Morgunblaðið - 21.02.1961, Síða 13

Morgunblaðið - 21.02.1961, Síða 13
Þriðjudagur 21. febrúar 1961 MORGVNBLAÐIÐ 13 Unnið að fiski „HAGRÆNAR rannsóknir á afkomu sjávarútvegsins er einna stærsta framtíðarverk- efni Fiskifélagsins“, sagði Davíð Ólafsson, fiskimálastj., er Mbl. átti tal við hann í gær vegna 50 ára afmælis Fiskifélags íslands. Davíð hef ur verið forseti félagsins síð- an 1940 og hefur því öðlazt víðtækari og staðbetri þekk- ingu á útveginum en flestir aðrir, því Fiskifélagið hefur frá öndverðu annazt mikil- vægar rannsóknir og gengizt fyrir margs konar fræðslu- starfsemi á sviði útvegsmál- anna. Óupplýst slys ENN er verið að rannsaka slysið sem varð á Grettisgötunni, á móts við Grettisgötu 18, hinn 13. þ.m. Varð drengúr þá fyrir bíl, og hafði bíllinn ekki numið stað ar, og ekki ennþá tekizt að finna þennan bíl. Það er nýjast í málinu, að að því er hallazt að bíllinn sem drengurinn varð fyrir sé rúss- neskur Moskwitch tvílitur, ljós- grænn og gulur. Þá hefur eitt vitnið skýrt frá því, að þar sem slysið var hafi drengir verið að kasta snjóboltum. Hafi bílstjór- inn vel getáð haldið að það hafi verið bolti sem skall á bílnum, er drengurinn hljóp á hann, því það glumdi í bílum, segja vitnin. Slysið varð klukkan rúmlega 9 „Félagið hefur um langt skeið safnað alls kyns upp- lýsingum um útveginn, gert afla- skýrslur og annað því um líkt, sem er nauðsynlegur grundvöllur fyrir hinar hagrænu rannsóknir,“ hélt Davíð áfram. „Þegar við höfum skýrslur og yfirlit yfir aflann, veiðisvæðin, aflamagn miðað við fyrirhöfn og kostnað, aflamagn, sem fengizt hefur á hverja gerð* veiðarfæra og magn fisktegunda, sem veiðzt hafa — þá er fenginn nauð- synlegur grundvöllur fyrir hag- rænar rannsóknir, sem mikil- vægar eru fyrir alla þróun útvegs ins og útflutningsframleiðsluna“. Davíð Ólafsson „Fiskifélagið rekur jafnframt rannsóknarstofu, sem hefur mikla þýðingu á sviði hagnýtingar fiskafurða. Þær fiskirannsókn- ir, sem Atvinnudeild Háskól- ans hefur nú á sinni könnu, hófust upphaflega fyrir tilstilli Fiskifélagsins, en núverandi rann sóknarstofa félagsins sinnir ein- göngu þeim verkefnum, sem varða vinnslu sjávaraflans”. — • — „Þar er stöðugt fylgzt með efnis gæðum framleiðslunnar, t.d. lýsis og fiskimjöls, en jafnframt eru þar gerðar tilraunir með ýmsar nýjungar í nýtingu aflans og fjöl breytni í framleiðslu. Þessi Starf- semi á að leiða til aukinnar vöru- vöndunar, en það er einmitt vöru vöndun, sem verður að vera fyrsta og síðasta boðorð islenzkr- ar útflutningsframleiðslu". „Skilningur manna á aukinni vöruvöndun er sem betur fer að aukast“, sagði Davíð, „og er fersk fiskmatið stórt spor í rétta átt. Með hagrænu rannsóknunum er leitazt við að kryfja til mergjar ýmsar þær spurningar sem jafn- an vaka fyrir útgerðinni. Og það er ekki nóg að komast til botns í því hvernig veiðarnar verði stundaðar á sem arðsamastan hátt, hvaða bátastærð hæfi okk- ur bezt, eða hvaða veiðarfæri séu hagkvæmust, ef við nýtum svo ekki aflann e'ins vel og hægt er“, sagði Davíð. — • — Hefur aflabrestur togaraflotans þá leitt í ljós, að hagkvæmara sé fyrir okkur að gera út fleiri en smærri fiskiskip? „Nei, það væri ekki skynsam- legt að fækka togurunum þrátt fyrir aflatregðu, sem vafalaust er tímabundið fyrirbrigði. Afleiðing arnar eru háðar viðbrögðum okk- ar. Við verðum að haga okkar aðgerðum eftir þessum sveiflumi í fiskveiðunum en þar eð við byggjum afkomuna á fiskveiðum er okkur nauðsynlegt að eiga flota, sem hægt er að senda á fjarlæg mið — þ. e. a. s. togara- flota. Ef við byggðum afkomuna eingöngu á smærri skipum og heimamiðunum yrði grundvöllur- inn alt of veikur. Við verðum að eiga „hreyfanlegan“ fiskveiði- flota og reyna að laga okkur að aðstæðum hverju sinni“. „í rannsóknarstofu Fiskifélags- ins er ný deild, Gerlarannsókna- deildin, sem við bindum tölu- verðar vonir við, sérstaklega hvað viðvíkur niðursuðuiðnaði og frekari hagnýtingu ýmissa fisktegunda. Enginn vafi er á því að æskilegt væri að efla niðursuðuiðnaðinn með útflutn- ingsframleiðslu fyrir augum. En það verður ekki gert á einni svip stundu. Þá iðngrein verður að byggja upp smám saman og enn skortir okkur reynslu og þekk- ingu á þessu sviði. En það, sem fyrst og fremst ber að kappkosta á öllum sviðum fiskiðnaðarins, er, eins og ég sagði áður, vöruvönd- un — umfram allt vöruvöndun, allt frá því að fiskurinn kemur úr sjónum. Vöruvöndun er fyrsta skilyrðið fyrir því að takast megi að afla öruggs og góðs markaðar fyrir framleiðsluna”, sagði Davíð að lokum. ÍSLAND á fátt fagurra bygginga frá fyrri öldum. Elztu hús lands- ins varla tveggja alda gömul, og sum byggð úr timbri og engin von að þau standi lengi á hinu veðrasama Suðurlandi, þar sem þau eru flest reist. Þó eru til hér nokkur hús, sem allir vildu byggt hafa, og svo vel frá þeim gengið í hvívetna, að þau munu geta staðið með sóma um ófyrirsjáan- lega framtíð. Þessi hús skera sig enn úr: Stjórnarráðið, Hegning- arhúsið, Safnhúsið, Viðeyjar- stofa, Dómkirkjan, svo nokkur séu nefnd. Meginhluti bæjarms hefir ver- ið byggður á síðustu áratugum, langflest húsin úr steinsteypu og sum þeirra allíburðarmikil. Furðu mörg þessara húsa veita augum vegfarenda nokkra gleði, en hin líka ófá, og oft þau sem mest er í borið, tilgerðarleg og áberandi, og gleðin sem þau veita manni, vitneskjan um góð- an efnahag eigandans. Það er mjög ánægjulegt, er fólk sem góð efni hefur, tekur sér fyrir hendur að prýða bæinn sinn, meðal annars með smekk- legheita" byggingum, en þó ætti að gæta hófs í því að bera einka- mál sín á torg út. Og þó útlit húsa sé fjarri því að vera þýðing- arlítið, er fleira sem máli skiptir. Þessi litla fámenna þjóð á svo margt ógert, eins og eðlilegt er, að ekki er enn tímabært að sóa kröftum hennar og fjármunum. Ennþá hafa ekki allir eignazt þak yfir höfuðið sem er þó fyrsta skilyrði til þess að vera mann- eskja, og hér er hvorki til lista- skóli né listasafn, varla mennta- skóli. Þegar talað er um hús verður oft fyrst fyrir að ræða um útlit þess, og ekki síður en notagild- ið, enda nátengt hvort öðru. En ætlunin með þessum inngangi mínum var helzt að skrifa stutt eftirmæli slysaaldar, ef verða mætti til viðvörunar fyrir hrekk- laust fólk, sem ekki hefir fjár- muni um of úr að spila, og þolir illa að vakna við það einn morg- un að hús þess var byggt á sandi. Öllum mun hér enn í fersku minni ýmis mistök við bygging- ar síðustu áratugina. Allir muna enn flötu þökin og hvað kost- aði að losna við þau, þakskífurn- ar, sem víðast eru foknar út í veð ur og vind, steyptu þakrennurn- ar, er um þessar mundir hrynja ofaná vegfarendur á gangstétt- unum, inndregnu hæðirnar, svalir yfir íbúðarstofum og svo öskutunnurnar. Það mætti Hk- lega byggja heil íbúðarhverfi fyrir það fé sem varið hefur ver- ið til viðgerðar undanfama ára. tugi vegna vanhugsaðra teikn- inga, ýmissa barnalegra tilrauna, sem tilheyra rannsóknarstofum, eða tilgerðar manna, sem skortir reynslu i starfi, meðal annars í sambandi við veðurfar síns eig- in lands, en húsbyggingar eru að sjálfsögðu því mjög háðar í hverju landi. Fyrir nokkru kom ég í nýtt milljónkróna hús, byggt eftir teikningu þekkts arkitekts. Af því að rigning var úti þá stund- ina varð að koma fyrir á stáss- stofugólfinu þremur vatnsfötum vegna fyrirvaralausrar heimsókn ar skýja himinsins. Nú lætur enginn óvitlaus mað- ur á Suðurlandi henda sig að reisa hús með flötu þaki, afleið- ing dýrkeyptrar reynslu. Innan fárra ára munu menn væntan- lega sjá við þeim barnalega hé- gómaskap arkitekta og stjórnar- valda, að draga inn nokkurn hluta efstu hæða húsa, en sú ráð- stöfun virðist mér þjóna því einu, að auka byggingarkostnaðinn og rýra notagildi húsanna, ásamt því að opna vötnum himinsins leið inn í vistaverur manna. Hinar rándýru steyptu þakrennur munu sjálfar taka ómarkið af eigendum húsanna, smáhrynja án aðstoðar þeirra ofaná gangstétt- irnar. Nú er komin upp ný vitleysa, húsþök sem leiða afrennsli inn á þakið, og jafnvel gegnum íbúð- irnar, í stað þess að veita því af sér. Þessi einkennilega tízka, skapar að vísu möguleika til snoturs útlits húsa og nokkuð aukinnar fjölbreytni hið ytra, eins og sléttu þökin á sínum tíma, sem suma dreymdi um að gera að blómsturgörðum. En ef litið er á þá augljósu hættu eða 1 að minnsta kosti mjög aukinn viðhaldskostnað, sem ástæða er til að óttast að fylgi þessarri kyndugu nýbreytni, verður þetta að teljast bíræfni, er kynni á næstu árum að skapa samskon- ar eða svipuð vandræði og flötu þökin í sinum tíma. Ýmsar hégómatilraunir að punta hús að utan með harðvið- arflötum, sýnist mér oftast pjatt eitt, sem væntanlega mun verða málað yfir á næstu árum ef ekki klætt bárujárni upp á gamla móðinn. Það var algengt á íslandi hér áður að til var á heimilinu að- eins einn dýrmætur gripur, ein bók. Væri hún af öryggisástæð- um ekki læst niðrí ramgerðri hrizlu eins og gull, var kannske gerð fyrir hana hilla, að allir mættu augum líta svo fagran grip og ótvíræðan vott menning- ar og myndarskapar. Meðan fólk átti hér útskorna aska, spæni, eða jafnvel vopn, var því stungið undir sperru, eða komið fyrir á hillum, öllum til augnayndis. Seinna er fólk eignaðist bækur að ráði, var þeim gjarna komið fyrir í lágum skápum meðfram veggjum í dagstofu, nema nauð- syn heimtaði vegginn allan. Þessar bækur voru oftast hand- bundnar og gerðar af mikilli list, skreyttar gullfylltu flúri eða það brennt inn í skinnið, hinar mestu gersemar að sjá og sýna öðrum, og alltaf við höndina. En heldur mun það hafa verið sjald- gæft hér um slóðir, sem betur fer, þó algengt væri á snobb- heimilum annarsstaðar, að menn gerðu bókaskápa í stofum sínum samkvæmt jafnvægislögmáli byggingarlistar, þar sem skáparn ir höfðu sjálfir veigamestu hlut- verki að gegna, og byggðir án hliðsjónar af bókaeign, en fyllt- ir síðan leðurklæddum trébútum og öðru rusli, er bækur þraut. Hin vaxandi þörf fólks hin síðari ár að ná sér í bækur að lesa, hefir leitt til þess að ekki hefir reynzt unnt að vanda al- mennt jafnmikið til hverrar ein- stakrar, emkum um band, en í stað þess gripið til þess úrræðis að færa bækurnar i litprentaðar umbúðir, eins og á fiskibollu- dósum, að hylja hinn kalda málm. Af þessu leiðir að bækur eru ekki sama heimilisprýðin og áður, og því víða horfið að því eðlilega ráði — ef ekki voru á heimilinu sérstök bóka- eða skrifstofuher- bergi — að láta bókaskápana hverfa að nokkru að baki hús- gagna, og ná þá heldur ekki hátt Framh. á bis. 14

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.