Morgunblaðið - 03.03.1961, Blaðsíða 17

' Föstudagur 3. marz 1961
M ov C.llis Ttl AÐIÐ
17
Séra Valdimar J. Eylands
dr. theol.
LEIÐIR íslendinga liggja ótrú-
lega víða. Fornar sagnir flytja
margar frásögur um utanfarir
ungra manna, sem leituðu sér
fjár og frama, námu- ný lönd,
jukust að viti og velgengni. Á
síðari timum hefur engin breyt-
ing orðið á þessu. Farmenn okk-
ar og ferðalangar fara enn víða
í leit að nýjum ævintýrum eða
aukinni velgengni á einhvern
— Kæöa
Ólafs Thors
[ Framh. af bls. 13
fái sennilegast staðizt fyrir ó-
hlutdrægnum alþjóðadómi. En
héðan af er líka tryggt, að það
verður ekki ofbeldið, ekki her-
valdið, sem sker úr, hvort að-
gerðir okkar verða virkar eða
að meira eða minna leyti aðeins
pappírsgagn, eins og var 1958,
heldur alþjóðalög og réttur,
eins og hann á hverjum tíma
er að mati óhlutdrægra dómara.
í>etta tel ég einn mesta vinning
íslendinga af þessu ágæta sam-
ikomulagi. Hygg ég, að a. m. k.
Framsóknarflokkurinn verði að
sættast á það sjónarmið, enda
hefur hann frá öndverðu fallizt
á að láta Haagdóminn dæma í
landhelgismálum okkar. Þannig
var það stjórn Steingríms Stein-
þórssonar, en í henni sátu bæði
Hermann Jónasson og Eysteinn
Jónsson, sem bauðst til að vísa
landhelgisdeilunni við Breta til
Haagdómstólsins 1953. Og fáir
íslendingar hafa betur lýst
nauðsyn Islendinga og raunar
Bllra smáþjóða á þvl, að deilur
yrðu útkljáðar fyrir alþjóða-
dómi en ekki með ofbeldi en
einmitt höfuðlögfræðingur stjórn
arandstöðunnar, Ólafur Jóhann-
esson, prófessor, gerði á Alþingi
í haust.
Einn stærsti
i stjórnmálasigurinn
fi Að lokum vil ég segja þetta:
Þessir samningar eru okkur
Bvo hagstæðir, að sumum finnst,
að ótrúlegt sé.
Mitt mat er, að þeir séu okk-
ur ósambærilega miklu hag-
stæðari heldur en þótt okkur
hefðu boðizt 12 mílurnar óskert-
er og skilmálalaust þegar í stað.
Þegar þess er gætt, að þetta
samkomulag er endir á deilu
milli fámennustu, sjáífstæðu
þjóðar veraldarinnar og eins
mesta stórveldis heimsins, þá
verður að viðurkenna, að það
er rétt, að með þeim hafa ís-
lendingar unnið einn sinn allra
stærsta sigur á sviði stjórnmál-
anna. Auk þess er samkomulag-
ið Bretum til sóma.
Þessu samkomulagi getur því
enginn hafnað, annar er sá, sem
vill hætta lífi og fjármunum ís-
lenzkra sjómanna og íslenzku
þjóðarinnar, í því einu skyni að
glæða elda ófriðar við Breta,
og svo hinir, sem ekki vita hvað
þeir gera.
Ég veit, að þjóðin fagnar þess
ari farsælu lausn hinnar löngu
og leiðu deilu við Breta af heil-
um hug. Og úr þessu fækkar
þeim áreiðanlega, sem til
skamms tíma letruðu á skjöld
sinn: „Samningar eru svik“. Það
er líka boðskapur, sem réttara
er að flytja öðrum en viti bor-
inni þjóð, sem liggur á mörkum
austurs og vesturs og veit, að
einasta lífsvon mannkynsins er,
að ólíkir hagsmunir og lífsskoð-
anir semji um deilumál sín, og
þar með, að hroðalegustu svik-
in, sem auðið er að fremja gegn
öllum þjóðum veraldarinnar eru
einmitt þau, að svíkjast um að
semja.
sextugur i
hátt. í einu eiga þó landar okkar |
sammerkt flestir. Tryggðin við
fóstjörðina og ræktin í föður-
garð hefur yfirleitt ekki brugð-
izt, þótt höf og hauður hafi í
milli borið.
Þetta á eigi sízt við um Vestur-
íslendinga. Við erum nú orðin
fjölmörg, sem persónulega höf-
um reynt tryggð þeirra, vináttu
og alúð við fsland og íslendinga
og víst er, að merkur er þáttur
þeirra í sögu íslendinga og vel,
að við hér heima kynnumst hon-
um og metum að verðleikum.
Það er líka gleðiefni, að aldrei
hafa samskipti verið jafn fjöl-
þætt og ánægjuleg sem nú. Gagn
kvæmar heimsóknir og margs
konar fyrirgreiðsla af beggja
hálfu tengja enn bróðurböndin
til verndar og varðyeizlu máls
og menningarerfða. Margur góð-
ur drengur og göfug kona hafa
unnið dyggilega að þessu, og
verður þess seint minnzt sem
skyldi og enn síðar fullþakkað.
í dag munu fjölmargir báðum
megin hafsins hugsa hlýtt og
þakklátlega til þess manns, sem
um áratugi hefur farið fyrir öðr-
um og unnið markvíst að því að
efla heill og hamingju landa
sinna bæði heima og heiman.
Dr. Valdimar J. Eylands, prest-
ur 1. lúterska safnaðarins í
Winnipeg og forseti hins Evang-
elíska lúterska kirkjufélags ís-
lendinga í Vesturheimi, er sex-
tugur í dag. Hann er Húnvetn-
ingur að ætt og þar ól hann
fyrst aldur sinn. Ungur gekk
hann að öllum venjulégum störf
um í íslenzkri sveit og bjó við
hin sömu kjör, sem alþýða
manna varð að láta sér nægja á
þeim árum. En snemma mun
hugur hins unga sveins hafa
leitað lengra og hærra. en kröpp
kjör og óhægar aðstæður leyfðu.
Þó fór svo, að séra Valdimar
komst í skóla. Hann var einn
þeirra, sem með góðum árangri
nutu náms í alþýðuskólanum á
Hvammstanga, en sá skóli var
merk og farsæl tilraun á sínum
tíma. Síðar stundaði séra Valdi-
var nám við Gagnfræðaskólann
á Akurevri og því næst var hann
tvö ár í lærdómsdeild Mennta-
skólans í Reykjavík. En árið
1922 gafst honum tækifæri til að
fara vestur um haf og þar var
hann við rfám í fimm ár, fyrst
við menntaskóla Norðmanna í
Minnesota en síðar á prestaskóla
í St. Paul í sama ríki. Það mun
ætíð hafa verið hugmynd séra
Valdimars að hverfa heim að
námi loknu, en þó fór það á
annan veg. Hann gerðist prestur
vestra. f fyrstu meðai Norð-
manna, en síðar meðal íslend-
inga og hefur hann þjónað söfn-
uðum þeirra æ síðan. Hann var
sjö ár prestur vestur á Kyrra-
hafsströnd, en árið 1938 gerð-
ist hann aðstoðarprestur séra
Björns B. Jónssonar, er var
prestur fyrsta lúterska safnað-
arins í Winnipeg, en við lát séra
Björns stuttu síðar, varð séra
Valdimar prestur safnaðarins og
hefur verið það síðan.
Árið 1925 giftist hann Lilju
Johnson frá Norður-Dakota og
eiga þau hjónin fjögur börn:
Jón, nú læknir í Bandaríkjun-
um, Dolores, Elín og LUja, allar
giftar og búsettar 1 Kanada.
Dr. Valdimar J. Eylands hef-
ur gegnt mörgum og merkum
trúnaðarstörfum meðai fslend-
inga í Vesturheimi. Hann var
lengi varaforseti Lúterska kirkju
félagsins og síðar forseti þess
frá 1952—1957 og nú aftur á si.
ári, er séra Eric Sigmar lét af
því starfi. Hann hefur verið
í stjórn og forseti Þjóðræknis-
félags fslendinga í Vesturhaimi
um fjölda ára og nú heiðurs-
meðlimur þess. Fyrir störf sín
hefur hann verið sæmdur stór-
riddarakrossi Fálkaorðunnar.
Hann er vandvirkur og áhrifa-
mikill prédikari og prýðilega
ritfær, enda hefur hann skrifað
fjölmargar greinar í blöð og
tímarit og samið m. a. bók um
sögu lútersku kirkjunnar í Kan-
ada, en fyrir hana og önnur rit
sín var hann árið 1953 gerðuT
heiðursdoktir í guðfræði við
United College í Winnipeg, en
það er merk fræðistofnun. Hann
hefur lengi verið ritstjóri Sam-
einingarinnar, sem er íslenzkt
málgagn Kirkjufélagsins og einn
ig er hann í ritnefnd Lögbergs—
Heimskringlu. Tvívegis ^ hefur
dr. Vialdimar heimsótt fsland.
Árið 1947—1948 kom hann á-
samt fjölskyldu sinni og þjónaði
þá í stað séra Eiríks Brynjólfs-
sonar að Útskálum, en séra Ei-
ríkur tók á sama tíma að sér
þjónustu hjá söfnuði séra Valdi-
mars í Winnipeg. Séra Valdi-
mar og kona hans urðu vinsæl
mjög, meðan þau dvöldu hér og
eignuðust marga vini. Börn
þeirra numu málið og bera öll
ríkan ræktarhug til íslands.
Öðru sinni komu þau hjónin
heim sem fulltrúar Kirkjufélags
ins og gestir ríkisstjórnarinnar
til að vera við Skálholtshátíðina
árið 1956. Var sú för þeim mikið
ánægjuefni. Á síðasta ári fór dr.
Valdimar í mikla kynnisför um
Evrópu og nálæg austurlönd,
m. a. til landsins helga og hefur
hann ritað mjög skemmtilega
ferðasögu í í Lögberg—Heims-
kringlu nú undanfarið. Margt
mættj enn nefna um störf og
hæfileika séra VaMimars, þótt
hér sé staðar numið.
Dr. Valdimar Eylands er mað-
ur hlýr í viðmóti, hreinskiiinn
en seintekinn. En fáa þekki ég,
sem ann landi sínu og þjóð sem
hann. Ég veit þess dæmi, að
hann hefur lagt nótt við dag til
þess að verða öðrum að liði og
þá eigi sízt þeim íslendingum,
sem að heiman hafa komið. Þar
hefur og kona hans, frú Lilja,
verið hans hægri hönd. Á heim-
ili þeirra að 686 Banning street,
á allt íslenzkt griða. og gróður-
reit. Þessi tryggð þeirra og hjálp
fýsi hefur og einkennt þjónustu
þeirra í söfnuðinum og kirkju-
félaginu. Vinsældir séra Valdi-
mars hafa farið sívaxand: með
hverju ári og lýsir það einmitt
manninum bezt. Góðar og far-
sælar gáfur, drenglyndi og
tryggð séra Valdimars munu
enn auka á velgengni hans og
vinsældir um ókomin ár
í tilefni af þessu merkisaf-
mæli hafa ýmsir vinir séra Valdi
mars bæði austan hafs og vestan
ákveðið að heiðra hann á þessu
ári, með því að gefa út bók með
úrvali af ýmsu því, er hann hef-
ur ritað eða flutt, m. a. megin-
hluta ferðsögu hns frá sl. ári.
Bókin mun heita Arfur og ævin-
týr. Verður hún prýdd fjölda
mynda. Ég veit, að þeir verða
margir, sem í dag senda dr.
Valdimar heillaóskir og árna
honum, konu hans og fjölskyldu,
farsældar og blessunar í hví-
vetna á ófarinni ævileið.
Bragi Friðriksson.
Guðríður Ásgeirsdóttir
IVIinning
HINN 24. febrúar síðastliðinn
lézt á sjúkrahúsinu á Patreks-
firði Guðríður Ásgeirsdóttir frá
Brekkuvöllum á Barðaströnd,
eftir fárra daga legu. Jarðarför
hennar fer fram hinn 3. þessa
mánaðar að Haga á Barðaströnd.
Hún fæddist 20. janúar 1883
á Rauðasandi, giftist Einari Eb-
enesersyni og bjuggu þau lengst
af á Brekkuvöllum. Er maður
hennar lézt, árið 1952, hafði
sonur þeirra keypt jörðina, og
bjó hún með honum, unz hún
gat ekki lengur annazt búsýslu
sakir vanheilsu. Dvaldist hún
síðan hjá börnum sínum til skipt
is og var nú síðast á heimili
Bjarna sonar síns á Patreksfirði.
Þau hjónin eignuðust ellefu
börn, er komust til fullorðins-
ára, en þrjú dóu í æsku. Öll
börn þeirra, er upp komust, eru
myndar- og dugnaðarfólk eins
— Áburhargeymsla
Framh. af bls 8
notkun, 2) að skemman yrði
tæmd á undan öðrum geymsl-
um, 3) er aðrar geymslur hefðu
verið fylltar, að góð loftræsting
yrði í henni, 4) að slökkviliðs-
stjóri hefði eftirlit með henni og
hún yrði aldrei tekin í notkun
nema að fengnu leyfi hans, auk
þess sem fylgt yrði í öllum at-
riðum fyrirmælum hans um um
gengni, stöflun, loftræstingu, o.
fl. og loks 5) að verksmiðju-
stjórnin skuldbindi sig til að
rýma skemmuna fyrirvaralaust,
ef bæjarráð æskti þess.
Hættan aðeins utanaðkomandi
Þær öryggisreglur, sem upp-
haflega voru settar, sagði borg-
arstjóri að hefðu verið miðaðar
við slysahættu á stríðstímum. Að
áliti verkfræðinga væri, ef á-
burðurinn fengi rétta meðhöndl-
un, aðeins um að ræða spreng-
ingarhættu fyrir utanaðkom-
áhrif. Þess vegna teldu þeir ekki
fólgna hættu í því, að reisa
geymsluskemmuna.
Þá mætti geta þess, að skemma
þessi væri aðallega ætluð fyrir
áburð sem enga sprengjuhættu
hefði í för með sér. Aðeins væri
tímabundin þörf fyrir hana til
geymslu Kjarna-áburðar, þ.e.a.s.
á þeim árstíma, sem birgðir af
honum væru mestar hjá verk-
smiðjunni.
Loks sagði Geir Hallgrímsson,
borgarstjóri, að ef átt hefði að
framfylgja upprunalegu skilyrð
unum, mundi áburðarverksmiðj
an hafa orðið að fá til afnota
meira landrými en hún nú hefði.
Óhætt að veita leyfið.
Guðmundur Vigfússon kvaðst
ekki telja skilyrðin fullnægjandi.
Jafnvel þótt viðurkennt væri, að
hættan geti einungis verið utan
aðkomandi, yrði að hafa í huga,
að landið hefði verið gert að
herstöð og væri því allur varinn
góður.
Að síðustu sagði Magnús Ást-
marsson nokkur orð og lýsti á-
stæðum til þess að hann teldi
óhætt að veita leyfi til bygging
arinnar, enda væri hér um vara
geymslu að ræða, sem aðeins
væri fyrirhugað að nota
skamman tíma á ári.
Leyfisveitingin var að umræð
um loknum staðfest með 11 at-
kvæðum gegn 3.
og þau eiga kyn til. Flest eru
þau búsett á Patreksfirði og þar
í grend, en tveir synir hennar
eru búsettir í Reykjavík.
Eins og nærri má geta hefur
vinnan við allan barnahópinn
verið óþrotleg, en Guðríður heit
in var alltaf síðust í rúm á
kvöldin og fyrst á fætur á rnorgn
anna. Hún var orðlögð um alla
sveitina fyrir gestrisni, en svo
hagar til, að Brekkuvellir eru
fremsti bærinn undir Kleiia-
heiði, og þar á heimili Einars
og Guðríðar hvíldu sig margir
og fengu plöggin þurrkuð, er
þeir komu af heiðinni, svangir
og kaldir. Sumir fá í vöggugjöf
að eiga aldrei svo lítið að geta
ekki miðlað öðrum, og svo var
um hana. En fátækt sú, er gisti
flesta bændur þessa tíma, skildi
eftir rúnir, sem aldrei verða
skráðar.
En þetta verða aðeins fáein
vinar- og kveðjuorð um mikið
og fórnfúst starf, sem unnið var
í kyrrþey. Ég kynntist Guðríði,
er hún dvaldist á heimili sonar
síns hér í Reykjavík. Hún var
einkar hæglát kona, hlý í við-
móti, og löngunin til að gleðja,
verma og veita, var mjög ríkj-
andi í fari hennar. Hún var góð
kona og sívinnandi, enda snerist
hugurinn og höndin mikið um
sendingarnar, sem hún var stöð-
ugt að útbúa fyrir barnabörnin
og önnur smábörn. Hún las mik-
ið þegar tími vannst til og unni
mjcSg þjóðlegum fræðum. Ég
hugsa að við öll, sem þekktum
Guðríði heitna getum tekið
undir með skáldinu, sem segir:
Er þú varst burt úr þessu húsi
farin,
ég margar böglar nætur sat við
dimman arin
og kaldur gustur komur sínar
vandi.
Það er sem í hugum okkar
blási kaldur vindur þar sem
hún, er við kveðjum núna og
þökkum fyrir allt, vermdi áður
með mildum orðum og bliðri
hendi. Öllum börnum hennar,
tengdabörnum og barnabörnum
sendi ég samúðarkveðjur.
G. E. A.
Vegnr brottflutnings
„Bretagne
rokokko"
svefnherbergishúsgögn, sér-
staklega vönduð og falleg, til
sölu ásamt fleiru.
Wölstad Þingholtsstræti 38.
NÝJU DELHI, Indlandi, 2. marz.
Vestur-Þýzkaland hefir boðið
Indlandi 400 milljón marka lán
til langs tíma í sambandi við
þriðju fimm ára áætlun Indlands,
sem nú er að hefjast.
.— Á —
BAGDAD, írak, 2. marz. — Það
er haft eftir „áreiðanlegum heim
ildum“ hér í borg í dag, að íran
muni innan fárra daga afturkalla
viðurkenningu sína á Ísraelsríki.
VIÐ IvJavIiNimustofa
OC VIOf/fKJASA'LA