Morgunblaðið - 22.03.1961, Qupperneq 10

IC
MORGVJSBL4ÐÍÐ
Miðvikudagur 22. marz 1961
D
Hinn
nýi
metri
FRÁ þvi árið 1789 á dögum
Frönsku byltingarinnar hefur
verið varðveitt í jarðhýsi í
Severes platinum-iridium
stöng þar sem tvær skorur
sýna hinn viðurkennda al-
þjóða metra, sem allar aðrar
metraeiningar eru sniðnar eft-
ir.
Severes er skammt frá Par-
ís, og er stöngin, sem er gerð
úr málmblöndu, þannig, að
hún breytist lítið við hita-
breytingar. Samt sem áður er
stöngin ávallt geymd við núll
gráðu hita á Celsítis.
Flest lönd hafa sína eigin
stöng sem er nákvæm eftir-
líking af stönginni i Severes,
en alltaf öðru hvoru verður
að bera þær saman við hinn
upphaflega metra til þess að
fyrirbyggja rangar mælingar.
Þar sem þessar metrasstangir
geta ekki verið fullkomlega
nákvæmar vegna gerðar sinn-
ar, hafa vísindamenn lengi
verið að velta því fyrir sér að
taka upp einhvern annan
„mælistokk", sem fullnægði
þeim kröfum, sem nútímavís-
indin setja. Platinum-iridium
stöngin getur í hæsta lagi sýnt
nákvæmni sem svarar einum
milljónasta úr þumlungi sem
er í raun og veru fullkomin
nákvæmni, þegar um venju-
legar mælingar er að ræða,
en þegar farið er út í eins fín-
ar smíðar og t. d. gervitungl,
þá fer að vandast málið. Það
hefur nefnilega komið í ljós,
að ef legurnar í stjórntækj.
unum eru einum milljónasta
of stórar eða litlar, þá mundi
geimflaug, sem ætlað væri að
lenda á tunglinu, missa marks
sem svaraði yfir 1000 kílómetr
um.
Nýlega komu saman fulltrú-
ar frá 32 löndum, og sam-
þykktu að leysa stöngina í
Severes undan skyldum sínum.
Samþykktu þeir að fram-
vegis yrði meterstandardinn
1,650.763.73 öldulengdir af
öldulengd þeirri, sem loftteg-
undin Krypton 86 gefur frá
sér í lofttómu rúmi.
Þessi nýi standard hefur
margt fram yfir þann gamla,
þ. e. stöngina í Severes. Fyrst
og fremst gefur hann tilefni
til miklu meiri nákvæmni, þar
sem hver öldulengd er um
einn tuttugumilljónasti hluti
úr þumlungi. Þó er það hent-
ugasta við hann það, að hægt
er að framkalla hann á flest-
um rannsóknarstofum með
tæki, sem kallast interfero-
meter.
Meterinn var upphaflega
hugsaður sem einn fjörutíu
milljónasti hluti af ummáli
jarðarinnar, það er að segja
hann var dreginn af jarð-
neskum eiginleikum. Hinn nýi
metri er alheimslegur, og er
ekkert frekar bundin við jörð
ina, og má því hvar sem er í
alheimnum framkalla hann á
tilraunastofu.
Það er önnur mælieining,
sem við notum, og sem er
dregin af jarðnesku fyrirbæri.
Það er tímaeiningin, sekúnd-
an. Hún er hugsuð sem
1/86,400 hluti úr meðal-sólar-
Þjóðhdtíðisdagurinn 17. júní
1961 »y COIUMU* HATUHES WC. WO«lO WOHTS HSWVW
Þetta er atómklukka, sem notuð er í gervitungli til þess að
sannreyna kenningar Einsteins. Timaeining nútímans er dreg-
in af snúningi jarðar, en einhvern tíma í framtíðinni vonast
visindamenn til þess að geta notað atómið sjálft fyrir mæli-
stokk fyrir tímann.
degi. Nú hafa vísindamenn
komizt að raun um það, að
dagurinn er alltaf að lengj-
ast smátt og smátt, fyrst og
fremst vegna ölduhreyfinga
þeirra, sem tunglið skapar á
jörðunni, og orsakar það að
tunglið færist smám saman
fjær jörðinni. Einnig hefur
Sólin nokkur áhrif. Það gefur
því að sklja, að sekúndan, sem
nú er notuð, er í reyndinni ó-
fullnægjandi. Bezt væri að
finna einhvern alheimslegan
tíma, sem ekki væri bundinn
jörðinni á neinn hátt, eins og
sekúndan. Slíka tímaeiningu
hafa vísindamenn ekki enn
fundið, að minnsta kosti ekki
fullnægjandi timaeiningu, svo
framvegis verður skilgrein-
ingin á sekúndunni „jarðnesk“
þó með þeirri breytingu, að nú
verður hún miðuð við lengd
sólarársins 1900, eins og hún
er gefin í stjörnufræðilegum
töflum. Sekúndan er því fram
vegis 1/31,556,925,974 hluti úr
sólarárinu 1900.
Visindamenn eru ekki alveg
ánægðir með hina nýju skil-
greiningu á tímaeiningunni,
og þeir vonast til þess, að ein-
hvern tíma í framtíðinni tak-
ist þeim að finna einhvern
betri mælistokk t. d. atómið
sjálft.
ÞAR SEM að háttvirt Alþingi sit
ur nú að störfum, finnst mér
tími til kominn að einhver hátt
virtur alþingismaður, leggi fram
frumvarp, um að lögskipa þjóð-
hátíðisdag vor fslendinga; því
eins og alkunnugt er, verður
Ríkisstjórn íslands, að fara þess
á leit árlega, við atvinnurekend
ur og almeenning að halda dag
inn hátíðlegan. — Samkvæmt
landslögum þurfa atvinnurekend
ur ekki að gefa starfsmönnum
sínum frí þennan dag. — Verka-
menn og verzlunarmenn eiga
sina lögskipuðu frídaga, en þjóð
in sjálf á enn engan lögskipaðan
-þjóðminningardag, þrátt fyrir
það, að bráðlega minnumst vér
17 ára afmælis hins íslenzka lýð
veldis.
Um marga áratugi hafa íþrótta
menn og íþróttafélögin haldið 17.
júní hátíðlegan víða um land,
með íjölbreyttum og f-jölmenn-
um íþróttamótum. Með því vildu
íþróttamenn minnast hins mikila
foringja og mannkostamanns,
Jóns Sigurðssonar, forseta, sem
líka lét sig miglu skipta l(kams
mennt landsmanna, m.a. þegar
rætt var um að flytja Bessastaða
skóla til Reykjavíkur. Á þeim
tíma voru líkamsíþróttir lítils
metnar, enda létu landsmenn sér
þær litíu skifta. Nú er öldin önn
ur, sem betur fer. — Með þess
u-m fjölmörgu 17. júní-mótum,
má segja að íþróttamenn hafi
vakið þjóðina til meðvitundar
um helgi 17. júní. Þjóðin fór
smámsaman að sannfærast um
að 17. júní væri hannar heilla-
og hamingjudagur. O-g það stað-
festi Alþingi eftirminnilega, með
endurreisn hins íslenzlca lýðveld
is á Þingvöllum 17. júní 1944.
Margir bera því við, að óþarf
lega -margir frídagar og helgidag
ar séu hér, — og má það satt
vera. O-g að skaðlaus-u mætti
fækka þeim eitthvað. En að mínu
áliti ætti 17. júni að vera fyrsti
lögskipaði helgidagur þjóðarinn
ar. Og væntanlega mun-u íþrótta-
menn ek-ki f-alla írá þeirri tillögu
Félagslíf
Víkingur, skíðadeild
Skrásetning við dvöl í skíða-
skálanum um páskana verður
fimmtudag 23. kl. 8—10 og föstu
dag 24. kl. 730—9.
Stjórnin
Skíðadeild K.R.
Páskadvöl 1961
Áskriftalisti fyrir þátttakend-
ur liggur frammi í félagsheimil-
um til fimmtudags.
Stjórnin.
Knattspyrnufélagið Valur
Knattspyrnudeild
3. flokkur. — Fjölmennið á
æfinguna í kvöld kl. 7.40. —
Ath-ugið að fundinum, sem vera
áttj í kvöld, verður frestað þar
til síðar. Þjálfarar.
Páskadvöl í Jósefsdal
Dvalið verður í Jósepsdal um
páskana. Uppl. í símum 36920 og
35458. Allir velkomnir.
Stjórnin.
Knattspyrnufélagið Valur
Knattspyrnudeild
2. flokkur. — Æfing í kvöld
kl. 8.30. — Fjölmennið á Bingó
skemmtunina í Lídó á morgun,
og takið með ykkur gesti.
Þjálfarar.
Páskadvöl í Valsskálanum!
Dvalið verður í Valsskálanum
um páskana. Þátttökðleyfi liggur
frammi í félagshei-milinu. Dvalar
leyfi verða afhent mánudaginn
27. marz. — Stjórnin.
UIFHA IAC06SEN
FERDASKRIFSTOFO
Auslurslrili $
Slmi: 13499
Páskaferðin í ár er í Öræfa-
sveit. Pantið tímanlega. — Um-
boðsmaður í Hafnarfirði: Tra-usti
PáLsson Rafveitubúðinni.
BEZT AÐ AUGLÝSA
I MORGUNBLAÐINH
Samkomur
Kristniboðssambandið
Almenn samkoma í kvöld kl.
8.30 í kristniboðsbúsinu Betaníu
Laufásvegi 13. — Ólafur Ólafs-
son kristniboði talar. — Allir eru
hjartanlega velkomnir.
Steinþóra Barða-
dóttir
F. 14. maí 1883 — D. 6. febr. 1961
Liðinn ert héðan úr heimi,
húmar af dauðans nótt.
Minningar gamlar geymi,
— um góðverk er oftast hljótt.
Margþætt er mannlífs saga,
— mörgum þú veittir skjól.
Það lýsir á liðna daga,
ljómi frá minninga sól.
Létt var þér lífið forðum,
lundin var stór og djörf.
Röskleiki í athöfn og orðum
var einráður við þín störf.
Þeir sem — aíð þjáðum buga,
þeir öðlast dýrðar-sýn.
Ég þakka af heilum huga,
hlýju við börnin mín.
Hin löngu og liðnu kynni
ljúf voru mér og kær.
Ég kveð þig í síðasta sinni
— svefninn er þreyttum vær.
Laufey Páls.
Almennar samkomur
Boðun fagnaðarerindisins
Hörgshlíð 12, Rvík í kvöld
miðvikudag kl. 8 e. h.
Fíladelfía
Georg Gústafsson frá Svíþjóð
prédikar í Fíladelfíu að Hverfis-
götu 44 í kvöld kl. 8.30. Hann
hefur einnig biblíulestur kl. 5
á sama stað. — Allir velkomnir.
Zion Austurg. 22 Hafnarf.
Almenn samkoma í kvöld kl.
20.30. Allir velkomnir.
Heimatrúboð lekmanna.
Málflutningsskrifstofa
JÓN N. SIGURÐSSON
b æstaréttarlögmaður
Laugavegí 10. — Sími: 14934
I.O.G.T.
St. Mínerva nr. 172
Fundur í kvöld kl. 20.30. —
Kosnin-g þingstúkufulltrúa. —
St. Framtíðin kem-ur í heimsókn.
Lei-kþáttur, upplestur o. fl. —
Mætið stundvísllega.
Æ. T
St. Framtíðin nr. 173
St. Mínerva býður Framtíðar-
félögum heim, miðvikudag k'l.
8.30 í Templarahöllinni.
Æ. T.
Stúkan Einingin nr. 14
Fundur í kvöld kl. 8.30. —
Kosning embættismanna og kosn
ing fulltrúa til þingstúku. —
Spilakvöld. Verðlaun.
Æðstitemplar.
sinni, sem íþróttaþing Í.S.Í.
hefir samþykkt árlega, fyrr en
hún er kominn í farsæla höfn.
í huga fólksins er 17. júní
mesti heilla- og hamingjudagur
þjóðar vorrar, — og mun væntan
lega verða það um alla framtíð.
Látum ekki hæstvirta ríkis-
stjórn þurfa oftar að fara bónar
veg að atvinnu-rekendum og al-
menningi, um að halda 17. júní
hátíðlegan. Lögskipum hann nú
þegar á þessu Alþingi, sem nú
stendur. — Þess mundi að mak-
leikum lengi minnzt.
Bennó.
íslendingur á
or gelhl j ómleikum
í Hamborg
HINN 24. febrúar sl. voru haldnir
orgelhljómleikar í stærsta hljóm
leikasal Hamborgar. Þar komu
fram 5 ungir listamenn, allir nem
endur prófessors Martin Gúnth-
er Förstemann ,orgelleikara i
Hamborg. í hópi þessara ungu
og efnilegu orgelleikara var einn
íslendingur, Haukur Guðlaugs-
son, skólastjóri tónlistarskólans á
Akranesi. Lék Haukur fyrst kór-
alforleik, en síðar Prelúdíu og
fúgu í Es-dúr eftir J. S. Bach.
Var leikur Hauks með miklum
ágætum og var honum ákaft fagn
að af áheyrendum.
Póstur og sími í
Ólafsfirði
í nýtt húsnæði
ÓLAFSFIRÐI, 20. marz: — Ný-
lega flutti póstur og sími í nýtt
hús. Síminn hefur verið til húsa
í sama húsi síðan 1908, en þá var
sími fyrst lagður til ÓÍafsfjarða-r.
Hið nýja hús er tvær hæðir
og kjallari. Á fyrstu hæð er af
greiðsla pósts og síma, á annarri
hæð er íbúð póst- og síma-
stjóra. Hiúsið er allt hið vand-
aðasta að frágangi og fyrirkomu
lag eins og bezt verður á kosið.
Yfirumsjón með smíði hússins
hafði Gísli Magnússon, múrara-
meistari. Trésmíðameistari var
Gunnlaugur Magnússon; málara-
meistari Sigmundur Jónsson; raf
virkjameistari Magnús Stefáns-
son. Um miðstöðvarlagnir sá
Tómas Björnsson frá Akureyri.
Innréttingar í póst- og símaaf-
greiðslu voru smíðaðar í trésmíða
verkstæði Guðmundar Magnús-
sonar á A-kranesi. Teikningar
voru gerðar af Gísla Halldórs-
syni arkitekt í Reykjavík. Póst-
og símastjóri í Ólafsfirði er
Brynjólf-ur Sveinsson. — J.AG.
í Kaupmannahöfn
er til leigu þriggja herbergja
íbúð frá 1. júní til 1. sept. —
íbúðin er með hús-gögnum og
öllum heimilistækjum. Upp-
lýsingar í síma 12571.
SKIPAUTutRB KIKIS
HEKLA

austur um land til Akureyrar
25. þ. m. — Tekið á móti flutn-
ingi í dag til Fáskrúðsfjarðar,
Reyðarfjarðar, Eskifjarðar, Norð
fjarðar, Seyðisfjarðar, Þórshafn-
ar, Raufarhafnar, Kópaskers og
Húsavíkur. — F-arseðla-r seldir
á fim-mtudag.
Magnús Thorlacius
næstaréttarlögmaður.
Málflutningsskrifstofa.
Aðalstræti 9. — Sími 1-1875.