Morgunblaðið - 14.06.1960, Blaðsíða 17

Þriðjudagur 14. júní 1960
MORGUNBLAÐIÐ
17
. Á'-'vk'
Ásdís Erlingsdóttir sundkennari
Skólamál
Þeir sem vinna verkin, vita
bezt hvað með þarf
Undirstaða menntunarkerfisins
RÓLEGRI yf irvegun og nær-
gætni er ekki hægt að koma við í
kennslustarfinu. Sífelldur spreng
ur að troða í nemendur allskon-
ar fögum, sem þeir vilja ekki
læra. Þeir geta ekki komið því
við að hafa áhuga fyrir einstaka
námsgreinum vegna kvíða og um
hugsunar um þau fög, sem áhug-
ann vantar fyrir. Uppreisn og
námsleiði fær þarna jarðveg, þess
vegna verður að koma frjálsara
val á námsgreinum.
Ég álít þrennt undirstöðu
menntunarkerf isins:
1) Að kennd sé kurteisi, almenn-
ar umgengnis- og siðareglur
daglegs lífs minnst 1 klst. í
viku. Falleg framkoma og um
gengnishættir er hreinn lær-
dómur og þjóðin mun ekki
tileinka sér þessa undirstöðu
allrar menntunar, ef hún er
ekki kennd.
2) Lestur, skrift, reikningur og
réttritun.
3) Starfsfræðsla samanb. þings-
ályktunartillögu Sigurðar
Bjarnasonar. Allar aðrar náms
greinar eiga að vera kenndar
eftir getu barna og vilja for-
eldra í barnaskólum og frjálsu
vali í unglingaskólum. Rísa
þurfa fleiri sérskólar, en þó
með því fyrirkomulagi, að ó-
skyld fög sérgreinarinnar séu
ekki gerð að fallgreinum.
Kúgaðir kennarar
Margir okkar ágætu gáfu-
manna hafa í ræðu og riti bent á
ýmislegt, sem betur má fara í
kennslustarfinu. Þeir nafa sarnt
ekki komið að, þar sem ég álít
að sé undirstaðan: Að þeir, sem
vinna verkin ,vita bezt, hvað með
þarf.
Skólastjórar og kennarar eru
kúgaðir og utanveltu í starfinu
og það mætti kalla milliliði
kennara og ríkis „æðstu presta
þeirra“. Þró’/n sérhverra kennslu
greina er ekki mótuð sameigin-
lega af þeim, sem eru í faginu,
heldur nefndum, sem starfa und-
ir smásjá milliliða. Prófblaða-
sendingum frá Fræðslumálaskrif
stofunni linnir ekki.
Að vísu er ríkið atvinnurekand
inn og ræður sína milliliði, en ná-
lægt tæknilegu hlið kennslunnar
mega þeir ekki koma. Þeir sem
sitja á skrifstofum og upplifa
sig ekki í starfinu, eru ekki nægi
lega dómbærir á þann lið
kennslukerfisins.
Annað er það, sem milliliðir
verða að sleppa hendinni af. Þeir
hafa haft of mikil afskipti £if at-
vinnuumleitunum kennar. Þó
stöðuauglýsing fari í gegnum
Fræðslumálaskrifstofuna, verður
hún að stílast beint á viðkomandi
skólastjóra. Hann á að búa við
hæfni kennarans og sjálfsagt, að
hann ræði beint við umsækjend-
ur, án afskipta milliliða. Annars
hafa þeir veikasta hlekk kenn-
arans í hendi sér.
Samtök kennara
Samtök kennara eru í molum.
I»að er mjög nauðsynlegt, að
kennarafélögin rísi í nýju ljósi.
í>au eiga að liðast í deildir eftir
heiti námsgreina. íþróttakennara
íélagið sunddeild og leikfimi-
deild, bókfagsk.félögin lestur-
deild og reiknideild o. s. frv.
Deildirnar sameinast í aðalfund
a. m. k. einu sinni á ári.
Svo ekkert framkvæmdaratriði
komi kennurunum á óvart, eiga
sérhverjar deildir að útbúa próf,
semja lög og reglugerðir, ákveða
tæknileg atriði kennslustarfsins,
sem síðan sendist milliliðum
kennara og ríkis til að koma á
framfæri.
íþróttakennsla í skólum
Sundkennsla er nauðsynleg.
Með sundkunnáttu er hægt að
bjarga lífi sínu og annarra. En
vegna aðstæðna er virkileg sund
fræðsla ekki framkvæmanleg,
a. m. k. samkv. reglugerð hér í
Reykjavík. Sund'höllin vígð 1936,
síðan engin laug byggð. Aðeins
tvær laugar fyrir 70 þús. manna
bæ.
Raunhæfri íþróttafræðslu er
ekki hægt að koma við fyrir leik
fimiskyldunni. (Rétt er að leik-
fimin er undirstaða allra íþrótta-
greina, þess vegna er nóg að læra
hana einu sinni). Þessi fallega
íþrótt verður aldrei sniðgengin,
því samkv. réttri þjálfun þarf
að æfa ýmisk. teygju- og fettu-
æfingar til styrktar öllum íþrótta
greinum. Það er ekki sanngjarnt
að neyða leikfimikennslu í gegn-
um alla skólagönguna, a. m. k.
með reglugerð. Leikfimiskyldan
á að breytast í almenna íþrótta-
fræðslu í frjálsu vali eftir að-
stæðum. íþróttapróf á aðeins að
takast einu sinni í sérhverjum
skóla a. m. k. í barna- og ungl-
ingaskólum. En þó eru sjálfsögð
prívat próf kennara til að sjá
árangur af starfi. Leikfimisýn-
ingar og íþróttakeppni milli
skóla lífgar skólastarfið. Kenn-
arar þurfa að skipuleggja þenn-
an lið upp á dag í góðri sam-
vinnu við skólastjóra. Ef kenn-
arinn er frjáls í starfi og laus
við prófsprenginn, getur hann
verið meira með börnunum í
góðri samvinnu við skólastjóra.
Þá yrði það fengur fyrir skóla-
stjóra, að fastráðnir yrðu a. m. k.
einn karl- og kveníþróttakenn-
ari og yrðu þá úr sögunni
skammtaðir leikfimitímar og
hlaup íþróttakennara milli skóla.
íþróttafulltrúinn
Ég álít, að það verði ekki leng-
ur hjá því komizt, að forráða-
menn fræðslumála geri athugun
á afstöðu og framkomu Þor-
steins Einarssonar gagnvart
íþróttakennurunum.
Ráðríki og drottnunargirni eru
áberandi eiginleikar í fari
íþróttafulltrúa og það hefur sýnt
sig, að hann getur ekki unnið á
viðeigandi hátt að málefnum
íþróttakennslunnar í landinu.
Það eru ekki til þeir smámunir,
sem hann þarf ekki að skipta sér
af óbeðinn. T. d. er það óheyri-
legt, að íþróttafulltrúi sé að
leggja hart að skólastjórum, að
þeir ráði íþróttakennara eftir
hans ráðum og vilja.
íþróttafulltrúinn er afkasta-
mikill, ekki ber því að neita, en
það sama má segja um alla, sem
í nútíð og fortíð hafa tilhneig-
ingu til alræðis.
Ólafur og Jón Páls Erlingssynir
Það er ekki nokkurt vafamál,
að þeir Ólafur og Jón eru löngu
viðurkenndir sundkennarar og
sundfrömuðir. Þeir hafa, sem
aðrir íþróttakennarar, orðið allt
til Þorsteins að sækja og þekki
ég nokkuð til þeirra mála. Fyrir
nokkrum árum sótti Ólafur um
kauphækkun við Sundlaugarnar,
en var synjað. En er hann sótti
um prófdómarastöðu við Reykja-
víkurskólana, var honum boðin
kauphækkun, sem áður var búið
að neita. Þegar hann fékk próf-
dómarastöðuna, var hann skikk-
aður til að kenna í 6 vikur
„kauplaust" þegar aðrir kennar-
ar voru komnir í frí.
Iþróttakennaraskólinn hefur
ekki litið við Jóni sem sérfræð-
ingi. Þó hafði hann um árabil æft
beztu sundmenn landsins og gef-
ið út lcennslubók í sundi með sí-
gildum sundaðferðum.
Ef einhver hefur komið ný-
sigldur, er Jón strax orðinn úr-
eltur. Eitt sinn kom Þorsteinn
upp í Sundhöll og sagði: „Jón,
þú kennir vitlausa öndun“. „Nú'1,
varð Jóni að orði. „Já“, sagði
íþróttafulltrúinn, „það á að anda
að sér með nefinu og út um
munninn".
Sigríður Valgeirsdóttir kom
með þá nýjung frá Ameríku að
kenna sund án kúta. Frúin vildi
eindregið koma þessu á hér á
landi, en Jón var á öðru máli.
Má það teljast harla einkenni-
legt, að þessi sundkennsluaðferð
er enn höfð á Iþróttakennara-
skólanum að Laugarvatni. Um
það leyti, er þessa sundkennlsu-
aðferð bar á góma, var haldið
íþróttakennaraþing. Fjölmenntu
íþróttakennarar í Barnaskóla
Austurbæjar og voru gestir á
fundinum, tveir frægir amerísk-
ir sundfrömuðir og þjálfarar,
Mr. Keepooth og Mr. Moriently.
Þar gerði Jón fyrirspurn til
þeirra, hvort væri réttara að
kenna sund með eða án kúta. Þá
reis íþróttaf ulltrúi reiður úr
sæti og hrópaði:„Þetta er ódrengi
legt!“ Mr. Moriently varð fyrir
svörum og sagði: „Það er réttara
að kenna sund með kútum og
hjálpartækjum. Við erum að láta
búa til á aðra milljón kúta og við
sjáum ekki betur en að þið hafið
mjög góð tæki hér“.
Til gamans má geta, að þegar
Jón mætti í fræðslumálaskrif-
stofunni ásamt íþróttakennurum
til að réttlæta sundkennsluað-
ferð sína, var hann rétt búinn að
hefja mál sitt, þegar íþróttafull-
trúinn vakti athygli á því, að
tíminn væri naumur, því Sig-
ríður Valgeirsdóttir ætti að fara
að halda erindi uppi í Háskóla
um ungbarnasálarfræði, eða þeg-
ar kennarar fjölmenntu upp í
Sundhöll til að sjá kennsluna hjá
Jóni, þá var heldur enginn tími,
Kvedja til Helgu
Þorgrímsdóttur
Hlöðum í Húsavík
F. 10. sept. 1872. — D. 5. júní 1960
Ég minnist þess frá mínum bérnskudögum,
hve mildum höndum fórstu um kollinn minn.
Þú fræddir mig á fögrum dæmisögum
og fagnandi ég kraup við arinn þinn.
Þú gafst mér allt, er áttir þú í hjarta,
þinn yl og gleði, vizku og kærleiksnáð.
Eg sé og geymi augnablys þitt bjarta,
er bænir lastu og gafst mér heillaráð.
Og ennþá finn ég ylinn frá þér streyma,
þótt árin hafi bætzt á stafinn minn,
og litlu sporin liggja um balann heima,
og leita jafnan fast í ranninn þinn.
Þó nú sé björkin brostin, hnigin, lúin, v
sem bar sitt lim og rætur vítt um sveit,
mun stofninn lifa fögyum blöðum búinn,
og blómstra enn og fegra hennar reit.
Mitt kveðjustef er klökkva og trega bundið,
ég kveð þig — Helga — og geymi þína ást.
Þú gafst mér allt, er fegurst hef ég fundið
í fölskvalausri tryggð, sem aldrei brást.
Ó — ber þú kveðju yfir höfin háu,
til hans, er jafnan stóð við þína hlið,
til ljúfrar móður. Loftin tendrast bláu,
og lífið stefnir enn á hulin svið. J. V. H.
*'#■ *'# * 0 + * + + +** + * + + * ■0+**'*
því íþróttafulltrúi var að flýta
sér svo með þá upp í Háskóla
til að skoða saurgerla.
Jón er látinn útslíta heilsu og
kröftum í byrjendakennslu við
slæmar aðstæður. Fyrstu starfs-
árin í Sundhöllinni kenndi hann
SjÖtug í dag:
Ingibjörg Jónsdóttir
NÝLEGA frétti ég, að frændkona
mín, Ingibjörg Jónsdóttir, næði
sjötugasta aldursárinu þann 14.
þ. m. Mörgum vinum hennar mun
koma það á óvart, ekki síður
en mér, svo vel ber hún aldurinn.
Ingibjörg er skagfirzkrar ætt-
ar og alin upp í Skagafiði. Arið
1908 giftist hún Birni Magnús-
syni, símstjóra. hinum mætasta
manni. Bjuggu þau hjónin fyrst
á Borðeyri en fluttust þaðan til
Isafjarðar. Björn var athafna-
maður á mörgum sviðum, og því
gestkvæmt á heimili þeirra hjón-
anna. Skyldur sínar sem húsmóð-
ir rækti Ingibjörg framúrskar-
andi vel og var manni sínum í
öllu hin styrkasta stoð. Eign-
uðust þau hjónin fjögur börn:
Guðrúnu, sem giftist Gunnari H.
Kristjánssyni, kaupmanni á
Akureyri, en hún er nú látin,
Jón, loftskeytamann á Akureyri,
Guðnýju, gifta Kristjáni Svein-
laugssyni, símritara í Reykjavík
og Magnús, sem nú. er bankarit-
ari á Akureyri. Arið 1932 varð
Ingibjörg fyrir þeirri þungu raun
að missa mann sinn á bezta aldri.
Fluttist hún þá með börn sín
til Akureyrar og annaðist þar
uppeldi þeirra af hinum mesta
dugnaði og fyrirhyggju. Síðan
hefir hún dvalið þar óslitið. Frú
Ingibjörg hefir haft töluverð af-
skipti af félagsmálum á Akur-
eyri, starfaði mikið í kvenfélag-
inu „Framtíðin" og var um nokk-
urra ára skeið formaður Sjálf-
stæðiskvennafélagsins.
Frú Ingibjörg er með glæsileg
ustu konum og vekur því athygli
hvar sem hún kemur. Hún er
kjarkmikil og góð kona.
I dag munu margir árna henni
heilla, en hún dvelur á heimili
sonar síns, Gránufélagsgötu 4 á
Akureyri. ,
Jónas G. Rafnar
innan um almenning, skólum o.
fl. í ægilegu bergmáli. Síðan var
það lagað, en vegna sundlauga-
skorts, er byrjendakennsla sér-
lega erfið. Nýir flokkar koma á
þriggja vikna fresti, svo próf og
aftur próf. Það er von sundunn-
enda, að Jón verði leystur að
einhverju leyti frá þessari byrj-
endakennslu og fái að helga
kröftum sínum í þágu sundíþrótt-
arinnar, t. d. leiðbeina kennara-
efnum, líta eftir sundstöðum, þar
með að vinna beint með sund-
kennurum. Að lokum þetta: Vel
uppalin æska er ávöxtur heil-
brigðs menntakerfis. Þeir, sem
koma næstir heimilunum sem
uppalendur, verða að skilja sitt
hlutverk.
1) Kennarar eiga að gæta hags-
muna sinna innan eigin fé-
lagssamtaka og vinna sam-
eiginlega að úrlausn verkefn-
anna.
2) Skólastjórar eru húsbændur
kennara.
3) . Störf milliliða er að gæta
hagsmuna ríkisins, því þurfa
þeir að vera hlutlausir og
hjálplegir þeim aðilum, sem
til ríkisins sækja.
Ásdís Erlingsdóttir.
Fljótlagaður
Ijúffengur drykkur
Mjólk og
ÍIÍTT TILBUIB
<5comalt!
Það tekur aðeins fáeinar sekúnr
Það tekur aðeins fáeinar sekúnd-
ur að laga frábæran drykk með
því að blanda mjólk og nýju
tilbúnu Cocomalt! Bæði fullorðn-
ir og börn njóta þessa fræga
Cocomalts bragðs. Berið fram
heitt eða kalt með máltíðum eða
milli þeirra. Cocomalt inniheldur
mikilvæg steinefni og vítamin.
sem styrkja líkamann.
Reyndu það í dag!