Morgunblaðið - 13.12.1962, Blaðsíða 4

Morgunblaðið - 13.12.1962, Blaðsíða 4
4 MORCVTS BL 4Ð1Ð Fimmtudagur 13. des. 1962 BIRGIR GUÐGEIRSSON SKRIFAR UM HLJÓMPLÖTUR í ÞÆTTINUM í dag, verður fyrst og fremst fjallað um þær hljómplötur, sem gefnar voru út í október og nóvember. Síðar meir er ætlunin að birta dóma og umsagnir um þær plötur, sem helzt eru á boðstól um í verzlunum hér og eink- um mega teljast athyglisverð- ar. Við val á hljómplötum er við býsna mörg vandamál að eiga, eflaust fleiri en margur hyggur. Vil ég aðeins drepa lauslega á nokkur atriði. Fyrst er að sjálfsögðu tónlist- in sjálf. Er hún þess verð að eiga hana í hljóðritun? Þar 'hlýtur að sjálfsögðu smekkur hvers og eins að ráða, en þó er hægt að gefa vísbendingar, sem ættu að auðvelda valið. Næst má nefna flutning og tæknileg gæði hljóðritunar. Þau eru vægast sagt stórlega misgóð. Þar eð oft eru fáan- legar fjöldamargar upptökur á sama verkinu, jafnvel tugir, er veljandinn í hreint ekki svo litlum vanda staddur. Þess vegna mun megináherzla lögð á það atriði í þáttum þessum. Flutningi listamanna eða túlk un virðist mér oft ekki nægur gaumur gefinn, en skiptir að mínu áliti megin máli. Einnig t mun verða fjallað um með- ferð á hljómplötum, flutnings- tæki og sitt hvað fleira, er máli þykir varða. Ég veit um a. m. k. fjórar upptökur á fimmtu sinfóníu Beethovens undir stjórn þýzka hljómsveitarstjórans Wilhelm Furtwángler. Sú er seinast var gefin út kom á þessu ári hjá Deutsche Grammophon (D. G.) Er þar um að ræða upp- töku gerða á tónleikum með Philharmoniuhljómsv. Berlín- ar, sennilega árið 1947. Upp- taka þessi er mjög sérkenn- andi fyrir Furtwángler. Kem- ur þar margt til, sem of langt mál yrði að gera ýtarleg skil í þetta sinn. Ég vildi þó benda á það, sem helzt blasir við strax við fyrstu heyrn. Furt- wángler náði alltaf fram mjög persónulegum hljóm(klang) hvaða hljómsveit, sem hann stjórnaði. Svo er einnig hér. Tempi hans voru mjög per- sónuleg svo og hin mikla breidd og tíguleiki fraseringa og hið glóandi intensitet, sem ljómaði alltaf í gegn hversu hægt, sem tempóið var. Allt þetta einkennir þessa upptöku og við heyrum Furtwángler oft stappa niður fótunum, þegar hann vill herða á sínum mönnum. Fyrsti þáttur ein- kennist mjög af því hversu paukum er mikið beitt með sívaxandi styrkleik eftir því sem á líður, þar til í lokin að maður gæti haldið að skinnin þyldu ekki öllu meira álag. Yfir þriðja þætti hvílir ógn- þrungin skuggi, kontrabassarn ir eru sem jötunefldir og hvassir, en alltaf hljómfagrir og byrjun fjórða þáttar er flutt af svo tröllauknum mætti, að ég hef aldrei heyrt því likt; nema hjá Furtwángl- er. Svipaðir eiginleikar ein- kenna „Egmont" forleikinn eftir Beethoven, sem einnig er á sömu plötu. Hljóðritun er merkilega góð miðað við ald- ur. Katalog númer er LPM 18724. Væntanlegur er hingað til til lands fiðluleikarinn Wolf- gang Schneiderhan. Deutsche Grammophon (D. G.) gaf út í nóvember plötu með honum, þar sem hann flytur fiðlukon- 'sert Beethoven með undirleik Philharmoniu'hljómsveitar Ber línar undir stjórn Eugen Joch- um. Af nýrri upptökum er þetta sennilega sú, sem örugg- ast er að mæla með. Schneid- erhan leikur verkið af mikilli snilld, fögrum og mjúkum tón og snerpu. Hann mætti ef til vill gefa sér dálítið lausari taumínn í síðasta þætti. Hljóð- ritun er framúrskarandi góð, en aðeins fáanleg í stereo. Merki er Slpm 138999. Columbia gaf út í nóvem- ber 7. sinfóníu Bruckners ásamt Siegfried Idyll eftir Wagner flutt af Philharmonia- hljómsveitinni í London stjórn að af Klemperer. Bæði verkin eru meðal frægustu og feg- Wilhelm Furtwángler æfir útfararmarzinn úr Ragnarök urstu verka þessara höfunda. Siegfried Idyll er hér flutt í sinni upprunalegu mynd af 16 hljóðfæraleikurum. Mér hefur enn ekki gefizt kostur á að heyra þessa upptöku, en gagn- rýnendur erlendra blaða eru mjög á einu máli að telja flutn ing sinfoniunnar næsta afleit- an, en góðan á Siegfried Idyll. Hljóðritun þykir góð. Merki eru: CX1808—9 í mono SAX 2454—5 í stereo. His Masters Voice gaf ný- lega út sex sónötur fyrir fiðlu og harpsichord eftir Bach. Flytjendur eru Yehudi Menu- hin, George Malcolm og Am- brose Gauntlett, sem leikur með á viola da gamba. Þetta eru plötur, sem ég vil mæla sterklega með fyrir alla aðdá- endur Bachs, og reyndar þá, sem eru það ekki. Reynið að- eins síðu no. 4, hún er kannske sú bezta, og sannfærizt. Ég verð að segja, að það er sjald- an, sem manni gefst kostur á að heyra jafn göfugan flutn- ing á svo stórfagurri tónlist sem þessi upptaka hefur að geyma. Hljóðritun er mjög góð, þó er fiðlan kannske að- eins of sterk, a.m.k. í stereo, samanborið við hin hljóðfær- in. En það eru smámunir. Ég get ekki mælt of mikið með þessari upptöku. Hún angar af fegurð. Merki ALP 1924—5 (m) ASD489—90 (s). Capitol sendi frá sér plötu með Magnificat eftir Monte- verdi og „Laud to the Nati- vity“ eftir Respighi. Heldur er það leiðinleg upptaka. Útsetn- ingin á verki Montverdis vafa söm og verkið fremur hrotta- lega flutt af Roger Wagner kórnum og Philmarmoniu- hljómsv. Los Angeles stjórn- að af Alfred Wallenstein, Respighi verkið kemur ekki eins illa út, en er það verk, sem maður mundi hlusta mjög oft á? Merki er P 8572 (m) SP 8572 (s). Franco Corelli syngur lög frá Napoli á nýútkominni plötu frá His Masters Voice (H.M.V.). Corelli hefur tals- vert mikla rödd og að mínum dómi fallega. Því er ekki að neita, að ég ég hafði þó nokk- uð gaman af að hlusta á þessa plötu enda er hljóðritun með miklum sóma og hljómsveit- arundirleikur góður. Kannske syngur Corelli af helzt til miklum ofsa (sbr. del Monaco og fleiri ítalska tenóra nú til dags). Óhætt að mæla með þessari plötu fyrir þá, sem vita hvað þeir vilja. Merki (eða númer) ALP 1923 (m) ASD 488 (s). í allra fremstu röð verður í að telja nýjustu upptökuna 7 á píanókonsert nr. 1 eftir 1 Brahms, sem leikinn er af Clif ford Curzon, Sinfóníuhljómsv. Lundúna undir stjórn Georg Szell. Hljóðritun er tvímæla- laust framúrskarandi, og Cur- zon leikur verkið af yfirburða snilld. Sumir munu þó heyra eina eða tvær feilnótur! Szell, sem oft þykir nokkuð kaldr- analegur hljómsveitarstjóri (robot), sýnir hér að mínu viti sína beztu eiginleika. Decca gefur plötuna út og númer er LXT 6023 (m) SXL 6023 (s). Nýkomin er út plata með Horowitz með sónötu no. 2 eftir Chopin og verkum eftir Schumann, Rachmaninoff og Liszt. Það eitt, að út skuli koma plata með Horowitz er merkur viðburður og verður vikið nánar að því síðar. Ég ætla nú og sennilega framvegis að birta lista um þær plötur, sem tímaritið „Monthly Letter“ telur beztar í hverjum mánuði. í nóvem- ber þessar: BACH: Cello svítur no. 1 og 2 (Fournier). BARTOK: Strengjakvartett- ar (Ungverski kvartettinn). BEETHOVEN: Píanókonsert k no. 3 (Tocchino). i BEETHOVEN: Fiðlukonsert 1 (Schneiderhan). 7 BLISS: Píanókonsert (Barn- ard). DUKAS: Lærisveinn galdra- mannsin og La Péri (Fré- maux) o. fl. HAYDN: Sinfoníur no. 82 og 86 (Ansermet). HAYDN: Messur (Schrems). HINDEMITH: Mathias Mál- ari. Útdráttur. (Ludwig). MOZART: Píanókonsertar K. 238, K 482 (Anda). SCHUBERT: Söngvar (Fisc- her-Dieskau). ftölsk og spönsk lög (Berg- anza). Að lokum vil ég geta þess, að nú í þessum mánuði gaf , Deutsche Grammophon út all- ar sinfóníur Beethovens flutt- ar af Philharmoníuhljómsveit Berlínar undir stjórn „arf- taka“ Furtwánglers, Herbert von Karajan. Þær eru seldar allar saman í vönduðu albúmi, en ekki fáanlegar einstakar sér. Þessarar merkilegu útgáfu I ( verður væntanlega getið síðar | hér í þessum 'þætti. / Birgir Guðgeirsson. i 3cf jn Punktar Þar sem skýringar mínar í efn- isskrá Sinfóníuhljómsveitar ís- lands um tónverk mitt „Punkta“ hafa valdið ýmsum heilabrotum og misskilningi þá vil ég hér með leitast við í örfáum orðum og nokkrum dæmum að útskýra verkið nánar. Það er rétt að snún ingur þessara púnkta breyta ekki afstöðu hvor til annars innbyrð- is ef þeir snúast allir með sams hraða, sjá dæmi I. Hinsvegar breyta þeir afstöðn hvor til annars ef dregin er lóð- rétt lína niður frá þeim, eins ég hef gert og dæmi II; sýnir: Þessar breytilegu afstöður hef ég síðan yfirfært í „Rýthmískt“- form, sjá dæmi III: Sú fullyrðing sem sett hefur verið fram um að ekki sé hægt að yfirfæra „geometríska“-mynd yf ir í músík-form er því vægast sagt mjög vafasöm. Magnús Bl. Jóhannsson.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.