Morgunblaðið - 20.05.1961, Blaðsíða 8
ð
MORGV1VBLAÐ1Ð
Laugardagur 20. maí 1961
Framtíö Afríku veltur
á menntun íbúanna
sagði Golda IUeir í fyrirlestri í gær
1 GÆR kl. 12.30 buðu félag-
ið ÍSRAEL-ÍSLAND og
Verzlunarráð íslands utan-
ríkisráðherra ísraels, frú
Goldu Meir, til hádegisverð-
ar í Tjarnarcafé. Var þar
húsfyllir, og að hádegisverði
loknum hélt frúin fyrirlestur
sem vakti mikla athygli. —
Ræddi hún ástand og erfið-
leika hinna ungu ríkja í
Afríku og Asíu og kryddaði
ræðu sína með mörgum dæm
um úr eigin reynslu á ferða-
lögum um þessi ríki.
Hún kvað Afríkuríkin hafa
hiotið allt sem bezt yrði á kosið
frá náttúrunnar hendi sól, vatn,
frjósama jörð, málma, trjávið
o. s. frv. Eigi að síður lifðu
Afríkubúar við verri kjör en
flestir aðrir. Milljónir manna
hefðu t.d. aldrei bragðað mjólk
eða egg, sjúkdómar væru taldir
til náttúrulögmálanna, og fráfræð
in vær óskapleg. Hér ætti hvíti
maðurinn mikla sök og hefði
ríka skyldu að bæta fyrir brot
sín. Það yrði hins vegar ekki
gert með því einu að senda um-
frambirgðir af hrísgrjónum eða
hveiti til Afríku, þó slíkt væri
auðvitað góðra gjalda vert. Það
sem máli skipti væri að kenna
Afríkumönnum að færa sér í nyt
þær auðlindir sem þeir ættu
sjáifir. Þac væri hefð að skipta
mönnum 1 ríka og snauða, sagði
frúin, og ætti sú skipting fulian
rétt á sér, því misræmið í kj<ir-
um manna væri hörmulegt. En
samt væri önnur skipting miklu
öriagaríkari, þ. e. a. s. skipting
manna og þjóða í lærða og
óia-írða, því hér væri megin-
ástæðan fyrir hörmungum
Afríku. Ef íbúar Afríku hefðu
verið menntaðir og þjálfaðir til
að nýta lönd sín, stæðu þeir
hvergi að baki Evrópumönnum.
Hún nefndi sem dæmi ungt ríki
með 14 milljónum íbúa þar sem
ekki var einn einasti innfæddur
læknir. Ástandið á öðrum svið-
um var í samræmi við það.
Goida Meir lagði áherzlu á, að
minnimáttarkénnd Afríkubúa
væri með öllu ástæðulaus. Óþol-
inmæði þeirra væri líka eðlileg,
þeir gætu ekki beðið eftir hæg-
fara þróun, sem hefði tekið aldir
í Evrópu, vegna þess að þeir lifðu
í heimi, sem væri stöðugt að
skreppa saman, og sæju hvernig
umheimurinn lifði. Velgengni
Evrópu ætti m. a. rætur að rekja
til arðránsins sem rekið var í
Afríku og Asíu öldum saman.
Golda Meir benti á, að smærri
þjóðir ættu að mörgu leyti hæg-
ara með að koma til liðs við
Afríkuríkin, vegna þess að þær
ælu ekki á heimsvaldastefnu eða
öðrum annarlegum sjónarmiðum.
Lýsti hún með nokkrum orðum
því mikla átaki sem ísraelar eru
nú að gera til að hjálpa Afríku-
mönnum til sjálfsbjargar, og var
sú frásögn vissulega fróðleg og
áhrifamikil.
Að loknum fyrirlestri frúar-
innar ávarpaði Hendrik Ottósson
Frú Ragnheiður Ei-
ríksdóttir sjötug
ÁSTÆÐULAUST er að biða
alltaf hinzta tækifærisins, og nú
vil ég ekki sleppa góðu tæki-
færi til þess að færa frú Ragn-
heiði Eiríksdóttur, kveðju í sam
bandi við sjötugs afmæli henn-
ar. Ég játa þó, að það finnst
mér að sumu leyti mér ofvax-
ið vandaverk, því að hún er ein
þeirra valkvenna, sem eiga skil-
ið þá manníýsingu, sem er að-
eíns listamanna meðfæri. Lífs-
verk slíkra kvenna, sem oftast
er mikið, er jafnan unnið í kyrr
þey, og það vilja þær sízt hafa
í sýningagluggum.
Mér verður það lengi minnis-
stætt, hvaða orð skólameistari
Sigurður Guðmundsson hafði
um frú Ragnheiði. Henni sjálfri
hafði hann þó ekki kynnzt neitt
að ráði, en minnsta kosti fimm
böm hennar hafði hann haft
í sínum ágæta skóla, fjórir syn-
irnir stúdentar frá Menntaskóla
Akureyrar. Þetta rifjar svo upp
hið einkennilega fyrirbæri í
konungabókum Israelsmanna, að
þegar konungunum er lýst, bæði
hinum góðu og vondu, þá er
þess oft getið, hver hafi verið
móðir þeirra. Til dæmis er sagt
um einn þeirra: „Hann var
tuttugu og fimm ár ríkti hann í
þá er hann varð konungur, og
tuttugu og fimm ár ríkti hann í
Jerúsalem. En móðir hans hét
Jóaddin og var frá Jerúsalem.
Og hann gerði það sem rétt
var í augum drottins". Og um
Hiskía Júda-konung er sagt:
„Hann var tuttugu og fimm ára
gamall, þá er hann varð kon-
ungur, og tuttugu og fimm ár
ríkti hann í Jerúsalem. Móðir
hans hét Abia Sakaríadóttir. Og
hann gerði það sem rétt var í
augum drottins".
Þessa er ekki getið um alla
konungana, en um suma þeirra
hefur söguritaranum þótt við-
eigandi að geta mæðranna.
Hafa sennilega legið til þess
gildar orakir. Sú hönd sem sign
ir vögguna ræður oft meiru
|um velfarnað þjóða, en marg-
ur hyggur.
hana nokkrum orðum og þakk-
aði henni komuna til íslands, um
ieið og hann bar ísraelum kveðj-
ur íslendinga.
Vegirn'r
aldrei jafn
siæmj
AÐALGEIR Sigurgeirsson
frá Húsavík var að afhlaða
stóra flutningabíiinn sinn við
Sendibílastöðina, þegar við
hittum hann að máli um 6
v leytið. Hann hafði komið hei.^ri
an frá Húsavík með flutning
kl. 3,30 síðdegis. — Svo lesta
ég í fyrramálið og fer undir
eins Og það er búið um miðian
dag á morgun, sagði hann.
— Og hvað gerirðu þér til
skemmtunar í höfuðstaðnum
kvöldið sem þú stanzar?
Ferðu á Borgina?
— Ég erinda fyrir náung-
ann, fer með pakka, kaupi inn
o. s. frv. Meira en nóg að
gera við það!
Aðalgeir hefur ekið milli
Reykjavíkur og Húsavíkur
með flutning í 5 ár og um dag
inn komst hann í blöðin, þeg-
ar vegirnir voru svo vondir
að hann var hálfan mánuð á
leiðinni heim. Þetta var fyrsta
ferðin hans á nýjum Mercedez
Benz bíl sem kostaði hann 320
þús., svo það var ekki mjög
gott, eins og hann orðaði það.
En í svona vinnu verður að
taka því, bætti hann við.
• 14 mánuð á heimleið
— Ég hefi aldrei sér vegina
svona vonda á vorin, segir Að-
algeir. Norðurvegurinn sums
staðar eins og stundurtætt
flag. Það hefur verið svo mik-
ill klaki í jörðu Og enginn
snjór, klakalagið allt að einn
metri á þykkt sums staðar í
Aðalgeir Sigurgeirsson við bíl sinn
öxnadalnum. Þá kemst vatn-
ið ekki niður og engin fyrir-
staða er fyrir bílana. Þarna
um daginn iagði ég af stað
laugardaginn 29. apríl og var
kominn norður í Varmahlíð
um miðjan dag á sunnudag.
En þá var allt ófært. Við
vorum 4 saman með þunga
bíla og ókum út á Sauðárkrók.
1. maí fengum við lítinn bíl
með drifi á öllum hjólum með
okkur til Akureyrar og sáum
að varla var hægt að komast
leiðar sinnar á honum, hvað
þá stórum bílum. Þeir hinir
losuðu farminn í flóabátinn
Drang, en ég flaug norður til
Húsavíkur og beði þar í viku,
Þegar vegurinn fór að skána,
fékk ég bil til að taka hluta
af farminum og komst þannig
norður til Akureyrar á upp-
stigningardag, og beið þar
fram á næsta mánudag, þegar
vegurinn til Húsavíkur opn-
aðist eftir þriggja vikna lok-
un. Annars hefði þetta getað
farið ver með vegina, ef ekki
hefði þorrnað svona fljótt.
• Langur vinnudagur
— Þetta er erfið vinna, er
það ekki Aðalgeir? Er nokk-
urn tíma frí?
— Vinnudagurinn er venju-
lega frá 7 á morgnana til kl.
10, 11 eða 12 á kvöldin. Ann-
ars sköpur* við okkur vinn-
una sjálfir, þar sem við erum
með eigin bíla, og tökum okk
ur yfirleitt aldrei frí, nema
þegar drottinn gefur okkur
það með ófærð. Og það hefur
verið sjaldan undanfarna tvo
vetur.
— Nóg að gera í þessum
fiutningum?
— Jái við höfum vérið tveir
i flutningum til Húsavíkur og
virzt nóg fyrir okkur að
flytja. Annars eru flutningar
með bílum alltaf að aukast.
Flutningarnir ganga fljótar og
vörurnar koma fyrr á áfanga-
stað þannig, þar eð skipsferð-
ir eru strjálar, og þær verða
fyrir minna hnjaski.
Meðan við spjöllum við Að-
algeir er stöðugur straumur
af þessum geysistóru bilum
að stöðinni. Bílar merktir Ak-
ureyri, Sauðárkrókur og stór-
ir bílar frá Akranesi með aft-
anívagna Þeir munu geiÆ
tekið allt að 12—14 lesta
hlass, ef vegir eru þurrir. Það
er ekki undarlegt þó hlifa
þurfi vegimum á vorin, þegar
slík flykki eru á ferðinni.
!
Með sinni frábæru geðprýði
hefur frú Ragnheiður Eiríks-
dóttir veitt forstöðu stóru heim-
ili. Fjölskyldan var mannmörg
og gestakoma mikil, því að m.a.
var um langt skeið mikið at-
hafnalíf á Sólbakka, bæði við
útgerð og síldarbræðsluna, en
margt annað var og orsök þess,
að oft bar þar gest að garði.
Þótt hin góðu böm Ragnheiðar
muni oft hafa létt henni störf-
in, var þáttur hennar eigi smá-
vægilegur. Hún hefur þjónað
og fórnað, en ekki heimtað, og
nú er hún rík, því að hún
á auðinn hinn bezta: barnalán
mikið og einnig er hún rík hjá
Guði. Hún er guðelskandi kona,
en siíkt hefur löngum verið
aðalsmerki landsins beztu
mæðra. Um þessa dyggð sagði
hinn athafnamikli og vel mennti
postuli, Páll frá Tarsus, að guð-
ræknin væri til „allra hluta
nytsamleg“, og þá auðvitað ekki
sízt við uppeldi æskumanna og
heimilisstjórn.
Frú Ragnheiður ætti skilið
þá beztu kvenlýsingu, sem mál-
hagir menn geta samið. Um
hina „vænu konu“ segir höf-
undur Orðskviðanna þetta:
„Hún opnar munninn með speki,
og ástúðleg fræðsla er á tungu
hennar.
Hún vakir yfir því sem fram
fer á heimili hennar,
og etur ekki letinnar brauð.
Synir hennar ganga fram og
segja hana sæla,
maður hennar gengur fram og
hrósar henni:
„Margar konur hafa sýnt
dugnað,
en þú tekur þeim öllum fram!“
Þannig mundi Ásgeir Torfa-
son hafa talað, og sem betur
fer, getum við fleiri talað þann-
ig, og vissulega ganga böm frú
Ragnheiðar fram og „segja
hana sæla“.
Börn þeirra hjóna voru átta.
Sjö þeirra eru á lífi og öll heim
ilisfeður og mæður. Dætumar
tvær: María, hjúkrunarkona,
gift Gunnari Böðvarssyni, starfs
manni landssímans og Hanna,
gift Magnúsi Konráðssyni, raf-
virkja og oddvita á Flate-ri.
Bræðurnir fimm: Ragnar læl-ú-
ir í Isafirði, kvæntur Laufe; u
Maríasdóttur, Haraldur, veix-
fræðingur, kvæntur Halldóru
Einarsdóttur, útgerðarmanns í
Bolungarvík, Önundur, lögfræð-
ingur og viðskiptafræðingur,
kvæntur Evu, dóttur Ragnars
Ásgeirssonar, garðyrkjuráou-
nautar, Ásgeir, lyfjafræðingur,
kvæntur Guðrúnu Magnúsdótt-
ur, og Torfi, kvæntur Valgerði
Vilmundardóttur. Torfi hefur
sambýli við móður sína á Sól-
bakka og hefur systkinanna
mest verið hennar önnur hönd.
Frú Ragnheiður er fædd 22.
maí 1891 að Hrauni á Ingjalo.s-
sandi. Foreldrar: Eiríkur Sig-
mundsson og kona hans Sig-
ríður Jónsdóttir. Þau fluttu frá
Ingjaldssandi til Flateyrar árið
1905, hefur Ragnheiður þá ver-
ið 14 ára, 18 ára giftist hún
Framh á bls. 17