Morgunblaðið - 17.06.1962, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 17. júní 1961
*
C

„Hnefar gegn skriðdrekum". Myndin var tekin 17. júní
1953. Xveir verkamenn kasta grjóti í rússneskan skrið-
dreka. — Þannig er brugðizt við kröfum verkamanna í
kommúnistaríkjunum. — Þar myndi motto yfirvaldanna
vera: Vinnið meira, mótmælalaust, og þá skulum við ekki
ógna ykkur með vopnum.
Byltingarafmæli
Framh. af bls. 1.
Nú, 9 árum eftir að upp-
reisnin í A-Þýzkaiandi var
gerð, 17. júní 1953, horfast
Berlínarbúar ekki aðeins í
augu við þá staðreynd, að
borg þeirra er klofin vegna
stjórnmálaskoðana, heldur
hafa þeir nú fyrir augum, í
fyrsta sinn á þessum degi, á-
þreifanlegt merki skiptingar
— Berlínarmúrinn. Rúmir 10
mánuðir eru nú liðnir, síðan
hafizt var handa um að reisa
múrvegg, umvafinn gadda-
vírsgirðingum, í miðri borg-
inni.
Aldrei hefur skipting borg-
arinnar verið mönnum aug-
ljósari. Hver sá, sem býr í
frjálsa hluta Berlínar, á nú
auðveldara með að komast
til Afríku, en strætis, sem
kann að liggja aðeins nokkra
metra frá heimili hans.
Þrátt fyrir eitt eða tvö
hlið á Berlínarmúrnum, fer
enginn milli borgarhlutanna
nema sá, sem talinn er trygg
ur fylgismaður kommúnism-
ans. Engum er hleypt út fyr-
ir múrinn, nema hann sé
flokksbundinn erindreki a-
þýzku yfirvaldanna.
Eitt sinn var sagt, að „sér-
hvert það svæði, sem komm-
únistar ráða yfir, sé aðeins
eitt stórt fangelsi“. Þetta hef
ur mörgum vafalaust fundizt
áróðurskennt. Enn sannleiks-
gildi þessara orða fékkst
staðfest 13. ágúst sl., er fang-
elsun A-Berlínarbúa hófst.
íbúar Berlínar fylgdust
með því, dag frá degi, er
múrinn varð smám saman til,
og sú sjón vakti hjá þeim
hrylling. Það er því eftir-
tektarvert, hvernig fólkið
hefur mætt þessum nýju
hörmungum, ekki síður
hörmungum fyrir V-Berlín-
arbúa en hina. Þetta var ein
borg, og menn geta gert sér
í hugarlund, hvernig það er,
•M-

Mannfræ5i á íslandi
Gagnfræðaskóla Keflavikur slitið:
Bandarísk stúlka tók
hæsta gagnf ræðapróí
7. DESBMBBR sl. birtist í Tím-
anum samtal við Jens Ó. P. Páls-
son, mannfræðing (anthropolog),
um rannsóknir hans og áihuga-
*nál í samibandi við þær, og 14.
jan. sl. birti Morgunblaðið sam-
tal við hann. Greinarnar eru
þess háttar, að það má ekki
henda, að þær hafi verið birtar
að ófyrirsynju. Þær snerta bæði
sóma og sjálfsþekkingu þjóðar
innar tilfinnanlega. Málefnið,
sem þær fjalla um, hefur, svo
að u-m munar, bæði almennt vís
indalegt gildi og almennt gildi
fyrir hluttöku fslendinga í hinu
alþjóðlega vísindastarfi og sér-
stakt gildi fyrir þekkingu ís-
lenzku þjóðarinnar á sögulegum
uppruna sínum.
Sóma okkar og sjálfsvirðingar
—- m. ö. o. hagsmuna okikar —
vegna komumst við íslendingar
ekki hjá, yfirleitt, að leggja fram
það lítilræði, sem við megnum,
til hinnar alþjóðlegu, almennu
vísindastarfsemi. í sumum grein
um eru þessi sjónarmið sérstak
lega knýjandi — þeim, nefnilega,
sem hafa sérstakt horf við okkur
sem þjóð, svo og landi okkar,
enda hefur slíkt á ýmsan hiátt
verið-viðurkennt af okkur bæði
í orði og á borði.
Nú stendur þannig á, að frem
ur lítið hefur verið unnið af ís-
lendingum í þeirri vísindagrein
sem hér ræðir sérstaklega um.
Hins vegar hefur hún meira
þjóðrænt gildi fyrir okkur en
líklega nokkra aðra þjóð, og jafn
framt höfum við í sumum aðal-
viðhorfum betri aðstöðu en nokk
ur önnur þjóð 1 heiminum til að
AMWhMMMMhMlálUtMlMM
er einn borgarhluti er skyndi
lega skilinn frá öðrum, og
þar með rofin þau tengsl 1
vina og ættmenna.
V-Berlín má lýsa sem
gróðurspildu í eyðimörk. Þar
ríkir frjálst framtak, frjáls ,
hugsun, frelsi til að hverfa á
brott, frelsi til að koma — ,
allt það frelsi, sem hvergi
finnst handan við múrinn.
Það er því athyglisvert, '
hvernig þróunin í V-Berlín
hefur gengið síðan múrinn •
var reistur. Því verða nefnd
hér nokkur dæmi, sem lýsa
ástandinu. '
Flestir munu á þeirri skoð-
un, að giftingum fjölgi ekki,
ef framtíðarhorfur fara versn
andi. — f janúar þessa árs •
komu 63 giftingar á hverja
10.000 V-Berlínarbúa. í febr- ,
úar var þessi tala 87, og í
næsta mánuði 105.
Undanfarin ár hefur mik- 1
ill fjöldi manna flutt frá V-
Berlín, vegna ógnana komm- '
únista um að einangra borg-
ina. f ágústmánuði sl. hurfu
rúmlega 16.000 manns á '
brott, en í marz sl. aðeins
5.600. Þá var tala þeirra, sem
fluttu til Vestur-Berlínar um
5.200.
1958, er Krúsjeff hafði sér- S
staklega í hótunum vegna V- 1
Berlínar, greip nokkur ótti
um sig meðal manna, er áttu '
innistæður í bönkum, og hélt
sá fjármagnsflótti áfram
næstu 7 mánuði. Sama saga
endurtók sig eftir atburðina ,
í ágúst sl., en eftir 4 mánuði
hættu innistæður að lækka. f ,
marz-mánuði sl. jukust inni-
stæður um rúmar 2 milljónir
marka. '
Vísitala framleiðslu hefur
farið hækkandi undanfarna <
mánuði, og er nú um 173
stig, en meðaltal ársins á
undan var 167. '
Þá hefur stjórnin í Bonn
ákveðið að auka skattfríð- '
indi þeirra, sem starfa í V- ■
Berlín, umfram það (20%), J
sem áður var. Fé, sem fest |
er í fyrirtækjum þar, er einn 1
ig skattlagt eftir öðrum regl- 1
um en annars staðar í Vest-
ur-Þýzkalandi. '
Þetta mun kosta v-þýzku
marka, en þýðingarmeira er <
talið, að styrkja og styðja
alla vjðleitni til að bæta efna
hagsástandið í borginni. '
Stuðningur vesturveldanna,
og yfirlýsingar þeirra, sér- '
staklega Bandaríkjanna, þess
efnis, að allt verði gert, sem ,
hægt er, til að tryggja frelsi
V-Berlínar, hefur aukið trú '
manna á framtíðina.
Það er samstaða meðal '
vestrænna þjóða um að
styrkja og styðja 2.200.000
V-Berlínarbúa, þannig að '
þeir láti engan bilbug á sér
finna, þrátt fyrir ógnanir A-
Þjóðverja og Rússa.
inna af hendi framlag sem hef
ur almennt gildi fyrir vísinda-
greinina. Stendur hið síðast
talda í sambandi við fámenni og
menningu þjóðarinnar og ó-
venjulegar sögulegar heimildir
sem snerta uppruna hennar og
ættir fyrr og síðar.
Greinarnar rná vafalaust skoða
sem óbeint tilboð Jens Pálsson-
ar til þjóðarinnar um að taka
það að gér að gera á henni til-
tölulega tæmandi mannfræði-
lega rannsó-kn, vilji ríkið leggja
honum til viðhlýtandi starfsskil-
yrði. Það leynir sér ekki að hon-
um gengur bókstaflega ekkert
annað til en fræðimannlegur á-
hugi og þjóðrækni. Auðséð er
einnig, að hann hefur þegar á-
unnið sér tiltrú og virðingu á
starfssviði sínu erlendis. Það er
því vonandi, að hann verði ekki
dreginn á jákvæðu og fullgildu
svari.
Björn O. Björnsson.
GAGNFRÆÐASKÓLA Kefla-
víkur var slitið 31. maí í Kefla-
víkurkirkju. Skólaslit hófust
með ritningarlestri og bæn, sem
séra Björn Jónsson flutti.
Rögnvaldur Sæmundsson
skólastjóri flutti ræðu, lýsti
störfum skólans og afhenti próf
skírteini og verðlaun fyrir hin-
ar ýmsu greinar í námi og
störfum fyrir skólann.
Gagnfræðaskóli Keflavíkur
hefur nú starfað í 10 ár, og á
þeim tíma hafa 2002 nemendur
verið við skólann, þar af 262 úr
Njarðvík og 57 annars staðar
frá.
Fyrsta árið var skólinn til
húsa í barnaskólanum, en fékk
síðan gamla barnaskólann til
afnota og auk þess leiguhúsnæði
í öðrum stað í bænum, en mun
nú á næsta hausti flytja í nýja
skólabyggingu, sem verið er að
ljúka við.
í vetur voru 270 nemendur
við skólann, sem starfaði í 11
deildum, og var þrísett í
kennslustofur. Kennarar voru
13 og 5 stundakennarar. Rögn-
valdur Sæmundsson skólastjóri
og Bjarni Halldórsson kennari
eru þeir einu, sem starfað hafa
óslitið við skólann frá stofnun
hans. Hæstu einkunir í skólan-
um hafði Guðbjörg Zakarías-
dóttir í 1. bekk a, 8,96. Hæsta
einkunn við unglingapróf hlaut
Runólfur Skaftason og verð-
laun kennarafélagsins. Hæstu
einkunn í 3. bekk hlaut Þuríður
Sölvadóttir.
í vetur var 1 Gagnfræðaskól-
anum einn af skiptinemendum
þjóðkirkjunnar, bandaríska
stúlkan Margrete Anne Weidler
og tók hún hæsta gagnfræða-
próf, 8,61. Margrete hlaut verð-
laun fyrir ástundun og góðan
AKUREYRI, 6. júní. — Gagn-
fræðaskóla Akureyrar var slitið
30. maí. Jóhann Frímann, skóla-
stjóri, flutti skýrslu um störf
skólans á vetrinum. 535 nem-
endur innrituðust í skólann og
skiptust þeir í 21 bekkjardeild.
Fastir kennarar auk skólastjóra
voru 23, stundakennarar 26.
Til nýlundu má telja í starfi
skólans að sjóvinnunámskeið
var haldið á vegum hans og Út-
gerðarfélags Akureyringa með
stuðningi Fiskifélagsdeildar og
skipstjórafélags. Allir nemend-
urnir á námskeiðinu voru úr 4.
bekk. í lok ræðu sinnar skýrði
skólastjóri frá prófúrslitum, að
svo miklu leyti sem það var
hægt á þessu stigi, því próf úr
landsprófsdeild liggja ekki fyrir
enn. 40 nemendur gengu undir
landspróf að þessu sinni. — 164
nemendur gengu undir ungl-
ingapróf, en 95 nemendur und-
ir gagnfræðapróf. Hæstu eink-
unn á gagnfræðaprófi hlaut
Anna Lilja Gestsdóttir úr bók-
námsdeild, 8,15. Hæstu einkunn
í skólanum hlaut Anna Huga-
dóttir, 2. bekk, 8.75.
Brjóstmynd af Sigfúsi
Halldórs frá Höfnum
Að lokinni ræðu skólastjóra,
kvaddi sér hljóðs Páll Helgason
skrifstofumaður og tilkynnti að
gamlir nemendur skólans frá
árunum 1930—35 færðu skólan-
námsárangur og einnig hlaut
hún verðlaun Skrifstofu- og
verzlunarmannafélags Suður-
nesja fyrir beztan samanlagðan
árangur í vélritun, bókfærslu
og stærðfræði, en hún hlaut 10
í öllum greinum. Sóknarnefnd
færði henni passíusálma að
gjöf fyrir að hafa sótt kirkju i
hvert skipti, sem messað hefur
verið frá því hún kom til lands-
ins, einnig færðu bekkjarsystkin
hennar henni íslands-myndabók
til minningar um þau og dvöl
hennar í skólanum.
Margrete kunni ekkert í ís-
lenzku þegar hún kom, en talar
nú íslenzku lýtalaust og lærði
námsgreinar sínar á íslenzku.
Verðlaun fyrir gott starf f
þágu félagsmála skólans hlutu
Páll V. Bjarnason, Stefán Berg-
mann Matthíasson og Þorgerður
Guðmundsdóttir og fyrir stund-
vísi og prúða framkomu þær
Sigríður Guðbergsdóttir og
Rósmary Sigurðardóttir.
Verðlaun séra Björns Jóns-
sonar fyrir kristinfræði og ís-
lenzku í 1. bekk hlaut Bjarn-
fríður Jónsdóttir.
Hjörtur Jónsson kennari veitti
verðlaun fyrir framsækni í
námi og prúða framkomu og
hlaut þau Guðmundur Emils-
son. óskar Jónsson kennari
veitti verðlaun fyrir hæstu
einkunn í eðlisfræði og hlaut
þau ólafur Hrafn Kjartansson.
Brautskráðir nemendur gáfu
skólanum fagurt málverk.
Skólastjóri gat þess að skóla-
bragur allur og félagslíf í skól-
anum hefði verið með ágætum,
hann kvað nemendur og kenn-
ara hlakka til að flytja í ný og
vönduð húsakynni á næsta
skólaárL
—. hsj —
um að gjöf brjóstmynd af Sig-
fúsi Halldórs frá Höfnum, e«
hann var fyrsti skólastjóri Gagn
fræðaskólans á Akureyri. Rík«
harður Jónsson, myndhöggvari,
hefur gert myndina.
Skólastjóri þakkaði þessa veg-
legu og kærkomnu gjöf og fór
nokkrum hlýlegum orðum um
þennan merka brautryðjanda
skólans. — St. E. Sig.
stjóra Gagnfræðaskóla Akur-
eyrar.
535 nemendur í Gagn
fræðaskóla Akureyrar