Morgunblaðið - 04.02.1962, Blaðsíða 13

Sunnudagur 4. febr. 1962
MORCVHBLAÐIÐ
13
' • •
Refsing ungra
afbrotamanna
XJM þessar mundir er að tafca
itil starfa í Osló stofnun til rann-
sókna á afbrotum (Kriminalog-
iskt Institut), sem Norðurlöndin
finum standa að. Af hálfu íslands
verður prófessor Ármann Snæ-
var, háskólarektor, fulltrúi. í
stjórn stofnunarinnar. Á fundi
dómismálaráðherra, sem fyrir
skemmstu var haldinn í Osló,
gerði prófessor Jóhannes Anda-
næs grein fyrir verkefni og íyrir
komulagi hinnar nýju stofnunar.
Hann drap m.a. á, hversu margt
væri enn lítt rannsaíkað um eðli
og orsakir afbrota og árangur
refsinga. í þeim efnum eru menn
haldnir ýmiss konar hjátrú og
hindurvitnum, sem liitla eða enga
stoð reynast eiga í veruleikanum,
þegar kannað er til hlítar.
Sú skoðun er t,d. víðast ríkj-
andi, að óhollt sé að láta unga
afbrotamenn dvelja í fangelsum
roeð roslknum og ofit margdæmd-
um afibrotamönnum .Talið hefur
verið, að hinir eldri hefðu spi'll-
andi áhrif á unglingana, svo að
þeir freistuðust freimur til að
halda áfram á afbrotabrautinni.
m
Hver vill verða valdur að þessu ?
REYKJAVÍKURBRÉF
í>ess vegna hefur verið talið
heppilegra að hafa unglinga ann-
að hvort í sérstökum unglinga-
fangelsum eða ölliu fremur í eins-
könar uppeldisheimilum, þar sem
þeir dveldu langdvölum svo að
hægt væri að hafa á þá holl á-
hrif. Nýjustu rannsóknir benda
hinsvegar til þess, að þessu sé
þveröfuigt varið. Bf margir ó-
reyndir, afivegaleiddir ung-
lingair dvelja einangraðir í ein-
um hóp, virðist svo sem hinir á-
ræðnustu og frökkuistu þeirra
taki forystuna og móti hina. Ef
þeir eru hinsvegar með sér eldri
xnönnum, þótt margdæmdiir séu,
virðast hinir síðamefndu hafa
lóandi áhrifi á ungliragana!
Löng eða skömm
fangelsisvist
Þetta e>r óneltanlega nýstárleg
kenning, enf ef hún reynist rétt
verður að sjálfisögðu að taka til-
lit til hennar, þótt hún brjóti
rojög í bága við umbótaviðleitni
margra ágætra manna. Þá hefur
því mjög verið haldið fram á síð-
ari árum, að skömm fangelsis-
vist væri yfirleitt óheppileg. Lík-
legra til árangurs væri að dæma
roenn til alllangrar frelsissvift-
ingar, ef henni þyrfiti á annað
borð að beita. Rannsóknir nú
eýnist hinsvegar leiða til þess,
að munurinn á árangrinum sé
Jítill sem enginn. Menn láti sér
ekki fremur segjast við laniga
refisingu en skamma, þó að til-
litið til almenns réttairöryggis
geri langan refsitíma því miður
oft óhjáikvæmilegan. Hér skal
ekiki um það dæmt, hvort þess-
ar kenningar standast eða ekki,
en þær sainna hversu nauðsyn-
Jegt er að kanna gi’ldi gamaila
fræðisetninga til hlítar og hver
nauðsyn er á því fyrir okk-
ur að fylgjast með til þess að
geta hafit það, er sannara reyn-
ist.
Fullnægiiig
refsidóma
Þá var einnig á þessum dóms-
roálaráðherrafiundi meðal margra
annarra mála rætt um samkomu-
Jag meðal hinna Norðurlandanna
fjögurra um fullnæging refsi-
dóma. Ætlunin er sú, að bera það
fiamkamulag undir þing Norð-
Laugard. 3. febr.
urlandaráðs, sem hialdið verður
síðari hkuta marz n.k. í Hetising-
foris og lögfiesta það síðan í hverju
landanna um sig. Efni þess er, að
refisidómi, sem kveðinn hefur
verið upp í einhverju þessara
landa, sé með nánari skilyrðum
hægt að fullnægja í öðru. Með
þessu veita samningsaðilar hverj-
ir öðrum gagnkvæma viðurkenn-
ingu á réttaröryggi, sem hjá þeim
ríki. Auk þess getur með þessu
móti Ofit orðið minni röskun á
högum þess, er refisingu hefur
hlotið, en ella mundi. verða.
Af auðskildum ástæðum hafa
þessi ákvæði þýðingu fyrir jafn-
vel hlutfallslega færri dómþola
á Islandi eða af islenzlku bergi
brotna en fyrir þá, sam af þjóð-
erni hinna landanna eru. Engu
að síður virðist rétt, að ísland
gerist aðili þessa samlkomulags,
ella mætti svo sýnast sem rétt-
aröryggi væri talið minna hér
en í hinum löndunum fjórum. Að
vísu verður að játa, að fangelsis-
mál okkar eru ekfci í því lagi
sem vera þyrfti. En af hálfu
hinna landanna hefur efck-
ert komið firam því tiil fyrir-
stöðu, að ísland gerist aðili. >að
mál er nú til athugunar hjá rétt-
um aðilum hér og kemur von-
andi ekkert það í ljós, sem hindri,
að ísland gerist aðili þessa sam-
komulags, sem mun vera ein-
stakt milli sjálfstæðra ríkja og
sýnir sérstaikt trúnaðartraust á
meðal aðildarríkjanna.
10 íslenzkir bílar
í klandri
Það er ökki einungis á meðal
Norðurlandanna sem ráðgerð er
samvinna út af afbrotum. Á fundi
dómsmálaráðherra aðildarríkja
Evrópuráðsins, sem haldinn var í
París snemma á sl. sumri, var
rætt um samningsgerð þess efnis,
að í heimalandi afbrotamianns
yrði refsað fyrir umferðabrot,
sem framin hafa verið í ein-
hverju hinna aðildarlandanna.
Vegna sívaxandi bílaaksturs
landa í milli er þessa orðin brýn
þörf til að koma í veg fyrir, að
ferðalangar tefjist úr hófi eða
sleppi refsilausir fyrir misgerðir
sinar.
Að þessu máli var einnig vikið
á fundinum í Osló á dögunum.
Þá var um það getið, að þýzk
yfirvöld hefðu nýlega til rök-
stuðnings samningi í þessa átt og
til dæmis um hversu bílaum-
ferð þar væri orðin mikil hvað-
anæva að, var nefnt að ek'ki alls
fyrir löngu hefðu 10 bílar frá ís
landi lent í klandri við þýzku lög
regluma í einu héraði á nokkurra
viikna bili.
Áfengisneyzla og
bílaakstur
Ekki fylgdi það sögunni, að
neinn þessara íslendinga hefði
gerzt sekur um alvarleg afibrot,
þó að þeir hafi komizt í eimhver
kynni við þýzku vegalögragluma.
Rílslyis eru oft óiviðráðanleg og
broit á umfierðareglum mjög mis-
munandi alvarleg. Ein tegund
brota á umfierðalögum ætti að
vera hæigt að forðast með ölilu
jafnt erlendis og hér heima fyrir.
Það er bílaaikstur undir áhrifum
áfengis. Bílaakstur og áfiengis-
neyzla fara með engu móti sam-
an. Það ættu allir að láta sér
skiljast og verður aldrei um of
brýnt fyrir mönnum. Alltof
margir góðir og gegnir menn
gena sig þó seka um slikt. Sjálf-
um finnst þeim ýmsuim, að þeir
séu of hart leiknir, ef þeir
missa ökuleyfi um margra mán-
aða skeið, hafi þeir ekki orðið
öðrum að slysi. Þeir gæta þess
ekki, hvíllíka hættu þeir hafla leitt
yfir aðra, og raunar einnig sjálfa
sig, allsendis að óþörfu og á ó-
fyrirleitinn hátt. AUir góðir
menn ættu að bindast samtökum
um hvorttveggja, að aka aldrei
bíl, er þeir hafa bragðað áfengi,
og gera sitt tiil að koma í veg
fyrir að aðrir geri það. Því mið
ur virðast allar brýningar í þess
um efnum lítt duga. Ritstjórar
blaðanna ættu þess vegna mjög
að taka það til athugunar að
mynda me ðs résamtök um að
skýra jafnóðum frá því í blöðum
sínum, hverjir teknir eru fyrir
að aka bíl undir áhrifum áfengis.
Hið þegjandi samkomulag um að
hafa leynd yfir brotum flestra af
brotamanna er út af fyrir sig ærið
hæpið. Til lengdar verkar það sið
spillandi, þó að skiljanlegt sé, að
roenn vilji hlífa tilfinningum sak
lausra aðstandenda. En hvað sem
því líður, þá lýsir bílaakstur und-
ir áhrifum áfengis svo gersam-
lega óþörfu kæruleysi, að mieð
öllu virðist ástæðulaust að láta
hjúp þagnarinnar dylja það.
| þegar áður en byiltingin í Unf<
verjalandi hóflst og einungis grip-
ið til tilvitnunar til hennar sem
afsökunar í því Skyni að reyna
að bjanga andlitinu. Neuchter-
j lein, en svo heitir hinn banda-
ríski fulltrúi, veltir að vonum
fyrir sér onsökum til hringlsins
í afstöðunmi til varnanmálanna og
| segir m.a. í bók sin..i:
„Áhrifi pólitískra tillita inn á
við á stefnuna í varnairmálum
| lýsir sér bezt í staðfestuleysi
Framsóknarflokksins í varnar-
málum þjóðarinnar á tímabilinu
1940—1956. Þessi flokkur var í
lykilstöðu. til áhrifa á varnar-
stefniu stjórnarinnar allt þetta
tímabil, vegna styrkleika síns á
Alþingi. Hann hafði einnig synj
unarvald á hverri stefnu, sem
stjómin stakk upp á, hvort sem
Framsóknarmenn voru í stjórn
eða Sjálfstæðis- og Alþýðuflokk-
urinn höfðu höfðu ekki nægan
styrk á Alþingi tiil að sigrast á
andistöðu bæði kommúnista og
Framsóknar í varnarmiálunum,
sem tekin var afi ís-
lenzku stjórninni firá 1940 þang-
að til 1956 hafði Framisóknar-
flokkurinn þess vegna úrslita-
áhrií og það sýnist hafa verið
| beinit samband á milli afistöðu
Framsóknarflokksins í hverju ein
asta af þessum tilfellum og fjölda
þingmamna flokksins á Alþingi
hverju sinni.“
Kosninp; Einars
Olgeirssonar í
Norðurlandaráð |ur r£gu ^tefnunni
Annarlegar ástæð-
Tíminn lætur sér mjög tíðrætt
um, að Bjarni Benediktsson hafi
beitt sér fyrir, að Einar Olgeirs-
son væri kiosinin í Norðurlanda
ráð. Hið sanna í þessu er það,
að á Alþingi varð einium rómi
samikomulag um það, að rétt væri
að breyta reglunum um kosn-
ingu í Norðurlandaráð svo, að
allir fulltrúar væru kjörnir í
Sameimuðu þingi, en ekki þrír í
neðri deild og tveir í Efri deild,
eins og verið hefur. Sú skipan,
sem gilt hefiur, leiddi til þess, að
ef flökkarnir vildu nota sér hana
þá gátu Sjálflstæðismenn fengið
kosna þrjá fulltrúa og Framsólkn
tvo. Hin síðari ár hafa Sjálfstæð
ísmenn og AlþýðufiLokksmenn
hins vegar kosið saman, svo að
Sjálfstæðismienn fengu tvo oe
Alþýðuflokkurinn einn. Þá bef-
ur Framsókn látið kommúnistum
eftir annað sætið, sem bún hafði
ráð yfir. Með þeim hætti hjálpaði
hún Einari Olgeirssyni inn
í Norðurlandaráðið. Það kemur
því úr hörðustu átt, að Fram-
sókn skuli nú saka aðra um það,
sem hún hefur sjálf gert árum
saman.
Ef nokkuð er að marka nöldur
Tímans, mætti ætla, að Fram-
sókn hafi haft í hugia að nota
sér nú hina fyrri skipan til að
hreppa tvo fulltrúa, þó að þing-
styrkur hennar í heild veiti henni
ekki rétt nema til eims. Hið eina
sanngjarna er, að hver þinig-
flokkur fái motið heldarstyrks
síns í þimginu og ráði sjálfur
kjöri fulltrúa sinna. Gegn þessu
þorðu Framsóknarmenn ekki að
mæla í þinginu. Því furðulegra
er, að málgagn þeirra skuli nú
stöðugt vera að minna menn á,
að Einar Olgeirsson var í raun
réttri fulltrúi Framsóknar á þing
um Norðurlandaráðs í miörg ár.
Staðfestuleysi
Framsóknar í
utanríkismálum
Hrimglandaháttur Framsóknar
í utanríkismálum opinberast svo
að segja dag hvern. Fyrir
sikemmstu var drepið á það í
Reykjavíkurbréfi, hverja lýsingu
fulltrúi Bandaríikjastjórnar, sem
hér dvaldist 1956, gaf á svikum
V-stjórnarinnar á loforðum um
brottrekstktur varnarliðsins.
Hann lýsir því skilmerkilega,
að V-stjórnin hafi verið staðráðin
Neuchterlein heldur áfram:
Til dæmis var Framsófenarflokk
urinn sterkasti flökkurinn á þingi
1941 og foringi hans, Hermarui
Jónasson, forsætisráðherra; þá
studdi flökkuirinn eindregið vam
arsaroninginn 1941. 1946 voru
Framsóknarmemn í stjórnarand-
stöðu og höfðu verulega misst
þingstyrk vegna úrsliita hinna al
mennu kosninga það ár; þá var
flokkurinn eindiregið á móiti
Keflavikursamningnium, þó að
sumum þingmönnum hans væri
leyft að styðja samninginn við
lokaatkvæðagreiðslu í því skyni,
að floktourinn gæti feomist aftur
í stjórn. 1949 voru Framsóknar-
menn enn í sinni veifeu aðstöðu
á þingi en þátttakendur í sam
steypustjórn og voru á móiti að-
ild íslands að NATO, þangað til
fullvissun var fengin um að er-
lemt herlið eða herstöðvar mundu
ekki verða á íslandi á friðartám
um. Síðar á árinu 1949 umniu
Framsóiknarmenn hinsvegar tölu
vert á í almennum kosningum, og
1950 kom flokkurinn með aukn-
um styrkleifca á Alþingi í nýja
stjórn og með Framsóknarmann
sem forsætisráðherra; þá, 1951,
studdi flokkurinn einróma hinn
nýja varnarsamning við Banda-
ríkin, sem tryggði Bandaríkja-
herstöðvar á Íslandi. En í kosning
unum 1953 urðu Framisóknar-
menn fyrir hnekki meðal kjós-
endia; þá knúði flokfcurinn stjórn
ina innan fárra mánaða til að
Jeita endurskoðunar á varnar-
samningnum frá 1951. 1956 tók
F r amsó k an rflokkuri nn — með al
mennar kosningar fyrir auguim
— höndum saman við Alþýðu-
flokkinn og kommúnisita um að
óska brottfarar vamarliðs Banda
ríkjanna. Framsóknarmienn von-
uðu að auka stjórnmálstyrk sinn
með þessum verknaði; en kosn-
ingar í júní 1956 reyndust verða
flokknum til vonbrigða og sáðar
á því ári ákvað hann að skipta
um skoðun og fallast á að leyfa
varnarliðinu að vera kyrru á fs-
landi. Það virðist þess vegna al-
veg ljóst, að Framsóknarflokkur
inn átti höfuðþáttinn í þeim
breytingum, sem urðu á varnar-
mála stefnu stjórnarinnar á tíma
bilinu 1940—1956 og að stefna
hans ákvarðaðist að miiklu leytl
í að hafa heitorð sín að engu,1 af pólitískuro tillitum inn á við."