Morgunblaðið - 06.09.1961, Page 11
Miðvikudagur G. sept. 1961
MORGVTSBLAÐIÐ
11
— Héraðsmót
Framh. af bls. 2
að eða þjóðfélaginu sjálfu ógnað,
að verjanlegt er að skerast í leik-
inn með löggjöf.
k Kjarabætur lanuþega
aukaatriði
Nú er það raunar ljóst, að bar-
áttan fyrir bættum kjörum laun-
þega var aukaatriði í augum
þeirra, sem fyrir verkföllunum
stóðu. í röðum kommúnista var
deilt um það á s.l. ári, hvort þá
þegar ætti að skella á verkföllum
eða láta þau bíða. Ofan á varð, að
hyggilegra væri að bíða, vegna
þess að forsprakkarnir voru sann
færðir um, að ríkisstjórnin hlyti
að gefast upp fyrir örðugleikun-
um, í síðasta lagi um áramótin
1960—1961. Foringjar Framsókn-
ar fóru heldur ekki fyrir réttu
ári dult með þá sannfæringu sína,
að þannig mundi fara. Raunin
varð önnur. Ríkisstjórninni tókst
mun betur en þessir menn hugðu.
Hún gafst ekki upp, eins og þeir
höfðu sjálfir gert í desember
1958, heldur vann ótrauðlega að
því að koma málum í réttara
horf. Þegar það var sýnt Og létt-
ara fór að verða undir fæti, var
verkfallaskriðunni ýtt af stað
snemma sumars. Auðvitað var
forystumönnum þeirrar ljótu
iðju, ljóst, hverjar afleiðingarnar
mundu verða. Þó er hugsanlegt,
að þeir hafi gert ráð fyrir, að
launþegar mundu eitthvað bera
úr býtum að lokum, eins Og enn
getur orðið, ef nú kemst ró á.
En af síðustu viðbrögðum þeirra
virðist svo sem þeir hafi það síð-
ur en svo í hyggju.
■jt Hótanir stjórnaranðstæðinga
ögrun við vilja meirihlutans
Hótanir um, að þeir muni ekki
Una þv.í, sem orðið er, kveða nú
við úr röðum stjórnarandstæð-
inga. Engir vita betur en þessir
menn sjálfir, að slík barátta getur
ekki orðið til hags fyrir verka-
menn né láunþega yfirleitt. Þar
er ekki lengur um að ræða bar-
áttu fyrir bættum kjörum, heldur
um hitt, hverjir eigi að ráða í
landinu: Þeir, sem brotizt hafa
til valda með vafasömum hætti í
samtökum almennings, eða lög-
lega kjörfnn meirihluti Alþingis
Og ríkisstjórn. Mennirnir, sem
gáfust upp á hættunnar stund
heimta nú, að ríkisstjórnin fylgi
þeirra fordæmi og hlaupist frá
vandanum. Hún mun ekki feta
í þeirra fótspor, heldur fara með
það vald, sem henni hefur lög-
lega verið fengið og láta kjósend-
ur síðan skera úr, samkvæmt
þeim reglum, sem stjórnarskrá
ríkisins segir fyrir um. Hótanir
stjórnarandstæðinga nú eru ögr-
un við vald og vilja meirihluta
kjósenda í landinu og svarið við
þeirri ögrun verður að mótast
eftir þvL
Hafa þeir enga
sómatilfinningu?
Sigurður Ágústsson sagði, að
harmsaga vinstri stjórnarinnar,
viðskilnaður hennar og uppgjöf
væri enn svo fersk í minni þjóð
arinnar, að það undraði margan
manninn, að nú skyldu kommún-
istar og framsóknarmenn æpa á
þingrof og kosningar. Það væri
eðlilegt þótt þeirri spurningu
væri varpað fram, hvort framá'
menn stjórnarandstöðu í dag hafi
enga sómatilfinningu — ef það
er efst í huga þeirra nú, að með
uppgjöfinni og viðskilnaðinum
1958 telji þeir sig hafa rétt til
að öðlast traust þjóðarinnar í
nýjum kosningum.
Mótinu í Borgarnesi stjórnaði
Friðrik Þórðarson forstjóri.
— Sinfónlan
Framhald af bls. 10.
að vinna hana nú upp ef svo
mætti segja — endurskipu-
leggja starfsemina með ýmsum
hætti. Innan skamms verður gef
inn út bæklingur, þar sem grein
ir frá starfsskipan hljómsveitar-
innar í vetur, svo og hljómleik-
um og efnisskrám þeirra. Ætl-
unin er, að menn geti keypt
aðgang að öllum hljómleikun-
um í senn eða hluta þeirra að
vild, en jafnframt verður seld-
ur aðgangur jafnóðum að hverj-
um fyrir sig. Fyrirhugað er að
halda tónleika fyrir æskufólk,
einkum á aldrinum 13—19 ára,
flokka þá niður og leika tónlist
við hæfi hvers aldursflokks. Er
með því vonazt til að fólki auk-
ist áhugi á að hlýða — og læra
að hlýða — á tónleika hljóm-
sveitarinnar, þannig að hún
verði almenningseign, sem þjóð-
in í heild vill ekki án vera.
Nokkurs misskilnings hefur
gætt varðandi rekstur útvarps-
ins á hljómsveitinni. Telja marg
ir ,að framlög útvarpsins til
hljómsveitarinnar hafi hækkað
og muni það koma niður á
hlustendum fjárhagslega, en út-
varpsstjóri óskar að sá misskiln-
ingur verði leiðréttur. — Fram-
lög útvarpsins eru hin sömu og
áður og það starfstímabil sem
nú er að hefjast er fyrst og
fremst ætlað til þess að vinna
að nýjum og stöðugum rekstr-
argrundvelli þessarar mikil-
vægu menningarstofnunar.
FREYVANGUR
Ingólfur Jónsson mdnntist m.a.
í ræðu sinni á samstarf kommún-
ista og framsóknarm.anna, sem á
s.l. vori hefðu tekið höndum sam
an um skemmdarverk í efnahags
lífinu. Fólk hefði nú kynnzt
vinnubrögðum þeirra og ástæða
væri til að vona, að nú yrði sam
komulag um önnur og betri
vinnubrögð að því marki að bæta
kjör almennings. Nú yrði, sagði
ráðherrann, að taka upp raun-
hæfa kjarabaráttu, byggja upp at
vinnulífið, gera atvinnuvegina
fjölbreyttari og afkastameiri og
láta almenning njóta aukinna af-
kasta með því að miða kauphækk
anir við þau. Þá minntist hann á
þá 5 ára framkvæmdaáætlun,
sem nú er í undirbúningi og kvað
þá áætlun miða að alhliða upp-
byggingu atvinnuveganna.
k Jafnvægi í efnahagsmálum
forsenda velmegunar.
- Taldi Ingólfur Jónsson það
höfuðnauðsyn til þess, að þjóð-
inni gæti vegnað vel, að jafnvægi
yrði komið á í efnahagsmálum og
stöðugt og raunhæft gengi krón-
unnar yrði tryggt. Að þessu mið
aði stefna ríkisstjórnarinnar, og
þegar kommúnistar og framsókn
armenn hófu skemmdarverk sín
var sýnilegra batamerkja orðið
vart.
í lok ræðu sinnar henti land-
búnaðarráðherra á, að enda þótt
forystumenn stjórnarandstöðunn
ar hefðu nú hátt og þættust hafa
ráð undir rifi hverju il úrbóta
því, sem miður fer, þá væri á-
stæða til að ætla, að almenningur
tæki ekki mark á fullyrðingum
þeirra heldur yrði þess minnug
ur, að þessir sömu menn hafa set
ið í ríkisstjórn, en gefizt upp á
miðju kjörtimabili algjörlega úr
ræðalausir við þeim vanda, sem
þeir hefðu sjálfir skapað.
★ A» vera — eða _ vera ekki
Gisli Jónsson benti á það í
upphafi ræðu sinnar, að við lifð
um nú á tímamótum í sögu þjóð
arinnar og það væri enn sem fyrr
hin gamla og gilda spurning,
sem við erum spurð, hvort við
vildum vera — eða vera ekki
Minnti hann síðan á feril vinstri
stjórnarinnar, hvernig hún hefði
gefizt upp og tekið þann kostinn
að vera ekki vegna þess, að hún
hefði ekki ráðið við þann vanda,
sem hún hefði talið sig kjörna til
að leysa. Nú, sagði Gísli, situr
hins vegar ríkisstjórn, sem hefur
kosið hið gagnstæða, kösið að
vera. Þessi stjórn hefi haldið
fram stefnu sinni og ekki látið
hræða sig af leið, og nú er það
okkar, sagði hann, hvort við vil;
um biðja þessa ríkisstjórn að
halda áfram viðreisn efnahagslífs
ins, þ.e., hvort við viljum vera
eða — vera ekki.
k Djúpstæðar meinsemdir ekki
læknaðar án sárinda
Þessu næst vék ræðumaður
að orsökum falls vinstri stjórnar
innar og gerði grein fyrir aðgerð
um núverandi ríkisstjórnar í
efnahagsmálunum. Sagði hann í
því sambandi, að dómar manna
um þær, aðgerðir hefðu verið mis
jafnir, eins og oft vildi verða,
en þeir, sem dæmt hefðu um mál
in af skynsemi og kunnugleika,
væru þó sammála um, að þessar
aðgerðir hafi gefið jákvæða raun.
Öllum mætti ljóst vera, að djúp-
stæðar meinsemdir yrðu ekki
læknaðar án nokkurra sárinda í
bili. Yék hann síðan að þeim hlið
arráðstöfunum, sem ríkisstjórnin
gerði til að draga úr þeim sviða,
er aðgerðunum fylgdu og minnti
m.a. á afnám tekjuskatts af al-
mennum launatekjum, lækkun út
svara á einstaklingum. Útsvars-
lækkunin stafaði einkum af
tvennu, þ.e. sveitarfélögin fengu
sinn hlut verulegan hluta af
söluskatti og skattfríðindi sam-
vinnufélaganna voru takmörkuð.
lok ræðu sinnar fjallaði Gisli
Jónsson svo um landhelgismálið,
atvinnumálin, erlent fjármagn,
hugsanlega aðild íslands að Efna
hagsbandalaginu Og loks hlutleys
is- og varnarmálin.
Mótinu á Freyvangi stjórnaði
Leifur Tómasson formaður Varð
ar F.U.S. á Akureyri.
Sigríður Halldórs-
dóttir, Eyri kveðja
BREIÐABLIK
Fædd 22. maí 1890.
Dáin 26. ágúst 1961.
SIGRÍÐUR var af vestfirzkum
ættum, fædd í Súðavík. For-
eldrar hennar voru Halldór
_ Jónsson, bóndi í Súðavík, og
. kona hans, Anna Ásgeirsdóttir.
Sigríður giftist eftirlifandi
á það, að á tímum móðurharðind-
anna fyrir tæpum 200 árum hefði
svo verið komið, að þeirri tillögu
hefði verið hreyft meðal stj&rn-
arherranna í Kaupmannahöfn,
að alla íslendinga skyldi flytja
úr landi og setja.niður á Jótlands
heiðar. Þrátt fyrir allar hörmung
ar flögraði það aldrei að íslenzku
þjóðinni að flýja land sitt. Hug-
myndin um brottflutning þjóðar-
innar hefur af henni ætíð verið
talið vitni hinnar mestu niður-
iægingar. En einmitt um þessar
mundir er hluti af þjóðlandi,
Austur-Þýzkaland, svo illa leik-
inn, að þjóðin, sem þar býr, hefur
séð þann kost vænstan að flýja
land sitt. Stjórnarherrarnir þar
eystra kunnu ekkert ráð til að
halda fólkinu kyrru annað en að
reisa umhverfis það einskonar
kínverskan múr. Það ógnar-
ástand, sem með þessu hefur
skapazt, hefur aftur leitt til þess
að ástand í alþjóðamálum er nú
alvarlegra en nokkurri sinni fyrr
frá stríðslókum. Ákvörðun So-
v étst j órnarinnar um að hefja
kjarnorkusprengingar að nýju
hefur enn gert horfurnar ískyggi-
legri. Fróðir menn hafa sagt, að
ef óttinn við ógnarvopnin héldi
ekki báðum aðilum í skefjum,
væri þriðja heimsstyrjöldinni nú
e. t.v. þegar hafin. Allir góðvilj-
aðir menn vona, að komið verði
í veg fyrir slíka ógæfu, en vissu-
lega má nú lítið út af bera.
Einmitt þegar þannig stendur
á, verður vart rússneskra skipa
víðsvegar við strendur landsins.
Sennilega er hér um einbera til-
viljun að ræða og ekkert hefur
komið fram, em bendir til annars
en að þau skip, sem með vissu eru
rússnesk, séu hér löglegra erinda.
En þessi tilviljun hlýtur að vekja
okkur til umhugsunar um, hvem
ig landið væri statt, ef hér væru
engar varnir.
Kafbátaleiðir frá Norður-fshaf
inu út á siglingaleiðir Atlants-
hafsins liggja beggja vegna við
ísland. Landið hefur þess vegna
ómetanlega þýðingu í átökunum
í baráttunni gegn kafbátum og
mundssyni, hreppstjóra á Eyri í
Ingólfsfirði, árið 1913 og bjuggu
þau þar æ síðan til þessa dags.
Þau hjón eignuðust fjögur
börn: Ingibjörgu, Önnu, Gunnar
og Ingólf. Auk þess ólu þau
upp sonarson sinn, Ólaf Ingólfs-
son. Öll eru börn þeirra á lífi,
synirnir búsettir á Eyri, en dæt-
urnar í Reykjavík.
Ég kynntist heimili þeirra
Eyrarhjóna fyrir 2% áratug og
hef ávallt síðan átt þar ógleym-
anlegri vináttu að fagna.
Sigríður var frábær kona,
gædd þeim mannkostum, sem
eina konu má prýða, góðum
gáfum og í alla staði fágaðri
framkomu.
Heimili þeirra hjóna var til
fyrirmyndar öllum þeim mörgu
er nutu þar gestrisni og alúðar
húsbændanna.
Það er í raun og veru óþarfi
að fjölyrða meira um þessa
fyrirmyndarhúsfreyju. Saga henn
ar er einföld og skír og verður
öllum er henni kynntust óbrot-
gjörn. Það er því ekki vert að
misbjóða minningu hennar með
óþarfa mælgi, enda mundi
henni ekki hafa verið það hug-
stætt.
Sigríður átti við mikla van-
heilsu að stríða síðustu ár æv-
innar Og dvaldist í sjúkrahús-
um um lengri tíma, þar til
hún lézt 26. ágúst.
Vissulega hefur Eyrarheimil-
ið mikið misst og þá fyrst og
fremst eftirlifandi eiginmaður,
sem nú á á bak að sjá traust-
um og elskulegum förunaut eft-
ir 48 ára farsæla samveru.
Ég votta honum, börnum
þeirra og venzlafólki, innilega
samúð mína.
H. Kr. Jónsson.
ur. En öruggt er, að óbrigðult
samstarf og samheldi unnenda
frelsis og lýðræðis er bezta trygg-
ingin fyrir friði. íslendingar eiga
allt undir því, að friður, frelsi og
lýðræði haldist. Þeir munu vissu
lega ekki bregðast þeirri skyldu
að gera sitt til að þetta þrennt
eyðist ekki.
★ Er lítið gert?
Sigurður Ágústsson ræddi í
upphafi ræðu sinnar um innan-
héraðsmál. Vék hann m. a. að
þeim fullyrðingum andstæðinga
Sjálfstæðisflokksins, að lítið
væri gert fyrir byggðirnar úti
um land síðan núverandi ríkis-
stjórn tók við völdum, en þegar
litið væri yfir 2 sl. ár kæmi ailt
annað í ljós. Gerði hann saman-
burð á því, hvað t. d. hefði áunn-
izt í Snæfellsness- og Hnappa-
dalssýslu. Þar hefði af hálfu hins
opinbera aldrei verið gerð stærri
átök en einmitt á þessum tíma,
og máli sínu til stuðnings gat
hann um ýmsar framkvæmdir og
fjárveitingar til þeirra. Þá minnt
ist hann á hinn taumlausa áróður
stjórnanandstöðunnar, Iþar sem
hvorki væri skeytt um rök né
venjulegar bardagaaðferðir.
Árni Helgason í Stykkishólmi
setti mótið á Breiðabliki og stjórn
aði því.
SKÚLAGARÐUR
Magnús Jónsson lagði áherzlu
á nauðsyn þess, að almenningur
íhugaði hleypidómalaust málflutn
ing og verk stjórnmálaflokkanna.
Hann vék að grein í málgagni
framsóknarmanna á Akureyri,
þar sem fagnað var „línunni að
norðan“ í sambandi við forgöngu
samvinnumanna á Norðurlandi
i um lausn verkfallanna í sumar.
um yfirráð á hafinu Alger fá-! vermuanna i sumar.
sinna er að ætla, að hvor aðili um halln 1 samt>a™Ji full
sig sækist ekki eftir þeim ómet-1 fra,ms°tknarmanna
.nnlAtri. , .. fjandskap nkisstgornarinnar við
anlegu yfirraðum Ef landið lægi samvinnufélögin. Gætu þessar
varnarlaust, mundi tvimælalaust P
verða kapphlaup af beggja hálfu
um að verða fyrri til að ná hér
fotfestu. Vel má vera, að varn-
irnar nægi ekki til að forða okk-
ur frá árás, ef styrjöld hefst. Þá
yrðum við að sæta sömu örlögum
og aðrir. Þess vegna ríður fyrst
og fremst á því, að friður hald-
ist. Sjálfra okkar vegna og allra
annarra megum við ekki skerast
úr leik í vörnum til verndar friði.
staðhæfingar illa samrýmzt því,
að samvinnufélögin væri einmitt
nú það miklu betur stæð en
nokkru sinni fyrr, að þau
treystu sér til í fyrsta sinn að
hafa beina forgöngu um miklar
launahækkanir.
k „Línan að norðan“
Ekki væri því nema um
tvennt að ræða: annað hvort
hefði núverandi rikisstjórn tryggt
Enainn voit v>vq« t»S- ! samvinnufélögunum betri starfs
skilyrði en framsoknarmenn
nokkru sinni hefðu gert eða sam
vinnufélögin hefðu beinlínis
gerzt sek um verknað, sem for-
göngumenn samvinnuhreyfingar-
innar í Þingeyjarsýslu hefðu sízt
ætlað þeim að fremja. Myndi þá
flestum ærukærum samvinnu-
mönnum í þessum héruðum
þykja lítill vegsauki að „línunni
að norðan“.
k Raforkumál Þingeyinga
Jónas Rafnar vék fyrst að
nokkrum hagsmunamálum Þing
eyjarsýslna. Sagði hann, að raf-
væðingin væri eitt af helztu hags-
munamálum byggðarlaganna.
Norður-Þingeyingar hefðu mik-
inn áhuga á því að fá örkulínu
um sýsluna frá Laxárvirkjun-
inni. Vegna kostnaðarins hefði
enn ekki verið ráðizt í þá fram-
kvæmd. Jónas sagði, að frá því
yrði ekki hvikað, að sýslan kæm-
ist sem allra fyrst í öruggt sam-
band við orkuveitur landsins, en
meðan það tækist ekki yrði að
tryggja íbúunum næga Orku með
öðrum hætti. Kæmi þá til greina
að stækka díselstöðvarnar á Rauf
arhöfn og Þórhöfn og byrja að
leiða þaðan línur. Vék hann, að
því, að raforkusjóður hefði veitt
bændum lán til þess að koma upp
díselstöðvum og væri æskilegt að
geta aukið þá aðstoð.
Einnig minntist ræðumaður á
möguleika í Sambandi við
virkjun Jökulsár á Fjöllum, sem
byggðist á því, að hægt yrði að
koma upp einhvers konar stór-
iðju. Þá minntist hann á jarðhita-
framkvæmdir í sambandi við
möguleika til bættrar hagnýting-
ar aflans í sjávarþorpunum, end-
urbyggingu þjóðveganna Og
margt fleira.
k RíkisstJórnin mun
hvergi hvika
Að lokum vék hann að frammi-
stöðu stjórnarandstöðunnar og
síðustu atburðum í kaupgjalds-
málunum. Hann sagði, að þrátt
fyrir aðsteðjandi erfiðleika mundi
ríkisstjórnin starfa áfram, stuðn-
ingsmenn hennar hefðu sannfær-
ingu fyrir því, að þeir hefðu gert
rétt og það væri íyrsta skylda
hvers þingmanns.
Mótinu að Skúlagarði stjórnaði
Björn Þ_j._.unsson oddviti í Kila-
koti.