Morgunblaðið - 20.04.1961, Page 17

Fimmtudagur 20. aprfl 1961
MORGVNBLAÐIÐ
17
Björn Jakobsson skólastjóri
BJÖRN Jakobsson, fyrrverandi
Bkólastjóri íþróttakennaraskóla
íslands er látinn. Hann lézt í
Reykjavík 13. apríl síðast liðinn.
Björn JakObsson var fæddur
13. apríl árið 1886 að Narfastöð-
um í Reykjadal í S-í>ing., sonur
ihjónanna Jakobs Jónassonar
ibónla þar og Sigríðar Maríu Sig-
urðardóttur konu hans.
Björn Jakobsson lauk prófi frá
Cragnfræðaskóla Akureyrar árið
1905. Sigldi til Danmerkur og
etundaði nám í Askov 1906—1908.
Innritaðist síðan í Statens Lærer-
fhöjskole í Kaupmannahöfn og
íauk þaðan fimleikakennarapróíi
árið 1909 og sundkennaraprófi
sama ár. Síðan kom hann út til
íslands og tók upp þráðinn, sem
hafði fallið niður mörgum öld-
um áður og byrjaði að kenna
íþróttir.
Bjöin Jakobsson kenndi fim-
leika og sund hjá ungmenna og
íþróttafélagi í Reykjavík svo til
óslitið frá 1909 til 1931. Hann var
einng kennari við Kennaraskóla
íslands í fimleikum og líkams-
fræði um 20 ára skeið. Auk þess
Ikenndi hann fimleika við Mennta
skólann í Reykjavík frá 1919 til
1929.
it Björn Jakobsson fékk í vöggu-
jgjöf trú á mannlífið og tilgang
jþess. Enda var hann fæddur og
alinn upp í héraði því, er fóstr-
aði svo njarga vormennina. Sakir
dugnaðar, gáfna og einstakra
mannkosta gafst honum tækifæri
itil að afla sér þekkingar á upp-
eldismálum frændþjóðanna og að
Ikynnast þeim hreyfingum, sem
urðu undanfari þeirra tíma, sem
yið lifum á og þekkjum bezt.
Á fyrstu starfsárum Björns
’Jakobssonar kom skýrt fram
Iþekking hans á líkamsuppeldinu
og næmur skilningur á efniviðn
um. Hann fór að nokkru sínar
eigin götur og sneið líkamsæf-
dngarnar, sem hann kenndi við
Ihæfi hinna íslenzku nemenda
sinna, meir en áður hafði þekkzt.
Æskufólk með heilbrigðar lífs-
ekoðanir flykktist að honum og
var þá gróska mikil í hinu unga
íþróttalífi höfuðstaðarins. Fim-
leikar Björns Jakobssonar voru
sérstæðir, fyrst og fremst sökum
jþess, sem að baki þeim lá, upp-
eldisins og fegurðinnar sem í
íþeim var fólgin og þess ferska
Iblæs, sem andaði af þeim. Hinar
fögru, mjúku, samfelldu dans-
irænu æfingar kvennanna, vörp-
luðu ljósi á höfundinn, þekkingu
ihans á hinum mannlega líkama
og sál, auk þess, sem þær báru
ivott um næman listrænan smekk.
Björn Jakobsso i ferðaðist nokk
«ð um landið með fimleikaflokka
sína og kynnti fyrir landsmönn-
um uppeldisgildi íþróttanna.
Hann fór utan sömu erinda og
sýndi ílokkur kvenna undir hans
Btjórn fimleika víða um Noið-
urlönd í Frakklandi og á Eng-
landi. Undirtektir voru frábærar,
enda var hér á ferð boðberi nýrr-
ar stefnu í fimleikum kvenna, er
vildi fjarlægja hinn forna brag
harðneskju og hemaðar, en boða
tíma uppeldis og fegurðar.
Bjöm Jakobsson var námsfús
svo af bar og síleitandi að þvi, er
yerða mátti honum að gagni í
etar.finu Jafnframt kennslustörf
unum r Reykjavík lagði hann
mikJia rækt við að auka þekkingu
eína í lífseðlis- og líffærafræði
©g sótti fyrirlestra í Háskóla fs-
lands i þessum greinum. í uian-
fferðunum viðaði hann að sér
rniklu efni, sem hann vann úr, er
heim kom og hagnýtti við kensl-
una
Björn Jakobsson var víðsýnn
eddamólamaður, er skynjaði þörf
iþjóðarinnar fyrir aukinni líkams
rækt. Hann skildi öðrum mönn-
um íremur, að íþróttir eiga ekki
«ð vexa séreign fárra útvaida
manna, er vegna sérstakrar að-
Btöðu áttu auðvelt með að leggja
stund á þær. Han vildi að íþrótt-
ir yrðu almenningseign. Með þá
þrá í huga flutti hann frá Reykja-
vík að Laugarvatni árið 1931 og
gerðist kennari við hinn nýstofn-
aða héraðsskóla.
Haustið 1932 stofnaði Björn
Jakobsson íþróttaskóla að Laug-
arvatni og naut þar aðstoðar Jón-
asar Jónssonar frá Hriflu og
Bjarna Bjarnasonar skólastjóra,
sem af næmum skilningi á hlut-
verki skólans, veitti honum hús-
næði og aðra aðstöðu svo hann
fengi starfað. Með því að setja
á stofn íþróttaskóla og undirbúa
ikarla og konu* til að annast
íþróttakennslu, vildi Björn
Jakobsson útbreiða íþróttir með-
al almennings. Nú voru framund
an tímar þrotlausrar vinnu braut
ryðjandans, sem tæplega verður
lýst í orðum, en þeir einir þekkja
er slíkt verk hafa unnið. Að
lokinni mikilli kennslu dag
hvern, sem nægir meðalmann-
inum, tóku við hin ýmsu störf
kennarans í heimavistarskólan-
um, sem að margra áliti eru lítt
þýðingarminni en kennslustarf-
ið sjálft. I>essi störf utan kennslu
stundanna, eru ekki greidd með
veraldarauði og hið opinbera hef-
ur ekki metið þau í fríðindum.
Nemendur Björns Jakobssonar,
— íþróttakennararnir — hafa
metið þau, þó ekki til fjár, held-
ur hefur þakklæti þeirra komið
fram í miklum vinsældum og að-
dáun á hinum nýlátna skóla-
stjóra.
Kennslubækur á íslenzkri
tungu til notkunar í íþróttaskóla
voru engar til. Að loknu löngu
dagsverki, er aðrir kenn-
arar heimavistarskólanna voru
jafnvel gengnir til náða, gekk
Björn Jakobsson til bókasafnsins
með teketilinn sinn. Þar tók hann
til við að frumsemja og þýða
kennslubækurnar. Við þann
starfa sat han lengi nætur og
hafði oft nýlokið undirbúningi
fyrir næsta dag er eldaði af nýj-
um degi og kennsla skyldi hefj-
ast. Svo til allt sumarleyfið varð
hann einnig að nota til að undir-
búa næsta skólaár og skyldi mað-
ur þó ætla að honum hefði ekki
veitt af hvíldinni.
Árið 1942 voru sett lög um
íþróttakennaraskóla íslands. Sá
skóU tók við af íþróttaskóla
Björns Jakobssonar 1. janúar
1943. Vonir stóðu til að öll að-
staða til skólahaldsins yrði stór-
bætt. Mannvirki reist og starfs-
lið skólans aukð. Þær vonir hafa
ekki rætzit nema að litlu leyti.
Skólinn var áfram fjárvana og
skólastjórinn varð ekki aðeins að
leggja fram vinnu sína ólaunaða,
heldur einnig fjármuni til nauð-
sjmlegiustu hluta, svo að starf-
rækja mætti skólann. Að vísu
fékkst heimild fyrir kennara og
reist var íþróttahús. Árið 1953
var íþróttakennaraskóli íslands
úthlutað 22 ha. af landi Laugar-
vatns og er vel séð fyrir þörf-
um skólans í framtíðinni hvaó
landrými snertir. Byggður var
bústaður fyrir skólastjóra og
hafnar framkvæmdir við gerð
leikválla og þeim haldið áfram
síðan. Árið 1956 náði Björn
Jakobsson hámarksaldri opin-
berra starfsmanna og lét af skóla
stjóm. Hann hélt áfram kennslu
störfum sem sundkennari næstu
fjögur árin og hafði þá fengizt
við kennslustörf um 50 ára skeið.
Björn Jakobsson var mikill
kennari. Hann hafði til að bera
þá höfuðkosti, er prýða afburða-
kennara. Kennsla hans var þrung
in lífi og fjöri og svo nátengd
veruleikanum, að allir hlutu að
fylgjast með. Hið innilega og
milda bros, er lé um andlit hans,
er vel var gert, sýndi hvern hug
hann bar til nemenda sinna.
Björn Jakobsson var sérstæð-
ur persónuleiki, sem allir hlutu
að virða. Skoðanir hans á mönn-
um og málefnum voru ákveðnar,
þegar því var að skipta. Enginn
kunni betur að koma fyrir sig
orði, og enginn kunni betur að
hlusta. Hann kunni skil á svo
fjölda mörgu og hinum ólíkleg-
ustu efnum. Hann var alltaf fús á
að miðla öðrum af þekkingu
sinni.
Mörgum fannst hann fara langt
yfir skammt, er hann fluttist að
Laugarvatni, en hann var á ann-
arri skoðun. Hér gafst honum
betra tækifæri en hann hafði áð-
ur haft til að útbreiða íþróttirn-
ar og að brýna fyrir nemendum
sínum skynsamlega iðkun þeirra.
Hann sóttist ekki eftir metorðum.
Hann var því af mörgum talinn
hlédrægur maður. Það var ekki
allskostar rétt. Hann var alla tíð
svo yfirhlaðinn störfum við
kennslu og undirbúning hennar,
að tími var ekki aflögu til ann-
arra starfa. Um þetta er þeim
bezt kunugt, er með honum störf-
uðu og í fótskpor hans feta.
Bjöm Jakobsson var smekk-
maður á íslenzkt mál, mjög orð-
hagur. Kennslubækurnar og æf-
ingasöfnin, er hann ritaði, bera
þess ljóst merki. Hann vann ötul
lega að því að gjöra þau orð-
skrípi útlæg úr málinu, er ekki
samrýmdust því. Hann er höf-
•undur flestra þeirra fimleika-
heita, er við notum við íþrótta-
kennslu. Hann vann að kennslu-
bók í lífeðlisfræði og hafði nær
lokið við að semja handritið. Það
er mikið verk og lofar höfund-
inn.
Hann var listhneigður maður
með afbrigðum, skar í tré, mál-
aði og teiknaði svo vel að af
bar. Þó var það tónlistin, er heill
aði hann mest. Hann hafði yndi
af fögrum söng og dvaldist löng-
um við söng með nemendum sín-
um. Fiðlan var hljóðfæri hans.
Við fiðluleik undi hann hag sín-
um bezt. Á máli hennar kunni
hann einnig skil.
Kynni okkar Bjöms Jakobs-
sonar hófust fyrir nær tveimur
áratugum. Þá strax kveikti hann
í brjósti mínu áhuga fyrir lík-
amsrækt með kennslu sinni í
líkamsfræði við Héraðsskólann
«ð Laugtarvatrit. Kynnl okkar
urðu nánari, er ég varð nemandi
hans í íþróttakennaraskóla ís-
lands. Að nokkru leyti fyrir áeggj
an hans hélt ég áfram námi, fyrst
í kennaraskóla og síðan í erlend-
um íþróttikennar'askólum. Eftir
að ég var skipaður kennari við
íþróttakennaraskóla fslands, varð
samstarf okkar mjög náið. Þá
kynntist ég vel þessum heiðurs-
manni. Björn Jakobsson var mað
ur hinna mörgu kosta, en fáu
galla, sem hvergi mátti vamm
sitt vita. Við hann var gott að
lynda, þegar skilningur og vilji
til þess var fyrir hendi. Samstarf
okkar var alla tíð hið ákjósan-
legasta, svo að aldrei bar þar
skugga á. Við unnum mikið sam
an og oft lengi, ekki sízt, þegar
keppast þurfti við að ljúka fjöl-
ritun kennslubóka. Þá var oft
lögð nótt við dag og við lok verks
ins lék hann á alls oddi. Hann
var tíður gestur á heimili okkar
hjóna og ávallt velkominn. Hann
flutti jafnan með sér gleði, svo
að koma hans boðaði gott. Um-
ræðuefnið var fjölbreytt, því að
á flestu kunni hann skil. Hann
var bóngóður maður með afbrigð
um, enda leitaði ég oft ráða til
hans og voru þau fúslega veitt.
Það var gott að eiga slíkan vin
að, er ég ungur tók við hinu
ábyrgðarmiikla Btarfi, er hann
hafði sjálfur gegnt við svo mik-
inn orðstír, nær hálfan þriðja
áratug. Vinátta hans brást aldrei.
Hið hlýja handtak hans er
ógleymanlegt eins og hann allur.
Einn tryggasti og bezti vinur
Björns Jakobssonar var Þor-
steinn Einarsson íþróttafulltrúi,
enda var starf þeirra samofið.
Vinátta og tryggðin kom greini-
lega í ljós, er veikindi steðjuðu
að, því að þá var Þorsteinn Ein-
arsson vini sínum mikil hjálpar-
hella.
Bjöm Jakobsson var höfðingi
heim að sækja. Hann bjó aldrei
stórt. Herdís systir hans dvaldist
oft hjá honum hin síðari ár. Með
systkinunum var mikil og ein-
læg vinátta, sem var bróðum-
um einkar mikilsverð.
Bjöm Jakobsson hefur átt
drýgstan þátt einstakUnga í því
að, móta íþróttalíf þjóðarinnar
á þessari öld. Hann hélt því fram,
að íþróttimar gætu orðið veiga-
mikill þáttur í uppeldi þjóðarinn
ar, ef þeim væri stjórnað skyn-
samlega og af kunnáttu. Sem
frumherja verður hans alltaf
minnst og honum alltaf þakkað.
Á yngri árum var Bjöm
Jakobsson hið mesta glæsimenni,
er hvarvetna vakti athygli. Fram
korna hans öll bar vott um hið
góða samræmi milli sálar og lík-
ami.
Hin allra síðustu ár átti hann
við vanheilsu að stríða unz yfir
lauk.
Hann fékk hægt andlát 1
Reykjavík á 75 ára afmælisdag-
inn.
Það er öllum vinum hans hugg-
un í harmi, að hann lifir áfram í
verkum sínum. Minninguna um
hann geymum við bezt með því
að gera sem mestan veg þeirrar
stofnunar, er hann helgaði aUt
sitt ævistarf, en þar er lögð rækt
við að glæða þá mannkosti, sem
dafna við heilbrigt íþróttalif.
Blessuð sé minning hans.
Árni Guðmundsson
Járnsmiðir
Tveir járnsmiðir óskast
JÉLSiVIIÐJAM JÁRM
Súðarvogi 26 — Sími 35555
Blómabúðsrnar
eru opnar í dag, sumardaginn fyrsta
frá kl. 10—1.
Félag blómaverzlana
ÚTBOÐ
Tilboð óskast um að byggja III. áfanga Gnoðarvogs-
skóla. Uppdrátta og útboðslýsingar má vita í skrif-
stofu vora, Tjarnargötu 12, III. hæð, gegn 1.000.00
króna skilatryggingu.
INNKAUPASTOFNUN BEYKJAVlKURBÆJAB
ÚTBOÐ
Tilboð óskast um smíði á skólaborðum og stólum,
bæði úr tré og stáli. — Uppdrátta og útboðslýsinga
má vitja í skrifstofu vora Tjarnargötu 12, III. hæð,
gegn 300 króna skilatryggingu.
INNKAUPASTOFNUN BEYKJAVlKURBÆJAB