Morgunblaðið - 19.01.1961, Síða 14

14
Fimmtudagur 19. januar 196Í
MORGVNBLAÐIÐ
---------.***#,.*-»._
'UTGEFANDI: SAMBAND UNGRA SJÁLFSTÆÐISMANNA RITSTJÖRI: JAKOB MÖLLEE
Fréttaflutningur
Ríkisútvarpsins
FRÉTT AFLUTNIN GUR hins
„hlutlausa" ríkisútvarps hefur
lengi þótt vafasamur, svo ekki
sé meira sagt. Hefur mönnum
þótt hlut Rússa nokkuð mikið
haldið á lofti í fréttalestri af
viðburðum kalda stríðsins.
Þrátt fyrir það hefur lítið
verið um þetta mál skrifað í
blöðin og má það furðulegt
teljast. Nú er hins vegar svo
komið, að ekki verður lengur
við unað og munu hér rak-
in nokkur dæmi, sem sýna ljós-
lega að fréttir hins íslenzka rik-
isútvarps eru notaðar á óskamm
feilinn hátt til kommúnísks
áróðurs.
Fréttaauki frá SÞ
Milli jóla og nýárs var flutt-
ur í ríkisútvarpið fréttaauki frá
SÞ er átti að fjalla um Alsír-
málið. Ætla mætti, að tilgang-
urinn hafi verið sá, að fræða
útvarpshlustendur um helztu
sjónarmið, sem fram hefðu kom
ið á Allsherjarþinginu um þetta
mikla vandamál, en skoðanir
eru þar mjög skiptar, sem
kunnugt er. En svo vel var þó
ekki, eins og reyndar margir
þeirra, sem hlýtt hafa á suma
fréttaauka frá SÞ í haust hef-
ur rennt grun í. Stjórnandi
fréttaaukans tók upp kafla úr
ræðu Indverjans Krisnha Men-
ons, sem kunnur er af fylgi-
spekt sinni við Rússa, í hverju
sem á gengur. Og það vildi
svo einkennilega til, að einmitt
sá kafli, sem stjórnandinn valdi
til flutnings fjallaði um þá
skoðun Menons að NATO bæri
alla ábyrgð á blóðbaðinu í Alsír.
Nú er ekki nokkuð vafi á því,
að Menon hefur flutt langa
ræðu, svo sem hans er vandi,
tíg drepið á fleiri hliðar máls-
ins, en álit sitt um meinta á-
byrgð NATO. En stjórnandi
frettaaukans sá ekki ástæðu til
gefa mönnum kost á að heyra
Öiiri atriði úr ræðu Menons.
Honum var það nóg að fá tæki-
færi til að koma á framfæri
blóðugum skömmum um varnar
bandalag frjálsra þjóða, sem
Island er aðiii að.
Cyrus Eaton
Það hefur mörgum verið mik-
ið furðuefni hversu mikils álits
Bandaríkjamaður að nafni Cyr-
us Eaton, nýtur á fréttastofu
ríkisútvarpsins. Hafi fréttastof-
an fregnir af því, að maður
þessi hafi látið í ljós álit sitt
á heimsmálunum, fjallar mikill
hluti erlendra frétta útvarps-
ins næst á eftir, um það hvað
hann hafi sagt.
Hver er svo þessi Cyrus
Eaton, sem fréttastofan telur
einn mesta vitring um heims-
málin í dag?
Hann er bandarískur milljóna
mæringur, sem gengur upp í
því að vera vinur Krúsjeffs.
Hann gegnir engri ábyrgðar-
stöðu með þjóð sinni, hann nýt-
ur einskis álits á nokkru sviði,
nema helzt því, hvemig eigi að
græða peninga. Hingað til hef-
ur ríkisútvarpinu ekki þótt
ástæða til að skýra frá áliti
einhvers óbreytts borgara í ein-
hverju ríki. En það gegnir öðru
máli með Cyrus Eaton. Hann
túlkar nefnilega skoðanir Krús-
jeffs dyggilega.
Efnahagsaðstoð
Það er almennt álitið hér á
landi, að Rússar séu mjög at-
hafnasamir við að veita þurf-
andi þjóðum efnahagslega að-
stoð. í raun og veru er þessi
starfsemi Rússa ekki nema ör-
lítið brot á við starfsemi Banda
ríkja NorðUr-Ameríku á þessu
sviði. Hvernig stendur þá á
því að sú skoðun er mjög út-
breidd meðal alls almennings á
íslandi, að Rússar séu jafn ör-
látir ef ekki örlátari en Banda-
ríkjamenn í hjálparstarfsemi
þessari. Svarið er einfalt. Hið
íslenzka rikisútvarp hefur skap-
að það almenningsálit að svo sé.
Veiti Rússar einhverri þjóð lán,
er þegar skýrt frá því í frétt-
um, að Rússar hafi veitt við-
komandi þjóð vo og svo margar
milljónir rúblna að lána. Upp-
hæðin, sem nefnd er, hefur sín
áhrif, en fæstir gera sér grein
fyrir því, að rúblan er sáralítils
virði og því er að öllum jafnaði
um tiltölulega óvemlega upp-
hæð að ræða. Þess er svo sjaldn
ast getið þegar Bandaríkjamenn
veita stórlán. Rikisútvarpið legg
ur vissulega fram sinn skerf í
baráttu hins imperíalíska Rúss-
lands gegn frjálsum þjóðum.
Áróður gegn ríkisstjóminni
En það er ekki aðeins á sviði
utanríkismála, sem kommúnist-
ar innan ríkisútvarpsins vaða
uppi. Þess er skemmst að minn-
ast, er fréttamaður nokkur átti
viðtal í útvarpið við útvegs-
mann, um vandamál útgerðar-
innar. Það mátti öllum ljóst
vera, að fréttamaðurinn reyndi
allt sem hann gat til þess að
fá fram gagnrýni á ríkisstjórn-
ina og efnahagsaðgerðir hennar.
Útgerðarmaðurinn sá hins veg-
ar við honum, svo komminn
fór þar bónleiður til búðar.
Tímabær spuming
Það er vissulega tímabær
spurning hvort ekki sé nauð-
synlegt að meira aðhald og eft-
irlit sé haft með þeim frétta-
aukum, sem nú berast frá frétta
manni útvarpsins hjá SÞ, og
jafnframt hvort ekki sé ástæða
til að fleiri starfi við frétta-
stofu ríkisútvarpsins en rauð-
X.
liðar einir?
Hin frjálsa pressa
í ÞEIRRI dauðvænlegu baráttu,
sem nú geysar í heiminum milli
heimsveldisstefnu hins alþjóð-
lega kommúnisma og frjálsra
þjóða, skiptir ekki svo litlu
máli, hvernig blöðin, dagblöð-
in og vikublöðin, túlka viðburði
kalda stríðsins. Álit hundruða
milljóna manna á gangi heims-
mála, er skapað af hinni frjálsu
pressu. Hlutverk hennar er því
mjög ábyrgðarmikið. í slíkri
baráttu, sem nú er uppi, er
lífsnauðsyn, að vonleysi og upp-
gjafartilhneiging nái ekki að
grípa um sig meðal fjöldans,
enda þótt illa gangi um sinn.
Hefur hin frjálsa pressa verið
fær um að gegna hlutverki
sínu?
Athugum málið.
Brúttó-þjóðarframleiðslan
Með tilkomu nýrra manna til
valda í Rússlandi, eftir dauða
Stalins, voru teknar upp nýjar
baráttuaðferðir í kaldá stríð-
inu. Nú skyldu hinar nýju þjóð-
ir ,sem voru að öðlast sjálf-
stæði, sjá að hið kommún-
íska þjóðskipulag stæði mun
framar en hið kapítalíska. —
Krúsjeff hóf efnahagslegt stríð.
Á hverju ári, heldur hann marg
ar ræður um yfirburði efna-
hagskerfis Sovétríkjanna. Aftur
og aftur endurtekur hann, að
Sovétríkin séu að fara fram úr
Bandaríkjunum í brúttó-þjóðar-
framleiðslu, jafnframt því, sem
hann fullyrðir að bandarískt at-
vinnulíf þjáist af kyrrstöðu. I
hvert einasta skipti, sem Krús-
jeff hefur látið ljós sitt skína
á þennan hátt, hefur hin frjálsa
pressa brugðið við skjótt og
slegið upp á forsíðu ummælum
Krúsjeffs, jafnframt því, sem
blaðamenn taka undir ummæli
Krúsjeffs um hrörnun banda-
rísks atvinnullífs. Smátt og
smátt hefur hin frjálsa pressa
skapað mynd af Krúsjeff, sem
persónugervings þróttmikils
þjóðfélags, sem geystist óstöðv-
andi fram til aukinna framfara
og velmegunar. Hins vegar hef-
ur hin frjálsa pressa ekki séð
ástæðu til að slá upp sem for-
síðufrétt, þegar á það er bent,
að Sovétrikin eiga langt eftir
að ná brúttó-þjóðarframleiðslu
Evrópu, hvað þá Bandaríkjanna.
Hún slær því heldur ekki upp,
þegar á það er bent að þjóðar-
framleiðsla Bandaríkjanna eykst
jafnt og þétt. Afleiðing þessarar
óhuggulegu framkomu press-
unnar er svo sú, að mikill
fjöldi íbúa hins frjálsa heims
er þeirrar skoðunar, að þess
verði ekki langt að bíða, að
Sovétríkin verði voldugasta ríki
á jörðu, enda þótt fyrir því sé
enginn fótur.
Utanríkisstefna
Bandaríkjanna
Það er útbreidd skoðun um
Vesturlönd, að utanríkisstefna
Bandaríkjanna sé þróttlítil og
hugmyndasnauð. Forseti Banda-
ríkjanna hefur sl. 8 ár þótt
heldur athafnalítill og standa
sig illa í baráttunni við Krús-
jeff. Þessi skoðun er svo út-
breidd sem raun ber vitni,
vegna þess að pressan hefur
túlkað viðburði kalda striðsins
á þennan veg.
Þegar repúblikanar komust til
valda í Bandaríkjunum, tmdir
forystu Eisenhowers, urðu al-
gjör umskipti í utanríkisstefnu
landsins. Á valdatíma Roose-
velts og Trumans höfðu hundr-
uð milljóna manna og gífurleg
landsvæði fallið í greipar komm
únista. Þá þótti hinni frjálsu
Framhald á bls. 23.
.< - - -
Akademískt frelsi
edo ekki
FYRIR nokkru var hér á síð-
unni birt greinarkorn frá hag-
fræðistúdent, sem stundar nám
I Englandi. Greinarhöfundur
minnist meðal annars á akadem
ískt frelsi og varpar m. a. fram
þeirri spurningu, hvort ekki
væri rétt að taka „hinn helga
rétt stúdenta við Háskóla ís-
lands til gagnrýninnar endur-
skoðunar" og lýsir því um Ieið,
hvernig námsskipan er hagað
við skóla þann, sem hann
stundar nám við. Þetta mál er
þess virði, að það sé rætt og
verður nú farið um það nokkr-
um orðum.
Akademískt frelsi hefur verið
túlkað þannig, að þar sem það
ríkir, hefðu háskólakennarar
rétt eða öllu heldur skyldu,
til að kenna aðeins það, sem
væri eftir þeirra sannfæringu,
en hins vegar væru stúdentar
ekki skyldir til að taka allt
sem góða latínu, sem kennar-
amir prédikuðu og væru þess
vegna ekki skyldir til að sækja
tíma, ef þeir ekki óskuðu þess.
En þess ber þó að geta, að
akademískt frelsi hefur mörg-
um stúdentum orðið rétturinn
til að sofa út á morgnana og
er þá miður farið en skyldi.
Nú þarf að meta hvort hið
akademíska frelsi er þess virði,
að því sé haldið. í sambandi
við þetta er nauðsynlegt að taka
fram, að við tvær deildir Há-
skóla Islands hefur akademískt
frelsi verið afnumið að hálfu
leyti, þ. e. a. s. að því er tekur
til stúdenta. í sumum greinum
læknisfræði og verkfræði hef-
ur verið komið á tímasóknar-
skyldu til þess að tryggja það,
að stúdentar fylgdust með í
viðkomandi greinum.
Fleiri hliðar á málinu!
Ekki verður um það deilt, að
það er hið andlegá frelsi, sem
mestu máli skiptir, en það er
fleira, sem kemur til greina og
er þar ekki léttast á metunum
sá sjúkdómur, sem stúdentar
eru líklega ver haldnir af en
flestir aðrir, þ.e.a.s. fjárhags-
vandræði. Það hefur oft verið
mikið um það rætt hér á landi,
hversu mikill hluti stúdenta,
sem innritast í Háskólann, Ijúki
aldrei prófi þaðan og í sam.
bandi við þetta hafa mörg illvíg
skeyti flogið til stúdenta. Hin
háa hundraðstala þeirra, sem
aldrei ljúka námi á sér auð«
vitað margar orsakir og mis-
munandi. Líklega allt eina
margar og þeir stúdentar eru,
sem ekki ljúka prófi, en það
er nokkurn veginn víst, að
yrði akademískt frelsi afnumið
algjörlega, að því er stúdenta
varðar, mundi þessi háa hundr-
aðstala hækka og þá væri hægt
að kenna einu um. Það skiptir
áreiðanlega ekki litlu máli fyr.
ir stúdenta að geta tekið sér
frí við og við til þess að öngla
saman nokkrum krónum, því að
stúdentar verða yfirleitt ekki
ríkir af sumarvinnunni einni
saman.
Akademískt ófrelsi
Af því sem að framan er
greint má nokkum veginn ráða,
að það yrði stúdentum til lítilla
hagsbóta, ef þeirra frelsi af»
numið. Það væri illt. Það værn
þó smámunir einir í samanburðj
við það sem stúdentum og há«
skólakennurum um hálfan hein*
er boðið upp á. Fyrir austan
járntjald er ekki aðeins tíma.
sóknarskylda með þungum við.
urlögum, ef út af bregður. Þar
eru stúdentar skyldir til að
sækja tima í fögum, sem ekk.
ert koma námi þeirra við og
þeir hafa í mörgum eða jafn.
vel flestum tilfellum sáralítinni
áhuga fyrir. Hvort sem stúdent
nemur læknisfræði eða mál.
fræði er hann skyldugur til
að sækja tíma í Marx-Engels.
Leninisma og auk þess í alls
konar mílitarisma". Ef þetta
skipulag kæmist á við Háskóla
íslands er hætt við, að á stúd.
entum og kennruum sannaðist
spakmælið forna: Enginn veit
hvað átt hefur fyrr en misst
hefur. Það er beinlínis furðu.
legt, að innan vébanda Háskól.
ans skuli vera menn, sem eiga
sér þá ósk heitasta, að slíkt
skipulag verði tekið upp hér á
landi. — j.