Morgunblaðið - 28.09.1961, Blaðsíða 10

10
MORGUTSBL AÐIÐ
Fimmtudagur 28. sept. 196»
ÞAÐ ER nú sem óðast að
renna upp fyrir mönnum, að
í hinu mikla vopnakappMaupi,
sem nú virðist vera að komast
í algleymi í heiminum, verður
sigurinn kominn undir einni
sérstakri grein vopna — en
það eru eldflaugar til varnar
gegn eldflaugum. Sú þjóð, secm
fyrst eignast slíka eldflaug —
við skulum kalla hana: „gagn
flaug“ til aðgreiningar frá
/
SÍ^uvtu 3 únun huta
Ruísar lugt
á ímíðt
rika aheriÍLV
nflau^aUíi'fa..
baicma $em ókorí Iwjur
ex kjarnorkuhiefcla.
hce]\r vcl trjonu ílíkrar
gagnflauíjar
Vú cr vcrí6
aí vinna ab
fullkomnun
|leaarar
nleÁilu.
í\ titraunír cru
C\n$ v«1 á vetj komnnr
wpp'ýíin<^ar 3avda -
riU.jamanria bcnáa til,
gela Rús5ar or$i& tö lu-
vert a antlan þeimu*n
•fram1ci6<lu I acuja •
tf fya farri, dúeti Kru5tcfp
or&íá fcr5on^varí á ölturri
■frífcqrráðS'fcefnum, cy
'fénqi& bvi •framqenqt
sem banh vill. ^
Geta gagnflaagai
/*•* x !•- O
raðio arsutam?
venjulegum eldflaugum —
kemur til með að hafa í hönd
um sór gífurlegt vald — vænt
anlega úrslitavald á kjamorku
öld.
Ýmsir aðilar í Bandaríkjun
um hafa haft fullan hug á því
undanfarin ár, að vinna sem
ötulast að gerð slíkra gagn-
flauga, en ekki notið stuðn-
ings stjórnarvaldanna sem
skyldi og því ekki fengið nægi
legt fé í hendur til þess að
geta unnið svo nokkru nemi
að rannsóknum.
Bandaríska vikuritið U. S.
News & World Report skýrir
frá því, að talið sé, að Rúss-
ar séu vel á veg komnir í
smíði slíks vopns og miði eld
flaugatilraunir þeirra, er hóf
ust 13. sept s.l. að því að full-
komna gerð gagnflauga. Sér-
fræðingar telja hinsvegar, að
Bandaríkjamenn eigi að
minsta kosti fjögur ár eftir
enn til þess að fullkOimna
fyrstu gerð gagnflauga 'sinna,
sem þeir nefna „Nika-Seifur“.
Vitað er, að Hússar byrjuðu
seinna á þessum tilraunum en
Bandaríkjamenn, en síðan þeir
hófust handa, hafa þeir látið
þær standa fram úr ermum
svo um munar, og er því alls
ekki talið ólíklegt, að Rússar
verði á undan Bandaríkja-
mönnum um framleiðslu gagn
flauga.
„Mjög alvarlegt mál“.
Þessar staðreyndir hafa vald
ið mörgum opinberum aðilum
í Bandaríkjunum miklum á-
hyggjum. f ræðu sem yfirmað-
ur flughers Norður-Ameríku
hélt 10. september s.l. sagði
hann mál þetta „mjög alvar-
legt“. Og aðrir telja, að með
slíkt varnarvopn í höndum
geti Rússar þvinigað fram næst
um hvað sem er. Væru Rússar
færir um að hefja kjarnorku-
styrjöld, án þess að eiga á
hættu að tortímast sjálfir,
væru þeir í aðstöðu til þess að
fá öllum sínum kröfum fram
gengt í hverju máli sem er. Á
sama hátt gætu Bandaríkja-
menn ef þeir hefðu slíkt varn
acyopn í höndum haldið kröf-
um Krúsjeffs í skefjum svo
ekki séu nefndar milljónir
manna sem hver slík gagn-
flaug gæti bjargað frá tortím
ingu.
Eldflaugakerfi Bandaríkj-
anna er að verða stöðugt mi'k
ilvægara. Rússar hafa nú hafið
umfangsmiklar tilraunir bæði
með kjarnorkusprengjur og
eldflaugar. Þeir hafa sprengt
13 kjarnorkusprengjur síðan
um mánaðamót sl. og síðan 14.
sept. hafa þeir skotið á loft
tveim margþrepa eldflaugum.
Forystumaður eldflaugatil-
rauna í Sovétríkjunum K. S.
Moskalenko sagði í ræðu 13.
sept. s.l., að Rússar gætu ger-
eytt óvinaþjóðum í árásum,
sem útilokuðu hverja gagn-
árás. Það vill segja, að Krú-
sjeff byggir upp skref fyrir
skref möguleika Rússa á að
heyja og sigr>a í einhliða styrj-
öld þannig, að fórnarlömb
hans fái engum vörnum við
komið. Og sérfræðingar telja,
að kokhreysti Krúsjeffs síð-
ustu mánuðina megi rekja til
þeirrar vissu hans, að Sovét-
ríkin muni fyrr en varir hafa
pálmann í höndunum — þ.e.a.
s. hina mikilvægu gagnflaug.
Hver er ástæðan?
En hver er ástæðan fyrir
þvi, að Bandaríkjamenn
standa Rússum að baki í þessu
máli? U. S. News & World
Report segir, að yfirmenn
Bandaríkjahers og forystu-
menn fyrirtækisins Western
Electric Company, — sem er
aðalverktaki hersins 1 eld-
flaugasmíðum — hafi um
LÁTIÖ LAMPM
frá Húsbúnaði
Jýsa heimilin
Munið húsgögnin
frá húsbúnaði
Laugavegi 26
þriggja ára skeið verið þess
fullvissir, að unnt sé að fram-
leiða gagnflaugina Niku-Seif
með góðum árangri. Þeir hafa
smíðað þriggja þrepa eldflaug,
búna föstu eldsneyti, og hefur
hún 450 þús. punda upphafs-
þrýsting, þegar hennir skotið
á loft. Sú eldflaug á að geta
lyft kjarnorkuvopni í 75 mílna
hæð á örfáum sekúndum. Þar
myndi vopnið splundrast í
námunda við árásarvopnið,
sem væntanlega færi með ca.
18.000 mílna hraða á klst. Ekki
er nauðsynlegt að hitta beint.
Sprengingin frá Níku-Seifi
lamar eyðileggingarmátt árás
arvopnsins.
Til þess að koma upp stöðv
um fyrir gagnflaugar af gerð-
inni Níka-Seifur í bandarísk
um borgum á sem stytztum
tima, fóru yfirmenn hersins
fram á bráðabirgðafjárveit-
ingu til framleiðslu einstakra
hluta flaugarinnar. Til dæmis
þarf til einnar samstæðu
hundruð milljóna transistora í
hin fullkomnu og flóknu rat-
sjártæki flaugarinmar. Þessa
hluti tekur mánuði og áx að
framleiða. Herinn fór ennfrem.
ur fram á fjárveitingu til þess
að koma upp takmörkuðum
fjölda stöðva í helztu borgutm
til að byrja með, meðan síð-
ustu tilraunir með gagnflaug-
ina væru gerðar. öllum slíkum
umsóknum landhers, flughers
og margra áhrifamikilla þing
manna Bandaríkjaþings var
hafnað. Stjórn Eisenhowers
neitaði árið 1959 að láta af
hendi 137 milljónir dala, sem
þingið hafði sérstaklega ætlað
til framleiðslu gagnflaugarinn
ar - á þeirri forsendu, að ekki
hefðu fengizt fullnægjandi
sannanir fyrir starfshæfni
flaugarinnar.
í stað þess var hernum gert
að reyna flaugina næsta ár
gegn Atlas-flugskeytum, sem
skotið yrði á loft frá Kyrra-
hafi. Þessa skipun staðfesti
stjórn Kennedys snemma á
þessu ári.
Margir sérfræðingar innan
sem utan hermálaráðuneytis-
ins telja þessa varkárni hættu
lega. í hinum stærri áætlun-
um Bandaríkjamanna um
framleiðslu margbrotinna og
fullkominna vopna, er ekki ó-
venjulegt að leyfa fyrirfram
kaup á hlutum, sem vitað er,
að langan tíma tekur að fram
leiða. Sérfræðingar telja, að
taka muni fjögur ár — að af-
loknum tilraunum á Kyrra-
hafi — að fullgera fyrstu gagn
flaugastöðina fyrir Níku-Seif.
Rök með og móti.
Fyrrgreindar ákvarðanir
bandarískra stjórnvalda má
rekja til ráða fámenns
hóps sérfræðinga í varnar-
málaráðuneytinu. Andstaða
þeirra gegn áætluninni
um Níka-Seif kom greinilega
fram við harðar umræður á
þinginu. Aðalrök þeirra em
þrenn: —
1) Vera kann, að gagnflaugin
Níka-Seifur bregðist sök-
' um þess, að ekki hefur
fundizt leið til þess að
greina milli hlaðinna eld-
flauga og óhlaðinna „tál-
fugla“.
2) Þótt Níka-Seifur reynist
eins og ætlazt er til, verður
flaugin svo dýr í fram-
leiðslu, að einungis verður
unnt að nota hana til varn
ar litlum hluta þjóðarinnar.
Þeim 10 milljörðum dala,
sem áformað væri að veita
til framleiðslu þessarar
gagnflaugar væri betur var
ið til þess að efla annan
vopnabúnað.
3) Engin trygging sé fyrir því,
að Bandarikj aimenn muni
eiga nægilega mörgum
gagnflaugum á að skipa til
þess að verjast hugsanlegri
eldflaugaárás.
Sumir vísindamenn telja, að
kostnaðarminna yrði og betra
að varpa fyrir borð hugmynd
um um Níku-Seif og reyna í
stað þess að finna ráð til þess
að eyða eldflaugum óvinarins
skömmu eftir að þeirn er skot
ið á loft.
Stuðningsmenn áœtlunarinn
ar um Níku-Seif svara þessu
til: —
1/) Umræddar gagnflauga-
stöðvar ráða við allt, sem
til þessa hefur verið fundið
upp. Það verður ekki unnt
að ginna ratsjártækin þann
ig, að þau sendi flaugar
gegn óhlöðnum tálflaugum.
2) Kostnaðurinn við gerð
slíkra gagnflaugastöðva
yrði lítill imiðað við það
tjón er hlytist af eyðingu
bandarískra stórborga. —
Bandaríkjamenn hafa til
þessa varið fimmtíu sinn-
um meiri fjárupphæð til
framleiðslu gagnárásar-eld
flauga, en til gagnflaugar-
innar Níku-Seifs.
3) Ekkert kerfi stenzt ofur-
efli. En jáfnvel takmörkuð
vörn mundi torvelda Rúss-
um áætlanir um árásar-
stríð. Krúsjeff gæti aldrei
sent eldflaugar sínar af
stað í fullvissu um að geta
gereytt bandarísku þjóð-
inni á svipstundu.
Af tilraunum á næsta ári,
sem frarn fara á Kyrrahafi
ætti að fást skorið úr deilunni
um hæfni gagnflaugarinnar til
að greina á milli tálflauga og
hlaðinna eldflauga. Tilrauna-
flaugum verður skotið á loft
frá Kwajalein gegn Atlasflug-
skeytum, sem aftur verður
skotið á loft frá Kaliforníu í
4000 mílna f jarlægð.
Beri þær tilraunir góðan á-
rangur verður hafin fram-
leiðsla gagnflauga af gerðinni
Níka-Seifur.
Úrslitin í kapphlaupinu við
Rússa fara svo eftir þvi hversu
vel þeim sjálfum miðar áfram
við eigin tilraunir með gagn-
flaugar.