Morgunblaðið - 20.04.1963, Síða 21

Laugadagur 20. apríl 1063
MORGU1SBL.4Ð1Ð
21
Klerkur
í SUMAR verður hátíð að Hól-
uin. Hóladómkirkja 200 ára.
Það verður mikill minningar-
dagur. Menning íslands á svo
margt gott, sem við Hóla er
tengt. Jón Arason, Guðbrandur
Þorláksson, Guðmundur Arason,
Þótt ekki væru fleiri nefndir,
stafar af hverju þessara nafna,
birtu gegnum aldirnar, allt til
þessa dags og svo mun æ verða
meðan íslenzkt hjarta slær.
En þá er sú spurning í huga,
hvað er hægt að gera til þess að
þessi afmælishátíð heilagrar
Hóladómkirkju mætti bera ó-
komnum kynslóðum sýnilegt
tákn þeirrar virðingar, sem nú-
lifandi kynslóð telur skylt að
gjalda minningu og áhrifum
þessara stórménna andans í ís-
lenzkri sögu og kirkju?
Nú vill svo vel til, að ein af
listakonum þessa lands og þess-
arar aldar hefur gjört höggmynd,
sem hún nefnir: „Klerkur á
bæn“, og hefur hún einmitt haft
Guðmund biskup hinn góða í
huga, sem nokkurs konar fyrir-
mynd, þannig að „Klerkur á
bæn“ eigi að vera mynd hans
eins og listakonan hugsar sér
hann, er hanm með bæn sinni
blessar björg og brunna á Is-
landi, svo að við eigum í sann-
leika margar helgar lindir. því
að vart mun það hérað á land-
inu, að ekki eigi það sinn
Gvendarbrunn. Og tæpast mun
sú höfuðborg í heimi önnur en
Reykjavík, að fólkið sé drykkjað
vígðu og helguðu vatni hvern
dag. Þannig hefur kynslóðum ís-
lands verið veitt blessun þessa
biskups með uppsprettum lif-
andi vatns allt fram á þennan
dag. Og ekki ætti það að gleym-
ast, að hann gekk um til að líkna
og hjálpa hinum bágstöddu í
á bœn
anda og fótspor Franz frá Assisi,
einn allra íslenzkra biskupa, og
veitti þannig blessunarstraumum
síns kærleiksríka hjarta um allt
land sitt til að svala, hugga og
styrkja og fylgdi þannig öðrum
fremur dæmi meistarans mikla.
Það væri því mikils um vert,
að minnast hans sérstaklega við
200 ára hátíðina á þessari öld
efnishyggjunnar og flytja mynd
hans heim til Hóla í sumar og
setja hana þar á verðugan stað.
Vanti til þess peninga mætti
segja að litið legðist þar fyrir
kappann, ef aliir, sem áhuga
mættu hafa á þessu máli, tækju
höndum saman.
Vil ég þar tilnefna þrjá aðila:
Skagfirðinga, heima og heiman,
sem láta sig einmitt sæmd Hóla
og héraðs síns miklu skipta og
hafa sýnt það í mörgu. Ætti ein-
mitt Skagfirðingafélagið í Reykja
vík að hafa þarna forgöngu um
þetta mál.
íslenzka ríkið mætti gjarnan
leggja þarna eitthvað af mörk-
um, svo mikils er vert um þann
heiður, sem þarna gæti veitzt
helgistað Norðurlands í anda
sögunnar og ætti menntamála-
ráðherra að leggja þarna lið sitt
af þeim alkunna skilningi, sem
hann hefur á hugsjónum og
minningum íslenzkri menningar
til framgangs.
Þjóðkirkjuma sjálfa undir for-
ystu biskups mundi ég svo telja
þriðja og stærsta aðila þessa
máls og þarf þar engin rök að
færa, en mikið skilningsleysi á
annan veg, ef ekki yrði hafizt
handa í þessu efni.
Um myndina sjálfa má segja,
að hún sýnir vel hreinleika, tign,
viðkvæmni, mildi og blíðu í karl-
mannlegum svip hins blessaða
biskups. Þar hefur listakonunni,
Gunnfriði Jónsdóttur, tekizt að
móta andlit, sem við fyrstu sýn
virðist oí milt og blítt til þess að
túlka yfirbragð þess manns, sem
ekki lét bugast fyrir alls konar
ofsóknum og ofbeldi, en sé betur
að gætt koma fram þeir drættir
og heildaráhrif, sem verka líkt
og myndir snillinga af meistar-
anum mikia frá Nazaret, sem oft
hefur einmitt verið mótaður með
blæ hins milda og fíngerða. En
verður ekki kærleikur og góð-
vild alltaf ósjálfrátt með þeim
heildarsvip, þótt bak við búi
hetjuþróttur þeirra karlmennsku,
sem bregður sér hvorki við sár
né bana.
Handstilling myndarinnar af
„Klerki á bæn“, er sígild mótun
auðmýktar, lotningar og til-
beiðslu í senn.
Þar við bætist að þessi mynd
er hin fyrsta kirkjulegra högg-
mynda íslenzkra allt frá 1931 og
einmitt gerð af skagfirzkri konu.
Og ekki mun ofmælt að þessi
mynd sé þrekvirki um leið og
hún er listaverk, sem komandi
kynslóðir eiga eftir að meta
miklu betur og meira en við,
sem líklega stöndum of nærri.
Gunnfriður er sérstæð og
þróttmikil listakona, myndmót-
un hennar tær og fersk og minn-
ir á gríska fornlist fremur en af-
strakt nútímans, en samt er eitt-
hvað íslenzkt og fínlegt yfir list
hennar, sem ekki er sótt til forn-
aldar né fegurðar hins liðna,
heldur lífsins sjálfs. Þeirra linda,
sem Guðmundur góði helgaði
andlegum þrótti Islendings allra
alda.
Tökum því öll höndum saman,
einstaklingar, sem áhuga hafa á
kirkjulegri menningu, Skagfirð-
ingar, biskup og ráðherra og
vinnum að því með skilningi og
samstilltum átökum, að á 200 ára
afmæli Hóladómkirkju komist
„Klerkur á bæn“ eða Guðmund-
ur góði heim að Hólum, sem
ævarandi tákn um hollustu þjóð-
arinnar við einn fyrsta og bezta
foringja íslenzkrar alþýðu og ís-
lenzkrar líknarstarfsemi í anda
hins miskunnsama Samverja.
Kunnir listagagnrýnendur á
Norðurlöndum, eins og Vánner
Virtta og Altonen hafa farið lof-
samlegum orðum um þessa mynd
Gunnfríðar Jónsdóttur og eink-
um dáðist hinn síðarnefndi að
handstillingu klerksins og hinni
Bridge
HtHtHlHtHtHtHtHÍHtHÍHQ
Spilið, sem hér fer á eftir, er
frá leiknum milli sveita Einars
og Þóris. A öðru borðinu sátu
Einar og Gunnar N-S, en Þor-
geir og Símon sagnir þannig: A-V. Þar gengu
Suður Vestur Norður Austur
2 ¥ pass 3 * pass
3 ♦ pass 4 ¥ pass
4 gr pass 5 ♦ pass
6 ¥ pass pass pass
A K 3 2
¥ K 4 2
♦ 83
A AG 10 6 3
A A 10 7 5 A D 9 8 6 4
¥ G96 ¥ 87
♦ D 10 ♦ G 5 4 2
♦ D 5 4 2 ♦ 87
A G
¥ AD1053
¥ A K 9 7 6
* K 9
Vestur lét út hjarta 6, sem
sagnhafi drap heima með tíunni.
Nú voru ás og kóngur í tígli
karlmannlegu mildi yfir svip
hans.
Sannarlega væri ánægjulegt,
ef stað og kirkju yrði nú færð
þessi mynd við þessi merku
tímamót í sögu dómkirkju Norð-
urlands og „Klerkur á bæn“,
Guðmundur góði hennar Gunn-
fríðar fluttur heim að Hólum í
sumar.
Rvík, 21. marz 1963.
Arelíus Níelsson.
teknir og tígull látinn í þriðja
sinn. Vestur kastaði spaða og
trompað var í borði með hjarta
4. Sagnhafi lét þvínæst út lauf
úr borði, drap heima með kóngi
og lét út tígul og trompaði með
hjartakóng í borði og þar með
var tígullinn orðinn góður- Nú
var laufaás tekinn, lauf látið úr
borði, austur trompaði, en sagn-
hafi trompaði yfir, tók síðan
trompin og síðasta tígulinn og
fékk þannig 12 slagi. Fyrir spil-
ið fengu þeir 980. Augljóst er,
að spilið verður erfiðara fyrir
sagnhafa, ef vestur trompar tíg-
ulinn, sem látinn er út i þriðja
sinn. Verður sagnhafi þá að
trompa yfir með kóngi og síðan
að svína laufi, kasta niður
spaða og gefa einn slag á tígul.
A hinu borðinu sátu Eggert og
Þórir N-S og Ásmundur og
Hjalti A-V. Þar varð lokasögnin
sú sama eftir svipaðar sagnir og
á hinu borðinu. Útspil á þessu
borði var spaðaás og síðan hjarta
6. Úrspil var svipað og á hinu
borðinu, nema vestur trompaði
þriðja tígulinn frá sagnhafa og
kostaði það trompkónginn í
borði. Sagnhafi tók þvínæst öll
trompin og reiknaði með, að
austur væri þvingaður með
hæsta tígul og laufadrottningu
og tók því ás og kóng í laufi.
Þar sem drottningin féll ekki
tapaðist spilið og fékk sveit
Einars 50 á þessu borði eða sam-
tals 15 stig fyrir spilið.
LESBÓK BARNANNA
Sagan af Vellýgna - Bjarna
1. Maður cr nefndur Bjarni.
Hann bjó að Bjargi í Mið-
firði. Kona hans hét Snælaug.
Bjarni fór suður á hverjum
vetri og var formaður í Garði,
en vetur þann, er þessi saga
heíst, var stirð tíð, svo að
Bjaini fór af stað í verið
í seinna lagi.
Bjarni hafði með sér bleik
an hest og Jarpa meri, góð-
gcnga. Hann reið Jörp, en
teymdi Bleik. Ekki er annars
getið, sem Bjarni hafði í
föggum sínum, en tveggja
sýrukvartila, sem hann
hafði lofað Þórði á Meiða-
stöðum.
2. Þegar Bjarni kemur suð-
ur í Norðurárdal, verður
veðrið svo kalt og hvasst,
að Bjami vissi ekki dæmi
til slíks. Að stundarkorni
liðnu, litiir hann aftur fyrir
sig og sér þá, að ekki er
annað eftir af Blcik en haus-
inn; hafði veðrið slitið hann
úr hálsliðnum. Bjarni sleppti
hausnum, því að ekki var til
neins að drusla honum með
sér. Alitaf hvessti, og fauk
Bjarni loksins af baki, en
til allrar hamingju náði
hann í hestfax og dinglaði
þar eins og strá fyrir vindi
í þrjú dægur.
3. Þá slotaði veðrinu. Ekki
hafði sú jarpa þokast, þótt
hvasst væri, og stóð hún í
sömu sporum yfir Bjarna.
Bjarni sezt nú á bak og
heldur leiðar sinnar, eins og
ekert hafi í skorizt, en þegar
hann kemur niður á Akra-
mes, verður fyrir honum
annað sýrukvartilið. Það
hafði tekið í loft upp á heið
ftnni og komið þar svo nið-
ur. Það var brunnið mjög
að utan, enda hafði það kom
ið mjög nærri sólunni á flug-
inu.
Bjarni tók sér far suður í
Garð og tekur við formanns-
störfum.
4. Á sumardagsmorguninn
fyrsta réri Bjarni snemma
dags. Ekki leið á löngu, áð-
ur en skaJLl á stórniðaþoka.
Þeir afla vel, þegar þeir ern
komnir á mið, og hugsaði
Bjarni sér að koma þangað
aftur. Áður en hann héit
í land, rak hann því flatn-
ingssax sitt í þokuna. Bjarni
reri nú sex daga sanifleytt
og hafði hnífinn fyrir mið,
en þegar hann var kominn
út i mið sitt sjöunda daginn,
tók að hvessa og ruddist
þokan af hnífblaðinu.
7. árg. ♦ Ritstjóri: Kristján J. Gunnarsson ♦ 20. april 1963.
GUNNAR var að leika
sér við Kát í hlaðvarp-
anum, þegar Jón, faðir
hans kom út í dyrnar:
„Gunnar minn, viltu
sækja hann Grána fyrir
mig; ég þarf að skreppa
út að Bakka: „Já, pabbi
sagði Gunnar, stóð upp
og kallaði á Kát. „Það er
annars bezt, að þú komir
með öll hrossin. Það
þarf kanski að nota þau
á morgun og þá getur þú
riðið Rauð heim, hann er
svo þægur,“ sagði Jón,
en viltu ekki fá þér mjólk
ursopa áður en þú ferð?“