Morgunblaðið - 12.09.1961, Blaðsíða 13

Þriðjudagur 12. sept. 1961
M ORCVTVBL4Ð1Ð
13
C&m&/tdaA OchH&iritiA HH &i£endaA í/ókmeMitiA
A erlendum
leiksviðum
Islenzkum lesendum hefur ný-
lega verið skýrt frá helztu verk-
efnum Þjóðleikhússins á vetri
komanda, og getur í því sam-
toandi verið fróðlegt að líta sem
snöggvast á hvað leikhúsin í ná-
grannalöndunum, og þá einkum
•Englandi og Danmörku, hafa á
boðstólum.
Leikhúslífið í Lundúnum er
sevinlega fjörugt, jafnt sumar
sem vetur, og á þessu sumri hafa
40 leikhús keppt um hylli áhorf
enda. Að sjálfsögðu eru þau ekki
öll jafnvandlát í vali verkefna,
en a. m. k. 10 þeirra bjóða upp
ó fyrsta flokks verk.
Shakespeare verður auðvitað
alltaf fyrst fyrir þegar rætt er
lum ensk leikhús. í sumar hefur
,,Hamlet“ verið sýnt fyrir fullu
húsi í Strand Theatre með ung-
um leikara, Jeremy Brett, í aðal-
Ihlutverkinu. Hefur leikur hans
fengið einróma lof. Hann dregur
fram hið ungæðislega í fari Ham-
lets og gerir þannig efa hans
og hik meira sannfærandi. írinn
Joseph O’Connor leikur Claudius
með miklum tilþrifum, en Frank
Hauser hefur sett leikinn á svið
með mjög einföldum en áhrifarík
um leiktjöldum.
Hið gamla og góða leikhús Old
Vic, þar sem Gielgud og Olivier
störfuðu á sínum tíma, hýður
upp á þrjár Shakespeare-sýning-
ar: „Kaupmanninn í Feneyjum"
,,Rómeó og Júlíu“ og „Þrettánda-
kvöld“. Ég sá sýninguna á
,,Rómeó og Júlíu" í vor og fannst
mikið til um hana, því hér var
ekki aðeins um það að ræða að
sjá og heyra Shakespeare leikinn
á sinni eigin tungu af úrvalsleik-
urum, heldur var verkið sett á
svið af ítölskum leikstjóra, sem
gaf því hinn rétta ítalska þlæ,
enda voru Bretar frá sér numdir
af hrifningu yfir þessari nýstár-
legu túlkun.
Theatre Royal við Haymarket
hefur lengi sýnt ,,Rosö“ eftir
Terence Rattigan, fyrst með Alec
Guinnes í aðal'hlutverkinu, en
síðan tók ungur leikari, Michael
Bryant, við því. Leikritið er
byggt á ævi hins fræga ævin-
týramanns T. E. Lawrence, sem
kunnastur er undir nafninu Ara-
híu-Lawrence. Æfiferill hans
hefur verið mörgum hrein ráð-
gáta, og gerir Rattigen tilraun
til að skýra sálfræðilegar for-
sendur þess, að Lawrence hvarf
frá Arabíu árið 1922, þegar hann
stóð á hátindi frægðar sinnar, og
lét skrá sig sem óbreyttan liðs-
mann í brezka flugherinn undir
dulnefninu J. H. Ross. Hefur
Willlam Shakespeare
leikritið sjálft fengið misjafna
dóma en aðsóknin verið óslitin
frá byrjun.
Royal Shakespeare Company
hefur sýnt fjögur verk í sumar
í Aldwych-leikhúsinu: „Beckett"
eftir Jean Anouilh, sem fjallar
um örlög Thomasar Becketts
erkibiskups af Kantaraborg;
„Ondine" eftir Giraudoux; „The
Hollow Crown" eftir John Bar-
ton og „The Devils" eftir John
Whiting. í þessum verkum koma
fram ýmsir af frægustu leikurum
Breta, t. d. Peggy Ashcroft, Les-
lie Caron, Eric Porter og Richard
Johnson sem leikur föður Grandi-
er í „The Devils". Royal Shake-
speare Company leikur bæði í
Aldwych-leikhúsinu og í Strat-
ford-on-Avon, fæðingarbæ hins
mikla snillings. Sviðinu í Ald-
wych-leikhúsinu hefur verið
breytt þannig, að það nær fram
yfir fremstu áhorfendasætin, og
skapazt við það stóraukið svig-
rúm sem gefur tilefni til mjög
nýstárlegra sviðsetninga.
John Whiting hefur sótt efnið
í „The Devils“ í bók eftir Aldous
Huxley um „Djöflana frá Lou-
dun“. Er þar sagt frá furðuleg-
um atburðum í Frakklandi á 17.
öld, sem um sumt minna á efn-
ið í kvikmynd Carls Dreyers,
„Heksen“. Uppistaðan í leikn-
um er örlög hins karlmannlega
og „bersynduga" prests Gran-
diers og viðureign hans við sín-
ar eigin hvatir og hin pólitísku
og trúarlegu öfl 1 landinu. Verk-
ið er eitt hið áhrifamesta sem
ég hef nokkru sinni séð á leik-
sviði, enda stuðlaði allt að því.
Kjeld Abell
leiktjöld, sviðsetning og þó fyrst
og fremst frábær leikur allra
sem við sögu koma. Richard
Johnson leikur Grandier, eins
og áður segir, af næstum yfir-
mannlegum myndugleik. Vir-
ginia McKenna leikur abbadís-
ina Jeanne í klaustri heilagrar
Ursulu og dregur með óhugnan-
.legum hætti fram hið sérkenni-
lega sambland kynóra og trúar-
ofstækis sem knýr þessa nunnu
til að senda manninn, sem hún
hefur aldrei séð en þráð í leyni,
á bálið. í leiknum koma líka
fram Loðvík XIII., Richelieu
kardínáli og prinsinn Henri de
Conde.
>f
Jean Anouilh
Globe Theatre við Shaftsbury
Avenue sýnir hinn glitrandi
gamanleik „The Rehearsal" eft-
ir Anouilh. í aðalhlutverkunum
eru Phyllis Calvert, Diana
Churchill, Robert Hardy og Alan
Badel. Leikurinn fjallar um
spillta og blóðlata aðalsfjöl-
skyldu sem ætlar að fara að æfa
og sýna gamanleik eftir Mari-
vaux á árlegri sumarhátíð óð-
alsins. Anouilh fléttar síðan leik
Marivaux saman við söguþráð-
inn í sínum leik, og verður úr
því furðulegur og skemmtilegur
tvíleikur, þar sem kaldhæðni og
hunzka ráða lögum og lofum.
Anouilh er einstakur snillingur
í að lýsa mannlegum hégóma og
fláttskap með léttum og leikandi
hætti, en undir niðri finnur mað-
ur sviðann yfir því hve mann-
eskjurnar gera lífið og tilfinn-
ingarnar ómerkilegar.
Af öðrum leikhúsverkum sem
sýnd hafa verið í Lundúnum að
undanförnu má nefna „The
Bishop’s Bonfire" eftir Sean
O’Casey í Mermaid Theatre, „My
Fair Lady“ í Theatre Royal,
Drury Lane (þessi söngleikur
Erik Mörk
hefur nú gengið á fjórða ár í
Lundúnumj, og loks glæpamála-
leikinn „Músagildruna“ eftir
Agatha Christie, sem gengið hef-
ur óslitið í 9 ár á Ámbassadors
og þannig slegið öll fyrri met.
★
Ef við snúum okkur að Kaup-
mannahöfn þá er leikárið rétt
nýbyrjað, því þar loka leikhús-
in yfir sumarmánuðina eins og
hér heima. Det ny Teater hafði
frumsýningu á nýju verki um
síðustu mánaðamót. Er það gam
anleikurinn „Höll í Svíþjóð“ eft-
ir frönsku tízkuskáldkonuna
Francoise Sagan, fyrsta verk
hennar fyrir leiksviðið.
Sýningin í Kaupmannahöfn
fékk mjög góða dóma, enda mun
leikstjórinn, Erling Schroeder,
hafa lagt síg mjög fram og nýtt
alla möguleika til leikrænna
áhrifa. Með aðalhlutverkin fara
Erik Mörk, Birgitte Federspiel,
Ingeborg Brams, Bent Mejding
og Kjeld Jacöbsen. Fá þau öll
góða dóma, en þó einkanlega
þrjú hin fyrstnefndu.
Hinsvegar þykir leikritið sjálft
ekki sérlega veigamikið; það er
iétt, hnyttið. kaldhæðið, drama-
tískt, en þykir hvorki djúp-
skyggnt né áhrifasterkt.
Konunglega leikhúsið í Kaup-
mannahöfn hefur skýrt frá
helztu verkefnum sínum framan
af vetri. Fyrsta frumsýning þess
nú um miðjan mánuðinn verður
„Þrjár systur" eftir Anton Tsé-
kov. Verður það sýnt á Gamle
Scene undir leikstjórn Torben
Anton Svendsens. Þýðinguna
gerði hið kunna látna ljóðskáld
Paul la Cour. Systurnar þrjár
verða leiknar af Astrid Vilaume,
Bodil Kjer og Birgitte Price.
Meðal annarra leikenda má
nefna Johannes Meyer, Jörn
Jeppesen og Ellen Gottschalch.
Seinna í mánuðinum verður
frumsýnt á Nye Scene leikritið
„Góða manneskjan frá Sezifan"
eftir Bert Brecht. Þýðinguna
gerði Finn Methling, en leikstjóri
verður Sören Melson. Leikendur
verða ekki færri en 26, og meðal
þeirra verða Gunnar Lauring,
Elith Pio, Lily Weiding (sem
varð léttari á dögunum), Poul
Reichardt og Else Höjgaard.
Næsta frumsýning verður í lok
október á Gamle Scene, og verð
ur þá sýnt síðasta verk Kjeld
Abells, „Skriget", sem hann lét
eftir sig þegar hann dó. Leik-
stjóri verður Sören Melson. Eins
og jafnan í leikritum Abells hef
ur Clara Pontoppidan stórt hlut-
Claes Gill
verk en aðrir leikendur verða
m. a. Henning Moritzen, Poul
Reichardt, Lily Weiding og Holg
er Juul Hansen.
Á afmæli Holbergs sýnir Kon-
unglega leikhúsið „Mascarade"
undir stjórn John Price. Aðal-
hlutverkið, Jeronimus, fer Poul
Reumert með. Eins og stendur
leikur Reumert eitt af sínum
mörgu glanshlutverkum í Kon-
unglega leikhúsinu, nefnilega
Kristján konung fjórða í „Elver-
höj“, sem var frumsýnt 5. sept-
ember.
Seinna í haust verður frum-
sýnt á Nye Scene hið kunna leik
rit Anouilhs, „Beckett“, sem
vakti svo mikla athygli í París
í vetur sem leið. Leikstjóri verð-
ur John Price, en í París setti
höfundurinn það sjálfur á svið.
Þá hyggst Konunglega leík-
húsið sýna hið margumtalaða
verk „Húsvörðinn", eftir enska
leikarann og leikskáldið Har-
old Pinter. Það var sýnt í heilt
ár 1 Lundúnum í fyrra, jafnan
fyrir fullu húsi. Eins og kunnugt
er sýnir Þjóðleikhúsið þetta verk
einnig í vetur.
Ennfremur er í ráði að frum-
sýna nýtt verk eftir áður óþekkt
an danskan höfund, Svend Eng-
elbrechtsen. Hann er 28 ára gam-
all og barnakennari. Leikritið
heitir „Generalen" og fjallar um
„della Rovere hershöfðingja"
sem í seinni heimsstyrjöldinni
gabbaði Þjóðverja og féll sem
hetja. Rosselini gerði kvikmynd
um þetta efni með Vittorio de
Sica í aðalhlutverkinu.
Loks er ætlunin að frumsýna
„Kvindernes oprör“ eftir ICnud
Sönderby, en það hefur beðið
sýningar árum saman.
Sam Besekow hefur aftur ver-
ið fastráðinn leikstjóri við Kon-
unglega leikhúsið, og verður
fyrsta verkefni hans gamanleik-
urinn „Mirandolina“ eftir Gon-
doli (1707—93). Bodil Kjer leik-
ur aðalhlutverkið.
Konunglega óperan hefur m.
a. á efnisskrá sinni í vetur
„Ungdom og galskap" eftir du
Puys, „Dido og Aeneas" eftir
Purcell, Rigoletto“ undir leik-
stjórn Önnu Borg, „Saul og
David", eftir Carl Nieken og ,,En
skærsommernatsdröm1' eftir
Benjamin Britten (samið upp
úr gamanleik Shakespeares).
Á efnisskrá ballettsins er m. «.
„Fruen fra havet“ eftir Birgit
Cullberg og Knudáge Riisager,
en þessi ballett var frumsýndur
í New York árið 1959. Um miðj-
an október kemur kunnur ung-
ur dansmeistari, Kenneth Mac
Millan, til Hafnar og setur á
svið þrjá balletta eftir sjálfan
Bodil Kjer Lily Weiding
sig: „Danses Coneertantes" við
tónlist eftir Stravinskí, „Soli-
taire“ við tónlist eftir Malcolm
Arnold og „The Burrow" við
tónlist eftir Frank Mortin. Þessir
þrír ballettar verða sennilega
frumsýndir um miðjan desem-
ber.
í byrjun janúar kemur Harald
Lander til Hafnar frá París
ásamt konu sinni, Toni Lander.
Hann mun setja á svið ballettinn
„Etude“, sem hann samdi með
Knudáge Riisager, og tvo af
nýrri ballettum sínum „Stjer-
ner“ við tónlist eftir Knudáge
Riisager og „Les Victoires de
l’Amor" við tónlist eftir Lully.
★
Leikhúsið í Óðinsvéum á Fjóni
hefur fengið nýjan forstjóra, Kai
Wilton, sem gefur fyrirheit um
viðburðaríkt leikár. Það hefst
með sýningum á „My Fair Lady“,
sem var sýnt í Óðinsvéum 56
sinnum á síðasta leikári fyrir
fullu húsi. Fyrsta nýjung leikárs
ins kemur hins vegar frá Eng-
landi, leikritið „Livets rödder“
eftir Arnold Wesker. Leikstjóri er
Edvin Tiemroth, en Birgit Sado-
lin fer með aðalhlutverkið.
Næsta verkefni er einnig enskt,
leikritið „Lykkens bolig“ eftir
John Arden, en það var fyrst
sýnt í London í fyrra og hefur
hvergi verið sýnt annars staðar.
Leikurinn fer fram á elliheimili og
fjallar um 14 persónur og ósýni-
legan hund. Leikarinn Mogens
Brix Pedersen hefur þýtt verkið
og mun líka setja það á svið.
Þá verður sýndur franski gam-
anleikurinn „Sydfrugt“ eftir
André Birabeau í þýðingu hins
kunna bókmenntafræðings Jens
Kruuse. Leikstjóri verður Birthe
Bachhausen. Af klassískum verk-
um má nefna „Ulysses von
Ithacia“ eftir Holberg, en það
hefur ekki verið leikið í Dan-
mörku árum saman og aldrei í
Óðinsvéum. Preben Neergaard
verður leikstjóri.
Það er í ráði að senda gesta-
leik frá Óðinsvéum til Konung-
lega leikhússins 1 Kaupmanna-
höfn, og verður hann „Bieder-
mann og brandstifterné“. í febrú
ar verður sýnt nýtt verk eftir
þýzka leikskáldið Leopold Ahl-
sen, og er það byggt á skáldsögu
Dostójevskís, „Raskolnikoff“.
Var það frumsýnt í Berlín 1960.
Aðalhlutverkið, Raskolnikoff,
leikur Erik Mörk.
Á þessu leikári munu leikhús-
gestir í Óðinsvéum einnig sjá
hinn mikla norska leikara Claes
Gill í hlutverki Lears konungs í
samnefndu leikriti Shakespeares.
Þetta höfuðverk hefur ekki ver-
ið sýnt í Danmörku síðan 1901
þegar Karl Mantzius lék áðal'hlut
verkið í Konunglega leikhúsinu
í Höfn. Kai Wilton mun sjálfur
stjórna bessu verki.
s-a-m.