Morgunblaðið - 04.02.1962, Blaðsíða 6

6
MORGVHBLAÐItí
Sunnudagur 4. febr. 1961
Sr. Bjarni Jónsson
og Vesturgatan
ÉG óska sr Bjarna innilega til
hamingju á áttræðisafmæli hans.
Einnig gleðst ég, sem og allir
Reykvíkingar, yfir að hann var
gjörður að heiðursboirgara
Reykjavíkur.
Ástæðan fyrir að ég hripa þess
ar línur er sú, að ég fylgdist í
huganum með sr. Bjarna og
blaðamanni Morgunblaðsins á
göngu um Vesturgötuna. Samtal
við sr. Bjarna og skýring hans
á húsum við Vesturgötuna 0. fl.
birtist í Morgunblaðinu 21. okt.
Ég ætla ekki að leiðrétta grein
sr. Bjarna, en þó langaði mig til
að hnippa í hann og segja að
Liverpöol stæði ennþá á sama
stað og áður, beint á móti Gróf-
inni. í kjallaranum í Liverpool
er Vélaverzlun Fossberg, en
Reiðhjólaverkstæði er í kjallar-
anum á gamla Aberdeen. I hug-
anum held ég áfram með sr.
Bjarna og blaðamanninum, og
stönzum á gatnamótum Garða-
strætis og Vesturgötu. Næsta hús
fyrir vestan Geirshúsin (nú
Naustið) er lágt timburhús, Vest
urg. 10. Þa~ man ég fyrst eftir
Hólsfjölskylaunni, og þar hafði
Guðmundut á Hól matvöruverzl-
un í austur-tu stofunni, þar sem
nú er umboð Happdrættis Há-
skólans.
Ég var stundum send í þessa
verzlun. Ég held að þessi verzlun
hafi ekki verið þarna lengi.
Ég er sammála sr. Bjarna þar
sem hann minntist á Benedikt
Gröndal, ég var oft send til hans,
þeir voru góðir kunningjar faðir
minn Og hann. Alltaf gaf hann
mér eitthvert góðgæti, þegar
hann fór, og man ég helst eftir
allavega litum brjóstsykri. —
Allt í einu hrekk ég við, því sr.
Bjarni segir „Og þarna sérðu
Nonna. Þar var áður Bakaríið".
Sr. Bjarni heyrir ekki til mín
þegar ég segi. Ónei, sr. Bjarni
þarna var ekki Bakaríið, þarna
var einlyft steinhús, með risi.
Þetta hús var kallað — Merki eða
Merkisteinn Þetta hús byggði
danskur steinsm. Julíus Schou
að nafni Það eru ekki mörg ár
síðan byggt var ofan á Merki-
Stein, en í þessu húsi er verzlun-
in „Nonni“ Næsta hús fyrir
vestan Merkistein var Frederek-
sens Bakarí, seinna Hansens
bakarí, og síðar ýmsar verzlanir.
— Mig langvr til að minnast lítils
háttar á hús það er Nieljóníus
Ólafsson býr í Vesturg. 26C. Ég
held að ég fari með rétt mál að
það hús hafi Halldór faðir sr.
Jónmundar Halldórssonar byggt.
Köna Haildórs hét Sesselja. Jæja,
við höldum áfram göngunni og
sr. Bjarni segir „það var kallað
Sveinshús í minu ungdæmi, ekki
veit ég af hverju". Ég held ég
geti sagt sr. Bjarna, af hverju
það var kallað Sveinshús. Biskup
jnn Hallgxímur Sveinsson átti
bróður Svein að nafni, hann var
kallaður Sveinn „biskupsbróðir".
Hann var trésmiður, og það var
hann sem byggði húsið nr. 38
og þess vegna var húsið fyrst kall
að Sveinshús. Faðir minn Gísli
Finnsson, járnsmiður keypti hús-
ið 1898 af H. Th. A. Thomsen,
kaupmanni, en Thomsen eignað-
ist húsið 1888. Eftir að faðir minn
eignaðist húsið var það kallað
Gíslahús. Neðri hæðin var notuð
fyrir vélaverkstæði, en íbúðin
var uppi.
Faðir minn byggði svo húsið
Norðurstíg 7 (elzti hlut Hamars-
hússins). Það hús smíðaði Krist-
inn Jónsson trésmiður, (síðar
vagnasmiður) var samið um að
hann fengi húsið á Vesturg. upp
í byggingaikostnað við húsið á
Norðurstíg. Svo þekki ég ekki
sögu hússms lengur, en heyrt
það oft nefnt hús Páls Einars-
sonar. «
Þegar við göngum framhjá
húsi Finns skipstjóra, þar sem
Árni Thorsteinsson, tónskáld bjó
í mörg ár, segir blaðamaðurinn,
„Og þá hefur heyrzt músík á
Vesturgötu? Nei, segir sr. Bjarni
ekki heyrði ég neina músík. Þá
fóru menn sparlega með flesta
hluti, og höfðu glugga lokaða“.
,,Ó, sr. Bjarni hugsa ég, þú sem
ert svo minnugur, ertu nú farinn
að gleyma. — Nú á ég ekki leng-
ur heima við Vesturgötuna, en
ég geng oft um hana, þó ég eigi
ekkert erindi þangað, annað en
að rifja upp barns- Og unglings-
árin, og þá finnst mér alltaf
Vesturg. óma af söng, og gluggar
voru víða opnir.
Sr. Bjarni, viltu ganga með
mér í huganum vestur Vestur-
götu. Við skulum fyrst stansa
fyrir framan Hólshús. Þaðan
omar söngur. Allar systurnar
Það er erfitt að vera „hlutlaus" í heimi raunveru leikans ... (Free World = hinn frjálsi hlutl
heims). — (ta rantel press).
höfðu góðar söngraddir og bræð-
urnir Guðmundur og Símon
(faðir Guðrúnar Á. Símonar)
voru þekktir söngmenn. — Söng
og hljóðfæraslátt heyrum við frá
húsi Ólafs sösðlasmiðs, Guðmund
ur Jakobssön, faðir Þórarins,
fiðluleikara Og Eggerts Gilfers,
átti um tíma heima í húsinu nr.
26, og þar var ekki hljóðfærun-
um hlíft. Þá göngum við að húsi
Þorsteins Jónssonar járnsmiðs.
Þegar hann var ungur var hann
kallaður Þorsteinn „söngur" af
því að hann söng svo vel. Hann
spilaði einnig á fiðlu. Spiluðu
þau oft saman hann og Sigríður
dóttir hans Þá komum við að
húsinu nr. 38. Þar ómaði allt
af söng, frá morgni til kvölds.
Húsbóndinn spilaði á harmoniku,
fiðlu og seinna á celló. Reynir,
sonur hans byrjaði mjög snemma
að spila. Ýmsir söngflokkar æfðu
heima hjá okkur, og líklega hef-
ur fyrsti vísir að sinfóníuhljóm-
sveit verið æfð í því húsi. Þá
sat ég út í horni og hlustaði hug-
tangin. Ég mán að á fiðlur spil-
uðu Bernburg þá nýkominn til
landsins. — Þorsteinn Jónsson,
járnsmiður. Magnús Ólafsson,
Ijósmyndari og fleiri spiluðu á
fiðlur, og þar á meðal 1 kona,
Ásta Magnúsd. (ríkisféhirðir)
spilaði á (orgel) harmoníum,
Reynir á Píanó, Gísli Finnsson,
celló. Það voru fleiri sem spil-
uðu, en ég man ekki nöfnin.
Heyrir þú óminn sr. Bjarni?
Svo snúum við okkur að hús-
inu nr. 39. Getur það verið að
þú hafir aldrei heyrt, þegar þú
gekkst framhjá því húsi hina
tindrandi björtu rödd Péturs
Jónssonar, og sem ekki aðeins
söng fyrir okkur Islendinga,
heldur og gerði garðinn frægan
út á við.
Árni Thorsteinssön, tónskáld
bjó í húsinu nr. 41. Ef til vill
hefur ekki heyrzt mikill söngur
út á götu frá því húsi, en mun
ekki flest lögin hans Árna Thor-
steinssonar hafa orðið til í því
húsi. Við skulum bæði hlusta.
Hvað heyrum við. Unga og
gamla, innlenda og fræga útlenda
söngmenn syngja lögin hans, og
hvað viltu svo meira sr. Bjarni?,
Jú, eitt er eftir. Framfarafélags-
húsið sem stendur beint á móti
Framh. á bls. 23
• Hvað mundirðu gera
Drykkjuskapur fer mjög
vaxandi meðal ungra stúlkna.
Þetta er því orðið mál, sem
varðar fjölmarga, og þarf um-
hugsunar við. Ég hefi því í
dag lagt spumingu fyrir
Auði Eir Vilhjálmsdóttur,
sem lauk guðfræðiprófi í vik-
unni. Hún hefur unnið með
lögreglunni og er þessum mál-
um nokkuð kunnug. Það er
því fróðlegt að heyra hvað
hún segir, er við spyrjum:
Hvað mundirðu gera ef dóttir
þín kæmi drukkin heim kvöld
eftir kvöld?
. . . ef dóttir þín
drykki?
Auður svarar:
Við eigum varla svar á reið-
um höndum við þessari spurn
ingu. Þetta vandamál er okk-
ur flestum svo fjarri, sem bet-
ur fer. Kannske verður eitt-
hvað til að vekja okkur til um
hugsunar um það stöku sinn-
um — við verðum djúpt snort
in stutta stund — svo gleym-
um við því aftur. Það er vist
svona um flest mál, sem ekki
snerta okkur sjálf. En ef það
einn daginn ber á okkar eigin
dyr, beinist að okkur sjálfum,
skiljum við ekki hvernig allir
hinir geta verið svona kæru
lausir.
Sumir kunna að draga það í
efa að drykkjuskapur geti ver
ið mjög alvarlegur eða algeng
ur meðal ungra stúlkna á okk
ar landi. En hvernig fyndist
þér það ef þú heimsæktir 18
ára stúlku kl. 10 um morgun
og fyndir hana ókomna á fæt-
ur með vínflösku á náttborð-
inu? Og hvað finnst þér um
12 ára telpu, sem er farin að
drekka?
Við reynum kannske að
hugga okkur við að þetta
hljóti að vera undantekning-
ar. En sannleikurin er samt
sá, að ógæfan hefur hertekið
uggvænlega margar stúlkur
— svo margar, að við getum
talað um ungar drykkjukonur
sem fjölmennan hóp.
horfa á þetta aðgerðalaus,
ypta örlum og vona það
bezta og segja að æskan þurfi
að hlaupa af sér hornin. Við
horfum ekki aðgerðalaus á
ungar stúlkur verða ósjálf-
bjarga úr berklum eða krabba
meini. Hvers vegna horfum
við á þær eyðileggja sjálfar
sig með víndrykkju og úti-
gangi ?
• Ekki tekið nærri
nógu föstum tökum
Hvað er framundan fyrir
þeim? Getur nokkur sagt uir.
favenær þetta eru barnabrek
sem þær vaxa upp úr með viti
og árum, og hvenær þetta er
sjúkdómur, sem nær sterkari
og sterkari Jökum á þeim,
þangað til þær eru helteknar?
Það er hættulegt kæruleysi að
* 'L1' /f/'S
Við tökum þessu máli
ekki nærri nógu föstum tök-
um. Ýmsar þær hjálparbeiðn-
ir, sem berast til kvenlögregl
unnar, koma t.d. svo seint að
stúlkurnar eru þegar orðnar
vel að sér í óreglunni. Ég fyr-
ir mitt leyti held það sé nauð-
synlegt að taka smáu afbrotin
líka alvarlega og gera sér
grein fyrir því að þau geta
stefnt út í botnleysu. Hér
þurfum við gott samstarf for-
eldra, skóla, lögreglu, barna-
verndarnefnda og annarra,
sem um málin fjalla.
Það væri miklu betra ef
almenningsálitið snerist ákveð
ið gegn óreglu unglinganna og
þeim „sjoppum“ og danshús-
um, að ég ekki minnist á ýms
opinber saAkomuhús, sem
reka starfsemi sína í trássi
við lög og rétt.
Nú ber að fagna því að tals-
vert er gert af hálfu hins opin-
bera til að halda unglingum
frá illum siðum. Það er auð-
vitað byrjað á réttum stað þeg
ar reynt er að varna að slys
verði.
En það er eftir sem áður
staðreynd að ungar óreglukon
ur eru fjölmennar á íslandi og
þeim fer ekki fækkandi held-
ur fjölgandi. Og það eru líka
þær, sem verða uppalendur
næstu kynslóðar. Hvort er
dýrara fyrir okkur að láta þær
halda áfram í óreglunni eða
byggja fyrir þær uppeldis-
heimili?