Morgunblaðið - 20.06.1961, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 20. júní 1961
MORGUNBLAÐIÐ
3
Stytta Ingólfs reist í
Noregi næsta haust
Kópferð fslendinga fyrirhuguð
SUMARIÐ 1957 bauð norska
ríkisstjórnin rúmlega 30 íslend-
ingum til Noregs. Ferðuðust þeir
um þau héruð Noregs, sem taldar
eru helztu ættarslóðir landnáms-
manna. Var meðal annars komið
til Hrífudals í Dalsfirði á Fjöl-
um í Firðafylki, en þar er
Ingólfur Arnarson borinn og
barnfæddur. Islendingarnir dvöld
ust þar 17. júní, og var minn-
ingarhátíð haldin vegna komu
þeirra. Þeir nutu hvarvetna frá-
bærrar gestrisni í Noregi og urðu
mjög varir við það vinarþel, sem
Norðmenn bera til íslendinga, og
áhuga þeirra á að halda við
tengslum frændþjóðanna.
* * *
í Hrífudal fæddist sú hugmynd
meðal íslendinganna, að gaman
væri að stytta af Ingólfi Arnar-
syni stæði í heimabyggð hans.
Næsta voí', eðla nánar tiltekið 30.
maí 1958, fluttu fimm þingmenn,
sem þátt höfðu tekið í förinni,
þingsályktunartillögu um að fela
ríkisstjórninni að láta gera af-
steypu of styttu Ingólfs eftir Ein-
ar Jónsson og færa Norðmönn-
um hana að gjöf með það í huga,
að hún yrði réist í Hrífudal
(Rivedal). Tillöguna, sem var
samþykkt, fluttu Bjarni Bene-
diktsson, Gylfi Þ. Gíslason,
Hannibal Valdimarsson, Halldór
E. Sigurðsson og Pétur Ottesen.
Nefnd var skipuð til að sinna
málinu, og eiga sæti í henni fjór
ir hinir fyrsttöldu flutnings-
manna auk ráðuneytisstjóra ut-
anríkisráðuneytisins.
* * *
í gær var fréttamönnum boðið
á fund nefndarmanna og annarra
aðila, sem hlut eiga að máli. Á
fundinum var frá því skýrt, að
nú hefði verið afráðið að af-
henda styttuna með viðhöfn hinn
17. september í haust. Mun
menntamálaráðherra, Bjiarni
Benediktsson, afhenda styttuna
fyrir hönd íslenzku þjóðarinnar.
Afsteypan er gerð í Kaup-
mannahöfn, en norskur listamað
ur, Stále Kyllingstad, gerir fót-
stallinn. Framan á stallinn verð-
ur letrað „Ingolfr Arnarson", á
vinstri hlið ’hans „Ingolfr Arnar-
son frá Dalsfirði, fyrsti landnáms
maður á Íslandi", en á hægri hlið
„Gjöf frá Íslendingum. Vin sín-
um skal maðr vin vera“.
* ★ *
Vegna afhendingarinnar verð-
ur efnt til hópferðar frá íslandi
til Noregs. Skipaútgerð ríkisins
og Ferðaskrifstofa ríkisins annast
ferðalagið í sameiningu. Héðan
verður siglt með Heklu 14. sept.
og komið aftur á 12. degi, 25. sept.
Farið verður víða um fegurstu
héruð Noregs og merkir sögustað
ir heimsóttir. Fyrst verður komið
í Dalsfjörð, en síðan siglt innan
skerjia suður með ströndum, inn
um Sognsæ, til Björgynjar og
Stafangurs. Á heim leiðinni verð-
ur staldrað við í Færeyjum.
Fargjöldum er mjög í hóf stillt.
Þau eru þrenns konar, 3.600 kr„
Stytta Einars Jónssonar af Ingólfi
Arnarsyni, sem stendur á Arnar-
hóli í Reykjavík.
4.400 kr. og 5.600 kr. hin dýr-
ustu. Þau fela í sér mat, þjón-
ustugjöld, ferðir á landi o. s. frv.
Aukakostnaður í landi getur orð
ið 1.000—1.500 kr. Enginn vafi
mun leika á því, að hér er um
langódýrustu ferð ársins að ræða,
og að mönnum gefst hér einstabt
tækifæri til þess að ferðast um
ýmsa fegurstu og merkustu staði
í Noregi. Skipaútgerð ríkisins og
Ferðaskrifstofa ríkisins taka við
farbeiðnum frá og með deginum
í dag. Ekki komast nema 150—
160 manns með skipunu, svo að
viðbúið er, að farþegalistanum
verði lokið fljótlega.
Söguíegur fundur í stjórn S.R.
Þóroddur Guðmundsson lýsti
trausti á Eystéini Jónssyni
SÍÐASTLIÐINN laugardag
og sunnudag hélt stjórn Síld
arverksmiðja ríkisins marga
fundi á Siglufirði, bæði sjálf
og með fulltrúum Verka-
mannafélagsins Þróttar um
kaupsamninga. Á sunnudag-
inn hafði náðst sá árangur
af viðræðunum, að munnlegt
samkomulag var orðið um
önnur atriði en það, hvort
1% af dagvinnukaupi Þrótt-
armanna skyldi vera greitt í
sjúkrasjóð félagsins og kaup
þá hækka um 10%, eða
hækkunin nema 11% án sér-
staks tillags í sjóðinn.
Úrskurður ráðherra
Eysteinn Jónsson lagði þá fram
tillögu um að verksmiðjustjórnin
byði fram nú þegar, að S. R. iegði
1% af dagvinnukaupi Þróttar í
sjúkrasjóð eins og aðrir atvinnu-
rekendur á Siglufirði hefðu sam
ið um. Jöhann Möller bar fram
viðaukatillögu þess efnis, að hlið
stæð reglufgerð yrði sett um sjóð-
inn og gert var á Akureyri og
ennfremur að S. R. tilnefndi
ennan endurskoðanda sjóðsins. í
tilefni af þessum tillögum lét
gveinn Benediktsson formaður
verksmiðjustjórnar bóka eftirfar
andi:
„Þar sem sjávarútvegsmálaráð
herra hefir eindregið mælzt til
þess við stjórn S. R„ að hún
eemdi ekki um greiðslu á 1% af
dlagvinnukaupi er renni til sér-
sjóða hjá verklýðsfélögum og hafi
*amstöðu í því efni með Vinnu-
veitendasambandi fslands, sem
S. R. eru aðilar að, þá mun ég
íem formaðux stjórnar S. R„ ef
verksmiðjustjórnin gerir sam-
•þykktir, sem brjóta í bága við
þessi ákveðnu tilmæli ráðherr-
ans. skjóta þeim samþykktum
hennar til úrskurðar hans og
ekki telja þær bindandi fyrir S.
R„ ef hann ákveður annað sem
æðsti yfirmaður S. R. samkvæmt
lögum nr. 1. frá 5. jan. 1958.“
Eysteinn Jónsson mótmælti því
að ágreiningnum yrði skotið til
úrskurðar ráðherrans. Sveinn
Benediktsson tók fram, að í lög-
unum frá 1958 væri ákveðið, að
ráðherrann setji stjórninni erind-
isbréf og í því ákvæði m. a.
fælist, að ráðherrann gæti kveðið
á um, hvað gera skuli varðandi
verksmiðjurnar í slíku máli sem
því, sem nú væri deilt um.
Skuldii líkis-
sjoðs vio bæ-
inn lækku
REIKNINGUR Reykjavík-
urkaupstaðar fyrir árið
1960 var, eins og Mbl.
skýrði frá fyrir helgina,
lagður fram á bæjarstjórn-
arfundi í síðustu viku. í
reikningnum kemur fram,
að skuldir ríkissjóðs við
i1 bæjarsjóð hafa á síðasta
ári lækkað verulega. —
Skuldirnar námu í árslok
1959 20,9 millj. kr. — en
lækkuðu á árinu 1960 um
6,1 millj. kr. og voru því
í árslok komnar niður í
14,8 millj. kr. Skuldir þær,
sem hér er um að ræða,
eiga aðallega rætur að
rekja til stofnkostnaðar
barna- og gagnfræðaskóla
svo og eftirstöðva af stofn
kostnaði vegna fram-
kvæmda á sviði heilbrigð-
ismála.
Margar bókanir
Margar bókanir voru gerðar
um þetta mál. M, a. óskaði for-
maður eftir því að framkvæmda
stjóri gæfi yfirlýsingu um það,
hvort hann mundi bíða úrskurðar
ráðherrans varðandi gildi siam-
þykktar verksmiðjustjómar er
gerð kynni að verða gegn ein-
dregnum tilmælum sjávarútvegs
málaráðherra, eða láta hugsan-
lega samþykkt verksmiðjustjórn
ar koma til framkvæmda hvað
sem úrskurði ráðherrans liði.
Framkvæmdastjóri Sigurður
Jónsson lýsti því yfir að hann
mundi fara eftir úrskurði ráð-
herrans um það, hvort verksmiðj
urnar skyldu reknar eða ekki.
Hins vegar taldi hann bráðnaiuð-
synlegt að gengið yrði vel frá
samningum við verkamannafélag
ið Þrótt sem allra fyrst.
Frámangreind tillaga Eysteins
Jónssonar ásamt viðaukatillögu
Jóhanns Möllers var samþykkt
með atkvæðum þeirra tveggja og
Þórodds Guðmundssonar.
Þóroddur vildi Eysteirm
Þá lagði Eysteinn Jónsson fram
svohljóðandi tillögu:
„Verksmiðjustjórnin felur for-
manni að ganga frá samning-
um við Þrótt nú þegar á grund-
velli þeirra samningaviðræðna,
sem fram fóru í gær og í dag og
samkvæmt þeirri samþykkt, sem
gerð hefir verið á þessum fundi.“
Þóroddur Guðmundsson lagði
þá fram tillögu um að í sjað þess
að fela formanni samningagerð-
ina skyldi þeim Eysteini Jóns.
syni og Jóhanni Möller falið að
annast hana. Þegar hér var kom
ið lýsti formaður því yfir að
hann mundi ekki taka framkomn
ar tillögur til afgreiðslu fyrr en
að fengnum úrskurði sjávarút-
vegsmálaráðherra um ágreinings
atriði þau um valdsvið verk-
smiðjustjórnarinnar og ráðherr-
ans sem fram hefðu komið á
fundinum. Var fundi síðan slitið.
Mál þessi munu hafa verið
rædd á tveimur fundum Vinnu-
veitendasambandsins í gær.
- 10°Jo
Framh. af bls. 1
til þess að framkvæmdir
yrðu jafnmiklar eftir
launahækkunina eins og
þær hafa verið.
Ekki er gert ráð fyrir
að neinn tekjuafgangur
verði hjá ríkissjóði í ár.
Þess vegna hlýtur að
verða að afla tekna til að
standa undir hinum
auknu útgjöldum og þær
er hvergi að fá annars-
staðar en hjá borgurunum
sjálfum, sem áttu að
njóta hækkaðra launa. —
Þau útgjöld bætast óhjá-
kvæmilega við greiðslur
almennings vegna hækk-
aðs verðlags, sem leiðir af
kauphækkunum.
Við þetta bætist svo, að
atvinnuvegirnir geta ekki
að óbreyttum aðstæðum
staðið undir kauphækk-
ununum; það er öllum
Ijóst. Þess vegna hljóta
einhverjar ráðstafanir að
verða gerðar þeirra vegna.
Þegar því er lokið, þá er
hringnum líka lokað, krón
an hefur verið skert en
enginn fær raunhæfar
kjarabætur. Þetta hlýtur
óhjákvæmilega að verða
afleiðing þeirrar stefnu,
sem hafnar raunhæfum
kjarabótum en beinist að
almennum kauphækkun-
um í krónutölu, án þess
að framleiðsluaukning
svari til hækkananna.
Hugsanlegt hefði verið
að ráða við 6% kaup-
hækkun ári þess að hún
hyrfi í hækkuðum útgjöld
um, en því miður ekki þá
kauphækkun, sem nú á
að knýja fram til að skapa
aukna erfiðleika.
STAKSTEINAR
Laun eða sjóðstillög
Systurblöðin, Þjóðviljinn og
Tíminn, fagna ákaft yfir því að
verkfalli skuli haldið áfram til að
knýja fram lægri laun en Dags-
brúnarverkamenn geta fengið.
Tíminn segir eftir formanni Dags
brúnar:
„Fyrir Dagsbrúnarmenn er ólíkt
betra að fá það öryggi, sem felst
í þessu en 1% kauphækkun
beint . . .“ ®
Og Þjóðviljinn segir:
„Hver er sá verkamaður, sem
ekki vill leggja kr. 1,60 til hliðar
á dag af kaupi sínu heldur en
fá þær í hendur — og verða
þar með af þeim tryggingum, sem
sjúkrasjóður mundi veita og hef-
ur verið lýst hér að framan?“
Ef það er svo, að verkamenn
vilja í raun og veru heldur að
1% launa þeirra renni í slíkan
-sjóð heldur en að þeir fái þær
tekjur sjálfir, er augljóst mál
að þegar í stað á að vera hægt
að semja um tilboð vinnuveit-
enda. Verkamönnum er auðvitað
frjálst að ráðstafa þeim tekjum,
sem þeir fá, á hvern þann veg,
sem þeir kjósa. Þeir geta því
greitt 1% í hvaða sjóð, sem þeim
sýnist.
Tilboð vinnuveitenda
hærra
En tilboð vinnuveitenda er
hærra en krafa Dagsbrúnar.
Þannig gætu verkamenn, eftir að
þeir hefðu greitt þetta 1% í frjáls
ar tryggingar, annað hvort hjá
sameiginlegum sjóði eða trygg-
ingarfélögum haldið eftir kaup-
hæk'kun, sem boðin er á alla yfir-
og næturvinnu. Þannig er það
alveg óumdeilanleg staðreynd, að
verkfallinu er nú haldið áfram til
að knýja fram lægri laun en
boðin eru, en jafnframt miða
kröfur kommúnista að því að
skerða réttindi verkamanna. Ef
þeir fá sjálfir öll launin í hend-
ur, geta þeir ráðið hvernig með
þau er farið, en það vilja komm-
únistar alls ekki. Þeir vilja um-
fram allt þvinga verkamenn til
að greiða 1% launa sinna í sjóð,
sem þeir geta svo ráðskað með að
eigin vild.
Dæmið frá Iðju
Mönnum er enn í fersku minnl,
hvernig kommúnistastjórnin, sem
á sínum tíma var rekin frá völd-
um í Iðju, fór með sjóði félagsins.
Var sú saga á sínum tíma rifjuð
upp, hvernig Björn Bjarnason og
félagar hans höfðu ráðskað með
fjármuni Iðju til prívatlána,
styrktar við starfsemi kommún-
istaflokiksins og til einkaútgjalda.
Björn Bjarnason sá sig knúinn
til að höfða meiðyrðamál út af
þeim ummælum, en tapaði þvi
máli ,enda hafði ekkert verið of-
sagt um fjármálabruðlið.
Það er á þennan sama veg, sem
kommúnistar hyggjast fara með
þá sjóði, sem þeir nú heimta að
1% launa verkamanna sé greitt í.
Þá á að nota til að styrkja starf-
semi kommúnistaflokksins, til
lána og framlaga í húsbyggingar,
til dæmis Rúbluna, hið nýja hús
þeirra við Laugaveg. Styrkja á
atvinnupólitíkusa eins og þann,
sem jafnan ber mest á í verk-
föllum, en ekki er vitað til að
nokkurn tíma hafi unnið fyrir sér
við þjóðnýt störf. En að því leyti,
sem einhverjir peningar kynnu
að renna til verkamanna, sem
þeirra þyrftu með, þá þarf víst
enginn að Iáta sér til hugar koma
að sú úthlutun yrði ekki pólitísk
líka.
Eysteinn kæri Eysteinn
í aðalfrétt aukablaðs af Þjóð-
viljanum í gær er nafn Eysteins
Jónssonar nefnt 5 sinnum sem
sérstaks verkalýðsvinar. Ein-
hverjum hefur orðið á að segja:
„Öðru mér áður brá“'