Morgunblaðið - 13.01.1961, Blaðsíða 15

Föstudagur 13. janúar 1961
MORGUNBLAÐIÐ
15
— ísland
Framh. af bls. 12.
manns, sem ekki finnur sig
vandabundinn henni á nokkrun
hátt. Lítilsháttar tilraun er gerð
til að skilgreina sérkenni lands
og lýðs sveitarinnar, en með al-
veg köldu blóði, ef svo mætti
segja, og er greinin einhvers kon-
ar blendingur af líuidafræði, jarð
fræði og hótfyndni. Ég rakst á
orðið frjálsamlegt. Það hlýtur að
vera prentvilla, og að þar eigi
að standa: frjálsmannlegt.
Stokkseyri eftir Fál ísólfsson:
Hér gefur að lesa mjög ,,persónu-
lega landafræði“ um Stokkseyri
og strandlengjuna vestur að
Ölfusárásum, eins og þessi hluti
Islands lifir í vitund listamanns-
ins Páls: sólstöfuð lónin í blæja-
logni, drynjandi brimið í roki
(með hljómlist í), sjómenn á bát-
um, sveitamenn á hestum, tón-
skáldið Isólfur við hljóðfærið á
kvöldin eftir langan vinnudag,
ilmur af heyi, taði og signum
fiski. Freistandi væri að birta
sýnishorn af því hvernig Páll
lýsir sál átthaganna, ásamt fögru
mannlífi þeirra, huldukonu og
meinlausum draug uppi á mýri,
en þessi klausa úr niðurlaginu
verður að nægja: „Þegar ég er
þreyttur á þessu eilífa bjástri
og tilgangsleysi og þrotlausu
þjarki í Reykjavík, flý ég aust-
ur á mínar fornu slóðir. Þegar sál
mín er líkust heyi sem fokið
hefur um allar jarðir, fer ég á
ítaðinn minn til að safna mér
gaman------“. Þetta er vel mælt.
Það er gaman að greins Páls.
Móðan rauða eftir Sigurð Þór-
•rinsson. Grein þessi fjalilar um
það sem ekki er lengur til: gló-
andi hraunelfina, sem rann úr
einum gíg Heklu í gosinu sem
hófst í saarzlok 1947. Lýsingin er
lifandi og angar af remmu
ógleymanlegrar reynslu höfund-
■r nánum kunningskap hans við
Heklu og furður hennar. Strangt
tekið fellur greinin þó utan við
umgerð þá sem efni bókarinnar
er markað í formálanum. Móðan
rauða, sem hvarf, er ekki lengur
hluti landsins, hvað þá bernsku-
slóð Sigurðar Þórðarinssonar.
Austur við Sog eftir Tómas
Guðmundsson. Falleg lýsing á
þessari tærustu á landsins og
næsta umhverfi hennar. En Tóm-
as Guðmundsson hefur gert
„fljótinu helga“ enn fegurri og
eftirminnilegri skil í bundnu
máli en í þessari stuttu grein.
Sumt í henni er þó mjög þakk-
lætisvert, til dæmis lýsingin á
gamla Soginu, eins og það var
áður en stórvirkjanirnar þrjár
umturnuðu því á löngu svæði.
Grein Tómasar varðveitir nokk-
uð af því gamla Sogi, sem við
munum ekki framar sjá.
Myndir
Um myndirnar verð ég að vera
afar stuttorður, Þær eru rúmar
þrjátíu, misjafnar að gæðum eins
og greinarnar. Hermann Schlen-
ker, þýzkur maður, hefur tekið
8 þeirra, og virðast þær jafn-
b*ztar af myndunum í heild.
Schlenker er meistari í vali
mótíva og kann manna bezt að
afmarka með skuggum og öðr-
um hjálpargögnum það sem hann
vill leggja áherzlu á í myndinni.
Dæmi um þetta eru t. d. Vest-
mannaeyjar á bls. 42, og Háifoss
í Þjórsárdal bls 58. Þarna eru og
ýmsar fallegar myndir sem út-
gefandi mun hafa tekið, þó hann
láti sín ekki getið, þar á meðal
Þingvellir bls. 64 og Hljóðaklett-
ar bls. 67. Aftur á móti sýna
sumar myndirnar fátt af því sem
þeim væri ætlandi, svo sem
myndin Isafjarðarpollur á
bls. 72. dimmur bryggjuhaus,
skræpóttur vatnsflötur og ein-
hver fjölil hinum megin.
^,K;ild undir trjám
Einhverju sinni sá ég í bók
mynd af Halldóri Kiljan Laxness,
þar sem hann stendur undir tré
vestur í Kaliforníu. Það var
rómantísk mynd af ungum manni
í þröngum pokabuxum, en viti
menn: er þá ekki Tómas Guð-
mundsson allt í einu kominn
undir tré líka — á mynd? Jú,
reyndar, og það furðulega líkum
stellingum sem Kiljan forðum,
þó ekki í pokabuxum. En þar
með ekki upp talið: Davíð
Stefánsson skal undir sitt tré
eins og hinir, og hér stendur
hann. Má ég nú spyrja: Hvers
vegna á alltaf að mynda íslenzk
skáld undir tré, eins og þau séu
að hugleiða síðustu ferð Júdasar?
Eg veit það ekki. En séð hef ég
mynd af Kristmanni, þar sem
hann situr einn úti á steini. Eg
segi ekki að það hafj verið góð
mynd, en alltaf er þó fjölbreytni
nokkurs virði.
Bókaflokkur sá sem hefst á ís-
landi í Máli og myndum fer að
mörgu leyti vel á stað, en ýmis-
legt hefði þó þurft að vanda bet-
ur, enda hef ég rökstuddan grun
um að útgefandi hafi lent í tíma-
hraki með bókina fyrir jólin.
Framhaldið sker úr um það hvort
hér er verið að auðga svo um
munar íslenzkar bókmenningu.
Guðmundur Daníelsson
Félagslíl
Innanfélagsmót
Innanfélagsmót Skíðadeildar
Ármanns í svigi, verður haldið
í Jósefsdal sunnud. 15. þ.m. —
Keppt verður í öllum flokkum
karla og kvenna. Skíðakennsla á
laugard., brekkan upplýst. Fjöl-
mennið í Dalinn. Allir velkomn
ir. Ferðir frá B S R á laugard.
kl. 2 og kl. 6.
I.O.G.T.
Templarar, munið þingstúku-
fundinn í kvöld.
Þ.T.
N auðungaruppboð
sem auglýst var í 107., 108., og 109. tbl. Lögbirtinga-
blaðsins 1960 á Ásgarði 101, hér í bænum, talin eign
Hallgríms Kristjánssonar, fer fram eftir kröfu toll-
stjórans í Reykjavík á eigninni sjálfri máíiudaginn
16. janúar 1961, kl. 2,30 síðdegis.
Borgarfógetinn í Reykjavík
N auðungaruppboð
sem auglýst var í 101., 102. og 103. tbl. Lögbirtinga-
blaðsins 1960 á hluta í Baldursgötu 16, hér í bænum,
talin eign Ólafar Ketilbjarnardóttur fer fram eftir
kröfu tollstjórans í Reykjavík og Þorvaldar Lúðvíks-
sonar hrl., á eigninni sjálfri mánudaginn 16. janúar
1961 kl. 3,30 síðdegis.
Borgarfógetinn í Reykjavik
Konur og karía
vantar til frystisússstarfa.
Fiskur hf.
Sími 50993
Sími okkar er
36970
Húsbúnaður hf.
Laufásvegi 36
4 LESBÓK BARNANNA
GRETTISSAGA
2
93. G-retir kom á Reykja-
Jjóia nær veturnáttum og
beiddi Þorgils veturvistar.
Þorgils sagði, að honum væri
til reiðu matur — „en hér er
mnnar hlutur til vandhæfa.
J>eir menn æUa hér ii vistar,
er nokkuð þykja vanstilltir,
lem eru Jieir fóstbræður, Þor-
geir og Þormóður. Veit ég
•igi hversu yður hentar sam-
mn að vera, en engum „yðar
skal duga að eiga illt við ann
an“.
Grettir sagði, að hann
myndi á engan mann leita
fyrri, og einkanlega, ef bóndi
vildi svo.
94. Þorgils bóndi átti uxa
góðan í eyjum þeim er Ólafs-
eyjar heita. Þær liggja úti á
firðinum, hálfa aðra viku und
an Reykjanesi. Talaði Þorgils
um jafnan, að hann vildi ná
honum fyrir jólin.
Það var einn dag, að þeir
fóstbræður bjuggust til að
sækja uxann, ef þeim fcng-
ist hinn þriðji maðurinn til
liðs. Grettir bauð að fara með
þeim, en þeir létu vel yfir
því, fara síðan þrir á tein-
æringi. Komu þeir við eyj-
arnar og tóku uxann.
95. Þá spurðl Grettir, hvort
Jjeir vildu heldur leggja út
uxann eða halda skipinu, þvi
mð brim mikið var vlð eyna.
Þeir báðu hann halda skip-
Inu. Hann stóð við mitt skip-
lð á það borð er frá landi
horfði, tók honum sjórlnn
■vo, að hvergi sveif. Þorgeir
tó kupp uxann aftan, en Þor-
móður framan, og hófu svo
út í skipið, settust síðan til
róðrar og reri Þormóður i
hálsi ,en Þorgeir í fyrirrúmi,
en Grettir í skut. Styrmdi þá
að þelm.
96. Þá mælti Þorgeir: „Frýr
nú skuturinn skriðar".
Grettir svarar: „Eigi skal
skuturinn eftir liggja, ef all-
vel er róið i fyrirrúminu“.
Þorgcir féU þá svo fast á
árar, að af gengu báðir há-
irnir. Grettir dró þá fast ár-
arnar, meðan Þorgeir bætti
að hánum. En er Þorgeir tók
að róa, hðfðu svo lúizt árarn-
ar, að Grettir hristi þær i
sundur á borðinu. Tók hann
þá erði tvö, er lágu i skipinu
og reri svo sterklega, að brak
aði i hverju tré.