Morgunblaðið - 19.01.1961, Qupperneq 13

Fimmtudagur 19. janúar 1961
MORGTJTSBLAÐIÐ
13
■ji
niymlin er frá markaði svertingja í afrísku þorpi. Fátæktin er mikil og skortur á frum-
Afríkumenn reyna að
hjá kalda stríðinu
HVAÐA vonir eru til þess,
að nýju Afríkuríkin sem
inngöngu hafa fengið í sam-
tök SÞ geti haldizt utan við
kalda stríðið?
/ Bandaríkin hafa haft mikl-
ar áhyggjur af þessu máli
allt frá þeim septemberdegi,
þegar fulltrúar sextán nýrra
Afríkuríkja, þar á meðal
fjórtán úr gamla franska ný-
lenduveldinu klöppuðu lof í
lófa þeirri hugmynd Krús-
jeffs, að bækistöðvar Sam-
einuðu þjóðanna yrðu fluttar
frá New York til Evrópu.
Anðúð á New York
Var þetta lófatak tákn andúS-
ar þessara þjóða á Bandaríkj-
lunum? Var það hugsanlegt að
slík andúð gæti haft áhrif á
afstöðu þessara þjóða til ein-
stakra mála á dagskrá SÞ.
■ Það var nauðsynlegt að fá úr
þessu skorið. Því að þótt mörg
’hinna nýju ríkja hefðu lægri
ibúatölu en Los Ange'les ein sam-
an, þá hefur hvert þeirra sama
atkvæðavald og hvert stórveldi.
Og þegar atkvæði þeirra allra
■koma saman, þá ráða þau yfir
óhrifamikilli atkvæðafúlgu.
Þegar málið var skoðað niður
i kjölinn, kom í ljós að lófatakið
stafaði meira af andúð á New
York en fylgi við Krúsjeff.
” — Við klöppuðum ekki vegna
þess, að við værum vinveittir
Rússum, sagði Maurice de Jean
utanríkisráðherra Mið-Afríku.
lýðveldisins. — Við klöppuðum
fyrir þessari einstöku tillögu,
vegna þess að ef bækistöð SÞ
væri flutt frá New York losnuð-
um við þann ruddaskap og móðg
un sem við verðum að þola á
hverjum degi meðan við dvelj-
ixmst í New York,
i- —. k, J •
Möðgantr á veitingahúsum
Okkur er hvarvetna tekið illa,
við erum móðgaðir á grófasta
hátt, reikningar okkar eru hækk
eðir, borð eru ekki tekin frá
fyrir okkur á veitingahúsum. Þó
Verður að viðurkenna, að þar
sem móðgunin var grófust, kom
fframkvæmdastjórinn fram og
baðst afsökunar á framkomu yf-
irþjónsins.
í New York skortir allt fín-
legt og heillandi. Allt er úr
ekorðum gengið. í Evrópu er lit-
ið á okkur sem jafningja. Við er-
um afgreiddir kurteislega. Okk-
ur liði miklu betur ef Samein-
uðu þjóðirnar væru fluttar frá
New York til Genf eða Parísar.
Mr. de Jean ber svip heims-
borgarans, hann talar frönsku
fagurlega, hann er geðþekkur,
siðfágaður maður sem ætlast til
þess að honum sé sýndur tilhlýði
legur sómi. Þótt það sé að vísu
rétt, að sumir New York-búar
eru dónalegir í framkomu, vegna
þess þeir eru óvanir því að með-
höndla svertingja sem utanrík-
isráðherra, þá eru margir þeirr-
ar skoðunar, að lang mestu erf.
♦----------------------♦
5. grein eftir
IVIarguerite
Higgins
♦----------------------♦
iðleikar hinna afrísku fulltrúa
stafi af ónógri málakunnáttu.
Flestir fulltrúar nýju Afríku-
ríkjanna tala frönsku en skilja
lítið j ensku. Ennfremur virðast
þeir ekki hafa tekið það með í
reikninginn, að margir New
York-búar eru grófir og gara-
legir í flýtinum.
Það var gert ráð fyrir því, að
fulltrúar nýju AfrJku-ríkj anna
myndu mæta ýmsum erfiðleik.
um t. d. við að fá sómasamlegt
húsnæði í borginni. Þetta var
leyst með aðstoð starfsliðs
Bandarísku sendinefndarinnar
og 'borgarstjórnar New York.
Tókst þannig að gera lif fulltrú-
anna bærilegt.
Hefur ástandið í New York
áhrif á fulltrúana?
Það er samt staðreynd að ótal
viðtöl vitna um það, að afrísku
fulltrúarnir eru gramir og yfir-
viðkvæmir vegna 'kynþáttavið-
horfanna í Ameríku. En þeir
gera sér þó Ijóst, að tilfinningar
þeirra í þessu efni mega ekki
hafa áhrif á það, hvernig þeir
greiða atkvæði á þingi SÞ.
— Við skiljum, að frjálslynd-
ir Bandaríkjamenn reyna að
bæta úr kynþáttamisréttinu,
sagði Mr. De Jean — og við vit.
um að allt stefnir þetta í fram-
faraátt. Ég get ekki staðhæft að
ástandið í New York hafi engin
áhrif á viðhorf okkar, t. d. gegn
um undirvitundina. En við mun-
um þó taka ákvarðanir okkar á
málefnalegan hátt.
Tillaga Rússa um að flytja
SÞ frá New York varð aldrei
nema orðin tóm. Afríkumennirn-
ir sjálfir skildu það að erfitt
yrði að framkvæma flutninginn
vegna kostnaðarins. Afríkuþjóð-
irnar eru fátækar og viðurkenna
að þær sjálfar gætu ekki staðið
straum af kostnaði við flutning-
inn.
— Bezta lausnin, segir de Je-
an, — væri að kenna New York-
ar.búum að koma elskulega fram
við fólk úr öllum hlutum heims.
Væri það ekki hægt?
New York er ekki aðlaðandi
borg fyrir útlendinga. En þar
fyrir utan eru ýmsar ástæður
fyrir því, úr nýlendusögu
Frakka, að Afríkumenn geta
borið hatur í brjósti til hvítra
manna.
De Jean snerti við einu slíku
í viðtali við mig. Hann var að
segja mér frá æviatriðum sínum
og uppruna. — Móðir mín var
fiskikona, sagði hann. Faðir
minn var Frakki. Hann lét sem
ég væri ek'ki til. En hatrið gagn-
vart föður mínum má ekki eitra
viðhorf mín til hvítra manna al.
mennt.
Og það er langt í frá ,að dagar
hvíta mannsins í Vestur-Afríku
séu taldir.
Samborgarar
Margir leiðtogar nýju Afríku-
ríkjanna benda á það að munur-
inn á franska nýlenduveldinu og
hinsvegar landa eins og belgíska
Kongó og brezka Keníá sé að
Frakkar og svertingjar hafa lif-
að saman eins og jafningjar. —
Frakkar hafa alltaf litið á okk-
ur sem félaga, sem samborgara
í Frakklandi.
Við höfum verið félagar í sama
■þjóðfélaginu. Hvítu mennirnir í.
franska nýlenduveldinu voru í
algerum minnihluta. Það var
mjög sjaldgæft að þeir slægju
eign sinni á eða keyptu lönd.
Flestir unnu störf sín og hugð.
ust síðan flytja aftur heim til
fagra Frakklands. Margir Frans
mennirnir, sem höfðu starfað í
opinberri þjónustu eða við þjálf-
un hers og lögreglu hafa nú ver-
ið ráðnir af yfirvöldum hinna
nýju ríkja til að halda áfram
sínu gamla starfi.
Til þess að sýna hve Frakkam
ir hafa verið fámennir í sumum
lendum sínum, má benda á að í
Mið-Afríku Lýðveldinu eru
1,130.000 íbúar. Þar af eru að-
eins 5000 hvítir íbúar. í öllum
nýju Afríku-ríkjunum, sem
mynduðust upp úr franska ný.
lenduveldinu er heildaríbúatal-
an um 40 milljónir. En tála
hvítra manna x þessum löndum
er aðeins um 100.000.
Bamalegir og tvískiptir
Ég hef bent á það hér í grein-
um mínum, að nýju Afríku-rík.
in vilja halda sér utan við deil-
ur Austurs og Vesturs.
Bandaríkjamenn viðurkenna
nú, að ekkert þeirra Afríkuríkja
sem fengu sl. ár inngöngu í SÞ
hafi snúizt í lið með Rússum,
jafnvel ekki ríkið Mali, sem þó
er talið þeirra vinstrisinnaðast.
En þeir eru áhyggjufullir yfir
eftirfarandi atriðum, sem varða
viðhorf Afríkuþjóðanna á þingi
Sameinuðu þjóðanna.
1. Svo virðist sem barnalegr-
ar tilhneigingar gæti hjá afrísk
um fulltrúum að greiða því frem
ur atkvæði með til'lögu sem
þær eru almennari og há-
stemdar orðaðar, og þar með
sneiða
efnisminni. Dæmi um þetta er
m. a. tillaga Rússa í afvopnunar.
málunum sem náði samþykki,
Ef tillaga er fagurlega orðuð, þá
virðist það stundum geta nægt
til að fá atkvæði afrísku full-
trúanna, þó tillagan feli kannski
raunverulega allt annað í sér, en
þeir teldu heppilegt. „
2. Afrísku fulltrúarnir eru tví-
skiptir í stefnu sinni í nýiendu.
málum. Þeir fordæma Vestur-
lönd t. d. fyrir gamlar syndir í
nýlendunum. Þeir vita að slík
fordæming er auðskiljanleg
heima hjá þeim meðal hins ó-
læsa múgs, — en þeir nota ekki
sama mælikvarða á nýlendu.
veldi kommúnista.
Þrjú nýju ríkjanna Mali, Sene-
gal og Nigeria komu bandarísk-
um yfirvöldum algerlega á óvart
er þau greiddu atkvæði með því
að Allsherjarþingið ræddi um
upptöku Rauða Kína í SÞ.
En jafnvel þar neitaði eínn af
fulltrúum Nigeríu því af festu,
að hægt væri að líta á þessa af.
stöðu, sem vinveitta Rússum.
Við greiddum atkvæði með því
að málið yrði tekið til meðferð
ar, ekki vegna þess, að við sé-
um hlynntir Rauða Kina, heldur
vegna þess að við teljum, mál.
ið nógu mikilvægt til þess að
það ætti að ræðast opinberlega.
Það er - athyglisvert að nýju
Afríkuríkin hafa sóít mjög mik-
ið eftir því að Bandaríkin stofn-
setji hið bráðasta fullkomin
sendiráð i hverju einasta þeirra.
Hinsvegar virðast þau ekki sér«
lega hrifin af starfsemi rúss-
neskra sendiráða. Stjórnendur
Nígeríu reiddust Rússum t. d.
nýlega, er þeir reyndu að beita
þvingunum til að fá að fjölga
verulega í sendiráði sínu í Lagos
Styðja Hammarskjöld
Öll nýju Afríkuríkin hafa stað
ið sem einn maður með Vestur-
löndum í afstöðunni til Samein
-uðu þjóðanna. Þau virtu ekki
viðlits tillögur Krúsjefs um af-
nám embættis framkvæmda-
stjórans, Hammarskjölds og að
skipað yrði framkvæmdaráð
þriggja fulltrúa, frá Austri,
Vestri og frá hlutlausu þjóðun.
um.
Auðvitað styðjum við Hamm-
arskjöld, sagði Guirma fulltrui
Efra Volta. Rússar hafa álitið
okkur heimskari en við erum, ef
þeir hafa gert sér vonir um að
við samþykktum tillögur þeirra.
Við vitum auðvitað, að Hamm-
arskjöld er ekki óskeikull, það
getur vel verið að hann hafi gert
einhver mistök. En það bætir
ekki úr skák að eyðileggja Sam.
einuðu þjóðirnar. •,
Nýju Afríkuríkin eiga öll við
að sitríða risavaxin vandamál,
svo sem ólæsi almennings, skort
á menntuðum mönnum, vöntun
á trúarbrögðum sem geta sam-
einað fólkið andlega. Kristnir
menn eru í miklum minnihluta
þar. Flestir trúa á anda í stokk-
um og steinum.
Er hægt að hugsa sér betri
gróðrarstíu fyrir kommúnista,
sagði vestrænn svartsýnismaður.
Hann taldi alveg vonlaust, að
Afríku-ríkin gætu haldizt utan
kalda stríðsins.
Atkvæði greidd fyrir Afríku
En de Jean heldur því jafft
ákveðið fram, að Afríka vilji
hvorki ganga í lið með Austri
né Vestri.
Þið Bandaríkjamenn gerið
mikla skyssu, þegar þið lýsið
hverri atkvæðagreiðslu hjá SÞ
annaðhvort sem sigri Vesturveld
anna eða Rússa. Við erum ekki
að greiða atkvæði með eða móti
ykkur. Við erum að greiða at-
kvæði fyrir Afríku, fyrir þá
Afríku framtíðarinnar sem við
erum að byggja upp. Þið Banda-
ríkjamenn eruð stórveldi. Hins-
vegar eruð þið stöðugt að biðja
smáríkin að greiða atkvæði með
Bandaríkjunum. Hvi getið þið
ekki eins sagt, að það séú Banda-
ríkin, sem greiða atkvæði með
Afríku?
Allar afurSir Vestmann
eyinga á erl. markað
í GÆR hafði Dettifoss legið
í Vestmanaeyjahöfn í 3 daga
og lestað sjávarafurðir til út-
flutnings. Var þá húið að
ferma í hann 12—1400 tonn
af loðdýrafóðri og fiski-
mjöli.
Síðasitliðinn fimmtudag fór
Goðafotss með 17000 kassa af
freðfiski á Ameríkumarkað.
Mikið ánægjuefni.
Björn Guðmundsson fréttarit-
ari blaðsins í Vestmannaeyjum
kvað það mikið ánægjuefni að
nú væru allar afurðir liðins árs
á burtu fluttar að undanteknu
litlu magni af saltfiski fyrir
Suður-Ameríkumarkað. Stafar
þetta fyrst og fremst af því
að staðið hefir á að þurrka fisk
inn.
Um langt árabil hefir ekki ver
ið jafn lítið til af sjávarafurðum
í byrjun vertíðar. Ér þetta mjöig
þýðingarmikið fyrir jafn stóra
verstöð, þar sem vetraraflinn
einn er um 40 þús. tonn. Þar að
auki er svo sumarafli svo sem
humar, flaitfiskur og bolfiskur og
haustsíld.
Aðeins beitusíld eftir.
Þótt húsakostur og öll aðstaða
til móttöku aflans hafi stórum
batnað á síðustu árum, eru frysti
húsaeigendur jafnan ug.gandi ef
mikið liggur af afurðum í ver-
tíðarbyrjun. Nú standa miálin
hins vegar svo vel að ekki er
annað liggjandi í húsunum en
beitusíld til vertíðarinnar.
Björn Guðmundsson segir að
þetta sýni að vel sé unnið að sölu
afurðanna og jafnframt bendi
það til að afurðirnar Þýki góð
vara.
Sýnileg eru þau vandræði sem
af því geta hlotizt ef mikil afla
hrota kemur og mikið er fyrir
af fiski í geymsluhúsunum. Gæti
þá svo farið að vinna yrði afl-
ann á annan hátt en æskilegt
væri og getxxr það skapað ýmis
konar vandræði.
Nú er þessu seni sé ekki til
að dreifa og má vertíð því hefj
ast af fulium krafti hið fjrrsta.