Morgunblaðið - 20.04.1963, Qupperneq 4

4
MORCVKnr ÍÐJÐ
Laugadagur 20. apríl 1963
Viðreisnin er öllur atvinnu-
vegum til hagsbdta
Ræða Magnúsar Jónssonar við
útvarpsumræðurnar
FYRIR vorkosningarnar 1956 var
hleypt af stokkunum hinum öfga
fyllsta kosningaáróðri, sem
heyrrt hefur á íslandi. Því var
haldið fram, að með fyrirhugaðri
kjördæmabreytingu væri bein-
línis að því stefnt að leggja heil
héruð landsins í auðn. Og í mál-
gagni hinna æstustu framsóknar-
manna, Kjördæmablaðinu, var
jafnvel staðhæft, að kjórdæma-
breytingin gæti tortimt íslenzkri
tungu og gróðurmætti íslenzkrar
moldar. Fyrir þessum furðulega
áróðri stóðu þeir menn, sem
nokkrum mánuðum áður böfðu
gefizt upp við að stjórna landinu
eftir að hafa hleypt af stað óða-
verðbólgu, framkvæmt ítrekaðar
dulbúnar gengislækkanir, grafið
undan trausti íslenzks gjaldmiðils
hæði innan lands og utan og vald
ið efnahagslegu upplausnar-
ástandi á góðæristimum, en síðan
en ekki sizt haidið þannig á binu
mesta hagsmunamáli þjóðarinn-
ar, landhelgismálinu, að hernað-
arástand var rikjandi á miðunum
kringum landið.
Þótt ýmsir létu moldviðrið
blekkja sig, lét þorri þjóðarinri-
ar ekki villa sér sýn, og kjör-
dæmamálið væri farsællega til
lykta leitt og eftir hinn ömur-
lega stjórnarferil og uppgjöí
vinstri stjórnarinnar fór það svo,
að það var hlutverk Sjálfstæðis-
flokksins, sem vinstri stjórnin
hafði að meginstefnu máii að
klekkja á, að hafa forustu um
að bjarga þjóðinni út úr ógöng-
unum í samvinnu við Alþfl., sem
Framsókn hafði með Ilræðslu-
bandalaginu ætlað sér að inn-
lima.
Samhent stjórn
Síðan eru liðin nær 4 ára tíma-
bil styrkrar og samhentrar stjórn
ar. Auðvitað er þessi stjórnar-
stefna ekki alfulikomin fremur
en önnur mannanna verk, en hún
hefur verið heilsteyptari en
stefna flestra eða allra annarra
samsteypustjóma í landi voru.
Þegar í upphafi var af festu tek-
ið á vandamálunum og stjórnar-
flokkarnir hafa ekki látið kjós-
endahræðslu fæla sig frá að gera
nauðsynlegar ráðstafanir, þó að
óvinsælar hlytu að verða í bili.
Og það er fyrst og fremst af þess-
um sökum að tekizt hetur að
ná þeim ótrúlega árangri til við-
reisnar efnahagskerfi þjóðarinn-
ar, sem nú blasir við hverjum
sjáandi manni. Þessi merkilega
þróun, sem nú þegar genr þjóð-
inni kleift að leggja út i stór-
felldari framkvæmdir og um-
bætur á flestum sviðum þjóðfé-
lagsins en áður hafa þekkzt, skal
ekki rakin hér í einstökum atrið
um, enda gerist þess ekki þörf,
því að þessar staðreyndir blasa
við augum allra, sem vilja sjá.
Hvað um eyðingu
landsbyggðarinnar ?
Mig langar hins vegar til að
við íhugum í nokkrar mínútur
sameiginlega, hvað hefur orðið
raunin um eyðingu landsbyggðar-
innar, sem framsóknarmenn
boðuðu fyrir síðustu kosningar.
1 kauptúnum og kaupstöðum
hvarvetna um landið má heita,
að hver vinnufær hönd sé að
starfi allan ársins hring, þar sem
víða var áður tímabundið at-
vinnuleysi mánuðum saman, og
mjög víða vantar fólk ekki hvað
sízt til framleiðslustarfa og nú er
það framleiðslan, fyrst og fremst
sjávarútvegurinn, sem sogar lil
sín vinnuaflið. Fleiri og stærri
skip eru nú í smíðum fyrir útvegs
menn víðs vegar um landið en
áður hefur verið, og þó að vissu-
lega verði að fara að með gát
að aukningu skipaflotans, meðan
vinnuafl skortir svo mjög, þá sýn
ir þessi þróun traust manna á
framleiðslunni og framtíðinni.
Mikil átök hafa verið gerðfil efl-
ingar síldariðnaðinum, og enn
meiri framkvæmdir víða um land
fyrirhugaðar á því sviði í sumar,
en þessar framkvæmdir, sem
raunar margar aðrar, takmark-
ast fyrst og fremst af vinnuaflinu.
Vegna hinnar miklu aukningar
fiskiflotans og hinna nýju stóru
skipa eru hafnargerðimar víða
mesta vandamálið. Miklar fram-
kvæmdir hafa víða verið á því
sviði, og í ár er gert ráð fyrir
að verja miklu meira fé til hafn-
argarða en nokkru sinni áður eða
um 120 millj. kr., en á s.l. ári
var unnið fyrir um 70 millj. kr.
í framkvæmdaáætlun ríkisstj. er
ráðgert að vinna með þeim
hraða, sem auðið er að nauðsyn-
legum hafnargerðum. Er þetta
eitt mesta hagsmunamál útgerð-
arinnar víðs vegar um landið.
Árið 1958 fluttum við nokkrir
þm. Sjjálfstfl. þál. um gerð fram-
kvæmdaáætlunar um hafnar-
gerðir og endurskoðun ákvæða
um greiðslu kostnaðar við þær.
Var svokallaðri atvinnutækja-
nefnd falið að gera 10 ára aætlun
um framkvæmdir þessar og end-
urskoða lögin. Er ekki sízt nauð-
synlegt að gera sér grein fyrir
getu hinna einstöku byggðariaga
til að standa undir kostnaði og
haga skiptingu kostnaðar í sam-
ræmi við það, svo að ekki þurfi
að koma til stórfelldra vanskila á
ríkisábyrgðarlánum, sem er við-
komandi sveitarfélögum sízt til
gleði. Vegna meiri aflabragða á
næstu miðum hefur útgerð smá-
báta víða um land aukizt mjög
mikið. Öll þessi hagstæða þróun
í útgerðinni segja stjórnarand-
stæðingar nú, að sé fyrst ög
fremst landhelginni að þakka. Sú
staðhæfing stingur illa í stúf við
fullyrðinguna um það, að Land-
helgissamningurinn við Breta
mundi eyðileggja árangurinn af
stækkun landhelginnar. Það er
vissulega ánægjuleg staðreynd,
að í flestum kaupstöðum og kaup
túnum landsins býr almenningur
nú við betri lífskjör en áður. og
aðstaða til allrar lífsbjargar og
atvinnureksturs fer batnandi. Á
mörgum stöðum hefur atvinnu-
bótafé komið að góðu haldi til
uppbyggingar atvinnuiifinu með
löggjöfinni um atvinnuöótasjóð,
sem fyrst tókst að fá samkomu-
lag um í tíð núv. ríkisstj. Er
stefnt að því að koma föstu skipu
iagi á þá starfsemi.
/
Hvað um sveitirnar?
En hvað þá með sveitirnar?
Hafa þær þá ekki lagzt í auðn,
úr því að framsóknarverndma
vantaði? Ég held, að fátt sé iand-
búnaðinum nauðsyn'.egra en að
losna undan áhrifum og hugs-
unarhætti Framsóknarflokksias.
Samvinnuhreyfingunni hafa íram
sóknarmenn stórspilit með þvi að
gera hana að flokkslégu áróðurs-
tæki, og virðulegar stofnanir
eins og Búnaðarþingi eru þeir að
gera að marklausri samkundu
síðustu árin, þar sem fiokkspóli-
tísk sjónarmið eru sett ofar hags-
munum bænda og landbúnaðar-
ins. Merkilegast er í rauninni
það, að framsóknarmenn með
Tímann í broddi fylkingar skuli
ekki vera búnir að tæma sveitir
landsins með þessum sifellda
áróðri ár og síð ekki aðeins í
tíð núv, ríkisstj., heldur um ára
tugi, að bændur byggju við lök-
ust kjör allra í þjóðféiaginu. Mér
dettur ekki í hug að liaida því
fram, að Framsóknarflokkurinn
hafi ekki ýmislegt gert til hags-
bóta fyrir bændur, en sem sveit-
armanni hefur mér oft sári»að
það, að í orðræðum sinum og
skrifum hafa framsóknarmenn oft
talað í þeim dúr, að latidbúnað-
urinn væri atvinnuvegur, sem
gæti ekki bjargað sér sem jafh-
oki annarra atvinnuvega. Mín
skoðun er sú, að með skynsam-
legum starfsháttum geti iandbún-
aðurinn staðið fullkomlega jafn-
fætis öðrum atvinnuvegum, og
bændur þurfi ekki að vera háðir
neinu náðarbrauði, hvorki frá
framsókn eða öðrum.
Hagur bænda
traustari nú
Undir farsælli og einbeittri for-
ustu núv. hæstv. landbrh. hefur
mikilvægum hagsmunamálu-n
landbúnaðarins þokað það rnjög í
jákvæða átt síðustu árin, að hag-
ur bænda er áreiðanlega að ýrnsu
leyti traustari nú en var á tím-
um vinstri stjómarinnar. Verð-
lag landbúnaðarvara er nú
þannig, að eigi aðeins hafa verið
bættar verðhækkanir í tíð núv.
ríkisstj. heldur einnig hluti verð-
hækkana frá fyrri tíð, sem bænd-
ur voru sviknir um í tíð vinstri
stjórnarinnar, þótt enn vanti á.
að bændur hafi viðunaodi tekjur.
Hækkun tilkostnaðEir kemur nú
fram 4 sinnum á ári í stað einu
sinni áður, og síðast en ekki sízt
má nefna þau réttindi, sem eru
einstæð, að ríkissjóður verðbæt-
ir nú allar útfluttar landbúnað-
arafurðir til jafns við söluverð
innanlands.
Styrkir vegna byggingar íbúð-
arhúsa hafa verið hækkaðir og
hin sérstaka aðstoð ríkisins við
ræktun nær nú til 15 hektara tún-_
stærðar í stað 10 hektara. Eitt
merkilegasta átakið til efiingar
uppbyggingu landbúnaöarins, er
endurskipulagning stofnlánasjóða
hans, sem vinstri stjórnin skildi
við gjaldþrota. Samhjáip ríkisins,
framleiðenda og neycenda er
byggðu upp stofniánadeild íyrir
landbúnaðinn, sem á að geta orð-
ið fær um að veita smárn sam-
an í auknum mæ'.i stofnlán til
þeirrar eflingar í iarvdbúnaðinum,
sem nauðsynlegí er í framtíð-
inni. Með þessari nýju löggjöf
eru stóraukin framlög ríkissjóðs
og tii viðbótar kernur 1% íram-
lag frá bændum og 0,75% frá
neytendum. Margir frarnsýnir
bændaleiðtogar hafa fagnað þess-
ari löggjöf, sem ómetanlegu hags
munamáli landbúnaðarins, þótt í
þeirra hópi sé þvi miður ekki
hv. 1. þm. Vesturl., sem fiuttí
hér áðan dæmalausar, toiulegar
Magnús Jónsson
blekkingar um stofnlánadeildina.
Það er ömurlegt dæmi um ógiftu-
samlega forustu Framsóknai i
bændasamtökunum. þegar síðasta
búnaðarþing mófmælir framlagi
til stofnlánadeildar landbúnaðar-
ins og gefur jafnve'. í skyn, að
það sé stjórnarskrárbrot, en bið-
ur um svipað leyti Alþingi að lög
festa gjöld á bændur til hótel-
byggingar í Reykjavik, sem vit-
anlega er þá ekki síðUr stjörn-
arskrárbrot. Og það er næsta
kaldhæðnislegt, að framsóknar-
forustan í bændasamtökunum
skuli hamast gegn bæði gjaldi
bænda og neytenda í stofnlána-
deildina, en engin neytendasam-
tök hafa haft uppi nein mótrnæli
og þann möguleika að stofna líf-
eyrissjóð bænda i sambandi við
Stofnlánadeildina minnist fram-
sóknarforustan ekki á, en það
merkilega mál er nú l sérstakri
athugun. Fyrst og fremst vegna
löggjafarinnar um Stofiiiánadeild
ina hefur verið hægt að auka
verulega lánveitingar til ýmissa
framkvæmda bænda og nú fyrst
hefur verið talið auðið að hefja
lánveitingar til kaupa á dráttar-
vélum og í athugun eru lán til
súgþurrkunar, en það er einnig
til athugunar fyrir forgöngu
landbrh., hvort ekki sé auðið að
veita styrk til súgþuirkutiar.
Stofnlánin hækka um
50—100%
Síðustu 3 árin hafa stofnlán
til landbúnaðarins yfirleitt hækk-
að um 50—100%, en hækkuðu
ekkert, þegar vinstri stjórnin
lagði á 55% yfirfærslugjaldið.
Með lögum um Stofnlánadeildina
var gert ráð fyrir að leysa fjár-
þörf veðdeildar Búnaðarbankans
með því, að Stofnlánadeildin
keypti vaxtabréf veðdeildarinn-
ar. Því miður hefur veðdeildin
alla tíð verið of mikið vanrækt
hverjir, sem í stjórn haía verið.
en nú hafa verið gerðar ráð-
stafanir til að afla veðdeildinni
nokkurs fjár, svo að auðið er að
hækka verulega lán úr veðdeild-
inni til jarðakaupa. Rafvæðing-
in hefur gengið samkv. áætiun
og hefur ríkisstj. ákvéðið að
stefna að því að ljúka fram-
kvæmd 10 ára áætlunarínnar á
tilsettum tíma eða árið 1964 þrátt
fyrir stórkostlega aukinn til-
kostnað. Loks má nefna breyt-
ing 65 millj. kr. lausaskulum
bænda í 20 ára lán, sem er bænd-
um mikil stoð, en því miður
ýmsir misstu af, þar eð þeir hlust
uðu á áróður framsóknarmanna.
En hvað þá um vextina? Víst eru
þeir tilfinnanlegir, en þeir eru
þáttur í efnahagsaðgerðum, sem
ekki ei hægt að komast hjá og
auðvitað er hér ekki um hrein
útgjöld bóndans að ræða, því að í
verðlagsgrundvellinum í úr er
reiknað með 24 792 kr. vaxta-
greiðslu en aðeins 8 188 kr. 1S58.
Síðast en ekki sízt má svo nefna
hinar miklu tollaiækkanir á land
búnaðarvéium, er tollur á árátt-
arvélum lækkar t. d. ur 34% í
10%. En auðvitað vilja bænáa-
vinirnir í Framsókn gera enn
betur. Dráttarvélar eiga að vera
tollfrjálsar, hámark ræktunarað-
stoðar á að vera 20 hektarar en
ekki 15 hektarar og í stað gjalds
bænda og neytenda til stofnlána-
deildar, á ríkissjóður að leggja
fram árlega 30 millj. kr. auk ann-
arra framkvæmda ýmiss konar,
sem hv. 1. þm. Vesturl. laldi hér
upp áðan. Gallinn er bara sá, að
þeim hefur ekki komið til hugar
að beita sér fyrir neinu sliku,
meðan þeir voru í stjórn. Það er
ódýrt að vera öllum góður, þegar
menn þurfa enga ábyrgð að beTa.
Framsfl. er mikill umbótaflokk-
ur, þegar hann er ekki í stjórn.
Vegna réttrar skráningar á gengi
krónunnar, hefur iðnaðui'inn nú
fengið ný tækifæri, enda heíur
margvíslegur iðnaður blómgazt
og möguleikar því ýmiss konar
útflutningsiðnaðar áreiðanlega
miklir og fyrir forgöngu núv.
hæstv. iðnmrh. hefur grundvöll-
ur verið lagður að stúr.iulcnam
stofnlánum iðnaðarins. Framlög
til verklegra framkvæmda víðs
vegar um landið hafa síðustu árin
vaxið mun meira en verðhækk-
unum nemur og í framkvæmda-
áætluninni er sérstök áherzla
lögð á bættar samgöngur. Lög-
fest hefur verið stóraukin þátt-
taka ríkissjóðs í löggæzlukostn-
aði, sem hefur mikia þýðingu
fyrir landsbyggðina, framiög
stóraukin til margvíslegra menn-
ingarmála, almannatryggingar
auknar meira en dæmi eru til
áður og afnumin verðlagssvæða-
skiptingin, sem hafði áður í för
með sér lægri lífeyri fyrir fóik
utan Reykjavíkur. Þá er og vert
að minnast hluta sveitaríélag-
anna af söluskatti, sem fyrst var
lögfest fyrir forgöngu hæstv. núv.
fjmrh. og nemur í ár rurnlega
100 millj. kr. Er hlutur hinna
minni sveitarféiaga þar hiutfalls-
lega stærstur.
Viðreisn örvar allt
athafnalíf
Hér er aðeins stiklað á nokkr-
um atriðum, en nægilega mörg-
um til að sanna það, að 3tjórnar-
stefnan og þróun atvinnulírsins
hefur eigi síður verið til hags-
bóta sveitum og sjávarplássum
viðs vegar um landið sn hófuð-
borginni og þéttbýlinu. Ótalið er
þó eitt, sem hefur verið mjög
örvandi á allt athafnalif ekki síð-
ur utan höfuðborgarinnar, en það
er afnám haftakerfisins og allrar
þeirrar spillingar, sem því fylgdi.
Meðan haftakerfið var í al-
gleymingi urðu menn utan af
landi að sitja tímunum saman
í Reykjavík til þess að fá nauð-
synleg leyfi, en nú er það úr
sögunni. Það er vissulega mál
þjóðarinnar allrar, að byggoin
ekki dragist of mikði saman og
það er skylt að niiða aliar að-
gerðir í atvinnu og f.ármáium
við það, að eðlilegt jaínvægi sé
í byggð landsins. Það er þvi nán-
ast bEirnalegt að nalda því fram,
að það geti verið vísvitandi
áhugamál nokkurs flckks, að heil
byggðarlög leggist í auðn og það
er óvirðing við þjóðina að bjóðá
henni slíkan málflutning. Reynsi-
an hefur ótvírætt sannað, að auk
þess, sem kjördæmabreytingin
var lýðræðisleg nauðsyn, hefur
hún á margan annan hátt verið
til góðs og einkum til hagsbóta
fyrir hin minni héruð, sem nú
fá miklu fleiri talsmenn. í dag
talar heldur enginn um, að hún
muni leggja heilar byggðir í auðn.
Það er aðeins um að ræða eitt
hinna mörgu öfgayrða, sem
stjórnarandstæðingar vilja gjarn
an, að séu gleymd, svo sem
móðutharðindalýsLngar hv. 1. þtm,
NorðL e., spádómar Þjóðviijans
Framihald á bls. 9