir Jesqu
in des Prés (Söngflokkurinn
Coraud 1 París flytur).
b) „Minni Islands", forleikur op.
9 eftir Jón Leifs (Utvarpshljóm
sveitin í París; Leconte stj.).
c) Resítatív úr fiðlukonsert í F-
dúr eftir Francesco Antonio
Bonporti (Karel Sroubek og
tékkneska fílharmoníuhljómsv.
leika; Antonio Pedrotti stj.).
d) Atriði úr „Tristan og Isolde**
eftir Wagner (Kirsten Flagstad,
Dietrich Fischer-Dieskaup, Rud
olf Schock og fílharmoníuhljóm
sveitin í Berlín flytja; Wilhelm
Furtwángler stj.).
e) Ricercare fyrir 6 raddir úr
„Tónafórn" eftir Bach (Kamm«
erhljómsv. leikur; Edwin Fisch
er stj.).
f) „Brjóttu hungruðum brauð
þit.t“, kantata eftir Bach (Gunt
hild Weber, Lore Fischer, Her-
man Schey, mótettukórinn og
fílharmoníuhljómsv. í Berlín
flytja; Frizt Lehmann stj.).
11.00 Messa 1 Hallgrímskirkju (Séra
Pétur Magnússon 1 Vallanesi pré-
dikar; sr. Jakob Einarsson fyrrv.
prófastur þjónar fyrir altari. Org-
anleikari: Páll Halldórsson).
12.15 Hádegisútvarp.
13.15 Erindi: Um útvarp í Bandaríkj-
unum (Jón Magnússon fréttastj.).
14.00 Miðdegistónleikar: Svissnesk tón
list frá útvarpinu í Zörich. Verk
eftir Paul Muller, Jaques Wil-
berger, Constantin Regemey og
Willy Burkhard.
15.30 Kaffitíminn: — (16.00 Veðurfr.).
a) Lúðrasveit Reykjavíkur leikur;
Jan Moravek stjórnar.
b) Jane Froman syngur létt lög.
16.30 Endurtekið efnl:
a) „Ekið fyrir stapann", fyrsti
kafli nýbyrjaðar leiksögu Agn-
ars Þórðarsonar.
b) Frá píanótónleikum Guðrúnar
Kristinsdóttur 31. f.m.
17.30 Barnatími (Anna Snorradóttir):
a) Þáttur af kisunni Pálínu.
b) Leikritið „Milljónasnáðinn**;
II. þáttur (Jónas Jónasson bjó
til flutnings).
18.25 Veðurfregnir.
18.30 H1 jómplötusafnið (Gunnar Guð-
mundsson).
19.25 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
20.20 Chopin-kvöld:
a) Sönglög eftir Chopin (Pólska
söngkonan Eugenia Zareska
syngur. — Andrés Björnsson
les Ijóðin 1 ísl. þýðingu Þor-
steins Valdimarssonar).
b) Tilbrigði eftir Chopin fyrlr
píanó og hljómsveit um stef úr
„Don Giovanni'* eftir Mozart
(Vékman-Tsérbina og útvarps-
hljómsv. í Moskvu; Samosud
stjórnar).
21.00 Spurt og spjallað í útvarpssal.
Þátttakendur skáldin Einar Bragi,
Gunnar Dal, Jónas Arnason og
Stefán Jónsson fréttamaður. Um-
ræðum stjórnar Sigurður Magn-
ússon fulltrúi.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.05 Danslög.
23.30 Dagskrárlok.
Mánudagur 29. febrúar
8.00—10.00 Morgunútvarp. (Bæn. —
8.15 Tónleikar. — 8.30 Fréttir. —
8.40 Tónleikar. — 9.10 Veðurfregn
ir. — 9.20 Tónleikar).
12.00 Hádegisútvarp. — (12.25 Fréttir
og tilkynningar).
13.15 Búnaðarþáttur: Frá setningu bún
aðarþings sl. föstudag (GIsli
Kristjánsson sér um upptökuna).
15.00—16.30 Miðdegisútvarp. — (16.00
Fréttir og veðurfregnir).
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Tónlistartími barnanna (Fjölnir
Stefánsson).
18.55 Framburðarkennsla í dönsku.
19.00 Þingfréttir. — Tónleikar.
19.40 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
20.30 Hljómsveit Ríkisútvarpsins leik-
ur sinfóníu nr. 96 í D-dúr (Krafta
verkið) eftir Haydn. Stjórnandi:
Hans Antolitsch.
21.00 Landhelgi Skotlands, — erlndi
(Júlíus Havsteen fyrrum sýslu-
maður).
21.25 Tónleikar: Sellókonsert í c-moll
eftir Johann Christian Bach —
(Josef Schuster og Los Angele*
hljómsveitin leika; Franz Wex-
man stjórnar).
21.40 Um daginn og veginn (Þór Vil-
hjálmsson lögfræðingur).
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Passíusálmur (12).
22.20 Islenzkt mál (Asgeir Bl. Magnús-
son cand. mag.).
22.35 Kammertónleikar: Strokkvarttett
nr. 1 í a-moll op. 7 eftir Béla
Bartók (Pro Arte-kvartettinn leik
ur).
•í-10 D«^«Kkrárlok.