Morgunblaðið - 02.03.1960, Síða 15

Miðvikudagur 2. marz 1960
MORCVISBLAÐIÐ
15
AT H U G A5 E M D
í 60 ÁRA afmælishófi Trésmiða-
félags Reykjavíkur að Hótel
Borg þ. 10. des. sl. flutti form.
félagsins Guðni H. Árnason ræðu,
sem varla er í frásögur færandi
svo eðlilegt sem það er við slíkt
tækifæri, enda þótt sumt af því
sem form. sagði orkaði nokkuð
tvímælis.
En þar sem ræðan hefur nú
verið birt í Morgunblaðinu þ. 26.
þ. m. án endurbóta, þótt sumu
hafi verið sleppt, verður ekki
hjá því komizt að gera smá at-
hugasemd.
Hér verður aðeins rætt um
þann hluta ræðu formanns, sem
snertir stofnun Meistarafélags
húsasmiða í Reykjavík. Smærri
atriði eins og það, að formaður
í upptalningu á fyrrverandi for-
mönnum félagsins nefnir menn,
sem enginn kannast við og slepp-
ir öðrum, sem nokkuð hafa kom-
ið við sögu, og endurtekur þetta
siðan í stærsta blaði landsins,
verður ekki rætt hér.
Stofnun Meistarafélagsins og
aðdragandi þess er söguleg stað-
reynd sem ekki hefur verið rædd
fyrr opinberlega. Samkvæmt
ræðu formanns getur hlutlaus
lesandi naumast fengið á þessu
aðra mynd en þá, að stofnendur
Meistarafélagsins hafi klofið sig
út úr Trésmiðafélaginu, þrátt
fyrir það þótt áður væri búið
að fella með allsherjar atkvæða-
greiðslu að skipta félaginu.
Síðan senda þeir kröfubréf,
þar sem krafizt er greiðslu á
hluta af eignum Trésmiðafélags-
ins.
Orðrétt segir formaður: „Und-
ir þetta bréf skrifuðu 74 menn,
er áður höfðu verið félagar Tré-
smiðafélagsins og má segja að
með því hafi félagið í rauninni
klofnað, þar sem allsherjar at-
kvæðagreiðsla hafði rúmu ári áð-
ur ákveðið að félaginu yrði ekki
skipt“.
Þar hafið þið það.
Þessi frásögn formanns Tré-
smiðafélagsins er hin herfilegasta
misþyrming á staðreyndum, og
vil ég ætla, að hér sé um að
kenna ókunnugleika hans á sögu
félagsins, en ekki að hann hafi
vísvitandi hallað þar réttu máli.
Þar sem það kom i minn hlut
að verða fyrsti formaður Meist-
arafélags húsasmiða í Reykjavík
og var áður um langt skeið í
stjórn Trésmiðafélagsins, þekki
ég þetta mál í smáatriðum, en
saga þess er í stórum dráttum
sú, að á árinu 1953 var þröngv-
að í gegn tillögu, sem var á þá
leið, að atkvæðisréttur var tek-
inn af vissum hópi starafandi
manna innan T. R. en þeim aftur
á móti gert að greiða hæstu gjöld
til félagsins og bundnir af öll-
um skyldnum gagnvart því.
Samþykkt þessi gat á engan
hátt staðizt gagnvart anda fé-
lagslaganna. Það var þó ekki
farið út í það að fá þessa sam-
þykkt ómerkta, heldur leitað
samkomulags með því að kjósa
nefnd í málið.
Álit nefndarinnar var einróma
á þann veg að skipta félaginu í
sveina- og meistarafélag ,og til-
laga nefndarinnar gat naumast
verið á annan veg, því öllum var
Ijóst, að eftir þær aðgerðir, sem
á undan voru gengnar var
með öllu útilokað að halda
félaginu saman í einni heild.
Tillaga nefndarinnar um skipt
inguna var síðan borin und-
ir allsherjar atkvæðagreiðslu
í félaginu, en þá skeður það, að
þeir sem stóðu að fyrri samþykkt
inni lögðust gegn þessari tillögu
og hún var felld, og þar með var
þeim mönnum, sem fyrir tilræð-
inu urðu gert ómögulegt að ná
rétti sínum á eðlilegum og fé-
lagslegum grundvelli.
Þegar á það er litið, að hér var
um að ræða menn, sem búnir
voru að vera félagsmenn, T. R.
í áratugi og borið félagið uppi
að meira eða minna leyti, jafn
langan tíma og stofnað og eflt
sjóði félagsins og unnið að ein-
ingu innan þess, var vissulega
úr vöndu að ráða. Þannig er saga
þessa máls í stórum dráttum,
saga sem er í raun og veru einka
mál stéttarinnar, sem ekkert er-
indi á til eyrna almennings, nema
rétt sé frá málinu skýrt.
Og þannig standa málin, þegar
Meistarafél. húsasmiða í Reykja
vík er stofnað 4. júní 1954, og Tré
smiðafélaginu var sent hið um-
rædda bréf.
Mikill meiri hluti þeirra
manna, sem stofnuðu Meistara-
félagið fóru óánægðir úr T. R.,
en um annað var ekki að ræða
eins og málum var komið og starf
semi manna var í veði.
Það er því hnefahögg í andlit,
ekki einungis þeirra manna, held
ur einnig allra þeirra innan T. R.,
sem þessi mál þekkja, og ég full
yrði í óþökk þeirra. Auk þess
er þetta kjánaleg tilraun til þess
að spilla góðri samvinnu iðnar-
innar.
Má þá segja, að stofnun Meist-
arafélagsins sé eðlileg þróun,
enda þótt hún bæri að með nokk
uð annarlegum hætti, sem fór
vel að lokum og réði þar mestu
um góð samvinna við þáverandi
stjórn T. R. og sameiginlegur
skilningur beggja á málefnum
stéttarinnar í heild.
Reykjavík, 29. febrúar 1960.
Guðm. Halldórssoon.
Grs/f Einarsson
héraðsdomslögmaður.
Málf/utningsstofa.
Laugavegi 20B. — Simi 19631.
IMerki
Rauða kros&ins
Merkjasöludagur Rauða Kross Skúlagötu 54. 9. íþróttahúsiS
íslands er í dag. í. B. R., Hálogalandi. 10 Óinn-
Merki félagsins verða seld réttuð mjólkurbúð, Laugarás-
á sjötíu stöðum á landinu. — vegur 1. 11. Óinnréttuð mjólk- 1
Hér í Reykjavík verða þau urbúð, Laugalækur 4. 12. U.
afhent á eftirtöldum stöðum: M.F.R. við Holtaveg. 13. K.F.
Vesturbær: 1. Skrifstofu R. U.M., Kirkjuteigi 33.
K.í. 2. Skóbúð Reykjavíkur, Austurbær B: 14. Fatabúð-
Aðalstræti 8. 3. Efnalaug Vest in, Skólavörðustíg 21 A. 15.
urbæjar, Vesturgötu 53, 4. Axelsbúð, Barmahlíð 8. 16.
Kjötbúð Vesturbæjar, Bræðra Silli og Valdi, Háteigsvegi 2. 1
borgarstíg 43. 5. Sunnubúðin, 17. Breiðagerðisskóli. 18. Aust
Sörlaskjóli 42. Síld og Fiskur, urver, söluturn, Skaftahlíð 24.
Hjarðarhaga 47. 19. Sveinn Guðlaugsson, Borg-
Austurbær A: EIís Jónsson, argerði 12.
Kirkjuteigi 5. 8. Skúlaskeið,
Smurstöð opnuð
Fönn í Eyjafirði
á Akranesi
AKRANESI, 29. febr. — Ný smur
stöð opnaði hér í byrjun janúar
að Suðurgötu 21. Heitir hún Bif-
reiðaþjónustan. Smurstöðin er
búin öllum nýjustu og fullkomn-
ustu tækjum og jafnframt því,
sem bifreiðar eru smurðar, mun
hún annast eftirlit með öllum
slitflötum bifreiðanna og segja
einnig til um, ef eitthvað þarfn
ast viðgerðar. Eigandi smurstöðv
arinnar er kunnur bílstjóri hér,
Guðmundur Þór Sigurbjörnsson.
Eru bifreiðaeigendur bæjarins
þakklátir honum fyrir framtak
i hans. — Oddur.
AKUREYRI, 29. febr. — Mikil
snjókoma hefur verið hér und-
anfarna sólarhringa. Ytur eru i
dag að ryðja af Eyjafjarðarbraut
og Dalvíkurveginum, en stórhríð
mun vera úti á Dalvík í dag.
Allar heiðar eru ófærar. Sex
vöruflutningabllar bíða vestan
Öxnadalsheiðar og fóru ýtur
Vegagerðarinnar áleiðis til móts
við þær í morgun. Er búizt við
því, að það verði allt að tveggja
sólarhringa verk að koma bílun-
um yfir heiðina og niður Öxna-
dal, sem líka er ófær vegna snjóa.
Götur á Akureyri hafa ekki
teppzt vegna fannkomunnar, þvi
heflar hafa rutt þær jafnóð-
1 um. — Mag.
4
LESBÓK BARNANNA
ÆSIR og Á5ATRÚ
1. Norrænu guðirnir, sem
forfeður okkar trúðu á,
voru nefndir Æsir. Þeir
áttu heima í Ásgarði. Þar
var Valhöll. Víkingarnir
sem féllu í orustum.
2. Óðinn var æðstur guð-
anna. Þegar hann sat í
hásæti sínu, Hliðskjálf,
sá hann um heim allan.
Hann átti tvo hrafna,
Huginn og Muninn. Á
fóru til Valhallar.
Valhöll var öllum höll-
um fegurri, allt loftið var
skjöldum skarað og þilj-
ur og bjálkar gulli lagt.
hverjum morgni ftugu
þeir út um heim og komu
aftur að kvöldi. Þá sett-
ust þeir á axlir Óðins
og sögðu honum frá við-
burðum dagsins.
Synir og dætur Óðins
hjálpuðu honum við að
stjórna heiminum.
En illir jötnar, sem áttu
heima í Jötunheimum,
vildu öllu góðu spilla.
Þess vegna var eilíft stríð
milli guða og jötna.
★
Skhtlur
Frúin: — Þú lætur allt,
sem ég segi við þig, mn
um annað eyrað og út um
hitt.
Maðurinn: En þú lætur
allt, sem ég segi við þig
inn um bæði eyrun og út
um munninn.
★
Kalli: Þið eruð að tala
um stóra menn, en í fyrra
sá ég mann, sem gat ekki
staðið uppréttur í sjálfri
dómkirkjunni.
Doddi: Þú segir ekki
satt!
Kalli: Jú, hann var með
herðakistil.
★
Málarinn: — Sýnist
yður þetta ekki dásam-
legt málverk. Það sýnir
kú á beit í grænum haga.
Sýningargesturinn: —
Já, en ég sé ekki neitt
gras.
Málarinn: — það er
ekki von. Kýrin hefur
etið það upp til agna.
Sýningargesturinn: —
Eg kem nú ekki auga á
kúna heldur.
Málarinn: — Hvernig
getið þér búist við því, að
hún hangi hérna í svelti,
eftir að allt grasið er upp
etið?
★
Jóhann Cutenberg
Faðir prentlistarinnar
„Já, áreiðanlega! Hann
á heima í stóra húsinu
hinum megin við torgið.
Hann er alltaf heima, því
að síðan hann fór að búa
til bækur, fer hann næst-
um aldrei út“.
Ungi ferðamaðurinn lét
ekki lengi dragast að
heimsækja Laurence.
Gamli maðurinn varð
glaður yfir að hitta mann
er hafði áhuga fyrir því,
sem hann var að gera.
Hann sýndi Gutenberg
bækurnar, sem hann
hafði prentað, stafina og
litla, frumstæða pressu.
Stafirnir voru úr tré og
Laurence hafði skorið þá
út með hnífnum sínum.
„Ég var lengi að búa þá
alla til, sagði gamli mað-
urinn, „en sjáðu, hvað
ég er fljótur að prenta
heila síðu“.
Hann lagði pappírsörk
yfir nokkra stafi, sem
hann hafði raðað vand-
lega saman. Með varfærni
setti hann hvort tveggja í
pressuna og lagðist með
öllum þunga á bandfang,
sem kom henni á hreyf-
ingu.
„Líttu nú á þessa prent
uðu örk“ ,sagði hann um
leið og hann tok hana út
úr pressunni. „Það hefði
verið margra tíma vinna
að handskrifa hana. Ég
hefi prentað hana á jafn-
mörgum mínútum".
Gutenberg var stórhrif
inn.
„Það var hrein tilvilj-
un, að ég byrjaði á
þessu“, sagði Laurence
gamli. „Dag nokkurn fór
ég út í skóg með barna-
börnum mínum og þau
báðu mig að skera nöfn
sín út í börk trjánna. Ég
gerði það, enda hefi ég
alltaf haft gaman af að
tálga og skera út. Meðan
börnin voru að leika sér,
tók ég nokkra slétta bark
arbúta og skar stafrófið
út í þá, einn staf í hvern
bút. Mér datt í hug, að
börnin hefðu kannski
gaman af því, og að það
gæti hjálpað þeim til að
læra að lesa. Siðan vafði
ég alla bútana með stöfun