Morgunblaðið - 29.06.1960, Síða 6

0
MORCVNBL AÐiÐ
Miðvik'udagur 29. Júni 1960
Hdfu búskap í helli
á Laugardalsvöllum
°g eiga gullbrúðkaup í dag
FYRIR réttum fimmtíu árum
bófu ung, nýgift hjón bóskap í
helli austur á Laugardalsvöllum
— og búnaðist svo vel, að eftir
árið voru þau orðin 200 krónum
auðugri, en vorið sem þau flutt-
ust í hellinn — og tvö hundruð
krónur var enginn smáskilding-
tir í þá daga.
Þetta er ekki upphaf á neinni
þjóðsögu, heldur bláköld stað-
reynd, og hjónin, sem hér um
ræðir eru enn á meðal vor —
og eiga meira að segja gullbrúð-
kaup í dag. Þau eiga heima í
Þingholtsstræti 15 og heita Guð-
rún Kolbeinsdóttir og Indriði
Guðmundsson.
Fyrir hálfri öld var Guðrún
17 ára heimasæta að Reykjum í
Mosfellssveit, en hún var systur
dóttir hins kunna athafnamanns
Stefáns B. Jónsson á Reykjum,
en brúðguminn var þá 24 ára
trésmíðasveinn, ættaður að aust
an — og „álpaðist í ættir lands/
utanveltu hjónabands". En allt
um það, þá hefur þessum mætu
hjónum jafnan búnazt vel, hvort
heldur er á sviði sveitabúskap-
ar eða verzlunar. Allsstaðar hef
ur gróið og blómstrað kringum
þau, bæði á jörðum þar sem þau
hafa búið, við sumarbústaðinn
þeirra austur í Laugardal, og
meira að segja eftir að þau flutt
ust inn í miðborgina, hefur gróð
urinn fylgt þeim; í litla garðin-
um bak við Þingholtsstræti 15,
eru nú há og beinvaxin tré, sem
þau hafa gróðursett, og bera
handbragði þeirra og snyrti-
mennsku vitni. Þau Guðrún og
Indriði eiga eina dóttur barna,
Ólöfu Svöfu, sem gift er Bene-
dikt Björnssyni byggingameist-
ara.
í tilefni gullbrúðkaupsins átt-
um vér nýlega til við Indriða
Guðmundsson, þar sem líklegt
er, að maður, sem hóf búskap
við svo frumstæð skilyrði og
hann, hefði frá ýmsu sérstæðu
að segja, og leiddum vér fyrst tal
ið að uppruna hans og uppvaxt-
arárum.
„Ég fæddist í Haga í Gríms-
nesi“, segir Indriði. „Móðir mín
hét Hólmfríður og var hún
heimasæta þar á bænum. Faðir
minn hét Guðmundur og var
sonur Björns húsmanns á Efra-
Apavatni. Ég mun eiga tilveru
mína því að þakka að Guðmund
ur réðst vinnumaður að Haga,
eg var eitt sinn sendur ásamt
Hólmfriði með prestshempu oð
Mosfelli, en hempan hafði verið
tíl viðgerðar hjá systrunum í
Haga. Þetta1 kostaði föður minn
vistina, og fór hann þá í Skál-
holt. Hólmfríður ól svo barnið
á tilsettum tíma og bað ljósmóð
urina að taka það í fóstur, en
Ijósa mín var Gróa Jónsdóttir á
Hjálmsstöðum, móðir Páls
skálds. Vafði hún mig í gæru-
skinn og fór með mig frá Haga
þegar ég var þriggja nátta og á
Hjálmsstöðum ólst ég upp til 10
ára aldurs. Móðir mín fluttist til
Ameríku meðan ég var í æsku,
og hafði ég aldrei neinar spurn-
ir af henni, aðrar en þær að hún
hefði gifzt þar en orðið skamm-
líf. Meðan ég var á Hjálmsstöð-
um, fluttist Guðmundur faðir
minn til Reykjavíkur og kvænt-
ist þar Þuríði Erlendsdóttur,
systur Margretar á Ábæ. Vildi
hann þá fá mig suður og taka
mig á heimili þeirra hjónanna.
Var ég hjá þeim á vetrum og
gekk hér í barnaskóla, en dvald-
ist austur á Hjálmsstöðum á
sumrin fram að fermingaraldri,
og þaðan fermdist ég, þegar ég
var fjórtán ára.
Það sama sumar druknaði fað
ir minn á Borgarfirði. Var hann
í heyflutningum fyrir baróninn
á Hvítárvöllum, en baróninn lét
heyja þar uppfrá handa kúabúi
sínu, sem hann hafði hér við Bar
ónsstíginn. Var Guðmundur við
annan mann í heyflutninga-
prammanum á leið upp í Borg-
arfjörð, en pramminn var dreg-
inn af gufubát. Þegar upp í Borg
arfjörð kom, strandaði pramm-
inn á grynningum og slitnaði
aftan úr gufubátnum, og drukkn
uðu báðir sem á prammanum
voru, en þeir sem á gufubátnum
voru komust af heilu og höldnu.
Svo lítill mannskaði þótti að
drukknun þessara tveggja
manna, að ekki var haft fyrir
því að láta aðstandendur vita, og
frétti Þuríður um lát manns síns
á skotspónum, rétt eins og aðr-
ir, sem um atburðin heyrðu rætt
í bænum."
— Og svo hófstu trésmíðanám-
ið?
’ m <'
jtfsM&ír •<• •>■ v-Aiaw J
Frú Guðrún Kolbeinsdóttir og Indriði Guðmundsson.
„Nei, veturinn eftir drukknun
föður míns réðst ég búðarþjónn
hjá V. O. Breiðfjörð og vann hjá
honum í hálft þriðja ár, þá byrj-
aði ég trésmíðanámið hjá Jóel
Þorleifssyni húsasmið. Ég tók
svo sveinspróf í þeirri iðngrein,
og var einn af fyrstu sex nem-
endum, sem útskrifuðust úr Iðn-
skólanum í Reykjavík. Á þess-
um árum var fremur lítil vinna
hjá trésmiðum í bænum, enda
ekki mikið um húsbyggingar.
Ég vann þó töluvert við bygg-
ingar hér eftir að ég lærði, en var
alltaf með hugann við sveitina
og búskapinn. Svo réðst ég til
Stefáns á Reykjum, en hann var
þá að byggja þar íbúðarhús.
Þarna kynntist ég Guðrúnu, og
er ekki að orðlengja það, að við
bundumst heitum og giftumst
29. júní 1910.“
— Og hófuð búskap í hellin-
um?
„Já, jarðnæði lá ekki á lausu.
Ég vildi helzt komast austur á
æskustöðvarnar, en þar var þá
engin jörð laus, og varð það þá
úr, að við settumst að í hellun-
um við Laugardalsvelli. Fyrr
um vorið hafði ég hafið þangað
aðdrætti, og var það erfitt verk.
Ég flutti að hellinum bygging-
etrefni til baðstofugerðar, og
gerði innréttingu í öðrum hell-
inum, þar sem við höfðumst við,
en í hinum hafði ég gripina, 2
kýr, 30 ær og einn hest, en það
Framh. á hs. 8
^Þrastasöngur^g
kettir
Herra Júlíus Jónsson hefur
orðið:
Það fer ekki hjá því, Hann-
es minn á horninu, að mér
virðist gæta vanhugsaðra
ályktana hjá þér og hlut-
drægni einnig, er þú í pistli
þínum í Alþýðuíblaðinu sl.
laugardag ræðir um þrasta-
söng og ketti. '
Við kettirnir erum kjötæt-
ur frá alda öðli, en þið menn-
irnir eruð það aftur á móti
ekki, til þess líkist þið allt of
mikið hinum hlægilegu með-
bræðrum ykkar og jurtaæt-
um, öpunum. En nú hafið þið
stolizt til að fara að borða
bæði lík af dýrum og fiskum
allskonar og orðið heldur bet-
ur illt af, samfara miklu of-
áti, brennivínsþambi og ýmis
konar ólifnaði, sem við ekki
þekkjum, bæði vegna okkar
andlega þroska og kjörorðs-
ins: Lifðu samkvæmt eðli
þínu.
Nú leyfið þið ykkur að rísa
upp á „afturlappirnar" og fara
að skrifa um það í blöðin, þó
að nokkrir kettir hér í bæ fái
sér ærlega máltíð svona endr-
um og eins, á meðan þúsundir
landsmanna eru bæði rænandi
eggjum frá saklausum fuglum
og drepandi þá, dragandi kof-
urnar veinandi á goggum út
úr heimilum sínum, snúa lund
ann úr hálsliðnum, skjóta æð-
arkolluna friðaða, læðast á eft
ir gæsinni, já, og það jafnvel
á opinberum stöðum i höfuð-
borginni, skjótandi fallegu
rjúpuna hvítu, sem þið ýmist
étið á jólunum og aðra daga
með græðgi, eða látið mála
hana á striga og hengið síðan
upp á vegg í borðstofunni ykk
ar.
♦ Ég dýrafæðu
])ú jurtafæðu,
Ég held að það veitti ekki
að safna í dýraspítala, þar sem
hægt væri að leggja inri særð
og hrakin dýr af manna völd-
um. Já, svo gleymi ég alveg
mönnunum, sem standa allan
daginn í vígahug við ár lands-
ins, pakksaddir, og drepa lax
inn og silunginn sér til
ánægju. Það er víst á fínu
máli kallað sport. Og ekki má
gleyma öllum fiskinum, "sem
þið kveljið í netjunum ykkar,
að ég tali nú ekki um hvala-
drápið, sem er hvað ógeðsleg-
ast. Svo skipuleggið þið fjölda
morð á hverju hausti og murk
ið þá lífið úr hundruð þús-
unda lamba, en fínu frúrnar
aka í lúxusibílum um landið
og dást að fallegu litlu lömb-
unum, sem þær ætla að éta
að hausti, og tilveran hefir
veitt okkur að láni, eins og
reyndar allt, sem við fáum að
njóta. Hvað er svo þakklæti
ykkar til dýranna? Morð.
Svo eruð þið svo aumir, að
þið skipuleggið milljóna morð
á sjálfa ykkur.
Ég veit ekki til þess, Hann-
es minn á horninu, að þú eigir
neina skógarþresti í garðinum
þínum, enda býst ég ekki við
því, að þeir kæri sig neitt um
þig. Þeir vita sem er, að þú
ert ert tilbúinn til að kýla
vömb þína hvenær sem er á
alls kyns líkum fugla og ann-
ara dýra.
Hræðsla þín við of háan
blóðþrýsting, ef þú sæir mig
fá mér einn þrstarunga, er
óþörf. Fáir þú of háan blóð-
þrýsting, mun hann eflast
stafa af fráhvarfi þínu frá
eðli því, sem lífið gaf þér og
ætlaðist til af þér. Mér finnst
það álíka bjánalegt af þér að
borða dýrafæðu, eins og ég
færi allt í einu að leggja mér
til munns jurtafæðu.

Hr. Júlíus Jónsson
* Um manninn, sem á
byssuna
og skýtur hvem þann kött,
sem kemur inn í garðinn hans
og ver fuglana af öllu afli, vil
ég segja þetta: Hann er eng-
inn dýravinur, þó hann geti
varið nokkra þresti og þrast-
arunga í garði sínum frá kjafti
og klóm okkar kattanna með
því að drepa okkur, sem erum
tryggir og góðir húsvinir
margra heimila hér í bæ, á
meðan hann getur síðan far-
ið inn til sín og étið andlit
af litla, fallega lambinu.
inu.
Þegar þú, Hannes minn á
horninu, ert að þakka Aðal-
steini og Leó fyrir að drepa
rottur og mýs, sem þú ert
hræddur við, þá gleymir þú
alveg að þakka okkur kött-
unum, kollegum þeirra.
Svo að lokum á ég eina ósk
ykur mönnunum til handa, en
hún er sú, að þið ættuð að
eignast þá sálarró, lítillæti og
skapstillingu, sem við kett-
imir höfum eignazt í ríkum
mæli, að þið töluðu minna og
hugsuðu meira, og að þið elsk-
uðu hvor annan meira á katt-
arvísu, en það er án eigin-
gimi. Þið eruð sagðir þrosk-
aðri en dýrin, og má það vel
vera, en eirihvern veginn
finnst mér að • þið hafið ekki
gefið orðum Alberts Schweit-
zer nægan gaum: „Berið virð-
ingu fyrir öllu sem lifir“.