Morgunblaðið - 21.03.1963, Blaðsíða 8

morcvnblaðið
Fimmtudagur 21. marz 196i
Hafnargerð
hundruð
A FUNDI sameinaðs þings í gær
svaraði Emil Jónsson sjávarut-
vegrsmálaráðherra svohljóðandi
fyrirspurn frá Karli Guðjónssyni:
„Hvað líður framkvæmd þings-
ályktunar um athuganir á hafnar-
framkvæmdum við Dyrhólaey í
Vestur-Skaftafellssýslu og í
Þykkvabæ í Rangárvallasýslu,
sem samþykkt var á Alþingi á
öndverðu ári 1961?
Allmiklar upplýsingar
fyrirliggjandi
Sagði ráðherrann, að óskað
hefði verið eftir umsögn vita-
málastjóra um fyrirspurnina og
las ráðherrann hana upp, en i
henni kom m. a. fram, að nokkr-
um sinnum hefði farið fram at-
hugun á hafnargerð við Dyrhóla-
ey og væru því allmiklar upp-
lýsingar fyrirliggjandi. Benda
þær til þess, að tæknilega sé hafn
argerð möguleg þar, en fram-
kvæmdir erfiðar og kostnaðar-
samar. Veldur því fyrst og fremst,
að staðurinn er
mmm fyrir opnu At-
lantshafi, svo að
ekki er skjól fyr-
ir nokkurri haf-
átt, svo að út-
hafsaldan kemst
óhindrað inn, en
auk þess er fyrir
Suðurlandi gífur
legt magn af
lausamöl og sandi á stöðugri ferð,
sem hlýtur að valda miklum erfið
leikum,- Dr. Trausti Einarsson
komst að þeirri niðurstöðu 1950,
að magnið næmi nokkur hundr-
uð þúsundum rúmmetra á ári, en
auk þess sagðist hann hafa séð
brotsjóabelti um 100 m breitt, og
var þó að sögn kunnugra ekki um
tiltakanlega mikið brim að ræða.
Árið 1957 fór fram allnákvæm
dýptarmæling á svæðinu rétt
fyrir austan Vík og vestur fyrir
Dyrhólaey og 1861 fóru fram
mælingar og bormælingar og var
varð niðurstaðan sú, að hafnar
gerð væri tæknilega möguleg, en
bæði erfið og kostnðarsöm. Engar
athuganir hafa hinsvegar farið
fram við Þykkvabæ, síðan þings-
ályktunin var samþykkt, og kem-
ur þar hvort tveggja til, að skort-
ur á sérfræðingum er mikill, en
auk þess vitað, að til eru áætl-
anir og athuganir á vegum banda
ríska varnarliðsins um hafnar-
gerð við Þykkvabæ og varð nið-
urstaðan þar hin sama, að tækni-
lega væri mannvirkið mögulegt
en bæði kostnaðarsamt og erfitt.
Sandflutningarnir atliugaðir
í sumar
Hins vegar segir í bréfi vita-
málastjóra að alveg skorti rann-
sókn á hinni hagrænu hlið máls-
ins og fjárhagsgrundvelli hafnar
við Dyrhólaey, en nú sem stend-
ur virðist hann ekki vera fyrir
hendi, þar sem um er að ræða
framkvæmdir sem skipta ekki tug
um heldur hundruðum milljóna
króna, ef gera á mannvirki, sem
að nokkru gagni má verða. Hins
vegar verði að halda áfram rann-
sóknunum fyrir Suðurlandi, sem
án efa munu taka mörg ár, og
kynnu ný viðhorf í atvinnuhátt-
um þar, t. d. með tilkomu stór-
virkjana og stóriðju, að skapa
fjárhagsgrundvöll hafnargerðar-
innar.
Loks segir í bréfi vitamála-
stjóra, að hingað til landsins sé
kominn dr. Per Brun, prófessor
við háskólann í Florida, en hann
er sérfræðingur í efnisflutning-
um, og mun hann rannsaka sand-
flutningana við Dyrhólaey í sum-
ar.
Sjálfur kvaðst ráðherrann um
skeið hafa verið með í athugun-
viö Dyrhóiaey kostaöi
milljóna
um við Dyrhólaey á sínum tíma
og þá sannfærzt um, að allar
framkvæmdir væru þar mjög
erfiðar og dýrar. Dr. Per Brun
mun í sumar halda áfram verki
dr. Trausta að gera eins nákvæma
grein og mögulegt er fyrir sand-
flutningunum við suðurströndina,
en það er eitt grundvallaratrðiið,
að það verði gert, og þýðir ekki
um mannvirki að hugsa á þessum
stað, án þess að slík athugun hafi
farið fram.
Bréf stjörnufræðingsins
Karl Guðjónsson (K) kvaðst
ánægður yfir því, að ráðherra
hefði umbúðalaust játað, að ekk-
ert hafi verið gert. Fagnaði hann
komu sérfræðingsins, en taldi
ekki fara milli mála, að ' engin
raunveruleg rannsókn hafi farið
fram. Kvaðst hann óánægður
með það í svari
vitamálastjóra,
að hann skyldi
láta þá skoðun í
ljósi, að hann
sæi engan hag-
rænan grundvöll
á þessari hafnar
gerð, en með því
taldi alþingis-
maðurinn vita-
málastjóra Svara Alþingi út úr
og bæri ráðherra því að vita
hann en ekki lesa gömul bréf,
sem stj örnufræðingur hafi skrif-
að fyrir rúmum áratug um sand
flutning út af suðurströndinni.
Fullkomnust hafnarskilyrði
frá hagrænu sjónarmiði
Óskar Jónsson (F) kvaðst
feginn því, að málið hefði borið
á góma, þar sem hann frá fyrstu
tíð hefði verið mikill áhugamað-
ur um hafnargerð á Suðurlandi og
gjarna stefnt að Dyrhólaey. En
frá sínum bæjardyrum séð er
hafnarstæði þar eitt hið fullkomn
asta hér á landi frá hagrænu
sjónarmiði. Þar er stytzt til lands
ins frá Evrópu, gjöful fiskimið
fyrir utan og síld allt árið um
kring, auk þess sem það væri
einn þátturinn í því að stuðla að
jafnvægi í byggð landsins. Lagði
hann því mikla .áherzlu á, að
athugunum yrði hraðað ný tækni
kominn til sögunnar, svo og til-
tölulega auðveldara yrði um hafn
argerð í Dyrhólaey, en þar kvaðst
hann eiga við hin stóru sand-
dæluskip. Sennilega yrði sandur-
inn því ekkert vandamál innan
skamms tíma.
Þorlákshöfn mikils virði
, Sjávarútvegsmálaráðherra Emil
Jónsson, kvað ræðu ÓJ mjög
hafa borið keim af óskhyggju,
sem væri skiljanlegt, þar sem
hann frá blautu barnsbeini hefði
alið þá von í brjósti, að unnt
mætti reynast að byggja höfn í
Dyrhólaey og það vildu sjálfsagt
allir. En menn yrðu að horfast
í augu við skilyrðin og með 20
ára reynslu sem hafnarstjóri í
landinu kvaðst ráðherrann ætla
að hvergi væru skilyrði erfiðari
bæði frá tæknilegu og hagræna
sjónarmiði. Eða hvers vegna
hefði höfnin annars ekki verið
byggð?
Hins vegar taldi hann hafnar-
framkvæmdirnar í Þorlákshöfn
mikils virði fyrir Suðurland, en
það væri eini staðurinn á Suður-
landi, þar sem fjárhagsgrund-
völlur var fyrir slíku mannvirki
og mun það þó kosta 40—50
millj., þótt algjört skjól sé þar
fyrir haföldunni og efnisflutmng-
ar tiltölulega litlir.
Þá mótmælti ráðherrann þeim
orðum KG að ekkert hefði verið
gert. ítrekaði hann, að öll strönd-
in hefði verið mæld og boranir
farið fram. Hið eina, sem eftir
væri, væru sandflutningarnir, en
dr. Brun mundi gera athuganir
á þeim í sumar. Þá veik ráð-
herrann að þeim ummælum KG
að ekki þyrfti að lesa gömul bréf
stjörnufræðings frá 1950 um sand
flutninga við suðurströndina.
Kvað ráðherrann dr. Trausta
einn mesta jarðeðlisfræðing hér á
landi og væru slík ummæli þvl
hvorki makleg né réttlátt. Hitt
væri annað mál, þótt hann treysti
niðurstöðum dr. Trausta vel, þá
treysti hann niðurstöðum dr.
Brun betur. Þá mótmælti ráðherr
Halda þarf starfsfrœðslu-
daga sem víðast á landinu
Á FUNDI sameinaðs þings í gær
svaraði Ingólfur Jónsson at-
vinnumálaráðherra svohljóðandi
fyrirspurn Valtýs Kristjánssonar,
sem Karl Kristjánsson gerði
grein /yrir:
1. Hvað hefur atvinnumálaráð
herra gert til þess að tryggja, að
unglingar í dreifbýlinu eigi hið
fyrsta kost á nauðsynlegri starfs
fræðslu, sem þegar hefur verið
hafin í Reykjavík?
2. Hvernig er áformað að verja
fjárhæð þeirri, sem 16, gr., IX.
liði, íjárlaga 1963 er ætluð til
starfsfræðslu utan Reykjavík-
ur?“
Loks spurði Karl svo, hvort
fyrirhugað væri að koma á kenn
aranámskeiði í starfsfræðslu.
Til styrktar starfsfræðslu utan
Reykjavíkur.
Ingólfur Jónsson atvinnumála-
ráðherra kvaðst straz GETA svar
að því, að ákveðið hefði verið að
stofna til starfsfræðslunámskeiðs
fyrir kennara á hausti komanda.
Einnig hefði menntamálaráðCherra
beitt sér fyrir því, að starfs-
fræðslukennsla verði tekin upp
í Kennaraskóla íslands, svo að
kennaraefnin læri sérstaklaga að
fara með þau mál, og loks að
starfsfræðsla verði tekin upp í
skólunum í 12—13 ára aldurs-
flokkum.
Starfsfræðsludagar hefðu ver-
ið haldnir 1 Reykjavík síðan 1951
eða ’52 og kvaðst ráðherrann
byggja, að þeir dagar heifi haft
ýmisiegt igott í för með sér og
rnargir unglingar fengju þar tals
verða fræðslu um hin ýmsu störf
og hinar ýmsu
starfsgreinar.
Kvaðst hann því
geta tekið undir
það með KK, að
þar hafi Ólafur
Gunnarsson sál-
fræðingur unnið
þarft og gott
verk.
Slíkir starfs-
fræðsludagar hafa oftast ein-
göngu verið haldnir 1 Reykja-
vík sem varð það tilefni þess, að
í gildandi fjárlöigum er í fyrsta
skipti fjárveiting sérstaklega ætl
uð til starfsfræðslu utan Reykja
víkur. Og þó hér sé ekki um háa
upphæð að ræða, 30 þús. kr., sé
það þó byrjunin.
Kvaðst ráðherrann ekki hafa
hugsað nægilega mikið um það,
hvernig hún mætti koma að sem
beztum notum, en hins vegar
hefði hann rætt það við Ólaf
Gunnarsson og þeim komið sam
an um, að í þetta skipti yrði þeim
bezt varið með því að styrkja
starfsfræðsluna utan Reykjavík-
ur.
Starfsfræðsludagur á
Sauðárkróki.
Um næstu mánaðamót verður
haldinn starfsfræðsludagur á
Sauðárkróki sem Ólafur Gunnars
son mun annast, og hefur ungl-
ingum í Skagafjarðar- og Húna-
vatnssýslu sérstaklega verið boð
ið þangað. Kvaðst ráðherránn
telja eðlilegt að styrkja þann
starfsfræðsludag að einhverju
leyti, en einnig væri sér kunnugt
um, að ýmsir fleiri aðilar hefðu
óskað eftir heimsókn Ólafs, oig
væri sjálfsagt að styðja það, svo
lengi sem það væri unnt, að gera
hinum ýmsu. stöðum mögulegt að
koma á starfsfræðsludegi hjá sér.
Næstkomandi sunnudag verður
starfsfræðsludagur í Reykjavík
Og er þess vænzt, að unglingar á
Suður- og Suðversturlandi komi
á hann.
Kvaðst ráðherrann vænta þess,
að sér yrði ekki talið til ámælis
þótt enn hafi ekki verið hafðar
uppi miklar áætlanir í þessu sam
bandi, enda Ijóst, að ekki var
mikið hægt að gera fyrir fjár-
veitinguna.
Hins vagar taldi hann, að starfs
fræðsla í skólum og ekki síður
starfsfræðsludagarnir hefðu sína
miklu þýðingu og væri því ekki
nóg að halda þá í Reykjavík,
heldur yrði einnig að halda þá
sem víðast á landinu. Þar
væru til sýnis hin ýmsu atvinnu
tæki sem forstöðumenn atvinnu
veganna skýrðu út fyrir ungling
unum. En það er mikils um vert
að æskan og unglingarnir kynn
ist athafnalífinu. Engin vafi er
á því, að mikill og góður efni-
viður er í íslenzkri æsku og mik
ilsvert, að hver og einn velji sér
það starf, sem hann hefur áhufa
á og er hneigður fyrir.
A samieið með honum.
Karl Kristjánsson (F) kvaðst
geta lýst því yfir, að svo langt
sem skoðun ráðherra hefði kom
ið fram, ætti
hann samleið
með honum, og
taldi hann 30
þús. vel varið
með því að starfs
fræðslufulltrú-
inn hjálpaði
þeim stöðum,
sem þess ósk-
uðu, til að skipu
leSgja starfsfræðsludagana. En
einnig væri heppilegt, að starfs
fræðslufulltrúinn gæti heimsótt
hina staðina og búið þá undir að
halda slíka daga í framtíðinni.
Þá kvaðst alþingismaðurinn
hafa heyrt, að danskur sérfræð-
ingur hafi verið fenginn til að
standa fyrir starfsfræðslunám-
skeiðinu fyrir kennara í haust.
Kvaðst alþingismaðurinn þó hafa
ætlað, að íslenzkur maður hefði
verið betur til þess fallinn að
standa fyrir slíku námskeiði.
Stálu ekki af sulti
Á MÁNUDAGSKVÖLD brutust
sjö strákar inn í verzlun við
Langholtsveg og stálu þar eggj-
um. Ekki stálu þeir þó vegna
sultar eða eggjahvítuefnaskorts,
heldur gengu þeir með þýfið um
Kambsveg og grýttu húsin með
eggjunum. Lögreglan kom á vett
vang kl. um hálftíu og náði
strákunum öllum.
ann árás KG á vitamálastjóra og
benti m. a. á, að vitamálastjóri
gæfi ráðuneytinu oft umsagnir
um það, hvort líklegt væri, a<5
hafnir gætu staðið undir sér, eink
um ef þær væru erfiðar og dýrar,
svo að það væri ekkert nýtt.
Loks endurtók ráðherrann, að
hafnargerðin mundi kosta upp-
hæð sem næmi hundruðum millj-
óna nauðsynlegt væri, áður ea
lengra væri haldið, að gera sér
g'lögga grein fyrir sandflutning-
unum út af ströndinni, og það
yrði rannsakað í sumar.
Nauðsynleg lífhöfn
Guðlaugur Gíslason (S) kvaðst
taka til máls, þar sem hann sakn-
aði þess í umræðunum, að ekki
hefði verið vikið að þvi, að við
Dyrhólaey yrði eina lífhöfnin á
á allri strandlengjunni frá Reykja
nesi til Hornafjarðar, ef í hana
yrði ráðist, en það mundi auka
mjög á öryggi hinna fjölmörgu
skipa, sem þar sjkla.
Endurskoðun á reglum
um unglingafræðslu
utan kaupstaða
ALÞIN GISMENNIRNIR Björn
Pálssion og Gunnar Gislason hafa
lagt fram þingsályktunartililögu
á Alþingi um að fela ríkisstjórn-
inni að gefa út nýja reglugerð
um unglingafræðslu utan kaup-
staða, þar sem m.a. sóu ákvæði
um eftirtalin atriði:
a. Aðstoð vegna ólögboðinnar
unglingafræðslu utan kaupstaða
verði aukin þannig, að kennarar
við hana njóti svipaðra launa-
kjara og við hliðstæða skóla
í kaupstöðum, enda sé lágmarka
tala nemenda ákveðin.
b. Ákveðið verði um skiptingi*
á kostnaði við milliferðir, hús-
næði o.fl. milli nemenda, sveitar
félaga og ríkissjóðs.
c. Reglur verði settar um náma
greinar og próf, sem tryggi það,
að unglingaíræðslan í heima-
gönguskólum sé hliðstæð og i
tveimur fyrri bekkijum gagiv-
fræðaskóla og miðskóla.
dTCIRflARMEMIi
Höfum fyrirliggjandi
hin vinsælu
Úm - ÞORSKAMET
F R Á
KRISTIANDS
FISKEGARNS-
F ABRIK
L. ANDERSEN HF,
Hafnarhúsinu. — Símar 13642 og 10671.