Morgunblaðið - 13.12.1962, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 13. des. 1962
MORGUNBLAÐIÐ
11
Jón Sigurðsson í Skollagróf
ræðir um „pláguna^
í Hrunamannahreppi
enginn skipið vatni verja, svo
allir urðu þeir fná borði að
hverfa.
— Já, og ekki virðast þeir
með öllu af baki dottnir, þótt
þeir sitji nú í stjórnarand-
stöðu, blessaðir.
• Á Rauðasandi stjórn-
málanna.
• Mlklar bygglnga-
framkvæmdir.
— Og þú sagðir að víðar
væri verið að byggja en hjá
þér, hvar er það helzt?
— f Hólakoti er verið að
byggja íbúðarthús, þar býr Ás-
mundur Brynjólfsson. í Gröf
er hvorki meira né minna,
en verið að byggja tvö íbúðar-
hús, sem þeir reisa Emil Ás-
geisson og Guðmundur Páls-
son, sem jafnframt hefur
stofnað nýbýli. Á Berghyl er
steinn Jónsson. Uppi á hinu
fornfræga höfuðbóli Tungu-
felli býr Einar Jónsson, ung-
ur bóndi og dugandi, og hef-
ur nýlókið byggingu á stóru
fjósi, hlöðu og votheysturni.
Auk þessa hefur verið byggt
fjós og hlaða í Ásatúni, fjós
í Unnarholtskoti, ennfremur
tveir súrheysturnar þar og að
undanförnu hafa þrjú fjós
verið byggð, sitt sumarið
hvert, í Skipholti, Kópsvatni
og Bryðjuholti. Allt eru þetta
stórar byggingar og glæ-sileg-
ar, fjósin fyrir 40 kýr hvert.
í MORGUNBLAÐINU frá 23. og
24. ágúst sl. er sagt frá að María
Júlía hafi fest vörpu sína í
botni Eyjafjarðar, er hún var,
þar að toga skammt innan við'
Hjalteyri, og hafi komið upp
heitt grjót í netinu. Hugleiðir
blaðið að heit uppspretta muni
vera þar á sjávarbotni.
Allt frá árinu 1918 hefur mér
verið Ijóst að vestur af Yztuvík-
urhólum austan við miðjan fjörð
væri hver á sjávarbotni. Þennan
vetur frá því í j..núar og fram í
miðjan apríl var fjörðurinn þak-
inn hafís, en þarna myndaðist
strax vök í ísinn og virtist þarna
vera hringsvif eða straumur á
yfirborði sjávar, er stafaði af
heitu uppstreymi, þó kom fyrir
að vökina lagði, en ísinn var
þá mjög þunnur. Þama hélt sig
lengi selur sem veiðimenn hugð-
ust skjóta, en hættu við, vegna
þess hvað þeim fannst ísinn yera
veikur, að ekki mundi heldur
manni. í mörg ár þar á eftir
veitti ég því eftirtekt úr landi,
að þegar vindur var allhvass á,
þá var sem sljá eða annað sjó-
lag væri párna. Mun það hafa
stafað af hringsvifi er heitir
straumar að neðan voru valdir
að.
Tel ég víst að þarna sé hver
á sjávarbbtni og um allmikið
vatnsmagn að ræða.
Þetta ætti að rannsaka betur
og verkfræðingar okkar að nota
til þess tómstundir sínar, er þeir
fara í verkfall næst.
Jóh. Laxdal.
— Nei, kapparnir náðu þó
blessunarlega landi á nýjan
leik og allir á sömu fjöru,
(þar sem er „Rauðisandur"
stjórnmálanna. Þegar þeir
höfðu undið klæði sín, fóru
þeir að hugsa ráð sitt, og jafn
skjótt og úr þeim var hroll-
urinn tók þá að muna í sína
fyrri stóla og sýndist þeim það
ráð einfaldast að reyna að
magna verðbólguna enn á ný,
ef það mætti verða til þess
að losa um ráherrastóla
hvað svo sem liði þjóðarheill.
— Heldurðu að bændum
virðist lítið til koma ástar-
makks Framsóknar við komm
únista í verkalýðsmálum?
— Tímamenn eru að vísu
nógu hátíðlegir, þegar þeir
tala um verðbólgu og voða
iþann, sem af benni hlýzt. En
á meðan Eysteinn situr sveitt
ur við að brýna brandana í
hendurna á kommúnistum, er
varla hægt að treysta þeim til
þjóðhollra starfa, jafnvel
Iþótt brýnslutækið sé fengið
að láni frá verkfalla- og kaup
kröfudeild SÍS.
— Og byggingarkostnaður-
inn aftrar mönnum ekki frá
Nýtt íbúðarhús í Gröf.
búið að byggja stórt og glæsi-
legt íbúðai’hús á nýbýli og
þar búa þau Agnar og Ás-
laug Árnadóttir. Og svo hér
eins og þú sérð. En síðast
en ekki sízt er verið að byggja
ibúðaihús á sjálfum Hrafn-
kelsstöðum, bújörð Helga Har-
aldssonar. Það gerir ungur
bóndi, Sveinn Sveinson, sem
er systursonur Helga. Og
Nýtt íbúðarhús á nýbýli í Gröf.
framkvæmdum hér í Hruna-
mannahreppi?
— í tíð núverandi rikis-
Stjórnar hefur byggingarkostn
aður að vísu aukizt, en þar
á móti hafa komið lán út á
byggingar og endurbygging-
arstyrkir komið til, en í tíð
vinstri stjórnarinnar hækk-
aði verðlag á byggingarvör-
um öllum, en lánin stóðu í
stað.
— Og hvað svo um þetta
hroðalega verðlag, sem allt er
að drepa? ég á við á afurð-
um bænda.
— Við bændur erum auð-
vitað ekki ánægðir með verð-
lagsgrundvöllinn, en þess ber
(þó að geta, að í tíð núver-
endi ríkisstjórnar hafa feng-
izt tryggðar útflutningsupp-
bætur, svo þar með er verð-
lagsgrundvöllurinn ekki leng-
ur óskalisti eingöngu, eins og
hann áður var.
Helgi hefur því vesöld og
„plágu viðreisnarinnar“ á
sínu éigin heimahlaði, rétt fyr
ir framan augun. Helga
virðist því ekki hafa tekizt
að mála svo fjandann á vegg-
inn fyrir frænda sínum að
hann taki til fótanna og hlaup
ist á brott af jörðinni. Þá er
pýbyggt fjós mikið og hlaða
í Haukholtum, hér fyrir ofan,
þar búa þeir feðgarnir Odd-
leifur Þorsteinsson og Þor-
Nýtt íbúðarhús í Skollagróf.
!m fldoatöflurnar
í Þjóðvinafélagsalmanakinu
• Aldamótamanninum
farið að förlast.
Við þökikum Jóni Sigurðs-
syni í Skollagróf fyrir góðar
og greinilegar upplýsingar um
framkvæmdir í sveit hans og
höldum nú af stað til að heim
sækja eitthvað af fyrrgreind-
um býlum sem hann nefndi,
'þar sem verið er að byggja
ýmist íbúðarhús eða penings-
hús og heygeymslur. Á ferð
okkar komum við alls á niu
bæi og tókst að festa á filmu
fyrrgreind sjö íbúðarhús, og
auk þess gripahús. Þar var að
sönnu komið myrkur, þegar
við kvöddum Hrunamanna-
hreppinn, og er við litum yfir
sveitina af ásnum fyrir neðan
Laxá, sáum við rafljósin blika
vítt og breitt um þetta fagra
og búsældarlega hérað og á
næsta ári mun enn víðar mega
sjá þar rafljósin, þar sem þá
verður búið að lýsa upp á
nærfellt hverjum bæ. Á leið
okkar hittum við sem snöggv-
ast Helga á Hrafnkelsstöðum,
þar sem við vorum að mynda
nýja fbúðarhúsið þar á staðn-
um. Ekki töldum við þó á-
stæðu til að fá hjá honum
staðfestingu á því sem hann
lét hafa eftir sér í fyrrgreindri
Tímagrein. Okkur þótti ein-
faldara að láta verkin sjálf
tala en ég er hræddur um að
mörgum muni finnast þessum
gróna bónda vera farið að förl
ast í „glöggskyggni sinni og
þekkingu" og „búskýrslur"
hans séu kannski ekki alveg
í fullu samræmi við stað-
reyndirnar. ■
vig
(Myndirnar tók Sv. Þ.)
NÝLEGA hafa orðið blaðaum-
ræður um atriði úr töflu þeirri,
sem birt er í Þjóðvinafélags-
almanakinu á bls. 18 með fyrir-
sögninni Tafla II og á að sýna,
hverju munar (sú tala verður hér
nefnd flóðstuðull) á háflæðitíma
á ýmsum stöðum á landinu og í
Reykjavík. í tilefni af þessu telj-
um við, sem séð höfum um gerð
almanaksins að undanförnu, rétt
að gefa hér nokkrar upplýsingar.
Fram til ársins 1954, að því
meðtöldu, var Tafla II byggð á
sjávarfallaathugunum, sem gerð
ar voru um síðustu aldamót. Þær
munu þó yfirleitt ekki hafa far-
ið fram eins lengi og þarf til að
tryggja æskilegustu nákvæmni í
niðurstöðum. í þessari gerð töfl-
unnar er flóðstuðull fyrir Siglu-
fjörð og Akureyri gefinn hinn
sami, 4 st. 30 mín. í almanakinu
um árið 1955 var Akureyrartöl-
unni breytt í 4 st. 8 mín. og aftur
1959 í 4 st. 10 mín., og hefur
þessari- tölu verið haldið síðan.
Voru þessar breytingar, og fá
einar fleiri, teknar eftir töflum,
sem fslenzkar sjómælingar hafa
gefið út árlega frá 1954.
Sjávarföll í Reykjavík árið
1954 og síðan hafa verið reiknuð
með vélum í sjávarfallastofnun-
inni brezku (Tidal Institute). Er
það gert samkvæmt samningi ís-
lenzkra sjómælinga við stofnuh-
ina og á grundvelli sjálfritamæl
B inga, sem þær hafa annazt. Birta | víkurtalan um 42 mínútur. Af
bæta við Reykjavíkurtímann i
Töflu I tölu þeirri (flóðstuðli),
stendur við þann stað í
Töflu II; þannig telst flóðið á Ak-
ureyri koma 4 st. 10 mín. síðar
en í Reykjavík. En þessar staðar-
tölur eru meðaltölur, sbr. Þjóð-
vinafélagsalmanakið 1953. Sú
tala, sem nota ætti, breytist í
rauninni nokkuð frá einu flóði
til annars og einni fjöru til ann-
arrar. En til að finna þessar
breytingar þarf að gera mæling-
ar á staðnum um alllangan tíma
og síðan að reikna alla flóð- og
fjörutíma staðarins samkvæmt
þeim. Eini staður landsins, þar
sem bæði hafa farið fram slíkar
mælingar og sem fullkomnir
reikningar eru gerðir fyrir á ári
hverju, er Reykjavík. Um aðra
staði er sú ein leið til að miða
við meðalmismun frá Reykjavík,
og það er sú tala, sem Tafla II
gefur. Auk þess ber auðvitað að
hafa í huga, að sama flóðið eða
fjaran getur orðið fyrir öðrum
veðurtruflunum, t.d. á Raufar-
höfn en í Reykjavík.
Eins og fyrr segir, er Tafla II
um 60 ára gömul að uppruna.
Tölur samkvæmt nýlegum mæl-
ingum eru nú í henni fyrir þessa
staði: Akranes, Akureyri, Grinda
vík, Hvammsvík, Keflavík, Seyð-
isfjörð og Vestmannaeyjar. —
Gamla Akureyrartalan reyndist
skökk um 20 mínútur og Grinda-
Islenzkar sjómælingar árlega
töflur um öll háflóð og háfjörur
í Reykjavík, tíma þeirra og sjáv-
arhæð. Þjóðvinafélagsalmanakið
birtir í Töflu I, bls. 16—17, tíma
árdegisháflóða eftir sömu heim-
ild og segir til, hvernig áætla
skuli síðdegisháflóð og háfjörur.
Sjávarföll í Reykjavík eru
þannig reiknuð með tiltölulega
mikdlli nákvæmni. En við notkun
flóðtaflna verður áð hafa í huga
áhrif veðursins, sem ekki verða
reiknuð út fyrir fram. Til að gefa
hugmynd um áhrif veðurs á flóð
og fjörur skulu hér tilfærðar
tölur um Liverpool frá árinu
1937. Skekkju undir 5 mínútum
sýndu 75% flóðtímanna, 6—10
mínútur 19%, 11—15 mínútur:
4%, og skekkju yfir 15 mínútur:
2%, eða um 15 flóðtímar um árið.
Fjörurnar reyndust nokkru við-
kvæmari fyrir veðri, og eru til-
svarandi tölur 56%, 29%, 11%
og 4%. Skekkjurnar eru yfirleitt
meiri að vetrinum, og í janúar
sama ár reyndust 8% flóðanna
vera skökk um meira en 15 mín-
útur. Hér á landi er vitneskja
um áhrif veðra auðvitað óná-
kvæmari, en varlegra sýnist að
reikna með því að veður geti
skekkt nákvæmt reiknaðan flóð-
tíma um a.m.k. allt að 30 mínút-
um, og dæmi eru um það ann-
arsstaðar, að skekkjan hefur
numið heilli klukkustund.
Fyrir allmarga aðra staði á
landinu en Reykjavík er árdegis-
háflóð fundið eftir Þjóðvinafé-
lagsalmanakinu með því að
því má ætla, að margar gömlu
talnanna víki nokkuð frá réttu
meðaltali. Þannig sýnist . t.d.
Siglufjarðartalan, 4 st. 30 mín.,
ekki koma vel heim við 4 st. 10
mín. á Akureyri. Þó hefur henni
ekki verið breytt enn í töflum
fslenzkra sjómælinga, og þá
ekki heldur í Töflu II í Þjóðvina-
félagsalmanakinu. Breyting á
henni hefði enn sem komið er
orðið að vera ágizkun, sem ekki
hefur þótt rétt að gera. Hins er
að óska, að ekki líði mörg ár,
áður en lokið verður sjávarfalla-
mælingum á nægilega mörgum
stöðum, til að unnt sé að reikna
flóðstuðulinn, hvar sem er við
strönd íslands, með seSi fyllstri
nákvæmni.
Leifur Asgeirsson,
Trausti Einarsson.
„Spanskflugan64
Ólafsvík, 28. nóv„
LEIKFÉLAG Ólafsvíkur frum-
sýndi sl. laugardag gamanleik-
inn „Spanskfluguna“ eftir Arnoid
og Bach. Leikstjóri er Bjarni
Steingrímsson frá Reykjavík, en
með aðalhlutverk fara Bárður
Jensson, Gréta Jóhannesdóttir og
Gunnar Hjartarson. Leikritið var
sýnt þrisvar um helgina og var
leikstjóra og leikurum klappað
lof í lófa. Leikfélagið hyggst sýna
leikinn á nærliggjandi stöðum, og
sýnir í Grafarnesi nk. laugardag
og í Stykkishólmi á sunnudag.
— Björn.
Hver á bofni Eyjaffarðar