Morgunblaðið - 18.05.1961, Side 6

6
MORGUN BLAÐIÐ
Fimmtudagur 18. maí 1961
Þessi koparstungumynd er birt með grein Viggo Starcke,
sem birtist í Berlingske Tidende. Hún hefur verið birt á
titilblöðum þeirra bóka, sem Árna Magnússonar-stofnunin
hefur gefið út. 1 táknmyndasænum miðjum rís höfuð Árna
Magnússonar.
Handritamálið í
dönskum blöðum
BENT A. Koch ritar grein í
Kristeligt Dagblad um helgina og
ræðir þar um tvenns konar rök
gegn afhendingu — lögfræðileg
og vísindaleg.
Bendir hann á, að lögfræðilegu
atriðin séu umdeilanleg svo sem
ágreiningur prófessorana Alf
'Ross og Paul Andersen beri vitni
'im. Háskólaráð hafi ekki vefengt,
að þjóðþingið geti leyst málið
eins og ætlunin sé að gera. Há-
skólaráð hafi og ekki eins nei-
kvæða afstöðu til gjafarinnar og
margir vilji vera láta; ekki hafi
komið til atkvæðagreiðslu í ráð-
inu, þegar fyrirætlun stjórnarinn
ar var rædd, en ef hún hefði átt
sér stað megi ætla, að um það
bil helmingur háskólaráðsmanna
hefði greitt atkvæði með afhend-
ingu. Ástæðan fyrir því, að ekki
var gengið til atkvæða, var sú,
að menn töldu að það sem fyrir
lægi væri að láta í ljós álit um
afleiðingar afhendingar — og hér
hefði orðið að vara við vegna
lögfræðilegra og vísindalegra
sjónarmiða.
Einnig bendir hann á að
Thestrup dómari, þingmaður
íhaldsflokksins hafi sagt, að
eignarréttur háskólans yrði ekki
skertur, þótt lagafrumvarpið
yrði samþykkt; flestir viður-
kenni að eignarréttur sá, sem hér
er um að ræða, sé annar en sá,
sem 73. gr. stjórnarskrárinnar
fjalli um.
Bent A. Koch heldur áfram og
segir, að einungis verði um frest-
un málsins að ræða, þótt meiri
hluti fræðimanna komizt að
þeirri niðurstöðu, að um eignar-
nám sé að ræða. Stjórnin hafi
séð, að frumvarp hennar átti víð-
tæku fylgi að fagna í þinginu
(enda þótt formsatriði sættu
gagnrýni), megi því telja víst,
að sú stjórn, sem skipuð yrði eft-
ir nýjar kosningar mundi leggja
fram frumvarp það, sem nú hef-
ur verið lagt fram og fá það sam-
þykkt.
Þriðjungur þjóðþingsins geti
ekki tekið málið af dagskrá, held-
ur frestað því. Hins vegar mundi
frestun valda miklum vonbrigð-
um og jafnvel beizkju á fslandi,
þar sem mönnum sé að sjálfsögðu
ekki ókunnugt um illkvittnisleg-
ar árásir á ísland nú síðustu daga
— stuttu eftir „Norræna daginn“.
Loks gagnrýnir Koch einhliða
málflutning danskra vísinda-
manna og það hversu þeir virð-
ist gera lítið úr starfi íslenzkra
vísindamanna. Sannleikurinn sé
og sá, að fyrst nú á síðustu ár-
um — eftir að umræður um hand
ritamálið hafa byrjað fyrir al-
vöru — hafi fræðirannsóknir
fengið góða aðstöðu í Höfn. Á
því sé hins vegar ekki vafi að
rannsókn íslenzkra handrita
muni blómgast, þegar ritin verða
flutt til þess lands, þar sem þau
séu rituð. Skilyrði rannsóknanna
séu hvergi betri. Það kunni að
vera sársaukablandið fyrir
danska vísindamenn, sem vinni
við handritin, að þau verði flutt
til fslands. Jafn sársaukablandið
hljóti þó að hafa verið hingað til
fyrir íslenzka fræðimenn að
þurfa að fara til Hafnar.
Það væri í góðu samræmi við
norræna samvinnu, sem oft hafi
verið lofsungin, ef hinn forni há-
skóli Kaupmannahafnar stæði að
gjöf handritanna til Háskóla ís-
lands á 50 ára afmæli hans.
Palle Lauring rithöfundur og
Viggo Starche fyrrverandi ráð-
herra gera í Berlingi athugasemd
ir við grein Richard-Möllers
landsréttarlögmanns, sem áður
hefur verið getið.
Lauring segir m. a. að hér sé
um að ræða hvort tilfinninga-
blandin röksemdafærsla íslend-
inga eiga að vera þyngri á met-
unum en málefnaleg rök gegn
því, að eyðileggja gamla danska
rannsóknarstofnun, sem eigi sér
ríkar erfðavenjur en hafi þó jafn-
an yfir sér ferskan starfsblæ.
Margir hafi fengið þá hugmynd
að í Reykjavík séu ekki til „ís-
lenzk handrit" Árnasafn eigi 2600
handrit, hluta þeirra úr skinni,
en flest úr pappír. En safnið (sic)
í Reykjavík eigi 170 skinnhand-
rit og handritabrot og ekki færri
en 10.772 pappírshandrit. Mörg
handritin í Reykjavík séu tiltölu-
lega ung en svo sé einnig háttað
um mikinn hluta handritanna í
Höfn. Rétt sé að hluti hinna
frægustu handrita séu í Stokk-
hólmi og Kaupmannahöfn, en það
sé jafnrétt að áhugi á þeim ís-
lenzku handritum sem séu á ís-
landi sé alveg nýtilkomirín. Um
1910 hafi háskólinn í Reykjavík
fengið boðið til kaups handrit
úr pappír, en hafnað boðinu eftir
lauslega athugun. í>að handrit sé
nú í Árnasafni.
Launing heldur áfram og segir,
að skinnhandritin 1 Reykjavík
hafi fyrst verið rannsökuð að
ráði síðasta áratug og þá hafi —
svo kyndugt sem það nú sé —
verið uppgötvað blað, sem lengi
hafi vantað í Stokkhófmshandrit
eitt. Hafi það legið í skáp ein-
um í Reykjavík.
I Kaupmannahöfn hafi um
margar kynslóðir verið unnið
geysimikið starf, en þrátt fyrir
handritadyngjurnar í Reykjavík
hafi þar ekki verið unnið . tarf,
sem á neinn hátt geti jafnazt á
við starfið í Kaupmannahöfn.
Þetta veiti enga ástæðu til að
ætla, að skipulagsskrá Árna-
stofunnar verði betur fullnægt í
Reykjavík, en gert hafi verið í
Höfn — fram á þennan dag. Ekki
sé minnsta trygging fyrir að því
verki sem eyðilagt verði í Höfn
verði haldið áfram í Reykjavík á
Sigurður Magnús-
son form. Kaup-
mannasamtakanna
EINS OG skýrt var frá í blaðinu
í gær var aðalfundur Kaupmanna
samtaka íslands haldinn nýlega.
Á fundinum var lýst kjöri full
trúa einstaklinga í stjórn samtak
anna fyrir næsta starfsár, Sigurð
ar Ó, Ólafssonar, alþingismanns
á Selfossi. Þar var ennfremur
kosinn oddamaður í stjórnina,
Sigurður Magnússon, forstjóri í
Reykjavík.
Á fyrsta stjórnarfundi eftir að
alfund, sem haldinn var 4. þ.m.
voru þessir menn kosnir í fram
kvæmdastj órn samtakanna fyrir
næsta starfsár.
Form.: Sigurður Magnússon.
Varform.: ísleifur Jónsson.
Ritari: Björn Guðmundsson.
Gjaldk.: Jón Mathiesen.
Framkvæmdastjóri er Sveinn
Snorrason.
* Mér eru fornu
minnin kær . • .
Cervus skrifar:
Enn ætlar það að sannast
á íslendingum, að þeir geri
sig fátæka að fomum minj-
um, og séu ótrúlega glám-
skyggnir á raungildi þeirra
hluta, sem þeir hafa hvers-
dagslega fyrir augum og orðn-
ir eru snar þáttur í lífi þeirra.
Einn góðan veðurdag dettur
einhverjum framsæiknum um
bótamanni í hug, að nú þurfi
að breyta til — og daginn
eftir vaknar maður upp við
það, garnall vinur er horfinn
fyrir fullt og allit. Vill þá
sannast málitækið, að enginn
veit hvað átt hefur, fyrr en
misst hefur.
Mér datt þetba í hug þegar
ég las það í Mbl. í gær, að
nú ætti að fara að taka af
okkur svartad'auðamiðann.
Búið að skipta um miða á
bittemum og hvannarótinni
— og ákavíti og brennivín
á að fara sömu leið. Nú er ég
hjartanlega sammála hinum
nýja forstjóra áfengisverzlun-
arinnar um, að það er brýn
þörf á umbótum í bruggun-
ar- og áfengissölumálum okk
ar, og umræddar breytingar
eru í sjálfú sér vottur um
lofsverða viðleitni bans í þá
átt. Það barmar heldur eng-
inn, þótt gerð sé andbtslyft
ing á biltter-, livannaróitar-
og ákavítisflöskum okkar. En
að skipta um miða á brenni-
víninu er aftur á móti hrein
goðgá.
• Sögulegur^jHÍði^
Svartadauðamiðinn á sér
merikilega sögu, og hefur fyrir
löngu áunnið sér hefðbund-
inn sess í lífi þjóðarinn'ar. Og
sögulegu hliutveriki hans er
fjarri því að vera lokið. Hann
minnir t. d. á þá tíma, þegar
reynt var með lögum að telja
þjóðinni trú um, að notkun
víns í hófi eða óhófi væri af
hinu il'la. Hann er eins konar
legsteinn yfir áfengisbann á
íslandi. í einfaidleik sínum og
yfirlætisleysi minnir hann
okkur stöðugt á að vanmeta
hvorki né ofmeta gjafir guðs.
En miðinn er klassisikur í
fleiri en einum skilning. Hann
er líka sígilt dæmi um áhrifa
mátt hins einfalda og látlausa
forms. Teiknaranum hefur
tekizt aðdáanlega að búa til
sérkennilegt (og fallegt) verk.
Að vísu ber að viðurkenna,
að miðinn nýtur sín ekiki sem
stkyldi á hinum glossialegu
sfcrúftappaflöskum, sem á-
fengisverzlunin tók upp fyrir
nokkrum árum.
nægilega traustum grundvellL
Það sé hugsanlegt, en þó hrein-
ar getgátur.
Þá spyr Lauring, hvort Danir
þori að slátra þeirri rannsóknar-
stofnun, sem verið hafi miðstöð
rannsókna norrænnar menning-
ar, þegar enginn trygging sé fyrir
því, að verkið verði unnið bet-
ur eða einungis jafnvel á ís-
landi? Geti íslendingar í náinni
framtíð ráðið við þetta mikla
rannsóknarstarf? Muni fslend-
ingar nokkru sini geta ráðið við
það eitt að búa sæmilega um þá
feiknarstafla handrita, sem nú sé
sópað saman? Um þetta spyrji
Norðurlönd — um þetta spyrji
evrópskir vísindamenn.
Sig. Líndal
Sigurður Magnússon
♦ Sérstætt listaverk
Ég héyrði eitt sinn einn af
ökkair menntuðustu arkitekt-
um útlista það, að miðinn
væri í riaun og veru listrænt
afrek. Þetta vafcti mig til um-
hugsuniar um hann. Ég býst
við, að mörgum bafi Ifarið
svipað og mér, að gefa ekki
miðanum verðugan gaum, og
því bið ég menn að gera það,
áður en það er um seinan.
Hvað sem öðru líður, á mið-
inn sennilega engan sinn líka
í bruggunaxsögu veraldarinn-
ar (enda mun hann t. d. vera
eftirsóttur af etikettu-söfn-
urum). Þegar af þeirri ásitæðu
á ekki varpa honum fyrir
borð.
Fyrir þrjátíu árum var ráð
izt á Skólavörðuna með of-
forsi og hún rifin niður, af
því að einhverjum þótti hún
ekki nóg.u falleg. Enn í dag
mega rosknir Reykvíkingar
vart vatni hald'a, er þeim
verður huigsað til þess. Við
skuluim vona, að ekki verði
farið eins með svartadauðann,
og það á sama tíma og við
erum að fá handritin heim.
Einu sinni var Filippseying
um skipað að hafa skyrtunia
utan yfir buxunum til aðgrein
inga frá yifirþjóðinni, Spán-
verjum. Enn í dag er það srtolt
Filippseyinga, að ganga þann
ig til fara. Á sama hártt má
það vena stolt okkar synd-
ugra íslendinga, að drekka
obkar „illræmda" svartadauða
til minningar um liðna ófrels
isdaga í sögu þjóðarinnar. I
stuttu máli: það er ekki mið-
inn, sem þarf umbóta við,
helduir innihald flöskunnar
ög hugarf'ar þeirra manna,
sem ekki kunna að meta það
að verðlei'kum.
Cervus.