Morgunblaðið - 28.05.1961, Blaðsíða 15

Sunnudagur 28. maí 1961
MORGVNBLAÐIÐ
15

MN .
hluta kristilega flokksins,
myndaði stjórn, _sem eingöngu
ér skipuð mönnum úr kristi-
lega flokknum, en nýtur þar
að auki stuðnings þriggja lít-
illa lýðræðissinnaðra flokka.
Hún hefur þannig meirihluta
þingsins að baki sér, en það
er bæði lítill og ótraustur
meirihluti.
Bæði Gronchi ríkisforseti og
Fanfani stjórnarforseti stefna
Milano í maí 1961.
Það er tilbreytingarlítið á
Pósléttunni. Þar er allt flatt
eins langt og augað eygir.
Kornakrar, mæsakrar og hrís-
grjónaakrar skiptast á. Hrís-
grjónaakrarnir líkjast dálitl-
um stöðuvötnum á þessum
tíma árs. Víða er ekið framhjá
lágvöxnum mórberjatrjám.
Hinir gráðugu silkiormar eru
sem kunnugt er fóðraðir með
mórberjalaufi. Silkiræktin er
mikil þarna á Langbarða-
landi.
Pósléttan er „búr“ íbúanna
í Milano. Þaðan fá þeir, sem
eru 1% milljón að tölu, svo
að segja öll þau matvæli, sem
þeir þurfa á að halda.
Ekki hvað sízt í Milano
minnast menn þess, að 100 ár
eru nú liðin, síðan Ítalía sam-
einaðist í eitt konungsríki. Við
burðirnir, sem leiddu til þess
ara sameiningar, gerðu að
verkum að Langbarðaland —
Og þá um leið Milano — losn-
aði undan yfirráðum Austur-
ríkis. . Eftir orustuna við
Magenta í júní 1859 varð Aust
urríki að láta þetta hérað af
hendi við Napoleon 3. Þegar
Ítalía sameinaðist í eitt ríki í
, marz 1861, gaf Napoleon
ítalska konungsríkinu Lang-
, barðaland.
i Milano líkist ekki öðrum
! ítölskum borgum. Þar eru svo
1 að segja engar foraldarminjar,
engin bæjarhverfi frá miðöld-
1 unum og ekki nema fá mið-
Skýjakljúfur við lýðveldistorgið í Mílanó.
PÁLL Jónsson, fréttaritari
Mbl. í Kaupmannahöfn hefur
undanfarið dvalið í sumar-
leyfi í Milano. Þaðan sendi
hann blaðinu þessa. grein.
ur skapað hinn mikla efna-
hagslega uppgang á Ítalíu á
undanförnum árum og gert
MÍLANO
orðin ofjarl höfuðborgarinnar
aldahús. Dómkirkjan mikla
Svar reist á árunum 1386—1580,
en framhlið hennar var ekki
_ fullgerð fyrr en á dögum
Napoleons mikla.
Milano er ekki aðeins önnur
stærsta borgin á Ítalíu. Hún
er þýðingarmesta verzlunar-
og iðnaðarborgin og um leið
*nýtízkulegasta borgin þar í
landi. Sumir kalla hana Man-
hattan á Pósléttunni. 20% af
húsunum voru skotin í rústir
*á árunum 1943—45. Fjöldi
stórhýsa hafa verið reist á
rústunum, jafnvel nokkrir
skýjakljúfar.
Eitt af því fyrsta, sem að-
komumaðurinn sér, þegar
komið er til Milano með járn-
brautarlest, er Pirelli-skýja-
kljúfurinn, 35 hæða hús, sem
er hæsta húsið í Evrópu. Það
stendur örskammt frá hinni
miklu, skrautlegu og nýtízku-
legu járnbrautarstöð, sem
Mussolini lét reisa. Þegar
gengið er frá stöðinni inn til
miðbæjarins, þá tekur hver
skýjakljúfurinn við af öðrum.
Þróunhi eftir heimsstyrjöld
ina síðari hefur gert að verk-
um, að Milano er orðin höfuð-
borginni ofjarl. íbúarnir í
Milano eru hreyknir af þessu
og tala allt annað en virðu-
lega um Rómaborg. Satt er
það, segja þeir, að hún er að
nafninu höfuðborg ríkisins.
Þar er aðsetur ríkisstjórnar-
innar óg þingsins. En Róma-
borg er fortímaborg, sem lifir
á því að sýna fólki fornaldar-
byggingar og gömul söfn.
Milanö er borg nútímans. Það
er stóriðnaðurinn þar, sem hef
ftalíu að þriðja stærsta iðnað-
arlandinu í Vestur-Evrópu.
Vt hluti ríkisskattanna koma
frá Milano, þótt þar búi ekki
nema 1/25 hluti allra íbúanna
í landinu. Milano er hin raun-
verulega höfuðborg. Þannig
tala hinir státnu íbúar stór-
borgarinnar á Pósléttunni.
Stjórnmálamennirnir í Mil-
ano, sem sem telur sig fyrir-
myndarborg á mörgum svið-
um, gera sér von um, að borg-
in hafi skapað fordæmi, sem
geti haft mikla þýðingu, þegar
um samstarf milli flokkapna
í ítalska þinginu er að ræða.
Eftir ítölsku bæjarstjórnar-
kosningarar skömmu fyrir sl.
áramót reyndist miklum erfið
leikum bundið að skapa sam-
vinnu milli flokka, sem hafa
x sameiningu starfshæfan
meirihluta í bæjarstjórninni.
Eftir langvinnar viðræður náð
ist snemma á þessu ári sam-
komulag um samstarf milli
kristilega lýðræðisflokksins
Og Nenni-sósíalistanna. Seinna
mynduðust bæjarstjórnir í
Genova og Firenze á sama
grundvelli. Nú er það von
margra að samvinna hefjist
áður en langt um líður milli
þessara flokka í ítalska þing-
inu.
Kristilegi lýðræðisflokkur-
inn er sem kunnugt er stærsti
ítalski flokkurinn, ræður yfir
273 af 596 þingsætum og hefur
árum saman farið með völd.
Þegar kommúnistar og ný-
fastistar gerðu alvarlega árás
á ítalska lýðræðið í júlí í
fyrra, sagði Tambroni af sér
og Fanfani, foringi vinstri
að því, að tryggja ríkisstjórn-
inni stuðning — eða að
minnsta kosti hlutleysi — af
hálfu Nenni-sósíalista, sem
eru þriðji stærsti þingflokkur-
inn og hafa 84 sæti í þinginu.
Meira en eitt vakir þarna
fyrir Gronchi og Fanfani. Þeir
vilja koma í veg fyrir sam-
vinnu milli Nenni-sósíalista
og kommúnista, og þeir vilja
líka afstýra því, að þessir
tveir flokkar fái meirihluta í
þinginu, en svo gæti farið, ef
kristilegi flokkurinn neyddist
til að afla sér stuðnings ný-
fasista og konungssinna.
Nenni-flokkurinn fékk við síð
ustu kosningar 14,4% og
kommúnistar 24,5% af greidd
um atkvæðum eða samtals ná-
lega 39,%, en kristilegi flokk-
urinn fékk rúmlega 40%.
Þessar samvinnutilraunir
mæta, sem vænta mátti,
ékafri mótspyrnu hægra
hluta kristilega lýðræðisflokks
ins og páfastjórnarinnar.
Skilyrði fyrir samvinnu við
Nenni-flökkinn er þó fyrst og
fremst það, að hann slíti allri
samvinnu við kommúnista.
Nenni, sem hlotið hefur Stal-
in-verðlaunin, var lengi banda
maður kommúnistaforingjans
Togliattis. En vegna viðburð-
anna í Ungverjalandi neitaði
Nenni að gera kosningabanda-
lag við kommúnista við þing-
kosningarnar 1958. Hinsvegar
sleit hann ekki samvinnu við
þá á öllum sviðum, m. a. ekki
í verkalýðsfélögunum.
En nú hefur hann með öllu
sagt skilið við kommúnista.
Það heyrðist á f'okksþingi
Nenni-sósíalista í Milano fyrir
skömmu. Þar sagði Nenni
m. a.: Samstarf við kommún-
ista getur ekki komið til mála.
Við aðhyllumfst ekki stefnu
þeirra í utanríkismálum og
við viljum starfa á lýðræðis-
legum grundvelli. Um leið
ávítti hann harðlega einræðis-
stefnu Krúsjeffs og Maos.
Nenni tjáði sig reiðubúinn
til samstarfs við kristilega lýð
ræðisflokkinn. 55% af fulltrú-
um á flokksþinginu aðhylltust
stefnu hans, en 45% greiddu
atkvæði á móti henni. Þetta er
að vísu lítill meirihluti, en
samþykkt flokksþingsins er
talinn sögulegur viðburður.
Erfitt er að sjá um afleið-
ingarnar að svo stöddu. En
víst er það, að þetta kemur
sér illa fyrir Togliatti og
kommúnistaflokk hans.
Það er ekki hvað sízt alvar-
legt, þar sem meðlimum
kommúnistaflokksins hefur
fækkað um V2 milljón úr 2
millj. niður í IV2 millj. á 5
árum. Áð vísu fékk flokkur-
inn h. u. b. 6 millj. atkvæði
við síðustu kosningar, en skrá
settir meðlimir eru hinn fasti
kjarni flokksins. Sérstaklega
er kommúnistum það áhyggju
efni, að það er æskulýðurinn,
sem snýr bakinu að flokknum
og þó fyrst og fremst æsku-
lýður í fátæku héruðunum í
Suður-Ítalíu, ef til vill vegna
þeirra félagslegu umbóta, sem
ríkisstjórnin hefur gengizt
fyrir i suðurhéruðunum. f
fyrra fækkaði meðlimum
kommúnistaflokksins' í Pal-
ermo og Catania á Sikiley um
60%. Flokkurinn hefur því
hafið mikinn áróður í von um
að geta aukið meðlimatöluna,
en óvíst er um árangurinn.
Páll Jónsson.
MnvcmmhMI
Sýningar
UM hvítasunnuna voru opnaðar
hvorki meira né minna en þrjár
listsýningar hér í bænum.
Eggert Guðmundsson sýnir mál-
verk í Nemendasal Iðnskólans,
og man ég ekki eftir, að þar
hafi áður verið haldin málverka-
sýning. Finnur Jónsson heldur
yfirgripsmikla sýnmgu á mál-
verkum og vatnslitamyndum i
Listamannaskálanum, og þriðja
sýningin er á nýjum verkum Jó-
hanns Briem í Bogasalnum við
Hringbraut.
FINNUR JÓNSSON:
Á sýningu Finns Jónssonar
eru um áttatíu til níutíu myndir,
og eru það olíumálverk og vatns
litamyndir ásamt nokkrum teikn
ingum. Hér eru bæði landslög
og ævintýramyndir. Ennfremur
eru á þessari sýningu Finns
nokkrar abstraktsmyndir, en
ekki er mér kunnugt um, hvort
þær eru frá gamalli tíð eða nýj-
ar af nálinni.
Finnur Jónsson stílfærir fyrir-
myndir sínar og notar breiða og
nokkuð hörljulega línu í teikn-
ingu sumra verka sinna. Gott
dæmi um þetta er mynd No. 21
„Adam og Eva“. En Finnur nær
ekki nægilega miklum krafti í
litastemmur sínar til að sannfæra
tmann um orku verksins í heild.
Stundum blossa upp skapheitir
' litir í verkum Finns en honum
' virðist það ekki lagið að gegn-
umfæra verkið og lyfta því í
hærra veldi. „Vetrarsólhvörf"
No. 9, er mjög sérstakt vefk, sem
mér finnst einna bezta m^lverk
sýningarinnar.
Ekki skal ég fjölyrða um þessa
sýningu Finns Jónssonar, en ég
verð að viðurkenna, að hún hafði
ekki mikil áhrif á mig persónu-
lega, og ég var ekki ánægður
með hana.
JÓHANN BRIEM:
í Bogasalnum hefur Jóhann
Briem efnt til sýningar á nýjum
verkum, er hann hefur unnið að
undanförnu. Jóhann sýndi á
samd stað fyrir skemmstu, og
vakti sú sýning mikla og verð
skulduga eftirtekt. Þessi sýning
Jóhanns, í Bogasalnum er ekki
síður eftirtektarverk en sú fyrri
og sýnir vel, hve örugglega lista
maðurinn vex ár frá ári.
Að þessu sinni eru 26 olíu-
málverk á sýningu Jóhanns, og
má með sanni segja, að hann
hafi miklu afrekað. Ég hef áður
sagt hér í blaðinu, að Jóhann
Briem hafi nokkra sérstöðu
meðal íslenzkra málara, og ég
endurtek það hér. Hann vinnur
verk sín ákveðið og stefnir í
myndbyggingu sinni að því einu
að skapa heilsteypt verk er öðlast

tilveru á myndfletinum. Þetta á
jafnt við litameðferð hans og
formbyggingu. Hann sveigir fyrir
myndir sínar undir járnsterkan
vilja sinn og skipar á myndflöt-
inn, þar til hann hefur náð
þéirri spennu, er hann ætlar sér
í það og það skiptið. Hann teflir
saman í litum miklum andstæð-
um, sem virðast ætla að sprengja
af sér umgjörð verksins og
tvístra myndbyggingunni. En Jó-
hann Briem kann þá list að
hemja verkið, Og hann hefur full-
komið vald á litnum, þótt hann
á stundum tefli djarft. Annað er
það einnig, sem er einnkennandi
á þessari sýningu, en það er að
Jóhann byggir verk sín á áber-
andi einfaldan hátt, en samt eru
verk hans iðandi af litauðugum
átökum. Hann er án nokkurs efa
að verða einn okkar fremstu mál
ara, og þessar tvær seinustu sýn-
ingar Jóhanns Briems eru þær
sýningar, sem skera úr um það
mat.
Margt það, sem ég reit hér í
blaðið um list Jóhanns Briem fyr-
ir hálfu öðru ári, á enn við um
list hans. Ég vil ekki lengja þetta
skrif með því að endurtaka það
hér, en ég varð ekki fyrir von-
brigðum með þessa núverandi
sýningu Jóhanns. Þar eru mörg
verk, er verða manni minnisstæð,
og það eru margir myndlistar-
menn á þessu landi, er gætu lært
ýmislegt af verkum Jóhanns
Briems. Ég hvet eindregið alla,
þá er unna málaralist, að heim-
sækja þessa sýningu Jóhanns og
kynnast af eigin' reynd, hvað
þessi málari er að fara.
Ég nefni hér nokkur verk, er
sérlega vöktu eftirtekt mína á
sýningu Jóhanns, en það eru:
„Via Appia“, „Staurar við sjó“,
„Rautt hár Og blátt haf“, „Hestar
í grænni brekku“, og mjög eftir-
tektarverð mynd, sem heitir
nokkuð óvenjulegu nafni,
„Grænn vörubíll með rekaviðar-
drumba á leið upp brekku“.
Þessi sýning Jóhanns Briem er
eftirtektarverðasta sýning, sem
verið hefur á ferð hér að undan-
förnu. Ég hef stiklað hér á stóru
en þeir sem lesa skrif mitt ættu
samt að fá glögga hugmynd um
hve hrifinn ég er af list Jóhanns
Briem. Að lokum óska ég hon-
um til hamingju með þann ár-
angur er hann nú sýnir.
Valtýr Pétursson.
Kennsla
Kennsla
Enska, danska. Nokkrir tímar
lausir.
Kristín Óladóttir. Sími 14263.