Morgunblaðið - 21.08.1962, Page 14

14
I»riSiudagur 21. ágúst 1962
MORCVTSBLAÐlh
Agnete Kaldan, lœknir
í MIÐJUM prófönnum í vor barst
mér fregnin um það, að vinkona
min Agnete Kaldan læfcnir væri
látin. Hiún lézt að heimili sínu að
Steingötu í Helsingjaeyri 16. maí
síðast-liðinn. Hún hafði ráðið för
Minning
sína til íslands í sumar, en sú
för varð ekki farin. Við höfð-
um hlakikað til þess að sjá hana
á ný hér heima í Holti. Það var
ein aðal sumartilhlöikíkun okkar
í vetur.
Agnete Kaldan fæddist 27/12
1905. Hún var dóttir Nieis Peter-
sen úrsmiðs og gullsmiðs þar í
borginni. Petersen hafði um langt
skeið úra og skartgripaverzlun á
horni aðaltorgsins í gamla bæn-
um í Helsingjaeyri og var virtur
maður í sinni grein og kunnur
hverju mannsbarni í bænum. Á
æskuárum sínum gekk litla Agn-
ete undir gælunafninu „Agnete
úr-smiðsins“ meðal fólksins í
Helsingjaeyri.
Það bar mjög snemima á því,
að Agnete úrsmiðsins var óvenju-
legum gáfum gædd. Hún hafði
orð fyrir það meðal jafnaldra,
að taka öll verðlaun í sínum
bekk og hlaut þau öfundarlaust.
Hún gekk í lærða skólann í Hels-
ingjaeyri og var þar frá upp-
hafi forustunemandi — dux — og
kvaddi skólann með hæsta stúd-
entsprófi, sem fannst í annálum
skólans. Því meti var ekki hnekkt
fyrr en dóttir hennar, Rúna Kald-
an læfcnir lauk stúdentsprófi frá
sama skóla.
Að loknu stúdentsprófi tók hún
að leggja stund á norræna mál-
fræði og bókmenntir við Hafnar-
háskóda. Kennarar hennar voru
þá meðal annarra prófessoramir
Finnur Jónsson og Valtýr Guð-
mundsson. Man ég það, að hún
minntist alltaf dr. Valtýs með
sérstakri ást og virðingu, enda
mun hann hérfa lagt mikla rækt
við þennan elskulega nemanda
sinn. Á þessum árum dvaldi hún
rúmlega hálft ár á íslandi til þess
að læra íslenzku og varð svo
vel að sér í málinu, að hún talaði
íslenzku reiprennandi og alger-
lega villulaust þaðan af, skapaði
sér persónulegt, hnyttið snið á
mál sltt í ræðu og riti og las
jafnan íslenzkar bókmenntir.
Hún lauk cand. mag. prófi í nor-
rænum fræðum við Hafnarhá-
skóla með ágætum vitnisburði.
Þrátt fyrir ágæta menntun og
mjög traustan undirbúning urðu
það ekki bókmennta- og fræði-
störf, sem biðu Agnete Petersen.
í desember 1928 giftist hún Sig-
tryiggi Eiríkssyni Kaldan, sem
verið hafði starfandi læknir í
Helsingjaeyri síðan 1920. Kaldan
var hið mesta glæsimenni, glað-
vær maður og prúður, snjall
iþróttamaður og hcunhleypa til
starfa meðan heilsa leyfði. Hann
var einhver erftirsóttasti læknir
í borginni og nágrenni og mátti
varla heita, að hann sæi nokkurn
tfma fram úr því, sem hann hafði
að gera. Það varð því úr, að
unga fiúin fór að aðstoða hann
á lækningastofunni. En hún sá
brátt, að að sú aðstoð yrði lítil,
ef hún léti sér nægja að verða
aðeins „klinikdama.“ Hún ákvað.
því að setjast á skólabekk að
nýju og nema læknisfræði. Og
þar var ekki látið sitja við orðin
tóm. Hún lauk læknanámi með
afbragðsvitnisburði á venjuleg-
um náimistíma danskra lækna, en
stjórnaði jafnframt heimili sínu
og átti börn sín tvö á þeim árum.
Þetta var þrekvirki. Síðan hóf
hún lækningastörf í Helsingja-
ejrri við hlið manns síns. Hún
varð með afbrigðum vinsæl og
duglegur læknir, eigi síður en
hann. Börn þeirra urðu tvö, sem
áður segir. Úlf Kaldan, yfirvéla-
meistari í Helsingjaeyri og Rúna,
læknir þar í borginni.
Eftir að fiú Kaldan missti
mann sinn fyrir nokkrum árum,
tók heilsu hennar einnig að
hraka, enda hafði hún slitið kröft
um sínum óhlífisamlega allt frá
barnæsku í námi og starfi. Þó
stundaði hún lækningastörf sín
til dauðadags, vinsæl og virt af
öllum mönnum. Hún lagði mikla
stund á andlega aðstoð við sjúkl-
inga sína og var djúpfær og
kunnáttusöm í þeirri grein lækn-
isfræðinnar. Komu henni þar að
haldi hvassar gáfur, víðtæk
menntun og mannþetoking — og
'þá eklki síður mannlkostir og ástúð
legt hjartalag. Ég vil ekki full-
yrða, að hún sé gáfaðasta né
víðmenntaðasta kona, sem ég hef
kynnst, og stendur hún þó æði
nærri þvi að vera það. En hún
er án alls efa einhver sú göfug-
asta og óeigingjarnasta. Vinátta
hennar og manns hennar um ára
tuga skeið var mér óendanlega
mikils virði. Heimili þeirra var
mér árum saman nálega sem mitt
annað heimili væri, andlegt skjól
og athvarf, og samvistunum við
Agnete og Sigtrygg Kaldan eru
bundnar fjölmargar af kærustu
og glöðustu endurminningum
mínum frá liðnum árum. Ég tel
það með meira háttar lífsláni
mínu að kynnast þeim og auðnast
að njóta vináttu þeirra meðan
ævin endisL
Heimili Kaldanshjónanna var
sérkennilega íslenzkt, þó að hús
freyjan væri dönsk og hús þeirra
stæði á Eyrarsundsströnd á þeim
stað, sem kalla má, að sé ná-
lega einkennandi fyrir það, sem
unaðslegast er og fegurst í
danskri náttúru. Það stafaði af
því, að á þessu heimili voru ís-
lenzk tunga og íslenzkar menntir
í heiðri höfð. Þó að Sigtryggur
Kaldan ynni allan sinn starfsdag
í Danmörku, yrði víðförull og
víðmenntaður maður, og alger
heimamaður í evrópskri menn-
ingu samtíðarinnar, var hann alla
ævi góður íslendingur, unni ætt-
jörð sinni af allri sinni fölskva-
lausu tryggð og hirti aldrei um
að leyna íslenzkum sérkennum
sínum né uppruna. Og um Agn-
ete Kaldan mátti segja að hún
elskaði ísland. Hún hafði drukk-
ið í sig mál þjóðarinnar og sögu,
hafði glöggva yfirsýn um bók-
menntaþróun þjóðarinnar, unni
hinni stórbrotnu náttúru lands-
ins, skildi skapeinkenni íslend-
inga í þaula og bar fölskvalaus-
an vinarhug til þjóðarinnar. Það
var yndi að raéða við hana um
íslenzk málefni og á þeim hafði
hún sívakandi áhuga, þráitt fyrir
gífurlegt annriki lengst af ævinn
ar. Hún kom hvað eftir annað
til fslands og eftir hverja för,
var sem hún hefði tengst íslandi
innilegri böndum. í sumar hafði
hún ráðgert að fara með mér
inn á öræfi, ef þess yrði auðið
og dvelja þar um stund á Hvera-
völlum og við Hvítárvatn.
„Þegar þangað kemur ætla ég
að setjast úti undir vegg og
raula í kvöldkyrrðinni „þín á-
sjóna móðir hér yfir mér skín
með alskærum tárum kristals-
dagga---------Hér skaltu ísland
barni þínu vagga,“ skrifaði hún
í bréfi til mín í vetur.
Frú Agnete Kaldan var há
kona vexti og fyrirmannleg, en
með afbrigðum látlaus og hispura
laus í háttum og framkomu.
Hún kunni mætavel að skapa há-
tíðaljóma og fögnuð 1 kring um
sig á hinu vistlega heimiHi sínu,
á meðan þau Tryggvi bjuggu í
einbýlishúsi sinu úti á Ströndimni
fyrir utan Helsingjaeyri. Eftir
fráfall hans fluttist hún í íbúð
sem þau höfðu jafnan haft inni
í bænurn við hliðina á læknimga-
stofum sínum, og hafði þá minna
um sig. En ylurinn og hlýjan sem
lék um mann þar, var hin sama
og fyrrum á meðan f jör og æsku-
gleði rítoti á heimilinu. í stofum
hennar talaði ísland ti'l manns
fra bókum, málverkum og minja*
gripum, þar hljóamaði kjarmmikið
íslenzkt mál og jafnan fannst það
á öllu, að það var eins og hús-
freyjan teldi sig í skuld við ís-
land fyrir alla sína diásamlegu
lífshamingju, eigimmann sinn og
heimili. Þá skuld gal-t hún með
brigðulausri vinsemd og fyrir-
greiðslu við alla þá íslendinga,
sem á vegi hennar urðu- og
þeir urðu margir. Hennar er
því minnst með söknuði og virð-
ingu ekki einungis af vinurn og
skjólstæðingum í Helsingjaeyrd,
heldur og fjölmörgum íslenzkum
vinuim, sem áttu glaðar stundir á
heimili hennar og nutu vinsemd-
ar og fyrirgreiðslu þeirra hjóna.
Ég vil enda þessar límur með
því að tjá börnum þeirra Kald-
ans hjónanna Úlfi og Rúnu og
fjölskyldum þeirra dýpstu samúð
mína í tilefni af andiláti minnar
elskulegu vinkonu, — og blessa
minningu hennar samtímis því,
sem ég bið þeim öllum aUs góðs.
Sigurður Einarsson
í Holti.
Hjartans þakkir færi ég öllum þeim, sem glöddu mig á 80 ára afmæiisdaginn 17 ágúst. — Liíið heil. Þorbjörg Sigurhjartardóttir frá Urðum.
Kærar þakkir til allra þeirra, sem gölddu mig með gjöfum, heimsóknum og skeytum á 85 ára afmælisdag- inn minn 15. júlí s.l. — Kærar kveðjur. Margrét Andrésdóttir, Stykkishólmi.
Ollum mínum vinum og velunnurum nær og fjær sendi ég hjartanlegar kveðjur og þakkir fyrir hlýhug og vináttu í tilefni 75 ára afmælis mlns 14. ágúst s.l. Sigríður Jónsdóttir, Brunngötu 21. ísafirði.

Móðir okkar JÓHANNA BJARNADÓTTIR lézt að heimili sonar síns hinn 20. þessa mánaðar. ' Börn hinnar látnu.
Eiginmaður minn JON HELDAL andaðist í sjúkrahúsi í Bergen 16. þessa mánaðar. Nanna Heldal fædd Proppé.
Útför eiginkonu minnar GUÐRÚNAR JAKOPSDÓTTUR Holtsmúla, Landssveit, fer fram að Skarði föstudaginn 24. ágúst og hefst með bæn að heimili hennar kl. 12 á hádegi. Bílferð verður frá E.SÍ. kl. 9 fyrir hádegi. | Fyrir mína liönd og barna okkar. Jón Þorsteinsson.
Útför eiginkonu minnar ÞORBJARGAR EINARSDÓTTUR sem lézt 17. ágúst, fer fram frá Fossvogskirkju mið- vikudaginn 22. ágúst klukkan 10,30. Blóm afþökkuð, en þeim sem vildu minnast hennar er vinsamlega bent á líknarstofnanir. Athöfninni verður útvarpað. Ásgeir Torfason.
Þökkum af alhug auðsýnda samúð og vináttu við andlát og útför mannsins míns BJÖRNS HELGA KRISTJÁNSSONAR bónda á Kolbeinsstöðum í Kolbeinsstaðahreppi. Guð blessi ykkur öil. Fyrir hönd vandamanna. Sigurrós Guðmundsdóttir.
Þakka auðsýnda samú’ð við andlát og jarðarför MAGNÚSAR SIGURÐSSONAR fra Nýjalandi. Fyrir hönd vardamanna. Sigurður Magnússon.
Innilegar þakkir til allra þeirra er sýnt hafa okkur vinsemd og samúð við andlát og útíör ÞÓRUNNAR JENSDÓTTUR Aiina Sigurjónsdóttir, Halidór Sigurðsson, Karla Sigurjónsdóttir, Þröstur Sveinsson.
Innilegt þakklæti okkar til allra þeirra, sem sýnt hafa samúð og vináttu við andlát og jarðarför konunnar minnar, móður okkar, dóttur og systur BRVNJU Þ. GUÐMUNDSDÓTTUR Skaphéðinn Ániason og dætur, Vigdís Einarsdóttir, Huida Guðmundsdóttir.
MARKABURIItlN
Hafnarstræti 11.
mmmmim^^mmmammmmm
Ný sending:
Dannimac regnkápur
m. a. 100% terylene regnkápur.
Markaðurinn
Laugavegi 89.