Morgunblaðið - 14.02.1962, Blaðsíða 6

6
MORGVNBL4Ð1Ð
Miðvikudagur 14. febr. 1962
Sjópróf
Þessi mynd var tekin á annarri hæð Hegningahússins í gær, þegar sjópróf hófust vegna Elliða-
slyssins. Lengst til vinstri sér á bak skipstjóra, Kristjáns Haralds Rögnvaldssonar. Við dómara-
borðið sitja (frá vinstri talið) Hallgrímur Jónsson, vélstjóri, meðdómandi, Valgarður Krist-
jánsson, fulltr. borgardómara, og Jónas Jónasson, skipstj. meðdómandi. (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
Framh. af bls. 24.
hálf ferð. Kl. 10.00 skipinu snúið
upp í veðrið 15 sjómílur NVx%N
frá Öndverðarnesi. Kl. 16,20 var
ætlunin að snúa skipinu undan,
en þegar skipið er komið um það
bil flatt fyrir vindi, ríður á það
bakborðsmegin mikill sjór og
leggst það djúpt á stjómborðs-
síðu. Haldið var áfram að snúa
skipinu undan með hálfri ferð,
en það rétti sig ekki eðlilega. Þá
var sett á stopp. Lá það þannig
á stjórnborðssíðu um 10 mínút-
ur. Var þá tekið það ráð að snúa
skipinu aftur upp í verðið, sem
hafði gengið til vestnorðvest
fljótlega upp úr hádegi. Svipuð
veðurhæð. Rétti skipið sig þá
fljótlega. Fannst mér þetta mjög
óeðlilegt og bað bátsmanninn að
athuga ofan í fiskilestar, en í því
kemur 2. vélstjóri og sógir, að
það sé óeðlilega mikill sjór í
fiskilestunum. Bátsmaður var
sendur niður í lest og færði þær
fréttir, eftir að hafa athugað lest
arnar, að það sé kominn mikill
sjór í þær. Þá skömmu seinna
leggst skipið á bakborðshlið og
liggur á henni þungt í um 20 mín
útur. Var beðið um að dæla Olíu
til stjórnborðs. Þegar skipið var
búið að rétta sig, bað ég báts-
manninn að fara aftur Ofan í
lest og athuga, hvort hann sæi
nokkuð, sem gæti gefið vísbend-
ingu um, hvar lekinn myndi vera.
Kom hann fljótlega aftur og
sagði, að sjór streymdi inn um
„ganneringu“ í afturlest uppi
undir dekki stjórnborðsmegin og
sagði, að útilokað væri að kom-
ast að honum, enda hækkaði sjór
inn óðum í lestinni. Sagði ég þá
öllum skipverjum, sem bjuggu
frammi í lúkar, að koma aftur
fy'rir og taka með sér hver sitt
björgunarbelti og einnig gúmmí-
björgunarbát, sem geymdur var
frammi undir hvalbak. Eftir að
skipið hafði rétt sig af bakborðs-
slagsíðunni, lagðist það lítils
háttar á stjórnborðssíðu, og bað
ég þá um, að olíu yrði dælt yfir
í bakborðstanka, til þess að það
hefði frekar slagsíðu á það borð-
ið, vegna þess að ég taldi að lek-
inn myndi vera stjórnborðsmeg-
in um hádekkið. Skipti það eng-
um togum að skipið rétti sig
fljótlega, en leggst svo að segja
samstundis á bakborðssíðu — það
var um k.1 18,15 — Og það svO
mikið, að ég gerði mér litlar von-
ir um, að það myndi rétta sig
aftur, enda gerði skipið það ekki.
Það skal tekið fram, að ég bað
loftskeytamanninn að senda út
hjálparbeiðni um leið og vitað
var um sjóinn, sem kominn var
í lestarnar. Steðarákvörðun 25.0
sjómílur NV1/2N frá Öndverðar-
nesi. Þegar svona var orðið út-
litið, sló ekki að ástæðulausu
óhug að mönnum, sem lýsti sér
m. a. í því, að tveir af þremur
gúmmíbjörgunarbátum voru sett
ir út án minnar vitiundar og í al-
gjöru leyíisleysi. Báðir bátarnir
slitnuðu strax frá skipinu og fór
annar mannlaus, en í hinum fóru
þeir hásetarnir Egill Steingríms-
sOn Og Hólmai Frímannsson. Og
ekki skánaði við það, að missa
þarna tvo bátana, því að þá var
aðeins einn 20 manna gúmmí-
bátur, sem við töldum að væri
nothæfur, eftir. Útilokað var að
koma trébátunum í sjóinn. Að
auki höfðum við korkfleka um
borð og tóku tveir hásetar, þeir
Guðmundur rtagnarsson og Páll
Jónsson, hann og hugðust bjarga
sér á honum, en um það vissi
ég ekki, fyrr en töluvert seinna,
er ég spurði eftir þeim. Það ótrú-
lega skeði, að þeir gátiu haft sig
að skipinu aftur við illan leik,
og vöru þeir næstum úrvinda af
þreytu Og kulda. Eg brýndi það
fyrir mönnunum, að skipið myndi
geta legið svona á hliðinni tím-
unum saman, svO að það væri
engin hætta á öðru en það yrði
búið að finna okkur, áður en það
sykki, því að ég var búinn að
fá fréttir um að togarinn Júpiter
sem var ekki svo langt í burtu,
væri á leið til okkar. Færðist þá
ró Og stilling yfir mannskapinn
smátt Og smátt. Neyðarblysum
var skotið af og til til leiðbein-
ingar Júpiter. Var skotið alls um
20 blysum. Fljótt eftir að skipið
lagðist á hliðina, slokknuðu ljós-
in, en lóftskeytamaðurinn hafði
samband við Júpiter um neyðar-
sendi. Eftir að skipið lagðist á
hliðina, ætlaði ég að fara niður
í káetu mína og ná í skipsskjöl-
ín. Þá var hún hálffull af sjó Og
hefur sennilega brotnað kýrauga
í henni, því að þá var enginn
sjór í brúnni. Um kl. 21.45 var
Júpiter korninn fast að okkur
og ætluðum við þá að fara í
gúmmíbjörgunarbátinn, en þá
blést hann ekki upp nema til
hálfs, og var hann okkur þar
með ónýtur, Var þá haft sam-
band við Júpiter og sagt, hvern-
ig væri ástatt hjá okkur. Var
þá skotið línu frá okkur, sem
heppnaðist í fyrstu tilraun, og
drógum við gúmmíbjörgunarbát
yfir tii okkar, og höfðu skipverj-
ar á Júpiter sett línu í bátinn,
sem þeir ætluðu að draga okkur
• Töf á útsendingu
tilkynninga
Kl. 17.30 á laugardag sendi
togari út neyðarkall, Slysa-
varnafélagið fékk tilkynning-
una og skrifstofustjóri þess
hringdi umsvifalaust til út-
varpsins og bað fyrir tilkynn-
ingu tii skipa og báta, sem
kynnu að vera í nánd við þenn
an togara í sjávarháska, þess
efnis að þau væru beðin að
fara á staðinn. Einhver mistök
á yfir til sin á eftir. Þegar allir
mennirnir voru komnir um borð
í bátinn, gáfum við merki um
að þeir mættu draga okkur yfir,
en þá hafði taugin festst í skrúfu
Elliða, sem kom af og til upp úr
sjónum, og gátum við ekki los-
að hana og' urðum við því að
skera hana frá okkur. Var þá
klukkan um 22,20, og 5—10 mín.
síðan var skipið sokkið. Kl. 23.00
vorum við 26 skipverjar af Elliða
komnir um borð í Júpiter, og seg-
ír skipstjórinn, Bjarni Ingimars-
son mér, að skipið hafi sokkið
22% sjómílu norðvestur frá
Öndverðarnesi."
ORSÖK SLYSSINS ÓLJÓS
Dómforseti og meðdómendur
spurðu síðan skipstjóra um ein-
stök atriði. Ekki kvaðst skip-
stjóri viss um það, hvers vegna
sjór hefði komizt í lestar, en sagð
ist helzt láta sér detta í hug, að
rifnað hefði um samskeyti við
hádekk (skammdekk). Ekki
minntist hann þess, að sjór hefði
komið í vélarrúm. Hann tók fram
að gúmmíbáturinn, sem þeir fóru
á yfir um til Júpiters, hefði
reynzt sérstaklega vel Og varizt
ágjöf af prýði. Myndu þeir hafa
verið um 30—40 mínútur á leið-
inni yfir í Júpiter.
AÐEINS 2 ATHUGAÐIR AF
ÞREMUR
í ljós kom, að aðeins tveir af
þremur gúmmíbjörgunarbátum
Elliða höfðu verið athugaðir við
áramótaskoðunina, Og kvaðst
urðu með þetta (mér er sagt
vegna þess að svo stóð á þula-
skipti urðu um þetta leyti),
þannig að tilkynningin var
ekki lesin fyrr en ca. 20 mín.
seinna, þegar þættinum um
dagskrá næstu viku var lok-
ið.
• Munar um hverja
mínútu
Þetta sjóslys, þar sem skipið
hverfur í djúpið 3—5 mín.
skipstjóri ekki vita, hvers vegna
staðið hefði á því. Fulltrúi Skipa-
skoðunarinnar taidi, að mikið
hefði legið á, til þess að tögarinn
kæmist út á mið, þegar skoðunin
var framkvæmd, svo að einum
hefði verið sleppt. Ekki kvaðst
skipstjóri vita, hvort það var
hinn ósköðaði, sem ekki blést
upp, en allir hefðu bátarnir ver-
íð gallaðir. Tveir slitnuðu frá,
annar tómur, en hinn með tvo
menn, þótt þeir ættu að taka tólf
menn hvor, svo að varla hefði
átakið verið of mikið á taugina,
sem átti að halda þeim við skip-
ið. Taldi hann aðspurður ekki
eðlilegt, að böndin skyldu slitna,
en faðmsspotti hékk eftir af taug-
inni á bátnum, sem Óðinn fann.
Hefði snúran ekki núizt af
vegna nuggs við skipið.
Þá taldi skipstjóri, að útilokað
hefði verið að koma trébátunum
í sjóinn vagna hallans á skipinu.
SKÝRSLA VÉLSTJÓRA
Þá kom fyrir rétt 1. vélstjóri,
Jens Pálssön. Fer hér á eftir
mestur hluti skýrslu þeirrar, er
haxm lagði fram:
„Laugardaginn 10. febrúar
1962 var ýmist andæft upp í vind
og sjó eða haldið undan veðri.
Lensað á venjulegan hátt. Var
keyrt ýmist á hálfri eða hægri
ferð og skeði ekkert óvenjulegt
þar tii um kl. 16,20, að verið
var að rétla skipið eftir ólag, er
riðið hafði yfir það og orsakaði
töluverðan stjórnborðshalla. Um
sama leyti kom í ljós, að austur-
eftir að menn fara frá borði,
leiðir hugann að því hve geysi
lega mikilvægt það er að
hvergi verði mínútu töf varð-
andi björgunarstarf. Það skip
ið, sem er næst slysstaðnum,
getur verið á fullri ferð í
öfuga átt og þá er fljótt að
muna um minúturnar. Og þó
ekki standi þannig á.
Svo litlu munaði í þetta
skipti að fyrsta skot skipstjór
ans úr línubyssunni milli
skipa sem bæði voru á hreyf-
ingu í haugasjó og þar sem
sía frá lestum hafði stíflazt, og
var hún tekin upp og kom þá i
ijós, að um mjög mikinn sjó og
óvenjulegan væri að ræða í lest-
um skipsins. Var þá þegar haf-
izt handa um að dæla lestarnar,
bæði með austurdælu aðalvélar
og einnig með „jaktor“, en þeg-
ar augljóst var að um mjög ó-
venjulegan sjó var að ræða í lesfc-
um, flautaði vélstjóri upp til
stjórnpalls Og bað um að maður
yrði sendur niður í lest að at-
huga, hversu mikill sjór væri í
lestunum. Það var mjög mikill
sjór í afturiest skipsins. Kl. 16.40
var búið að rétta skipið og var
andæft upp í ýmist með hálfri
eða hægri ferð, Og var stöðugt
haldið áfram að dæla frá lest-.
um með tveimur dælum. . . *
Öðrum dælum verður ekki kom-
ið við samtimis við að dæla frá
lestunum, bar sem ekki er um
fleiri leiðsiur að ræða. Það skal
tekið frarn hér, að skipið var
venjulega rétt af á þann hátt, að
olíu er dælt á milli síðugeyma
skipsins, og má búast við, að
þar sem um verulega stjórnborðs
slagsíðu var að ræða, hafi verið
komin eitthvað meiri olía bak-
borðsmegin. Um kl. 17.00 fór skip
ið yfir til bakborða, og var þá
olíu enn dælt á milli geyma, og
stöðugt var haldið áfram að dæ!a
frá lestunum. Þannig gekk þetta
til, að það var dælt á milli geyma,
ýmist til stjórnborða eða bak-
borða eftir halla skipsins, þar til
kl. 18,15, að skipið tók skyndilega
að haliast mjög rnikið til bak-
borða. Var enn reynt að dæla
olíu á milli, en þá var hallinn
Orðinn það mikill, að ljósavélin
missti kælivatnið og stöðvaðist.
Aðalvélin, sem verið hafði í
gangi á hægri ferð, var þá stöðv-
uð. Var þegar reynt að koma
hinni ljósavélinni í gang (en hún
er með hringrásar-vatnskælingu,
sem aftur er sjókælt frá sama sjó
inntaki og hin ljósavélin). Tókst
það, en hún gekk aðeins í nokkr-
ar mínútur, unz hún stöðvaðist
einnig, þar sem kælidælur ljósa-
vélanna hafa báðar sama sjóinn-
tak, og verða þá báðar óvirkar,
ef vatn fer af inntaksloka. Stöð-
ugt jókst hallinn á skipinu. —
Skömmu síðar var hringt á hálfá
ferð. Var aðalvélin sett í gang til
að reyna að snúa skipinu, sem
tókst. Að þv’ loknu var vélstjóra
fyrirskipað að koma til stjórn-
palls, með því að sýnt var, að
ekkert var hægt að gera frekar
í vélarrúmi. Það skal tekið fram
að tímatakmörk eru ónákvæm."
Réttarhaldi var síðán frestað til
næsta morguns. í dag koma fyrir
rétt 1. stýrimaður, loftskeyta-
maður Og bátsmaður.
veðurofsinn rífur í iínuna,
mátti ekki geiga, þar eð
mennirnir voru bátlausir á
sökkvandi skipi.
Mistök geta að sjálfsögðu
alltaf orðið. En þetta er í
annað skipti á skömmum tíma,
sem mér er sagt að óeðlilega
seint hafi gengið. Þegar senda
þurfti út tilkynningu um dag-
inn vegna trillu frá Hólmavík,
sem saknað var, þá hafa liðið
a.m.k. 20—25 mín. frá þvi
símtalið við útvarpið hófst og
þangað til hægt var að lesa
tilkynninguna. Gamall maður,
seinn að skrifa, þurfti að taka
beiðnina niður. og síðan að
hreinskrifa hana fyrir þulina.
Þetta er ekki skrifuð sem
ásökun á útvarpið, heldur að-
eins til að leggja áherzlu á
það, vegna þess að sjóslysið
á laugardaginn sýndi glöggt
að mínútan skiptir máli, að
ekkert má tefja hjálparbeiðni
frá sjófarendum.
Sama máli gegnir um tal-
stöðvarnar, ekkert skvaldur
frá öðrum skipum eða óþarfa
notkun á talstöðvum, má tefja
eftir að slík tilkynning hefur
verið send út. í þessu tilviki
mun allt sliíkt hafa þagnað
nema aðeins samtöl varðandi
björgun.